كورتیا هەمی ئەحكامێن روژیا عاشورایێ

خێرا روژیا عاشورایێ 
پیغەمبەر صلى الله عليه وسلم دبێژيت : " وَصِيَامُ يَوْمِ عَاشُورَاءَ أَحْتَسِبُ عَلَى الله أن يُكَفَرَ السَّنَةَ الَّتى قَبْلَهُ "
صحیح مسلم 1976
رامان: و گرتنا روژیا عاشورایێ ئەز لدەڤ خودێ حساب 
دكەم كو گونەهێت سالا بوری بغەفرینیت.
زانا دبێژن:( وهذا من فضل الله علينا أن أعطانا بصيام يوم واحد تكفير ذنوب سنة كاملة والله ذو الفضل العظيم. )رامان: و ئەفە ژ  فەضل و قەنجیا خودێ یا مەزنه لسەر مە ئەڤ چەندە دایه مە كو ب گرتنا روژیەكێ بتنێ گونەهێن سالەكێ ژێبچن و نە مینن

بوچی ئەم د ڤێ روژێدا ب روژی دبین؟
عَنْ ابْنِ عَبَّاسٍ رَضِيَ اللَّهُ عَنْهُمَا قَالَ: قَدِمَ النَّبِيُّ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ الْمَدِينَةَ فَرَأَى الْيَهُودَ تَصُومُ يَوْمَ عَاشُورَاءَ فَقَالَ مَا هَذَا قَالُوا هَذَا يَوْمٌ صَالِحٌ هَذَا يَوْمَ نَجَى اللَّهُ بَنِي إِسْرَائِيلَ مِنْ عَدُوِّهِمْ فَصَامَهُ مُوسَى، قَالَ فَأَنَا أَحَقُّ بمُوسَى مِنْكُمْ فَصَامَهُ  وأَمَرَ بِصِيامه. صحيح البخاري 1865
رامان:عبداللە كورێ عەباسی خودێ ژوی و بابێ وی رازی بیت د بێژیت :پیغەمبەر صلى الله عليه وسلم هاتە مەدینێ و جوهێ دیتن كو یێ روژیا عاشورایێ دگرن ،گوتی ئەرێ ئەڤە چیە؟وان گوت ئەڤە روژەكا مەزن و ببهایە ئەڤ روژە ئەوە یا كو خودایێ مەزن  موسا (علیە السلام )و مللەتێ وی ژ دوژمنی وان فیرعەونی رزگار كرین و موسای ژی یاگرتی، پێغەمبەری سلاڤ لێبن گوت :ئەز هێژا ترم ژ هەوە بو موسا (علیە السلام )لەوما پێغەمبەری ژی گرت و فەرمانا صەحابا ژی كر كو بگرن ڤێ روژێ

بوچی دبێژنێ تاسوعا و عاشورا ؟

زانا دبێژن :پەیڤا عاشورا یا ژ ژمارە (عشرة)ئانكو دەهـ هاتی ژبەر كو ئەڤ روژە دكەڤیتە دەهێ هەیڤا موحەررەمێ 
قال النووي رحمه الله: قَالَ أَصْحَابُنَا: عَاشُورَاءُ هُوَ الْيَوْمُ الْعَاشِرُ مِنْ الْمُحَرَمِ، وَتَاسُوعَاءُ هُوَ التَّاسِعُ مِنْهُ هَذَا مَذْهَبُنَا،وَبِهِ قَالَ جمهور الْعُلَمَاء».. (المجموع)

بوچی دگەل عاشورایێ ئەم روژا نەهێ یان یا یازدێ ژی دگرین؟

فَقَالَ رَسُولُ اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ فَإِذَا كَانَ الْعَامُ الْمُقْبِلُ إِنْ شَاءَ اللَّهُ صُمْنَا الْيَوْمَ التَّاسِعَ قَالَ فَلَمْ يَأْتِ الْعَامُ الْمُقْبِلُ حَتَّى تُوُفِّيَ رَسُولُ الله صَلَّى اللهُ عَلَيْهِ وَسَلَّم. صحيح مسلم .1916
 پیغەمبەری صلى الله علیه وسلم گوت: ئەگەر ئەم گەهشتینە سالا بهێت ب حەسکرنا خودی دی روژا نەهێ ژی دەینه دگەل ، بەلی پا پێغەمبەر صلى الله علیه وسلم چو بەر رحما خودێ و نە گەهشته سالا بهیت کو نەهێ بگریت. 
قَالَ رَسُولُ اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ: (صُومُوا يَوْمَ عَاشُورَاءَ وَخَالِفُوا فِيهِ الْيَهُودَ ، صُومُوا قَبْلَهُ يَوْماً أَوْ بَعْدَەُ یَوْماً). رواه أحمد وحسنه الشيخ أحمد شاكر: رامان پێغەمبەری سلاڤ لێ بن یاگوتی :روژیا عاشورایێ بگرن ،و هین پێچەوانەی جوهیا بكەن ،و هوین روژەكێ لبەری وێ یان پشتی وێ دگەل وێ بگرن.
*ئانكو ئەم ڤێ چەندێ دكەین وەك سونەت و داكو 
چاڤلێكرنا جوهیا ژی نەكەین.
دەرەجە و مەرتەبەیێن روژیا عاشورایێ چەندن؟

زانایێ مەزن سعد الخثلان حفظە اللە د بێژیت :گرتنا 
روژیا عاشورایێ چار دەرەجە یە و ئەڤە ل دیڤ رێزبەندیا باشترینە.
ئێك : یا ژ هەمیا باشتر مروڤ روژا عاشورایێ بگریت و روژەكی ل بەری وێ و روژەكێ ل پشتی وێ 
دوو:دەرەجا ل دویڤ دا مروڤ عاشورایێ بگریت و روژا ل بەری وێ دگەل بگریت 
سێ:دەرجا د دیڤ دا مروڤ عاشورایێ بگریت و روژا ل پشتی وێ دگەل بگریت .
چار: دەرەجا دوماهیكێ مروڤ عاشورایێ بتنێ بگریت .

