ئیمامێ مسلم  دسەحیحا خۆ دا یێ ڤەگێڕایی ژ فەرموودا ئەبو هورەیرەی ژ کیسێ پێغەمبەری  ﷺ دبێژیت: "بدأ الإسلام غريبًا وسيعود غريبًا كما بدأ، فطوبى للغرباء" [رواه مسلم (208)]. ئانکۆ: ئیسلامێ یا ب غەریبی دەستپێکری ودێ دیساڤە غەریب بیت، ڤێجا بەحەشت بۆ غەریبا بیت.
و لنک ئیمامێ ئاجۆڕی بڤێ زێدەهیێ یا هاتی: "الَّذين يُصْلِحون إذا فسد الناس" [السنن الواردة في الفتن" لأبي عمرو الداني (1/ 25) وغيره، وصححه الألباني في "الصحيحة" (3/ 267)].
ئانکۆ : و غەریب ئەون یێن چاکسازیێ دکەن ل دەمێ خەلک خرابکار دبن.
و هەروەسا لنک ئیمامێ ئەحمەد و طەبەڕانی یێ هاتی کۆ پێغەمبەری ﷺ یێ گۆتی: "طوبى للغرباء" قلنا: وما الغرباء؟ قال: قوم صالحون قليل في ناس سوء كثير، مَنْ يَعصيهِمْ أكثَرُ مِمَّن يُطيعهم"  [أحمد (2/ 177)، وصححه الألباني في "الصحيحة" (4/ 153)].
ئانکۆ: بەحەشت بو غەریبا بیت، مە گۆتێ: غەریب کینە؟ گۆت: کۆمەکا کێم یا مروڤێت باشن دناڤ گەلەک مروڤێت خراب دا، ئەوێن سەرپێچییا وان دکەن پتر ژوان کەسێن گوهدارییا وان دکەن.
ڤێجا مەرەم ب گۆتنا پێغەمبەری ﷺ"بدأ الإسلام غريبًا" کۆ ئیسلامێ ب غەریبی یا دەستپێکری ئەڤەیە کۆ خەلک ژبەری هنارتنا وی ﷺ هەمی دبەرزەبووی و سەرداچووی بوون کێمەک ژ ئەهلێ کیتابا نەبن، هەروەکی پێغەمبەری ﷺ گۆتی: "إنَّ اللَّه نظر إلى أهل الأرض فمَقَتَهم عربَهم وعجَمَهم إلا بقايا من أهل الكتاب" مسلم (5109).
خودایێ مەزن بەرێ خو دا ئەهلێ عەردی عەرەب و عەجەمێ وان نەڤییان هندەک ژ ئەهلێ کیتابا تێ نەبن.
ڤێجا دەمێ پێغەمبەری سلاڤ لێ بن هاتییە هنارتن و گازییا ئیسلامێ کری، ل دەستپێکێ کەسێ بەرسڤا گازییا وی نەدا کت کتە تێ نەبن ژ هەر عەشیر و بنەمالەکێ، و ئەڤێ بەرسڤا وی ژی دابا ژ عەشیر و بنەمالا خۆ دترسییا، چونکی دا هێتە ئێشاندن و ئازاردان ژ لایێ وان ڤە، و ل وی دەمی مۆسلمان د لاواز بوون، دهاتنە دەرئێخستن و دویرئێخستن، و ئەوان ژ دینێ خۆ ڕزگار دکرن و بەرەڤ جهێن دویردەست دچوون، هەروەکی دوو جارا مشەخت بووین بۆ حەبەشێ، پاشی مشەخت بووین بۆ مەدینێ، گەلەک ژوان هاتنە ئەشکەنجەدان و سزادان دان، و ژوان ژی هاتنە کۆشتنێ، ڤێجا ژبەر هندێ یێ هاتبا دئیسلامێ دا ل وی دەمی یێ غەریب بوو.
پاشی ئیسڵام دیار بو و بهێزکەفت پشتی مشەخت بووین بۆ مەدینێ، و خەلکێ وێ بەرچاڤ و دیار بوون، و خەلک ب کوم کومە دهاتنە دئیسلامێ دا، و خودێ دینێ خۆ ب وان سەرئێخست، و نیعمەتا خۆ ل سەر وان تمام کر، و پێغەمبەر چوو بەردلوڤانییا خودێ و هێشتا خەلک ل سەر ڤێ چەندێ بوون، و ئەهلێ ئیسلامێ ل سەر ڕێکا ڕاست و دروست بوون، و ئێک دوو گرت بوون و سەرئێخستبوون، و هەر ل سەر ڤێ چەندێ بوون ل سەر دەمێ ئەبو بەکری و عۆمەڕی خودێ ژوان ڕازی بیت.
