أم المؤمنین/حبيبة رسول اللهﷺ

زانـاتـرین و شـەهـرەزاتـریـن ئـافرەتـا دونیاێ
دەیکا مە عایـشة (رَضِيَ اللّٰهُ عَنْها) 
 

❶ نـاڤێ وێ ب تمامی دگەل ناسناڤ و کونیا وێ و نەسەبا وێ

کونیا دایکا باوەرداران:
١-أم المؤمنین.
٢-الصِّدِّيقة بنت الصِّدِّيق.
٣-حبيبة رسول الله.
٤-أُم عبد الله.
٥-ابنة الصِّدّيق.
٦-عائش.
٧-الحُميراء.

ناڤ و نەسەبا وێ بتەمامی︓-
عایشە کچا أبو بَکر الصّدِّيق عبدالله بن أبي قُحافة کورێ عامرێ کورێ ئبن عەمرێ کورێ تەیمی کورێ مورەیێ کورێ کەعبێ  کورێ لوئەی،ژ تیرا قورەیشە،دگەل پێغەمبەریﷺ ل باپیرێ شەشێ(مورەیێ کورێ کەعب)دگەهن ئێك.

❷ سالا ژدایك بوون و لکیڤە ژ دایك بوویە؟

عائیشة أم المؤمنین ل مککەهێ ژدایك بوویە، ل سالا ٦٠٦ زاینی، ئانکو ب چوار سالان بەری پێغەمبەراتیێ، وپێغەمبەراتی ل سالا ٦١٠ زاینی بوو..

❸ بناڤ و دەنگترین ماموستایێن وێ:

عایشـە هەر ژ بچیکاتیا خو ل قوتابخانا پێغەمبەریﷺ یا پەروەردە بوی و زانستێ وەرگرتی،و ژکەسێن بیرتیژ بووە. و
ئـەگـەر ڤەگەرینە سەر هندێ کا دایکامە عایشە رضي اللە عنها چاوا علم وەرگرتیە، معلومە ئەم دێ ب کتێبەها کەڤینە بەر علم و زانینا وێ و نزانین کادێ حقێ وێ دەین ژی یان نە ، لێ دێ هندەك نموونە یان ئێخینە پێش چاڤ.
 
بابەت ئەوە کانێ جارەكێ کیە مامۆستایێ دایکا عایشە؟لێرە دبێژین مامۆستایێ دایکامە و یێ هەمی ئومەتێ پێغەمبەرەﷺ .

چونكی ئەهلێ سوونە و جماعە ئێك دەنگن ل سەر هندێ كو زاناترینا ئافرەتان عایشەیە رضي الله عنها.

❹ بناڤ و دەنگ ترین قوتابیێن وێ

📜ڤێـجا ژ دیارترین قوتابیێن دایکامە خاتین عایشە(رَضِيَ اللّٰهُ عَنْها) ئەڤەنە:-

عایشە تەمەنێ وێ ١٨سال بووە لدەمێ پێغەمبەر️ ﷺ  وەفات کری،و نزیکی٧٠ سالا ژیایە و دوماهیك کەس ژ هەڤژینێت پێغەمبەری بووە كو وەفات كربیت، وعایشەیێ هەمی تەمەنێ خو د بێخەمەت فەرموودێن خوشتڤیێ خودێﷺ و فەتوادانێ دا  یێ بوراندی. 
ژبەهندێ خەلکەكێ زور فایدە یێ ژ زانستێ  عایشە(رَضِيَ اللّٰهُ عَنْها) دیتی ژبەرهندێ بەرێ خو  وەردگێرا وێ وەکی قوتابخانەیەکێ بۆ فێربوونا زانستێ شەرعی. ڤێجا ژ مەزن و زلامێن بچویك و ژ ئافرەتێن صەحابا و دویفكەفتیان (التابعون) قەستا وێ دکر ژبوی کو  جەنکەکێ ژ زانینەك بەرفرەهـ ل  وێ وەرگرن.

-ئەڤێن مفا ژێ دیتی و فەرموودە ژێ وەرگرتی︓-

-ژ صەحابا:-ابوبکر،عمر،عبدالله بن عمر،أبو هریرة،أبو موسی الأشعري،عبدالله بن عباس. .هتد.

-ژ دویف کەفتیان:-مسروق،الأسود بن یزید،سعید بن المسیب،الشعبي ـــ مجاهد،عطاء،عکرمة،نافع،علقمة،ابن أبي ملیکة،عمرة بنت عبدالرحمن،معاذةبنت عبدالله العدویة..هتد.

-ژکەس و کارێن وێ:- عروة بن الزبیر ابن أُختها أسماء،القاسم بن محمدبن ابي بکر ابن اخیها،عائشة بنت طلحة بنت أُختها أم کلثوم. .هتد.

