حيجاب چييه؟ و حيكمه‌ت و مفا و حوكم و سالوخه‌تێن حيجابا شه‌رعى چیە؟ دگەل هندەک شیرەتان
بسم الله, الحمدلله والصلاة والسلام على رسول الله وعلى آله وصحبه ومن والاه: وبعد
يا فه‌ره چه‌نده‌كێ به‌حسێ وێ حيجابێ بكه‌ين يا كو خودايێ مه‌زن ب هه‌مى مه‌زنيا خوڤه ئه‌ڤ چه‌نده ل سه‌ر ژن وكچ وخوشكێن موسلمان فه‌رز كرى , وشه‌ريعه‌تێ مه گرنگييه‌كا زێده يا ب پاراستن ونخافتنا ژنێ داى , و ژبه‌ر ڤێ رێزا هنده مه‌زن يا كو ئيسلامێ دایە ژنێ , دێ بينى هه‌ر ناڤبه‌ين ناڤبه‌ين هنده‌ك ژ دوژمنێت ئيسلامێ و ژنێ ب ناڤ و ره‌نگێن جێواز هه‌ولێن خو دده‌ن بو ساركرنا ژنا موسلمان ژ حيجاب و پاقژى و عيففه‌تا وێ , وهه‌روه‌سا ژ لاوازييا هنده‌ك كه‌سێن باوه‌ردار كو پشته‌ڤانى وگوهداريا ئاخفتنا ڤان جوره كه‌سان دكه‌ن يان به‌لاڤ دكه‌ن , ڤێچا دڤان چه‌ند رێزێت بهێت دا خودێ حەسکەت دێ بكورتى به‌حسێ ڤان ته‌وه‌را كه‌م :
ته‌وه‌رێ ئێكێ: حيجاب چييه؟
ستاره‌كرنا ژنێ يه بو له‌شێ خو هه‌ميێ ب فه‌رمانا خودايێ مه‌زن.
ئه‌و ئايه‌تێن ده‌رباره‌ى حيجابێ دا هاتين د قورئانا پيروزدا :
١_(وَلْيَضْرِبْنَ بِخُمُرِهِنَّ عَلَى جُيُوبِهِنَّ وَلَا يُبْدِينَ زِينَتَهُنَّ) .
٢_(يَاأَيُّهَا النَّبِيُّ قُلْ لِأَزْوَاجِكَ وَبَنَاتِكَ وَنِسَاءِ الْمُؤْمِنِينَ يُدْنِينَ عَلَيْهِنَّ مِنْ جَلَابِيبِهِنَّ ذَلِكَ أَدْنَى أَنْ يُعْرَفْنَ فَلَا يُؤْذَيْنَ )
٣_(وَقَرْنَ فِي بُيُوتِكُنَّ وَلَا تَبَرَّجْنَ تَبَرُّجَ الْجَاهِلِيَّةِ الْأُولَى).
٤_(وَلَا يَضْرِبْنَ بِأَرْجُلِهِنَّ لِيُعْلَمَ مَا يُخْفِينَ مِنْ زِينَتِهِنَّ).
