مفا ژ دەهکێن حاجییا (ذي الحجة)

خودێ د ناڤ بەنیێن خودا هندەڪ ژێگرتینه و هندەڪ ب سەر هندەڪان ئێخستینە، وهندەڪ روژ وهەیڤ ژی ب سەر هندەڪێن دی ئێخستییە، ڤێجا دەهڪێن دەستپێڪ ژ هەیڤا ذي الحجة ڪرینە ژ باشترین روژێن دونیایێ، وباشترینا وان ڪرییە روژا (النحر) جەژنێ، وباشترین روژا هەفتییێ ئەینییە، وباشترین شەڤ شەڤێن دەهڪێن دوماهییێ نە ژ رەمەزانێ، وباشترینا وان شەڤا ب قەدر وب بهایە.
.
_دەهڪێن حاجییا بخێرترین روژێن دونیایێ نە وەڪی د فەرموودێ دا هاتی: (ژ ئبن عەباسی خودێ ژهەردوویان رازی بیت، گوت: پێغەمبەری _سلاڤ لێ بن_ گوت: چ روژان ڪارێ خێرێ تێدا وەڪی ڤان روژان ل دەڤ خودێ خوشتڤیتر نینە (ئانڪو ژ دەهڪان)، گوتن: یا پێغەمبەرێ خودێ خو جیهادا د رێڪا خودێ ژی دا؟ گوت: خو جیهادا د رێڪا خودێ ژی دا زەلامەك نەبیت ب خو ومالێ خوڤە دەرڪەڤیت و ب چو ژ ڤانڤە نە زڤریت) رواه البخاري
.
_ڪارێن فەرز د ڤان روژان دا باشترن ژ روژێن دی دا، ودووجارڪییا وان پترە، وسوننەت تێدا باشترن ژ سوننەتێن روژێن دی، بەلێ سوننەتێن دەهڪان باشتر نینن ژ فەرزێن روژێن دی.
.
_نڤێژ د ڤان دەهڪان دا باشترە ژ نڤێژان د هەر روژەڪا دی دا ژ ساڵێ، وروژی ژی هەروەسا وخواندنا قورئانێ ژی، وزڪر، ودوعا، وخوشڪاندن بو خودێ، وچاڪییا د گەل دەیڪ وبابا، وگەهاندنا مروڤاینییێ، وسەرەدانا نەساخان، ودویڤچوونا جەنازەی، وباشییا د گەل جیرانا، ودانا خوارنێ، وهەر ڪارەڪێ مفای بگەهینیت.
.
_فەزلێ ڤان دەهڪان شەڤ وروژا وان بخو ڤە دگریت، بەلێ شەڤێن دەهڪێن دوماهیێ ژ رەمەزانێ بخێرترن ژ شەڤێن دەهڪێن ذي الحجة ژبەرڪو شەڤا (لیلة القدر) یا تێدا، وروژێن دەهڪێن ذي الحجة بخێرترن ژ روژێن دەهڪێن دوماهییێ ژ رەمەزانێ ژبەرڪو روژا عەید وعەرەفێ وتەرویێ بخوڤە دگریت.
.
_ژ فەزلێ ڤان دەهڪان خودێ سویند ب شەڤێن وێ خارییە: (والفجر* ولیال عشر) وئەڤە بەحسا شەڤێن دەهڪێن ذي الحجەیە، ل دویڤ گوتنا جمهورێ مفسرا.
.
_قال الله تعالی: (لیشهدوا منافع لهم ویذڪروا اسم الله في أیام معلومات علی ما رزقهم من بهیمة الأنعام)
ئانڪو: (دا ئه‌و هنده‌ك مفايان بۆ خۆ ببينن: ژ ژێبرنا گونه‌هان، وخێرا كرنا حه‌جێ، وپێڕابوونا ب بازرگانییێ، وگه‌له‌ك مفايێن دى؛ ودا ئه‌و ناڤێ خودێ ل سه‌ر وان قوربانان بينن يێن ئه‌و ڤه‌دكوژن ژ حێشتر وچێل وپه‌زان ل هنده‌ك ڕۆژێن ده‌سنيشانكرى كو: ده‌هكێن چه‌ژنا قوربانانه‌ وسێ ڕۆژێن ب دويڤ دا؛ وه‌ك سوپاسى بۆ خودێ ل سه‌ر قه‌نجییێن وى).
.
ئەڤ دەهڪە دوماهییا هەیڤێن هژمارتینه ژ هەیڤێن حەجێ، یا ڪو خودێ گوتی: (الحج أشهر معلومات) وئەوژی ئەڤەنە: شوال، ذو القعدة ودەهــ ژ ذي الحجة، وەڪی ژ گەلەڪ صەحابان هاتییە ڤەگوهاستن، وەڪی عومەری وئبن عبدالله، وعلی، ئبن مسعود، ئبن عباس، وئبن زبیر، وهندەڪێن دی وئەڤە گوتنا گەلەڪ ژ تابعینایە.
.
_ژ فەزلێ ڤان دەهڪان:

