درست نینە بو موسلمانی ب هیچ شێوەیەکێ بەشداریێ دگەل خودانێن پەرتوکان کو یەهودی و نەصاری نە بکەت و ب ئاهەنگ گێرانا جەژنا کریسمسێ یان ژی ب سەرێ سالا زاینی و نابیت بو ڤێ چەندێ پیروزبایێ ژی ل وان بکەت , چونکی ئەو جەژنە ژ نڤشێ کارێن وانە کو تایبەتە ب دینێ وان ڤە یان ژی رێورەسمەکێ دینێ وا یێ نەدرستە , ئەم ژ ڤێ چەندێ هاتینە پاشڤە لێدان کو د قورئان و سونەتێ و تێکرایێ زانایان و یا ئاڤاکری سەر فەرزێ:

١. هندیکە قورئانە:
گوتنا خودایێ مەزن دەمێ گوتێ : { وَٱلَّذِینَ لَا یَشۡهَدُونَ ٱلزُّورَ وَإِذَا مَرُّوا۟ بِٱللَّغۡوِ مَرُّوا۟ كِرَامࣰا } , [سُورَةُ الفُرۡقَانِ: ٧٢]

ڕامان : وئه‌ون يێن شاهده‌يیێ ب دره‌و ناده‌ن و ل وى جهى ژى ئاماده‌ نابن يێ شاهده‌ زۆرى لێ دئێته‌ دان, وئه‌گه‌ر بێ ده‌ستى د به‌ر هنده‌ك له‌غوه‌چییان ڕا بۆرين پشتا خۆ دده‌نه‌ وان وخۆ ژ گۆتنێن وان دپارێزن, وپێ ڕازى نابن .

مجاهد دەربارەی تەفسیرا ئایەتێ دبێژیت : بەحسێ جەژنێن بێ باوەران دکەت .

هەروەسا ئیبن سیرین دبێژیت : ( زور ) ئانکو ( شعانین ) : و شعانین جەژنا نەصارانە ,

ئەوە کو دێ ئێك شەمبا بێت رابن ب کرنا وێ جەژنێ و هەروەسا ئاهەنگێ گێرن ب هندێ و ئەو وەسا هزر دکەن ئەڤە بیرئینانە یا چونا مەسیحی بو بیت مقدسێ.
رویێ بەلگەیێ ل سەر ڤێ چەندێ ئەگەر خودایێ مەزن پەسنا وان کربن یێن پشتا خو دەنە ڤێ شەهدەیێ , ئەوە کو تنێ بەرێخودانە یان ژی گوھلێبونە , پا چەوا رازی بوون هەبیت ل سەر وی کاری یێ کو درەوە , نە بس شەهدەی دانە .

٢. هندیکە سوننەتە :
کو فەرمودەیا ئەنەسێ کورێ مالکی خودێ ژێ رازی بیت گوت : پێغمبەرێ خودێ ﷺ هاتە مەدینەیێ وئەوان دوو روژ هەبون تێدا یاری دکرن , گوتە وان : ئەڤ دوو روژە چنە ؟ , گوتن :  د جاهلیەتێ دا مە یاری تێدا دکرن , ئەڤجا پێغمبەرێ خودێ ﷺ گوت : خودایێ مەزن بو هەوە ب خێرتر بەدەل ڤەکریە کو ئەو ژی : جەژنا قوربانیێ و جەژنا رەمەزانێ.

رویێ بەلگەیێ : پێغمبەرێ خودێ ﷺ هەردوو جەژنێن د جاهلیەتێ دا خوجھ نەکرن , و ئەو نەهێلان کو وەسا تێدا یاریان بکەن وەکو کا چەوا هەر جار دکرن , بەلکو گوت: خودایێ مەزن بو هەوە ئەڤ دوو روژە بەدەل ڤەکرنە ب دوو روژێن خێرتر , کو ئەو ژی جەژنا قوربانیێ و یا رەمەزانێ یە .

گهورین ب تشتەکێ ئەوە پێتڤیە ئەوا پێ هاتی گهورین بهێتە هێلان , نە کو دێ کومکەت ناڤبەرا پێگهورکێ و گهورینێ دا , و پێغمبەرێ خودێ ﷺ گوت : خێرتر ژ وێ ..  پێتڤیە ئەوا شەرعێ داخاز کری بێتە کرن نە کو یا د جاهلیەتێ دا بێتە کرن.