ئەرێ دروستە كەسەك روژا عاشورایێ بتێ بگریت؟
بەلێ دروستە و ب حەسكرنا خودێ دێ گەهیتە خێرا وێ كو ژێبرنا گونەهێن سالەكێ نە
قال شيخ الإسلام: "صيامُ يَوْمَ عَاشُورَاءَ كَفَارَةً سَنَةٍ وَلَا يكره إفراده بالصوم" مصدر : الفتاوى الكبرى ج 5.
زانایێ مەزن شێخ الاسلام ابن تیمیةر رحمە اللە دبێژیت : روژیا عاشورایێ گونەهێن سالەكێ ژێ د بەت،و چنینە ئەو بتێ ژی بهێتە گرتن.
گرتنا عاشورایێ كیژ گونەها ژێدبەت ؟
قال الإمام النووي رحمه الله : يُكَفَرُ كُل الذُّنُوبِ الصَّغَائِرِ، وَتَقْدِيرُهُ يَغْفِرُ ذُنُوبَهُ كلها إلا الْكَبَائِرَ. ثم قال رحمه الله: صَوْمُ يَوْمِ عَرَفَةَ كَفَارَةُ سَنَتَيْنِ، وَيَوْمُ عَاشُورَاءَ كَفَارَةً سَنَةٍ..... كُل وَاحِدٍ مِنْ هَذِهِ الْمَذْكُورَاتِ صَالِحُ لِلتَّكْفِيرِ فَإِنْ وَجَدَ مَا يُكَفَرُه مِنْ الصَّغَائِرِ كَفَرهُ، وَإِنْ لَمْ يُصَادِفَ صَغِيرَةً وَلَا كَبِيرَةً كُتِبَتْ حَسَنَاتٌ وَرُفِعَتْ لَهُ بِهِ دَرَجَاتٌ... وَإِنْ صَادَفَ كَبِيرَةً أَوْ كَبَائِرَ وَلَمْ يُصَادِفَ صَغَائِرَ، رَجَوْنَا أَنْ تُخَفَّفَ من الكبائر. مصدر : المجموع شرح المهذب ج6 

ئەڤ روژیە و روژیا عەرەفێ ب تنێ گونەهین بچيك.

ژێدبەن (ژبەرکو گونەهێن مەزن پێتڤی تەوبەکا تایبەته )ڤێجا ئەگەر  تە گونەهێن بچيك هەبوون دى ئەڤ روژیه ژێبەن، و ئەگەر تە چ گونەهێن بچيك و مەزن نەبوون دێ ئەڤ روژیە بوتە بنە خێر لدەڤ خودێ ، و ئەگەر تەگونەهێن مەزن هەبوون مە هیڤيا هندێ یا هەی کو  ئەڤ روژیه سزایێ وان سڤك بكەن .
و ئەڤه بوچونا ابن تیمیەی ژی یه: وَتَكْفِيرُ الطَّهَارَةِ ، وَالصَّلَاةِ ، وَصِيَامِ رَمَضَانَ ، وَعَرَفَةَ ، وَعَاشُورَاءَ لِلصَّغَائِرِ فَقَط. (الفتاوى الكبرى ج 5)

دروستە كەسەك گونەهان بكەت وبێژیت مانێ دێ روژا عاشورایێ گرم دێ گونەهێت من ژێچن و نامینن؟
كەسەك ڤێ گوتنێ نا بێژیت ئیلا كەسەكێ نەزان بیت،ژ بەركو چ مروڤ نزانن كا خودایێ مەزن دێ كیژ عیباداتی ژ مە قەبیل  كەت و كیژ كی دێ ل مە زڤرینیت ،و قەبیل ناكەت،لەوما حەسەنێ بەصری دگوتنەكا خودا د بێژیت :ئەگەر من زانیبا كو خودایێ مەزن هندی دندكەكا خەردەلێ ژی عیباداتێ من یێ ژ من قەبیل كری دا خوزیێن مرنێ خازم . ڤێجا كەسێ ب عاقل بڤێ سڤكاتیا دڤێ پسیارێ دا هوسا نا سحكەتە ڤان كارێن مەزن .

ئەرێ دروستە كەسەك روژیێت خو یێت قەزا دڤێ روژێ دا بگریت ئەرێ دێ خێرا عاشورایێ گەهیتێ؟
بەلێ بحەسكرنا خودێ  هیڤیا هندێ یا هەی ئەجرێ قەزایا خو دگەل عاشورایێ ژی وەربگریت .ویرجی أن يكون لك أجر القضاء وأجر صيام ذلك اليوم " فتاوى منار الإسلام للشيخ محمد ابن عثيمين رحمه الله 2/358 . " 

بوزانین كو دروستە و نە مەكروهە كو ئەگەر سالەكێ ژ 
سالا روژا عاشورایێ بكەڤیتە د ئەینی یان شەمبی یێ دا بهێتە گرتن .يصام عاشوراء ولو كان يوم سبت أو جمعة قال الطحاوي رحمه الله : وَقَدْ أَذِنَ رَسُولُ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم فِي صَوْمِ عَاشُورَاءَ وَحَصَّ عَلَيْهِ، وَلَمْ يَقُلْ إِنْ كَانَ يَوْمَ السَّبْتِ فَلا تَصُومُوهُ. فَفِي ذَلِكَ دَلِيلٌ عَلَى دُخُولِ كُلِّ الْأَيَّامِ فِيهِ. مشكل الآثار ج