❺ پەسنا زانایان دەربارەی أم المؤمنین عایشە(رَضِيَ اللّٰهُ عَنْها):

•    ژ عمرو بن عاص خودێ ژێ رازی بیت گووت:-من گوتە پێغەمبەریﷺ  ،ئەی پێغەمبەرێ خودێ️ ﷺ خوشتڤیترین کەس کێیە ل دەف تە؟ وی گوت:-عایشە ،من گوت:-ل زلاما؟ وی گووت:-بابێ وێ(یعنی ابوبکر).صحیح بخاري٣٧٦٩ وصحیح مسلم٢٤٤٦.

•    ئێك ژ زانایێت پایە بلند و مەزنێت (تابعی)کو ئیمام (الزهري)یە کو کەرەم دکەت:-(ئەگەر زانینا هەمی خەلکی و دگەل زانینا هەمی هەڤژینێن پێغەمبەریﷺ  کوم بکەی وپاشی بەراورد بکەی دگەل زانینا عایشایێ،هنگێ زانینا عایشایێ ل زانینا هەمیان بەرفرەهـ ترە).
(سیر أعلام النبلاء:-١٩٩/٢)

•    أبو موسی الأشعري ئێک ژ زانایێن صەحابی بوو دەربارەی عایشایێ دبێژیت:-(ئەم صەحابیێن پێغەمبەری ️ ﷺ  هەردەمێ فەرموودەك بومە یا روون و ئاشکەرا نەبایە،ومە پرسیار ژ عایشایێ کربایە،ئیللا ژلایێ عایشایێ ڤە زانستەك دەستمە دکەفت سەبارەت فەرموودێ).

❻ دوو سێ گوتنا ژ گوتنێت وێ:

∴عایشە  رَضِيَ اللّٰهُ عَنْها دبێژیت:( پێغەمبەرﷺ  مر وسەرێ وی مابه‌ینا هه‌ردوو هه‌ستیێت ستویێ من ژ سینگی ئانکو دبن چالکا ستۆی وئەرزینکا من (یان دناڤبەرا ران و ملێ من دا ) مر ، ڤێجا ئێدی ئانکو پشتی مرنا پێغەمبەری مرنا کەسێ لسەر من گران نە بویە).

∴ژ شیرەتێن دایکا باوەرداران عایشایێ_خودێ ژێ رازی بیت_بو ژنکا گوتنا وێ یە بو ئێك ژوان : {ئەگەر ئێك ژھەوە ھەڤژینەك ھەبیت، وبشێت ھەر دوو چاڤێن خو بینتە دەر وگەلەك ژوان جانتر بدانیت جھێ وان بلا وەبکەت، ئەڤە دەمێ بەکرەیا کچا عوقبەی پڕسیارا حەفافێ ژێ کری، ئەوێ ژی وەگوتێ. ئانکو بلا خو بو زەلامێ خو جوان بکەت}.

❼ ب چ زانستی یا ب ناڤ و دەنگە؟

زانستێ عایشایێ رَضِيَ اللّٰهُ عَنْها  ب فەرموودێن پێغەمبەریﷺ  هند یێ بەرفرەهـ و زۆرە ژبەرهندێ ژلایێ زانایێت فەرموودە ناس(علماء الحدیث) ب ئێك ژ(کبار المُحدثین و حُفاظ السنە)هاتیە ناسین،و ب پلەیا چوارێ دهێتن دناف وان صەحابێن كو فەرموودە ڤەگێرایی ب مرفوعی ژ پێغەمبەریﷺ .(کو دایكا مە عایشایێ❪٢٢١٠❫فەرموودە ب مرفوعی ڤەگواستینە ژ پێغەمبەری️ ﷺ ).
 
معـنا︓-
-عایشە (رَضِيَ اللّٰهُ عَنْها)شارەزاترینا ئافرەتان بووە دەربارەی قورئانێ.
-عایشە(رَضِيَ اللّٰهُ عَنْها)شارەزاترینا ئافرەتان بووە دەربارەی حەدیثێ.
-عایشە(رَضِيَ اللّٰهُ عَنْها)شارەزاترینا ئافرەتان بووە دەربارەی شەریعەتی(فقـە)ێ.
-عایشە (رَضِيَ اللّٰهُ عَنْها)شارەزاترینا ئافرەتان بووە دەربارەی زانستێ پزیشکی و شیعر و مێژووا عەرەب و ریدانێن سەردەمێ وێ و هەمی بوارێن دنیایێ دا.

❽ کەنگی و لکیڤە چوویە بەر دلۆڤانیا خودێ؟

١٧ی رەمضانێ _ل سالا ٥٨ مشەختی بەرامبەر ٦٧٨ زاینی مریـە ( رَضِيَ اللّٰهُ عَنْها) .