سه‌عيدێ كورێ عامرێ جو‌مه‌حى

سه‌عيدێ كورێ عامرێ جو‌مه‌حى
.
ژيانا وى:
سه‌عيدێ كورێ عامرێ جو‌مه‌حى – خودێ ژێ رازى بيت – ژ مه‌زنێت ئه‌سحابيا يه‌ و يێ به‌رنياس بو بخێركرنێ و زاهديێ كو چ جارا مالێ دنيايێ بو خو نه‌ دكره‌ خه‌م ، به‌شداريێ د شه‌رێ خه‌يبه‌رێ دا كريه و والى باژێرێ حمصێ بو لسه‌رده‌مێ خيلافه‌تا عومه‌رێ كوردێ خه‌تابى – خودێ ژێ رازى بيت – و هه‌ر دده‌مێ خيلافه‌تا وى دا ژى مريه‌.

موسلمانبونا وى :
پشتى كو سه‌يدى بچاڤێ خو كوشتنا خوبه‌يبى ديتى ، هه‌رده‌م هزرا وى دكر و دخه‌ونا خودا دديت و دهاته‌ به‌رچاڤێ وى ، مابو مه‌نده‌هوش ژ خوارگرى و پاقژيا بيروباوه‌رت وى ، له‌شێ وى پارچه‌ پارچه‌ دبو و وى خو نه‌شكاند و لاوازى لخو نه‌ ئيناده‌ر و يێ سه‌ربلند بو هه‌تا كو رحا وى هاتيه‌ ده‌ر ، ئه‌ڤى ديمه‌نى و ڤێ خوراگريێ خو لدل و هزرێت ڤى گه‌نجى دا و فێركر كو ئه‌ڤ چه‌ندا وى كرى دلسوزيا هه‌ڤالى يه‌ بو هه‌ڤالێ خو يێ پێغه‌مبه‌ر – عليه السلام – به‌لێ ئه‌گه‌رێ ڤێ دلسوزيێ و ڤێ خوراگريێ چيه‌ ؟
ئيسلامه‌ ... 
به‌لێ ئيسلامه‌ ...
ئيسلام كه‌ته‌ دلێ ڤى گه‌نجى و لپێش چاڤێ خه‌لكى بريارا موسلمانبونا خو دا و هيجره‌ت كر چو مه‌دينێ دا كو ببيته‌ ئێك ژ هه‌ڤالێن پێغه‌مبه‌رى ﷺ و دهه‌مى مه‌يدانان دا دگه‌ل بيت .
دگه‌ل عومه‌رێ كورێ خه‌تابى:
ده‌مێ عومه‌ر بويه‌ خه‌ليفه‌ ، هاته‌ ده‌ف عومه‌رى و گوتێ : ئه‌ى عومه‌ر، ئه‌ز وه‌سيه‌تێ لته‌ دكه‌م تو ژ خودێ بترسى به‌رامبه‌ر حه‌قێ خه‌لكى نه‌كو ژ خه‌لكى بترسى به‌رامبه‌ر حه‌قێ خودێ، و بلا گوتنيت ته‌ به‌روڤاژى كارێن ته‌ نه‌بن چونكى باشترين گوتن ئه‌وه‌ يا كريار شاهد لسه‌ر راستيا وێ.
ئه‌ى عومه‌ر: چاڤێ ته‌ لوان كه‌سا بت يێ خودێ ئه‌و كرينه‌ دبن ده‌ستێته‌ڤه‌ ژ نێزيك و دويرێن موسلمانا ، بلا ئه‌و تشت ته‌ بو وانا بڤێت يێ ته‌ بو نه‌فسا خو و مالا خو دڤێت ، و ته‌ بو وانا ئه‌و تشت نه‌ڤێت يێ ته‌ بو خو و مالا خو نه‌ڤێت ، و تو لسه‌ر حه‌قيێ به‌ و درێيا خودێ دا ژ لومه‌يێن چ كه‌سا نه‌ترسه‌.