٥_(وَإِذَا سَأَلْتُمُوهُنَّ مَتَاعًا فَاسْأَلُوهُنَّ مِنْ وَرَاءِ حِجَابٍ ذَلِكُمْ أَطْهَرُ لِقُلُوبِكُمْ وَقُلُوبِهِنَّ)
ته‌وه‌رێ دووێ: حيكمه‌ت ژ حيجابێ چيه؟
بێ گومان نينه خودايێ مه‌زن تشته‌كى حه‌رام بكه‌ت (وه‌ك ته‌به‌روجێ وسفورێ) يان گونه‌هه‌كێ ب مه‌زن بدانيت ئيلا ئه‌و كار و گونه‌هه يێ دورپێچ كريه ب خرابييا ژ هه‌مى لايانڤه بو نموونه (زنا) گونه‌هه‌كا مه‌زنه وخرابييه‌كا كرێته ژبه‌ر كو دا كه‌س نێزيكى ڤێ گونه‌هێ نه‌بيت , وئه‌و هه‌مى رێك و مه‌به‌ستێن دگه‌هنه ڤێ زنايێ ژى يێن قه‌ده‌غه‌كرين ژ سفور وبه‌رێخۆدانا حه‌رام ونازككرنا ده‌نگى وتێكه‌لى وسوحبه‌ت , و ب فيتنه‌چوونا زه‌لامى ب ژنكێ گه‌له‌ك دژوارتره ژ يا وێ بو وى , و زه‌لام ب جورعه‌تره كو پتر به‌ره‌ڤ زنايێ ڤه بچيت , ژبه‌ر هندێ پتر حه‌راميا ل سه‌ر وى هاتيه شداندن , هه‌رچه‌نده هه‌ردوو به‌شدارن وپشكدارن د ڤێ حه‌راميێدا , به‌س چنكى زه‌لامى شيانێت هه‌ين كو پێنگاڤا پشتى به‌رێخودانێ بهاڤێژيت , و ئیحتمالە ژن ژى دشێت ده‌ست پێ بكه‌ت به‌لێ ئيحتمالا زه‌لامى بهێزتره ,
ژبه‌ر هندێ گه‌له‌ك يا ل زه‌لاما هاتييه شداندن كو چاڤێن خو بگرت و ب پارێزيت , ويا ل ژنكێ ژى هاتييه کرن كو پێگير بت ب حيجابا خۆ , دا كو ئه‌و راكێشانا دناڤبه‌را واندا كێم ببيت, خودايێ مه‌زن دبێژيت : (قُلْ لِلْمُؤْمِنِينَ يَغُضُّوا مِنْ أَبْصَارِهِمْ وَيَحْفَظُوا فُرُوجَهُمْ) ئانكو: (تو ئه‌ى پێغه‌مبه‌ر بيژه خودان باوه‌ران بلا ئه‌و چاڤێن خو ژ وى تشتى بگرن يێ بو وان حه‌لال نه‌بت ژ ژن وعه‌وره‌تان, وبلا ئه‌و نامويسا خو ژ حه‌راميێ بپارێزن)
ته‌وه‌رێ سێيێ: مفايێن حيجابێ چنه؟
خودايێ مه‌زن حيجاب يا ل سه‌ر ژنكا فه‌رز كرى, وهه‌كه ئه‌و خو موحەجيبه بكه‌ن گوهدارى بو خودايێ مه‌زن وپێغه‌مبه‌رێ وى _سلاڤ لێ بن_ وتو بخو ب عيباده‌ت بهه‌ژمێرى دێ خودان خێر و پاداشت بى , يێ پێگير نه‌بت دێ ژ هه‌ژى سزاى بت , وب هێلانا وێ دێ ژن توشى گونه‌هێت مه‌زن بيت ,
وحيجابێ گه‌له‌ك مفايێن مه‌زن ومه‌ره‌مێن بلند يێت هه‌ين , ژوان ژى :
١_حيجاب گوهداريه بو خودايێ مه‌زن وپێغه‌مبه‌رى وى _سلاڤ لێ بن_ , خودايێ مه‌زن دبێژت: (وَمَا كَانَ لِمُؤْمِنٍ وَلَا مُؤْمِنَةٍ إِذَا قَضَى اللَّهُ وَرَسُولُهُ أَمْرًا أَنْ يَكُونَ لَهُمُ الْخِيَرَةُ مِنْ أَمْرِهِمْ وَمَنْ يَعْصِ اللَّهَ وَرَسُولَهُ فَقَدْ ضَلَّ ضَلَالًا مُبِينًا) چنكى ژنكا باوه‌ردار دگه‌ل ڤێ فه‌رمانێ ب ئێمناهى و باوه‌رى ويه‌قين دژيت.
٢_حيجاب يا ژنكا باوه‌رداره: چنكى خيطاب وگوتار تايبه‌ت بو وانه, ئانكو: هه‌ر كه‌سا پێگيربت ب حيجابێ ب راستى ئه‌و باوه‌ردارا راست و دروسته.
