دەستپەڕ د بنیاتدا خیلاف یا ل سەر هەی و زانستی ژی نە دووپاتکریە کو زیان یێن تێدا هەین ڤێجا دەمێ تو بەرێ خەلکی ددەیە هندێ کو بهێلن ئەڤە دژوارکرنا بابەتی یە ل سەر گەنجان و نابیتە هاریکاریکرن بۆ وان؟

ژبەر وێ چەندا زانایێن دەروونی وەکی فروید و ئەلفرید کینسی بەلاڤکری؛ خەلک ژی وه‌سا هزردکەن كو پالده‌ڕێ هەستێن سێكسی وەکی کەلینا ئاڤەکێیە یان هێزەکا دژوار و لڤوکه‌ كو پێدڤی بهندێیە تەنفیسەکێ بدەیێ ئەگەر نە دێ ب ڕێکەکا ب زیان و ب مەتڕسی پەقیت.

ئەرێ باشە زانستێن تەندروستی ب دروستی ل دۆر ڤی بابەتی بۆ مە چ دبێژن؟

هژمارەکا ڤەکولینان یێن هاتینە کرن ل دۆر ڤی بابەتی، و بەردەوام ئەنجامێن وان د تێکهەلن.

بەلێ پشتی ڤێ و ب دروستی ل سالا 2012 بەڵگەیه‌کێ زانستی یێ گەلەک ب مفا هاتە بەلاڤکرن د ڕۆژنامه‌یا تەندروستییا سێكسیدا.
  /https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC3490558 

دکتۆر ستیوارت برودی گەلەک ڤەکولین کۆمکرن و دیت کو دەرئێخستنا ئاڤا شەهوەتێ هندەک شینوارێن ساخلەمی یێن ئەرێنی یێن د گەل هەین، بەلێ چێنابیت هەمی جۆرێن دەرئێخستنا ئاڤا شەهوەتێ وەکی ئێک بن.

ڤەکولەران دەستپێکر کو جوداهیان د ناڤبەرا دەستپەڕی و جوتبوونا ژن و مێراندا دیاربکەن، هندەک ئەنجامێن کۆمکەر د ناڤبەرا هندەک ڤەکولینێن ژێک جودا ژێ دەرکەڤتن.

ڤەکۆلەران دیت کو ئه‌نجامدانا دەستپەری ب شێوەیەکێ بەردەوام هەمان شینوارێن ئەرێنی نینن ل سەر خودانی وەکی یێن د جوتبوونێدا هه‌ین .

د گەلەک کاوداناندا، دەستپەری چ مفایێن ساخلەمی نینن، بەلکی ل شینا هندێ کارلێکرنێن نەرێنی یێن هەین.

بونمونە؛ ئەو زەڵامێن پتر دەستپەری بکاردئینن پتر تووشی شێواندنێن پروستاتان دبن، و شیانێن وان دێ کێمتربن بۆ ڕزگاربوونا ژ لاوازیا سێکسی، و دێ پتر د بەرهەڤبن بۆ توشبوونا خەمان.

بکورتی، ئەم دشێین بێژین :

1-  چ ئاریشەیێن ساخلەمی نینن د گرێدایی بن ب نەکرنا دەستپەرانڤە.
2-   دەستپەری هەمان جورێ مفایێن ساخلەمی نینن یێن کو د جوتبوونا د ناڤبەرا ژن و مێراندا هەین 
3-  دەستپەر د هندەک لایەنێن دیارکریدا، دبیت نە كاره‌كێ ساخلەم بیت.

ڕاستی ئەڤەیە کو لەشێ مرۆڤی ب سیستەمەکێ گرێدایی بسەر ئێک کومبوونا هورمونان د یاسایا لەشێ مروڤیدا یێ هاتییە دروستکرن، بونمونە؛ ئەڤ ئاڤا شەهوەتێ دبیت ب شەڤ دەرکەڤیت بێی حەزا مرۆڤی ل سەر بیت .

ژبەر هندێ ژی بلا ئەم د ڕاستگۆ بین، چ زەڵام نینن دەستپەری لێبدەت ژ بەر هزرێن مفایێن وێ یێن ساخلەمی، بەلکی بارا پتر ژ زەڵامان دەستپەری لێددەن ژ بەر هزرێن سێکسی .

