ڕامانا تەحیاتا نڤێژێ و چەند مفایەك

زانا دبێژن ئێك ژوان رێکێن هەرە گرنگ کو مروڤ خوشیێ ب کرنا نڤێژا خو ببەت ئەڤەیەکو مروڤ ڕامانا وان زکرا بزانیت ئەوێن کو دنڤێژێ دا هەین و مروڤ هزرا خو دمەزنیا وان زکرا دا بکەت، داکو مەزنیا نڤێژێ بومە دیار بیت و نڤێژێن مە کاریگەری هەبیت ل سەر ژیانامە، ژبەر هندێ ئەڤرو دێ ڕامانا تەحیاتێ بێژین و دێ حوکمێ خواندنا وێ بێژین، ودێ زانین ب دەلیل ڤە کو کێماسیا د تەحیاتێ دا دگەهیتە هندێ کو نڤێژێ هەمیێ بەتال بکەت! ئەڤجا بلا ب چاڤەکێ سڤک نە سەحکەینە ڤێ چەندێ.

بەلێ ل بەری کو ئەم ڕامانا تەحیاتێ بزانین و حوکمێ تەحیاتێ دنڤێژێ دا بزانین، یا فەرە ئەم تەحیاتێ بخو بنیاسین و بزانین کانێ یا دروست کیژکە، ئەرێ تە هەمی ژبەرە؟ و چ کێماسی تێدا نینن؟ ژبەر ڤێ چەندێ من تەحیاتا دروست ب دەنگ و رەنگ بو هەوە ئامادەکر، گەلی برا و خیشکێن من باوەربکەن چ شەرم تێدا نینە کو هەتا ئەڤرو کێماسیەک ل دەف ئێکێ هەبیت دتەحیاتێ دا و نوکە بوخو راست ڤەبکەت، بەلکو شەرم ئەڤەیە مروڤ ل سەر خەلەتیێن خو یێ بەردەوام بیت و پیتەکێ جوان ب عیبادەتێ خو نە دەت.

التَّحِيَاتُ لِلَّهِ وَالصَّلَوَاتُ وَالطَّيِّبَاتُ، السَّلَامُ عَلَيْكَ أيُّهَا النَّبِيُّ وَرَحْمَةُ اللهِ وَبَرَكَاتُهُ، اَلسَّلاَمُ عَلَيْنَا وَعَلَى عِبَادِ اللهِ الصَّالِحِيْنَ، أَشْهَدُ أَنْ لَا إِلَهَ إِلَّا اللهُ، وَأَشْهَدُ أَنَّ مُحَمَّدًا عَبْدُهُ وَرَسُوْلُهُ، اللهُمَّ صَلِّ عَلَى مُحَمَّدٍ وَعَلَى آلِ مُحَمَّدٍ، كَمَا صَلَّيْتَ عَلَى إِبْرَاهِيمَ، وَعَلَى آلِ إِبْرَاهِيمَ إِنَّكَ حَمِيدٌ مَجِيدٌ، اللهُمَّ بَارِكْ عَلَى مُحَمَّدٍ، وَعَلَى آلِ مُحَمَّدٍ كَمَا بَارَكْتَ عَلَى إِبْرَاهِيمَ وَعَلَى آلِ إِبْرَاهِيمَ إِنَّكَ حَمِيدٌ مَجِيدٌ

(التَّحِيَاتُ لِلَّهِ) صلامەتییا ژهەر کێماسییا و مولك و مانا هەروهەر، بۆ خودێ نە، (الصَّلَوَاتُ) و نڤێژ هەمی بۆ وی نە، (الطَّيِّبَاتُ) وتشتێن پاقژ ئانکو ئەڤە هەمی بۆ خودێ نە، (السَّلَامُ عَلَيْكَ) سلاڤ ل سەر تەبن، (أيُّهَا النَّبِيُّ) ئەی پێغەمبەر، (وَرَحْمَةُ اللهِ وَبَرَكَاتُهُ) و رەحما وی و خێر و بەرەکەتێن وی، (اَلسَّلاَمُ عَلَيْنَا) سلاڤ و صلامەتییا ژ ئێش و ئاتافا ل سەر مەبن  (وَعَلَى عِبَادِ اللهِ الصَّالِحِيْنَ) و ل سەر عەبدێن خودێ یێن چاک و صالح ژی بن، (أَشْهَدُ) ئەز شەهدە ددەم، ئانکو ئەز ب دلێ خۆ دزانم و ب دەڤێ خۆ دبێژم (أَنْ لَا إِلَهَ إِلَّا اللهُ) کو ژبلی "اللە" چ ئیلاهێت حەق و هێژای پەرستنێ نینن، (وَأَشْهَدُ أَنَّ مُحَمَّدًا عَبْدُهُ وَرَسُوْلُهُ) و ئەز شەهدە ددەم کۆ موحەممەد عەبدێ وی یە و قاصدێ وی یە و هەلگرێ پەیاما وی یە د عەردی دا. 