٣_حيجاب پاقژى وپاراستنه بو دلێ ژنكێ و يێ زه‌لامى , چنكى هه‌ردوو پێدڤى ب پاقژيا دلى و عيففه‌تا نه‌فسێ نه.
٤_نيشانه‌كا ديار وئاشكرايه ل سه‌ر ژنكێت پاراستى و ده‌همه‌ن پاقژ , و چاكييا سه‌رڤه‌ييا وێ به‌لگه‌كه ل سه‌ر چاكييا وێ يا ناڤدا , وعيففه‌ت ژنكێ توشى نه‌خوشي ناكه‌ت, وبتايبه‌ت ژ لايێ وان كه‌سێت باوه‌رى لاواز.
٥_حيجاب يا گونجايه دگه‌ل وێ غيرێ يا كو مروڤێ توبعه‌ت ساخله‌م ل سه‌ر هاتيه چێكرن, وئه‌ڤه ژ شينوارێت رێزلێنانا مروڤييه , ئانكو ئه‌و سوز وعاتيفا زه‌لامى پالدده‌ت بو پاراستنا ژنێ ژ هه‌ر حه‌رامييه‌كێ.
٦_حيجاب گازيكرنه بو ئه‌خلاق وره‌شتێ جوان وه‌ك پاراستن وخوپێچانێ و شه‌رمێ وشه‌رم ژى ره‌وشته‌كێ پيروزه وچەقه‌كه ژ چەقێن باوه‌ريێ.
ته‌وه‌رێ چارێ: حوكمێ حيجابێ چيه؟
ستاره‌كرنا ژنێ بو پرچ وله‌شێ خو ژبلى ناڤچاڤ و ده‌ستان ,ئه‌ڤه واجبه و گوتنا هه‌مى زانايايه بێ ناكوكى و خيلاف, وهه‌روه‌سا ستاره‌كرنا هه‌ردوو پێيان ژى ل نك زه‌لاما واجبه ل نك جمهورێ زانايا , به‌لێ ناڤچاڤ وهه‌ردوو ده‌ستان خيلاف يا هه‌ى دناڤبه‌را فقهزانێت ئيسلامێدا , كو هنده‌ك ژوان دبێژن نه‌واجبه ژن ستاره‌بكه‌ت , ويێن دى دبێژن كو واجبه ژن وان ژى ستاره بكه‌ت بو ئێكێ ل سه‌ر وێ حه‌رام يان ديتنا زه‌لامێ هاتيه خازگينيێ تێنه‌بن , وبه‌لگه ل سه‌ر ڤێ گوتنێ : (وَإِذَا سَأَلْتُمُوهُنَّ مَتَاعًا فَاسْأَلُوهُنَّ مِنْ وَرَاءِ حِجَابٍ ذَلِكُمْ أَطْهَرُ لِقُلُوبِكُمْ وَقُلُوبِهِنَّ) وراسته ئايه‌ت به‌حسێ ژنكێت پێغه‌مبه‌رى دكه‌ت _سلاڤ لێ بن_, به‌لێ به‌لگه دێ گشتگير بت هه‌تا به‌لگه‌كێ دى بهێت وێ تايبه‌ت بكه‌ت, وڤێجا هه‌كه ئه‌ڤه بو دلێت ژنكێت پێغه‌مبه‌رى _سلاڤ لێ بن_ پاقژتربت پا بێ گومان دێ بو غه‌يرى وان پێدڤى تر بت.
ته‌وه‌رێ پێنجێ: سالوخه‌تێن حيجابا شه‌رعى چنه؟
دڤێت حيجابا شه‌رعى هنده‌ك سالوخه‌ت تێدا هه‌بن هه‌تا كو بهێته هه‌ژمارتن ب حيجابا شه‌رعى, ومه‌رج وسالوخه‌ت ئه‌ڤه‌نه :
١_دڤێت حيجاب هه‌مى كه‌لواشێ ژنێ ب داپوشت وبنخێڤت, وهنده‌ك ژ زانايا يێ درست كرى كو ناڤچاڤ وده‌ست ژ ده‌رڤه بن ب مه‌رجه‌كێ هه‌كه چ فيتنه ژێ په‌يدانه‌بن بو وێ يان غه‌يرى وێ.