پاشی شەیتانی فەند و فێل و پیلانێت خۆ کرنە دناڤ موسلمانادا، و فتنە کرنە دناڤ وان دا ژ شەهوات و شوبهاتا، و گەلەک ژ خەلکی گوهدارییا وی کر.
هندەکا ب فیتنا شەهواتا گوهدارییا وی کر، هندەکا ب فیتنا شوبوهاتا گوهدارییا وی کر، و هندەکان ژی ب هەردوو فیتنا گوهدارییا وی کر. و ئەڤە ئەو بوو یا کو پێغەمبەری ﷺ بەحس ژێ کری و گوتی دێ ڕویدەت. ب نیسبەت فیتنا شوبوهاتا یا هاتی ڤەگێرانێ کو پێغەمبەری ﷺ یێ گوتی: کۆ دێ ئوممەتا وی ژێکڤەبن بۆ حەفتێ وسێ کوما، و ئەڤ هەمی کومە دێ دئاگری دا بن ئێک تێ نەبت، ئەوژی ئەون یێ کو ل سەر وێ یا پێغەمبەر و صەحابیێت وی ل سەر ﷺ . [أبو داود (3981) وحسنه الألباني في "الصحيحة" (204)].
 
و بنسبەت فیتنا شەهەواتا، پێغەمبەر ﷺ دبێژیت: "واللهِ ما الفَقْر أخْشى عليكم، ولكن أخشى عليكم أن تُبْسَط عليْكُم الدنيا، كما بسطت على من كان قبلكم، فتنافسوها كما تنافسوها، فتهلِككم كما أهلكتهم" [البخاري (2924)].
ئانکۆ: ب خودێ ئەز ژ هەژاریێ ناترسم ل هەوە، بەلێ ئەز ژهەوە دترسم دونییا بەر دەستێ هەو فرەهـ بیت وەکی کا چاوا بوو یێن ژبەری هەوە فڕەهـ بووی، و هین هەڤرکییێ تێدا بکەن کا چاوا وان هەڤرکی تێدا کری، ڤێجا هین تێ بچن وەکی ئەو تێ چووین.
ڤێجا ب فیتنا شەهەواتا خەلک ب خوشی و خەمل و تازەهییا دونیایێ بسەرداچوو، و هیڤی و مەرەما وان بۆ دونییا، ژبەر دونیایێ ڕازی دبوون و ژبەر وێ تۆڕە دبوون و هەر ژبەر وێ تۆشی گۆنەهان بوون
و ب فیتنا شوبوهاتا و حەز و ڤییانێت خۆ ئەهلێ ئیسلامێ پارچە پارچە بوون و بوونە گروپ گروپ، و هندەک ژوان هندەک کافر کرن، و کەس ژڤان کوم و گروپا رزگار نەبوو، کۆما ڕزگاربووی تێ نەبیت، ئەوژی ئەون یێت بەحسێ وان هاتینە کرن دڤێ فەرموودێ دا، "لا تَزال طائفة من أمتي ظاهرين على الحق، لا يضرهم من خذلهم أو خالفهم، حتى يأتي أمر الله وهم على ذلك" [مسلم (3544)]
ئانکۆ: بەردەوام دێ دەستەکەک ژ ئوممەتا من دیاربن ل سەر حەقییێ و ئەوێن دڤێن وان بشکێنن یان سەرپێچیا وان بکەن چ زەرەڕێ ل وان ناکەن، هەتا قیامەت بهێت و ئەو یێ ل سەر ڤێ چەندێ.

و ئەڤە ئەون یێت غەریب و بەحسێ وان هاتییە کرن د فەرموودان دا یێن کۆ چاکسازییێ دکەن دەمێ خەلک خرابکارییێ دکەن، و هەر ئەون یێن چاکسازییێ دوێ چەندا خەلک پویچ کری ژ سوننەتێ، و ئەون یێت دینێ خۆ ڕزگار دکەن ژ فیتنا، و ژبەر هندێ گەلەک ژ زانایایێت ڤێ ئوممەتێ وەک ئیمامێ ئەوزاعی ئەڤ فەرموودە (بدأ الإسلام غريبًا وسيعود غريبًا كما بدأ) یا تەفسیرکری ب هندێ کۆ ئیسلام ب دوماهیک ناهێت، بەلێ دێ ئەهلێ سوننەتێ کێم بن، هەتا د باژێرەکێ دا بتنێ زەلامەک بمینیت
و حسن بەصڕی، و دمەدحکرنا سوننەتێ دا وسالوخەتدانا وێ ب غەریبیێ و ب کێمیێ، دگوتە هەڤالێت خۆ،  دبێژت: ئەی ئەهلێ سوننەتێ خۆ نەرم بکەن خودێ دلوڤانییێ ب وە ببەت، هوین ژ کێمترینێ خەلکی نە.