پشکا ئێکێ

ل بیرا منە کو جارەکێ من پەڕتووکەکا کورت د خواند كو ژ نڤیسینا زانایێ زانکویا ئێکسفورد (لویسی) بوو، وی هندەک شیرەت ل دور دەستپەری پێشکێشکربوون و گوت: "حەزا سێکسی یا هاتییە دیزاینکرن بۆ زەڵامی دا كو وی بکێشیتە پێکئینانا هەڤژینیێ و دا هەڤژینا خۆ ژی بکەتە پشکدارا بتنێبوونا وی و پشتی هنگی دێ زارۆک ژێ بن، بەلێ بکارئینانا دەستپەری جارەکا دی زەڵامی فرێدکەتە زیندانا نەفسێ، دێ ل وێرێ د گەل هندەک بویکێن وەهمی بیت یێن کو ب تنێ ئاشوپن و نە زێدەتر".

ڤێجا چ زیان د ڤێ چەندێ دا هه‌یە؟
   
لویس دبێژیت: "ئاریشەیا دەستپەرا ئەڤەیە کو وە ل زەلامی دکەت ل دەڤ وی زیندانەکا تاری د گەل هندەک ژنێن ئاشوپ و چو بنیات بوو نە هەی باشتر و خۆشتربیت ژ هندێ کو ئەو هەڤژینێ ژنەکێ بیت حەز ژوێ بکەت و ئەو ژی حەز ژوی بکەت ببیتە زەلامەکێ دروست و ڕاست". ئەوی هوسا گوت.

ڤێجا ژنێن دبابەتێن بێپەردەدا بەردەوام و ل هەر دەمەکی بینەر دشێت خۆ بگەهینیتێ، بێی چ تشتەکی بکەتە قوربانی یان تەرتیبەکێ بکەت، پشتا خۆ ب هندەک جهان ڕاست دکەت کو ئەو جهـ د حەساس و بالکێشن و دەروونێ مرۆڤی پێڤە دئێتە گرێدان کو ژنا ئاسایی نەشێت بگەهیتە ئاستێ وان.  
د ناڤ وان هەمی بویکێن ب فوتوشوپی هاتینە جوانکرن و بنشتەگەرییێن جوانکارییێ هاتینە خەملاندن، هەر ئەو دێ بیتە ئەڤیندار و ئەوا دی ب تنێ دێ بیتە ڕێکەک کو ب ڕێکا وێ دێ حەزا خۆپەرێسیێ ل دەڤ خو تێر کەت و زێدەکەت .

و ژبه‌ركو ئێک ژ ئارمانجێن سەرەکی یێن ژیانێ دەرکەڤتنه‌ ژ زیندانەکا تاری کو ئەم هەمی تێدا یێن ژ دایک بووین کو ئەو زیندان ژی نەفسامەیە، ڤێجا ژبەر هندێ پێدڤیە ئەم خۆ ژ دەستپەری دویر بێخین، بەلێ پێدڤیە ئەم خو ژێ دویر بێخین وەکی هەمی تشتێن دی یێن کو پێدڤیە ئەم خو ژێ دویر بێخین ئەوێن کو ڤی کاری پاش دئێخن.

 مەترسی یا د وێرێدا كو دەمێ ئەم حەز ژ ڤێ زیندانێ بکەین، دەمێ تو ب هه‌ڤڕكییێ بكه‌ی بۆ هێلانا دەستپەری، هنگی تو وێ درەوێ بۆ خۆ نە کرە ئەوا دبێژیت کو دەستپەر یێ ساخلەمە بۆ تە یان یێ ب زیانە بۆ تە، پێدڤیە ب ئێکجاری تو خۆ ژێ دویربێخی .

بەلێ د ڕاستیدا، چارەسەربوونا تە دێ ب ڕێکا ڕاهێنانا عەقلێ تەبیت داکو ڤەدەر نەبیت د گەل ئاشوپ و بابەتێن بێپەردە، و هەروەسا نەفسا خۆ فێربکە کو ببیتە زەڵامەکێ کو ب دروستی زەڵام: ئەو کەسێ کو پەیوەندیەکا سێکسی یا ب دروستی هەبیت ب رێکا هەڤژینیێ، پەیوەندیەکا پارڤەکرنێ، نە ب تنێ جەرباندنەکا تاکەکەسی بیت.

پشکا دووێ