٢_حيجاب بخو نه يێ خه‌مل و جوانى وزينه‌تێ بت, ژبه‌ر گوتنا خودايێ مه‌زن: (وَلَا يُبْدِينَ زِينَتَهُنَّ إِلَّا مَا ظَهَرَ مِنْهَا ) خودايێ مه‌زن حيجاب يێ فه‌رز كرى دا كو زينه‌ت وجوانييا ژنێ بڤه‌شێرت ڤێجا يا به‌رئاقل نينه كو حيجاب بخو يا ب زينه‌ت بت.
٣_نه‌يێ زه‌لال وته‌نك وشه‌فاف بت كو مروڤ دبنڤه ببينت چنكى جلكێ شه‌فاف ژنكێ بێ جلك دكه‌ت( هه‌روه‌كى رويس) .
٤_دڤێت يێ فره‌هـ بت ونه‌يێ ته‌نگ بت كو جسمێ وێ چارچوڤه بكه‌ت , چنكى مه‌ره‌م ب حيجابێ نه‌هێلانا فيتنێ وخرابيێيه , وجلكێ ته‌نگ ڤێ مه‌ره‌مێ بجهـ نائينت.
٥_نابيت جلكێ وێ جلكێ ناڤوده‌نگيێ بت يان جلكه‌ك بت كه‌س وه‌ك وێ نه‌بت و خو پێ ب ناڤ وده‌نگ بکەت دناڤ خه‌لكێ دا , هه‌روه‌سا نابيت بێهن خوشى وگولاڤا ل ڤان جلكا بكه‌ت .
٦_دڤێت جلكێن وێ نه وه‌كى يێت زه‌لاما بن, وچاڤلێكرنا زه‌لاما نه‌كه‌ت.
٧_دڤێت د جلكێ خودا چاڤلێكرنا ژنكێت كافر وفاسيقه نه‌كه‌ت.
٨_دڤێت خو بستاره (حيجاب)بكه‌ت ل نك هه‌ر زه‌لامه‌كێ بو وێ نه‌مه‌حره‌م بت وه‌ك : كورمام , وزه‌لامێ خوشكا وێ , وتيێن وێ , وكورخاله‌ت وكورمه‌ت ..هتد چنكى ئه‌ڤه نه مه‌حره‌من بو وێ.
٩_دڤێت ژن خو ب پارێزت ژ تێكه‌ليا دگه‌ل زه‌لاما , وبو وێ حه‌رامه ئه‌و جوانيا خو بو ئێكى ديار بكه‌ت ژ بلى زه‌لامێ وێ.
ته‌وه‌رێ شه‌شێ: كرێتی وحه‌رامييا سفورێ وته‌به‌روجێ:
هندى سفور وته‌به‌روجه گه‌له‌ك گونه‌هـ وكرێتيێن هه‌ين , ژوان :
١_گونه‌هـ وسه‌رپێچييا خودايێ مه‌زن و پێغه‌مبه‌رێ وى يه _سلاڤ لێ بن_, وهەچيێ سه‌رپێچييا خودايێ مه‌زن و پێغه‌مبه‌رێ وى _سلاڤ لێ بن_ بكه‌ت كه‌س ژ وى پێڤه‌ترێ زه‌ره‌ر مه‌ند نابت.
٢_ته‌به‌روج گونه‌هه‌كا مه‌زنه ومروڤى دبه‌ته هيلاكێ : و پێغه‌مبه‌رى _سلاڤ لێ بن_ به‌يعه يا وه‌رگرتى ژ ئومه‌يما كچا ره‌قيقى لسه‌ر هندێ كو خو موته‌به‌ريجه نه‌كه‌ت وه‌ك ژنێن جاهليه‌تێ.