عومه‌رى گوتێ: ما كى دێ شێت ڤێ چه‌ندێ كه‌ت ئه‌ى سه‌عيد ؟! گوتێ : زه‌لامێن وه‌كى ته‌ دشێن ئه‌وێن كو خودێ كاروبارێن ئومه‌تێ پشتى موحه‌مه‌دى ﷺ داينه‌ ده‌ستى ، و دناڤبه‌را وى و خودێ دا چكه‌س نينن.
عومه‌رى ڤيا سه‌عيد هاريكاريا وى بكه‌ت و گوتێ: ئه‌ى سه‌عيد دێ ته‌ كه‌مه‌ واليێ حمصێ . گوتێ: ئه‌ى عومه‌ر تو بخودي به‌رێ من نه‌ده‌ سه‌رداچونێ !
عومه‌رى گوتێ: وه‌ى بو وه‌ ، وه‌ ئه‌ڤ كاره‌ ئێخسته‌ ستوێ من و وه‌ ئه‌ز هێلام!! بخودێ ئه‌ز ناهێلم تو بچى. عومه‌رى ئه‌و كره‌ والى و گوتێ : ئه‌رێ ئه‌م رزقه‌كى بوته‌ دابين نه‌كه‌ين؟
گوت: ما دێ چلێ كه‌م ئه‌ى ئه‌ميرێ ئيماندارا !؟ ئه‌و پارێ ژ بيت المال دئێت زێده‌ى منه‌ .
فه‌قيرێن حمصێ:
هنده‌ك ژ خه‌لكێ حمصي هاتنه‌ ده‌ف عومه‌رى ، ئينا گوته‌ وان: ناڤێ فه‌قيرێن خو بنڤيسن دا ئه‌ز پێتڤيێن وان بمه‌زێخم.
ده‌مێ بو فرێكرين ديت ناڤێ سه‌عيدى ژى يێ تێدا نڤيسين ! ، گوته‌ وانا : سه‌عيدێ كورێ عامرى كى يه‌ ؟
گوتنێ: ئه‌ميرێ مه‌يه‌ .
عومه‌رى گوت: ئه‌ميرێ وه‌ فه‌قيره‌ !؟
گوتن : به‌لێ ، بخودێ گه‌له‌ك روژ دبورن و ئاگر دمالا وى ڤه‌ هه‌لنابت.
عومه‌رى كره‌ گرى هه‌تا كو ريهێن وى ته‌ربوين، و هزار دينارێن زێرى كرنه‌ دكيسكه‌كى دا و گوته‌ وان : سلاڤا لێبكه‌ن و بێژنێ: ئه‌ميرێ ئيماندارا ئه‌ڤ پاره‌ يێ بوته‌ فرێكرى داكو تو پێتڤيێن خو پێ بمه‌زێخێ.
ده‌مێ ئه‌و وه‌فده‌ هاتين و كيسكێ پارا بو ئيناين ژخو ديركر و گوت : إنا لله وإنا إليه راجعون .
ژنكا وى ترسيا گوتێ:چ چێبويه‌ سه‌عيد؟! ، ئه‌ميرێ ئيماندارا مريه‌؟! گوت : نه‌خێر مه‌زنتر.
گوتێ: موسلمان د شه‌ره‌كيدا شكه‌ستينه‌؟! گوت : مه‌زنتر.
گوتێ: ما مه‌زنتر ژڤێ چه‌ندێ هه‌يه‌ ؟! گوت: به‌لێ مالێ دنيايێ يێ هاتى دا ئاخره‌تا من خراب بكه‌ت و فتنه‌ كه‌تيه‌ مالا من.
گوتێ: لده‌ف خو نه‌هێله‌ . گوت: تو دێ هارى من كه‌ى ؟! گوتێ: به‌لێ
دينار برن و لسه‌ر هه‌ژارا دابه‌شكرن.