روژا عەرەفێ یا تێدا، یا ڪو خودێ تێدا دین تەمام ڪری، وتێدا نیعمەت ل سەر موسلمانان تەمام ڪری، وەڪی خودێ دبێژیت: (الیوم أڪملت لڪم دینڪم وأتممت علیڪم نعمتي ورضیت لڪم الاسلام دینا).
.
_روژا (نحر) عەیدێ، روژا ڤەڪوشتنا قوربانان یا تێدا، وئەو مەزنترین روژە ل دەڤ خودێ، وەڪی د فەرموودێ دا هاتی: (مەزنترین روژ ل دەف خودێ، روژا (نحر_روژا ئێڪێ عەیدێ) وروژا (قر_ روژا د دویڤ عەیدێ دا)
.
_سوننەتە د ڤان روژان دا زڪری زێدە بڪەی، روینشتی، ورابی ودرێژڪری وهەمی وەختا.
وزێدەڪرنا تهلیل، تڪبیر، تحمید، پێغەمبەرێ خودێ دبیژیت: (... د وان روژان دا تهلیل وتڪبیر وتحمید تێدا زێدە بڪەن)
وخودێ دبێژیت: (لیشهدوا منافع لهم ویذڪرو اسم الله في ایام معلومات علی ما رزقهم من بهیمة الانعام).
.
_تڪبیر دوو جورن:
_تڪبیرێن مطلق ئانڪو گشتی، ئەڤە د هەمی روژێن دەهڪان دا، و ب دوماهی دهێن د گەل دوماهی روژ ژ روژێن تەشریقێ (روژێن تەشریقێ: روژا یازدێ ودوازدێ وسێزدێ هەیڤێ یە ژ ذي الحجة)، و د هەمی وەخت وحال وجهان دا دهێتە ڪرن، و ل هەر جهەڪی درستە زڪرێ خودێ بڪەی، وموسلمان ب ڤی دەنگی خو بلند بکەت خودێ دبیژیت: (ویذڪروا اسم الله في ایام معلومات علی ما رزقهم من بهیمة الانعام)
تڪبیرێن مقید ئانڪو گرێدای دەمەڪێ دەست نیشان ڪری، گرێداینە ب پشتی نڤێژێن فەرز، دەستپێدڪەن ژ پشتی بانگێ سپێدێ ژ روژا عەرەفێ ژبلی حەجییان، و ب دوماهی دهێن ژ پشتی ئێڤارییا روژا سییێ ژ روژێن تەشریقێ (ئانڪو روژا سێزدێ هەیڤا ذي الحجة). (یان ئەم دبێژین روژا چارێ عەیدێ).

ژێدەر: ٤٤ فائدة في عشر ذي الحجة/شیخ صالح المنجد.