٣. هندیکە تێکرای یە ( جماعة ):
یا هەتا نوکە ژی دیار و ئاشکرا کو هێش یەهودێ و نەصرانی دناڤ موسلمانان دا جەژنێن خو دگێرن و دکەن , دگەل هندێ ژی ل سەر دەمێ سەلەفان کەس ژ موسلمانان بەشداری جەژنێن وان دا نەدکرن ,

هەروەسا ئەو مەرجێن عمر خودێ ژێ رازی بیت داناین بو ئەهلی ذمەتێ ئانکو ئەو بێ باوەرێن دناڤ موسلمانان دا دژیان , کو هەمی صەحابە و هەمی زانا و یێن پشتی وان ژی ل سەر رێکەڤتینە : ئەوە هندیکە خودانێن پەرتوکانە ئەو جەژنێن خو دیار ناکەن و ناگێرن هندیکە دناڤ مالێن مولسمانان دانە , ئەڤ ڕێکەڤتنا وان ئەو بوو کو د ناڤ موسلمانان دا جەژنێ نەکەن پا دێ چەوا بوو موسلمانێ بیت بچیت جەژنێن وان بکەت ! ئەرێ مانە کرنا ڤی کارێ موسلمانێ دژوارترە ژ دەرخستنا کافری ب شیعارا وی ؟ .
هەروەسا عومەری خودێ ژێ رازی بیت گوت : هشیار بن ژ هندێ کو هوین بەشداریێ بکەن د روژێن جەژنێن بێ باوەران دا ل پەرستگەهێن وان , چونکی عیجزی و نەرازی بونا خودێ ل سەر وان دبارێت .

هەروەسا بەیهەقی ژ عومەر ریوایەت کریە کو گوتیە : خو ژ دوژمنێن خودێ دویر بکەن د روژێن جەژنێن وان دا.
ئیبن تەیمیە خودێ دلوڤانیێ پێ ببەت گوت : عومەر نەهیا هندێ کریە خو فێری زمانێ وان بکەین , و هەروەسا نەهێلایە بچن د پەرستگەهێن وان دا ژی , پا چەوا دێ کارەك ژ کارێن وان کەی؟

یان بەشداریێ بکەی د کارەك ژ کارێن دینێ وان؟ ئەرێ مانە رازی بوون دگەل وان ب کارەکێ وان مەزنارە ژ رازیبوون ب زمانێ وان , یان ژی کرنا کارەکێ ژ کارێن وان مەزنترە ژ چوونا د پەرستگەهێن وان دا؟

ئەگەر نەرازی بوون و عیجز بونا خودێ ب سەر وان دا دهێت روژا جەژنێن وان , پا دێ چەوا بیت ئێك بەشداریێ بکەت د کارەك ژ کارێن وان دا ئەرێ مانە ئەوی خو ژ هەژی عقوبەیەکا مەزن دبت.

هەروەسا گوتنا وی : خو ژ دوژمنێن خودێ دویر بکەن د روژێن جەژنێن وان دا , ئەرێ مانە ئەڤە نەهی کرنە د هندی دا کو کوم بن دگەل وان و چوونا نك وان ؟ پا دێ چەوا بیت جەژنێن وان بێنە گێران و بەشداری تێدا بێتە کرن.

٤. یا ئاڤاکری سەر فەڕزێ:
جەژن ژ رستەیا شەرعی و رێباز و عیبادەت ئەوە یا خودایێ مەزن گوتی : { لِكُلࣲّ جَعَلۡنَا مِنكُمۡ شِرۡعَةࣰ وَمِنۡهَاجࣰاۚ }  [سُورَةُ المَائـِدَةِ: ٤٨]

ڕامان : هه‌ر ملله‌ته‌كى شريعه‌ته‌ك وڕێكه‌كا ئاشكه‌را دانايه‌ دا كارى پێ بكه‌ن .

ئیبن تەیمیە خودێ دلوڤانیێ پێ ببەت گوت : جێوازی نینە دناڤبەرا هندێ دا تو بەشداریێ د جەژنەك ژ جەژنێن وان دا بکەی یان ژی بەشداریێ ت رێکەك ژ رێکێن دی یێن وان دا بکەی , چونکی رازی بوون ب هندەك ژ جەژنێن وان  رازی یوونە ب کوفرێ , و هەروەسا رازی بوون ب هندەك ژ رێك و رێبازا وان رازی بوونە ب کوفرێ , بەلکو جەژن ئێکە ژ تایبەت مەندیێن شەریعەتی و ئێکە ژ رێورەسمان , رازی بوون سەر جەژنێن وان رازی بوونە ل سەر تایبەتمەندەك ژ رێورەسمێن کوفرێ , و گومان تێدا نینە رازی بوون ب جەژنێ وان ببیتە رازی بوون ب کوفرێ.
و دیسان گوت : جەژنێن وان ژ دینێ و خودانێن وان یێ لەعنەت کریە , رازی بوون ب وانە راز بوونە ب عیجزی و غەزەبا خودێ و سزایا وی .