گازندێن خه‌لكى :
عومه‌رێ كورێ خه‌تابى هاته‌ شامێ و گه‌هشته‌ حمصێ كو دگوتنێ (كويفه‌ ) بچيككرنا ناڤێ كوفه‌ يه‌ چونكى خه‌لكێ وێ وه‌كى خه‌لكێ كوفه‌ گه‌له‌ك بگازنده‌ بون .
عومه‌رى گوته‌ خه‌لكێ وێ: ئه‌ميرێ وه‌يێ چه‌وايه‌ ؟
گازنده‌ كرن وبه‌حسا چار كريارێن وى كرن ، ئێك ژ ئێكێ مه‌زنتر.
عومه‌رى دبێژت: من ئه‌و ئينا ده‌ف وانا و دوعا ژ خودێ كر كو يێ خه‌له‌ت نه‌بم د ده‌رحه‌قێ ويدا چونكى من گه‌له‌ك باوه‌رى پێ هه‌بو.
ده‌مێ من كومبوين من گوته‌ وان: وه‌ چ گازنده‌ ژ ئه‌ميرێ خو هه‌نه‌؟
گوتن: نا ئێته‌ ناڤ مه‌ هه‌تا دبيته‌ نيڤرو.
من ژى گوتێ: تو چ دبێژى سه‌عيد ؟ بێهنه‌كێ بێده‌نگ بو و گوت: بخودێ من نه‌ڤيا بێژم ، به‌لێ پا پێتڤيه‌ ، من چ خزمه‌تكار نينن، ئه‌ز بخو سپێده‌هيا رادبم هه‌ڤيرى دكه‌م هه‌تا ترش دبت ، پاشى دپێژم و پشتى هنگێ ده‌ستنڤێژا خو دشوم ودئێمه‌ ناڤ خه‌لكى.
عومه‌رى گوت: و چ گازندا دى هه‌يه‌؟ گوتن: ئه‌و بشه‌ڤێ به‌رسڤا مه‌ ناده‌ت.
من ژى گوتێ: تو چ دبێژى سه‌عيد ؟ گوت: بخودێ من نه‌دڤيا ڤێ ژى بێژم ، من روژ يا بو وان ته‌رخانكرى و شه‌ڤ ژى بو خودێ.
من ژى گوت: وه‌ چ گازندا دى هه‌يه‌؟ گوتن: ئه‌و هه‌يڤێ روژه‌كێ ناڤێته‌ ناڤمه‌
من گوت: تو چ دبێژى سه‌عيد ؟ گوت: من چ خزمه‌تكار نينن ئه‌ى ئه‌ميرێ ئيماندارا ، و من چ لباس ژى نينن ژبلى وى ئه‌وێ لبه‌ر من ، ئه‌ز هه‌يڤێ جاره‌كێ دشوم و خو دگرم هه‌تا زها دبيت و شنى ده‌ردكه‌ڤم.
پاشى من گوت: وه‌ چ گازندا دى هه‌يه‌؟ گوتن: هنده‌ك جارا دلێ وى دبورت لده‌ف وان كه‌سێن لديوانا وى.
من گوت: تو چ دبێژى سه‌عيد ؟ گوت: من كوشتنا خوبه‌يبێ كورێ عه‌دى ديتيه‌ ده‌مێ ئه‌ز موشرك ، قوره‌يشيا له‌شێ وى پارچه‌ پارچه‌ دكر و دگوتنێ: تو حه‌زدكه‌ى موحه‌مه‌د لجهێ ته‌با ؟ ئه‌ويژى دگوت: بخودێ من نه‌ڤێت ئه‌ز دناڤ مال وعه‌يالێ خوبم ستريه‌ك بچيته‌ پێ موحه‌مه‌دى.
ئه‌ز ژى چ ده‌مێ ئه‌و روژ دئێته‌ بيرا من و چه‌وا من هاريكاريا وى نه‌كرى هزردكه‌م خودێ لمن نابورين له‌وا دلێ من دبورت.
عومه‌رى گوت: سوپاس بو خودێ ئه‌ز نه‌يێ خه‌له‌ت بوم. و هزار دينارێن زێرى دانێ داكو پێ وان پێدڤيێت خو بقه‌دينت.
ژنكا وى گوت: سوپاس بو خودێ ، ئێدى تو شولێ مه‌ ناكه‌ى دێ چى تشتێ پێدڤى كرى و خزمه‌تكاره‌كى ئيجاركه‌ى.
گوتێ: ما ته‌ تشته‌كێ بخێرتر نه‌ڤێت؟ گوت: چ تشته‌ ؟
گوتێ: ئه‌م دێ ده‌نه‌ ئێكى بومه‌ بزڤرينت لوى ده‌مێ كو ئه‌م د محتاج.
گوت: كيه‌؟ گوتێ : ئه‌م دێ كينه‌ ده‌ينه‌كێ خێرێ لدف خودێ.
گوت: باشه‌، خودێ خێرا ته‌ بنڤيست.
رابو ئه‌و پاره‌ كرنه‌ د كيسكه‌كى دا و گوته‌ مروڤه‌كێ خو: هه‌ر بو ژنكا بيژن ببه‌ و بو فلا ئێتيما و بو فه‌قيرێن فلان مالێ و بو ده‌ستكورتێن فلان مالێ.

 

 

ژێده‌ر:
الاصابة في تمييز الصحابة – ابن حجر العسقلاني
صور من حياة الصحابة – د.عبدالرحمن رافت باشا
تاريخ الإسلام – شمس الدين الذهبي

 


------------ نڤيسين: -----------
📝 علي عبدالله هسنياني (#به‌تار)
:::: 3 شوال 1439 كوچى ::::