٣_سفور ئه‌گه‌ره بو هندێ بكه‌ڤيه دبن له‌عنه‌ت ونه‌فره‌تا پێغه‌مبه‌ري دا _سلاڤ لێ بن_ ودويركه‌فتن ژ دلوڤانيا خودێ .
٤_سالوخه‌ته‌كه ژ سالوخه‌تێن ئه‌هلێ ئاگرى : (پێغه‌مبه‌ر _سلاڤ لێ بن_, دبێژت: دوو جوينێت هه‌ين ژ ئه‌هلێ ئاگرى نه ومن نه‌ديتينه , ... وهنده‌ك ژنن جلكێن دبه‌ر وانن وهه‌روه‌كى بێ جلك خو خار دكه‌ن وپرچا سه‌رێ خو وه‌كى پشتا حێشترێ لێ دكه‌ن , ئه‌ڤه ناچنه به‌حشتێ وبێهنا به‌حشتێ ژى ناچيته وان , وبێهنا وێ هنده هنده رێكێ دچيت).
٥_سفورى وته‌به‌روج ژ رێك ورێبازا شه‌يتانييه وئه‌و دامه‌زرێنه‌رێ هزرا ته‌به‌روجێ يه , وئه‌و سه‌ردارێ هه‌ر كه‌سێ يه يێ گوهداريا وى بكه‌ت وسه‌رپێچيا خودێ بكه‌ت.
٦_ته‌به‌روج وسفورى ژ رێك وعه‌ده‌تێن جاهليه‌تا پيس وگه‌نى نه.
٧_وته‌به‌روج وسفورى ژ پاشكه‌فتن و ناڤچوونێ نه , وخودايێ مه‌زن رێز يێ ل مروڤى گرتى , ونيعه‌تا خو يا لگه‌ل كرى ب حه‌ژێكرنا ستاره‌هيێ وپاراستنا نه‌فسێ .
ته‌وه‌رێ حه‌فتێ: هنده‌ك شيره‌ت بو خوشكا موسلمان یا موحه‌جيبه:
براستى هين گه‌له‌ك خودان خێرن ب ڤێ ل به‌ركرنا حيجابێ وهه‌كه ئه‌ڤ چه‌ندا هه‌نێ ژبه‌ر گوتنا خودايێ مه‌زن وگوهداريا پێغه‌مبه‌رى _سلاڤ لێ بن_ كربيت تويا دناڤ خێراندا وبوته بخێر حسابه هندى ئه‌و حيجاب لبه‌ر ته‌بت وحاشا خودا زولمێ ل به‌نده‌يه‌كا خو بكه‌ت , به‌لێ دڤێت تو ب دروستى ب حه‌ق ومافێ ڤێ حيجابێ راببى وڤێ حيجابێ نه بو خه‌لكه‌كى بكه‌يێ يان ژبه‌ر خه‌لكه‌كى دانى وبهێلى يان تو ڤى درويشمێ ئيسلامێ بو خو بو مودێل و وێنه‌يا بكاربينى , ژن د ئيسلامێ دا شاهژنه وشاجوانه و جهێ شاهژنا ژى يێ ئاسێ وپاراستييه وهه‌ر كه‌س نه‌شێت ببينت , ڤێجا دڤێت تو خو ب پارێزى , چنكى تو ژ خفشه‌غه‌زاله‌كێ ژى نازكترى ڤێجا چاڤێ درندا و گورگا يێ لته دا ته بخو نێچير بكه‌ن , وهه‌روه‌سا تو ژ نێرگزه‌كێ ژى جانتر ونازكترى ڤێجا هشيارى هره‌بايا به دا لبه‌ر نه‌چى.
ڤێجا حيجاب ونيقابا ته بو پاراستنا ته‌يه , وڤه‌شارتنا جانيا ته‌يه , ورێزگرتنا كه‌ساتيا ته‌يه , رێزلێنانا مێياتى ونازكييا ته‌يه .