(اللهُمَّ) یاخودێ، (صَلِّ عَلَى مُحَمَّدٍ وَعَلَى آلِ مُحَمَّدٍ) صەلەواتا ل موحەممەدی و ئەهلێ ماڵا وی بکە، (كَمَا صَلَّيْتَ عَلَى إِبْرَاهِيمَ، وَعَلَى آلِ إِبْرَاهِيمَ) وەکی تە صەلەوات ل ئیبراهیمی کرین و ل ئەلێ ماڵا وی کرین، (إِنَّكَ حَمِيدٌ) و راستی تو ئەوی یێ حەمدو سەنا بۆ تە تێنە کرن، (مَجِيدٌ) و تو ئەوی یێ خودانێ قەدر و بلنداهیێ، (اللهُمَّ بَارِكْ عَلَى مُحَمَّدٍ، وَعَلَى آلِ مُحَمَّدٍ) یا خودێ خێر و بەرەکەتێ ل سەر موحەممەدی و ئەهلێ ماڵا وی زێدە بکە، (كَمَا بَارَكْتَ عَلَى إِبْرَاهِيمَ وَعَلَى آلِ إِبْرَاهِيمَ) کا تە چەوا بەرەکەت ل سەر ئیبراهیمی و ئەهلێ ماڵا وی زێدەکرن، (إِنَّكَ حَمِيدٌ) و راستی تو ئەوی ئەوێ حەمد و سەنا بۆ تە تێنە کرن، (مَجِيدٌ) و تو ئەوی یێ خودانێ قەدر و بلنداهیێ و مەزنیێ.

حوکمێ خاندنا تەحیاتێ چیە ؟

پتریا زانا دپێژن کو خاندنا تەحیاتا دوویێ 
روکنە ئانکو فەرزە و ئەڤە بوچونا شافعی 
وحەنبەلی و گەلەک ژمالکیا یە، هەروەسا هەردوو زانایێن مەزن ابن باز وابن عثیمین ژی رحمهما اللە ڤێ چەندێ دبێژن، ودلیل لسەر ڤێ چەندێ گوتنا عەبدوللاهێ کورێ مسعودی یە دەمێ گوت.

(كُنَّا نَقُولُ فِي الصَّلَاةِ قَبْلَ أَنْ يُفْرَضَ التَّشَهُّدُ : السَّلَامُ عَلَى اللَّهِ، السَّلَامُ عَلَى جِبْرِيلَ وَمِيكَائِيلَ) صححه الٲلبانی.

گوتی بەری تەحیات بهیێتە فەرزکرن،ئەڤ
چەندە وێ دگەهینیت کو تەحیات  فەرزە،
ڤێجا ئەگەر ئەڤ روکنە یان ئەڤ فەرزە دناڤ روکاعەتەکێ دا نەهێنە کرن ئەو
رووکاعەت هەمی بەتال دبیت ودەمێ 
روکاعەت بەتال بوو ئەڤە نڤیژا مروڤی
هەمی بەتال بوو.

ڤێ حەدیسا ترسناک بخینە!

خوشتڤیێ خودێ صلی الله علیه وسلم دبێژیت: (ٳن الرجل لیصلي ستین سنة وما تقبل له صلاة ولعله یتم الركوع ولا یتم السجود ویتم السجود ولایتم  الركوع)

ئانكو زەلامەک دێ ٦۰ ساڵا نڤێژا کەت وخو نڤێژەکا وی ناهێتە قەبیل کرن، و دبیت رکوعا تمام ببەت وسجدا خو تمام نەبەت، و دێ سوجدا خو تمام بەت بەلێ رکوعاخو تمام نابەت.

ئەڤ حەدیسە یادروستە ویاد(السلسلة الصحیحة)یا ئیمامێ ئەلبانی داهاتی.

عقوبەکا دژوار بو کەسەکێ ژ هەژی.

هەروەکی وە دیتی گەلی برا و خیشکێن من عقوبا وی کەسێ پتر گرنگیێ ب خوشیێن دلێ خو بدەت و ژخو نە گریت  روژەکێ خو فێری نڤێژێ بکەت ئەڤەیە عقوبا وی،و ب راستی ئەو کەسێ گرنگیێ ب هەر تشتەکی دلێ وی بخازیت بدەت ژ خوشیێن دونیایێ و پاشی نڤێژێ پشتگوھ  پاڤێژیت ئەو یێ هێژای ڤێ چەندێ یە، وبەری نوکە مەزانی کانێ چەوا رکوع وسوجدە فەرزن دنڤێژی دا وەکی د حەدیسێ  دا هاتی ئەها هوسا تەحیات ژی فەرزە، لەوما نڤێژ نەهێژای وێ سفکاتیێ یە یا ئەم پێ دکەین، هەما خودێ مە هەمیان ڕێ راست بکەت