و یونس بن عبید دگوت: تشتەک نینە ژ سوننەتێ غەریبتر، و یا ژوێ غەریبتر ئەوە یێ وێ بنیاسیت.
و سفیانێ ثەوری دگوت: وەسییەتێ ل ئێک دو بکەن ب ئەهلێ سوننەتێ بخێرێ، چونکی ئەو غەریبن.
و یونس بن اسباط دبێژیت: ئەگەر گەهشتە تە کۆ زەلامەک یێ ل رۆژهەلاتی ژ ئەهلێ سوننەتێ یە، سلاڤێن خۆ بگەهینیێ، و ئەگەر گەهشتە تە کۆ زەلامەک یێ ل روژئاڤای ژ ئەهلێ سوننەتێ یە، سلاڤێن خۆ بگەهینیێ، چونکی ئەهلێ سوننەتێ و جەماعەتێ یێ کێم بویی.
و مەرەما ڤان هەمییا ب سوننەتێ ڕێک و ڕێبازا پێغەمبەری یە سلاڤ لێ بن، یا کۆ ئەو و سەحابیێت خۆ لسەر یا دویر و پاراستی ژ شوبهە و شەهواتا، ژبەر ڤێ چەندێ زانایێ و زاهدێ مەزن فوضەیلێ کورێ عیاضی دگوت: ئەهلێ سوننەتێ ئەوە یێ بزانیت کو ئەوتشتێ دخۆت یێ حەلالە.
چونکی خوارنا حەلال ژ مەزنترین سالوخەتێن سوننەتێ نە یا کۆ پێغەمبەر سلاڤ لێ بن، و سەحابیێت خۆ ل سەر.
ڤێجا سوننەتا دروست تمام: ئەو ڕێکەیە یا کو پاراستی ژ شوبوهات و شەهەواتا، پاشی ل نک گەلەک زانایان فەرموودێ هاتییە زانین کۆ پاراستن ژ شوبوهاتا ئەڤەیە تو بهێیە پاراستن ژ شوبهێت بیروباوەران دا و بتایبەتی مەسەلا باوەرییا ب خودێ ومەلائیکەتا و کتێب  وپێغەمبەرا ، و ڕۆژا دوماهییێ، و هەروەسا مەسەلێن قەدەرێ، و فەزلێ صەحابییان، و زانایان گەلەک کتێب ژی نڤێسین دڤی بواری دا بناڤێ "السنة" و ناڤێ وێ کرنە سوننەت چونکی مەترسییا وێ مەزنە، یێ توش بیتێ ئەو یێ ل سەر لێڤا هیلاک و تێ چوونێ
و ئەڤ غەریبێن هەنێ دوو جورن:
ئێک: یێ نەفسا خۆ چاک دکەت ل دەمێ خەلک خەلک خراب دبن.
دوو: یێ وی تشتی چاک بکەت یێ خەلک خراب کری ژ سوننەتێ
و غەریبی ژی دوو جورن:
غەریبیەکا دیار: غەریبییا ئەهلێ چاکسازیێ دناڤ فاسق و خرابکاران دا، و غەریبییا ڕاستگۆیان دناڤ ئەهلێ دووڕیاتییێ و نیفاقێ دا.
وغەریبییەکا ڤەشارتی: غەریبییا هیممەتێ یە، ئەو ژی غەریبییا مروڤێ خودێ ناسە دناڤ هەمی خەلکی دا هەتا لنک زانا و خودا پەرستا و زاهدان دا.
يحيى بن معاذ دگوت: مروڤێ عابد مەشهوورە ومروڤێ عارف (خودێ ناس) مەستورە و ڤەشارتییە دبیت هندەک جارا مروڤێ عارف حالێ وی ل بەر وی بخۆژی بەرزەببیت، وهزرا خراب ژ خۆ بکەت.
دفەرموودێ دا یا هاتی: "إنَّ الله يُحِبُّ العَبْدَ الخفيَّ التقيَّ"
ئانکۆ: بێ گومان خودێ حەز ژ عەبدێ ڤەشارتییێ تەقوادار دکەت.
ل دوماهییێ ژ خودێ مەزن دخوازم مە ژ غەریبا بهەژمێریت و دینێ خۆ ب مە بسەربێخیت، و ئیسلامێ و موسلمان بلند بکەت، و کوفرێ و کافرا بشکێنێت، و هەر ئەوە خودان هێز و شیان ل سەر ڤێ چەندێ.
وصلى الله وسلم وبارك على مُحمَّد وآلِه وصحْبِه وسلَّم تسليمًا.