جوداهی د ناڤبەرا (وەسواسێ)و (شوبهان-گومانان) دا

یا ئێڪێ: هندی وەسواسە ئەو هزرێن دهێنە سەر دلێ مروڤی نە ب رەغبەتا مروڤییە، ئانڪو مروڤ دزانیت ڪو خودێ یێ هەی و دینێ مە یێ دروستە، بەلێ د گەل هندێ ژی هندەڪ هزر دهێنە سەر دلێ مروڤی و مروڤی ئیرادە ل سەر نینه و دێ خودانێ خو ترسینیت، و هەما ئەگەر ئەڤ ڪەسە یێ خودان باوەر نەبا ب خودێ ئەو ژ وان هزرا نە دترسییا و پێ نەخوش نەدبوو.
ژبەر هندێ حساب ل سەر ڤی ڪەسی نینه، ابن ڪثیر _رحمه الله_ دەربارەی ڤێ گوتنا خودێ: (وإن تبدوا ما في انفسڪم أو تخفوە یحاسبڪم به الله) دبێژیت: ئانڪو خو ئەگەر ئەو محاسەبا مروڤی ژی بڪەت و پرسیارا وان هزرا ژ مروڤی بڪەت، مروڤی سەرا عەزاب نادەت ئەو تێ نەبیت یا ڪو مروڤ بشێت ژ خو پاڵ دەت، بەلێ هندی ئەو هزرەیە یا ڪو مروڤ نەشێت پاڵ دەتن ژ سەر دلێ خو ژ وەسواسا نەفسێ ئەڤێ مروڤی شییان ل سەر نینه، و نەڤیانا مروڤی بو وەسواسا خراب ژ ئیمانێ یە) تفسیر ابن ڪثیر (١/٧٣٧) 
بەلێ هندی ئەوە یێ متأثر ب گومانان ئەوە یێ ڪو گوهــ ل شوبهەڪێ (گومانەڪێ) ببیت و هزرا خو تێدا دڪەت ب ئیرادا خو، و دێ مەیلا خو بو بەت و حوڪمی پێ ڪەت ب ئیرادا خو ڪو ئەڤە شوبهەڪا مەنطقییە.
.
.
یا دووێ: ڪەسێ وەسواس بو چێبووی دبیت یێ جاهل بیت ب بەرسڤا وێ گومانا ژ لایێ وەسواسێڤە بو چێبووی، ڤێجا دەما پرسیار دڪەت و ل دیڤ دچیت هەر ل دەستپێڪ دەما بەرسڤێ دزانیت پێ مقتنع دبیت بەلێ ئەو هزرێن ئیلحاحێ ل وی دڪەن ژ سەر دلێ وی ناچن و دێ هەر هێنە سەر هزرا وی د گەل هندێ ڪو دزانیت ئەڤ تشتێ دهێتە سەر هزرا وی یێ نەدروستە ، و د سەر هندێ را ڪو بزاڤێ دڪەت نەهێنە سەر هزرا وی، و هەر جارەڪا بزاڤێ بڪەت ژ سەر هزرا خو ببەت دێ ب رەنگەڪێ دی هێنە سەر هزرێ بو نموونە هەتا بەرسڤەڪێ بخو دبینیت، تشتەڪێ دی د هێتە سەر هزرا وی: (بەلێ پا هەڪە.. ) 
بەلێ ڪەسێ گومان ل دەڤ هەر ژ دەستپێڪ دەما بەرسڤا گومانێ دزانیت و قەناعەت بو چێبیت ئەو هزرە ل دەڤ نامینیت و دلێ وی فرەهــ دبیت، و ئەو هزرە ئیدی نامیننە ل سەر دلی ئەگەر ژ وان بیت یێن ل دویڤ راستییێ دچیت و یێ راست و دروست بیت.
.
.
التریــــاق/د. مطلق الجاسر