رویێ بەلگەیێ ل سەر ڤێ چەندێ : ئەگەر کارەکێ کێم بێتە کرن دێ سەر کێشیت بو کارێن مەزنتر , و ئەگەر تشتەك دناف خەلکێ دا بو ئاسای و بنیاتێ وێ هاتە ژبیرکرن , ئەڤ تشتە دێ بیتە تشتەك ئاسای و جەژن ل نك وان , هەتا وەلێ بێت کو جەژنێن خودێ بو وان داناین بێنە بەرزەکرن , بەلکو دبیت وەلێ بیت ئیسلام دناڤ وان دا بمریت و بەرێ وان بکەفیتە ژیانا کوفرێ.

ل سەر بنەمای ئەوا مە بەحسکری یا بوری : نە درستە بو کەسێ موسلمان بەشداریێ د جەژنێن خودانێن پەرتوکان دا بکەت , ژ ئەوا هاتی دیار کرن ب قورئانێ و سونەتێ و تێکرایێ زانایان و یا ئاڤاکری سەر فەرزێ , بەلکو دورست نینە پیروزبایا وان ژی بێتە کرن چونکی ئەو جەژنە ژ تایبەت مەندیێن دینێ وان و رێبازا وان یا نەدروستە .
ئیبن تەیمیە خودێ دلوڤانیێ پێ ببەت گوت : هندیکە پیروزبای کرن ب رێورەسێمێن تایبەت ب خودانێن کوفرێ ڤەیە ئەڤ چەندە حەرامە و نەدروستە , وەکو پیروزبایا وان بکەت ب جەژنێن وان و روژیێن وان , و بێژیت : جەژنا هەوە پیروز بیت و یان پیروزبایا وان بکەت , ئەگەر ڤێ چەندێ خودانێ گوتنێ نەکرە کافر ژی بەلێ پا ئەڤ چەندە وان تشتەنە یێن ئەم ژێ هاتینە پاشڤە لێدان , وەسا دهێت کو پیروزبایا وان دکەت بو سوجدە برنا وان بوو خاچێ , بەلکو ئەڤ چەندە مەزنترین گونەهە ل نك خودایێ مەزن , دژوارترە ژ هندێ کو تو پیروزبایا کەسەکێ عەرەقێ ڤەدخوت بکەی یان ژی کوشتنا نەفسەکێ , یان ژی کرنا کارەکێ حەرام و وەکی وانا ...

و گەلەك ژ وان یێن کو بهای بو دینێ خو نادانن دکەفن ڤێ چەندێ دا و نزانن کرێتیا وێ چەندا کرین مەزنە , هەر کەسەکێ پیروزبای کەسەکێ کر ل سەر وێ گونەها وی کری یان بیدعا وی کری یان سەر وێ کوفرا وی کری ئەڤە ئەوی خو توشی عیجزی و نەرازی بوونا خودێ کر.
و ئەگەر ئێك بێژیت : مانێ خودانێن پەرتوکان ژی

پیروزبایێ ل مە دکەن ب هەلکەفتا جەژنێن مە , چەوا ئەم ژی پیروبایێ ل وان ناکەن , دا سەرەدەری وەکێ ئێك لێ بێت و بەرسڤ بیت بوو سلاڤ دانێ و دیارکرنا لێبورینا ئیسلامەتیێ ؟

بەرسڤ : ئەگەر بێژن : مانێ ئەو ژی پیروزباهیا مە دکەن , نابیت ئەم پیروزبایا وان بکەن ژبەر ڤێ جێوازیێ , هندیکە جەژنێن مەنە د دراست و درەستن , بەروڤاژی جەژنێن وانن کو نەدرستن , ئەگەر ئەو پیروزبایێ ل نە بکەن سەر راستیێ نابیت ئەم پیروزبایێ ل وان بکەین سەر نە دروستیێ .

و هندیکە جەژنێن وانن تژی گونەھ و خرابیێ , مەزنارین گونەهان وان ئەوە خاچێ مەزن دانن و هەڤپشکا بوو خودێ دروست دکەن , ئەرێ ما شرکەك ژ هندێ مەزنار هەیە کو دبێژن عیسی علیە سلام خودێ یە یان دبێژن کورێ خودێ یە, ئەڤا ئەو دبێژن دەربارەی خودێ گەلەکا مەزنە,

دگەل هندێ ژی ئەوا ل جەژنێن وان تێتە رویدان ژ بێ سناریێ و خرابیێ و فەخوارنا مەیێ و دیڤ چونا هەوا نەڤسا خو و وان کارێن کو خودێ ژێ نەرازی.

ئەرێ ما ژ هەژی کەسێ موسلمانە یێ کو خودایێ مەزن تنێ دپەرێسیت کو بەشداریێ و پیروزبایێ ل ڤان کەسێن سەرداچوی بکەن.