وهه‌كه خيلافا زانايا لسه‌ر نيقابێ ل سه‌ر زه‌مانه‌كێ بت كو فيتنه و شوبهه وخرابيێت وێ ژ يێت ڤی سەردەمی كێمتر بن , به‌لێ نوكه هندى هند خرابى وفه‌ساد يا مشه بوى هه‌كه ژن هه‌ما ژ مال ژى نه‌ده‌ركه‌ڤيت بهيچ ره‌نگه‌كێ مافێ وێ يه , چنكى روژانه ئه‌م يێ دبينن ويێ گوهـ لێدبين كا چه‌ند ئاريشه ومال وێرانى يا زێده دبت , ڤێجا هه‌تا ئه‌و زانايێن دبێژن كو نيقاب وخيمار وخێلى ... نه‌واجبه , بو ده‌مه‌كێ كو چ فيتنه ژێ په‌يدا نه‌بن , به‌لێ هه‌كه فيتنه په‌يدابوون هنگى واجب دبيت , ڤێجا ما وه گوهـلێبوويه ژ ڤى سه‌رده‌مى خرابتر !!
ڤێجا ما هه‌كه دياركرنا ناڤچاڤا درست بت , دێ حيكمه‌ت ژ مه‌شروعيه‌تا حيجابێ چ بت؟
وهه‌كه دياركرنا ناڤچاڤا درستبا , ما دا بوچى شه‌ريعه‌ت نه‌هيا وێ كه‌ت ده‌مێ ئەو د ئيحرامان دا ژ نيقاب وده‌ستگوركا؟
وهه‌كه دياركرنا ناڤچاڤێن ژنێ درستبا , پا بوچى به‌رێخودانا شه‌رعى هه‌يه بو وێ كچا بخو بخازى. ؟
وهه‌كه دياركرنا ناڤچاڤێن ژنێ درستبا پا بوچى ده‌يكێن باوه‌ردارا فه‌رمان ل وان هاتيه كرنێ ب حيجابێ , هه‌ر چه‌نده چ زه‌لاما دل لسه‌ر ده‌يكێن باوه‌ردارا نينه؟
وهه‌كه دياركرنا ناڤچاڤێن ژنێ درستبا پا بوچى خودايێ مه‌زن يێ درست كرى كو ژن ل محارمێت خو نه موحه‌جيبه بت , ونه واجبه خو بحيجاب بكه‌ت ل نك وان ؟
وهه‌كه دياركرنا ناڤچاڤێن ژنێ درستبت , ب راستى ئه‌ڤه رێكه‌كه بو ته‌به‌روجێ د نوكه‌دا , وخودايێ مه نه‌هيا كرى ژ ته‌به‌روجێ.
ول دوماهيێ ژى :
هه‌كه جيلباب نه ڤه‌شارتنا ناڤچاڤا بت؟
وخيمار نه ڤه‌شارتنا ناڤچاڤا بت؟
وقيناع نه ڤه‌شارتنا ناڤچاڤا بت؟
ئه‌رێ پا ناڤێ وى قوماشى وپاته‌ى چييه يێ كو ژن ناڤچاڤێ خو پێ ڤه‌شێريت؟
به‌لێ ئه‌ڤه هه‌مى دوژمناهى كرنا ستاره‌يێ وشه‌رمێ ونخافتنێ وپاراستنێ يه ژ لايێ روژئاڤاى ڤه ! وهنده‌ك ژى ب هێجه‌تا وێ خيلافا فقهى يا كو دناڤبه‌را زاناياندا هه‌ى بخو بكارتينن.
ڤێچا ئه‌ى ژنا تو خه‌مساريێ دكه‌ى د دياركرنا ناڤچاڤێن خودا , بو پرسياركرنا به‌رامبه‌ر خودايێ مه‌زن به‌رسڤه‌كێ به‌رهه‌ڤ بكه .
نڤێسين : شيڤان شێخه‌ميرى
١٩ ربیع الاخر ١٤٤٣ مشەختی ، بەرامبەر ٢٠٢١/١١/٢٤ زاینی.
عربة الشراء