بۆچى ھوين دبێژن بابهتێن بێپەردە نە د تەندروستن و من يا خواندى كو ھندەك جۆرێن بابهتێن بێپەردە د تەندروستن؟
بۆچى ھوين دبێژن بابهتێن بێپەردە نە د تەندروستن و من يا خواندى كو ھندەك جۆرێن بابهتێن بێپەردە د تەندروستن؟
ئێك ژ ئەگەرێن سەرەكى ئەوێن د سەلمينن كو بابهتێن بێپەردە نە يا د تەندروستن ئەڤهیه كو: مێشكى دگوھۆڕيت يا ديارە كو پشتى كەسەك بەرێخۆددەتە ديمەنێن بێپەردە مێشك دوپامينى درژيت، و دوپامين ھورمونەكە ھەستێ خوشيیێ دروست دكەت، و ئەڤ ھورمونە دھێتە ڕژتن ل دەمێ مرۆڤ كارەكى دكەت و خۆشى بۆ ميشكى دروست ببيت، وەكى خوارنا فێقيیەكێ خۆش يان سواربوونا ياريەكا تو حەز ژێ دكەى، ئەڤ چالاكيە وە ل تە دكەن تو ھەست ب خوشيیێ بكەى، و ل ڤى دەمى دێ دوپامين ھێتە ڕێتن و دێ مێشك ڤى ڕەوشتى بلندكەت ب شێوەيەكێ وەسا كو ل بيرا تە بينيتەڤە داکو تو وى كارێ خۆش بكەيەڤە، و ئەڤ پروسێسە د گەل كارێن تەندروست ژى دروست دبن، وەكى: ئەنجامدانا ئەو ياريا تو حەز ژێ دكەى..، ھەروەسا د گەل كارێن نەتەندروست ژى ڕويددەن وەكی: كێشانا ماددەیێن بێھوشكەر و بەرێخۆدانا ڤان جورە بابەتێن بێپەردە.
ل ڤێرێ بابەتەكێ گرنگ يێ ھەى: پشتى دوپامين دگەھيتە بلندترين ئاست ژ ئەگەرێ بەرێخۆدانا بابهتێن بێپەردە، ئاستێ وى وەكى بەرێ نازڤريتەڤە، بەلكى كێمتر لێ دھێت؛ چونكى ژبەر بابەتێن بێپەردە يێن بێ دویماھيك ئەوێن د ئەنترنێتێدا ھەين، ھورمونێ دوپامين بۆ دەمەكێ درێژ ھەر بلند دمینیت، و ل دەمێ مێشك ب بەردەوامى ب ڤان ماددەیێن كێميايى دھێتە نقومكرن، ئەوێن ھەستێ خوشيێ ديار دكەن، بكارھێنەر بەرەڤ وێ خالێڤە دچن ئەوا وى ھەستى دروست دكەن، و ل دەمێ ئەڤ چەندە ڕويددەت بابهتێن بێپەردە دبنە پشكهك ژ ڕويتينێ وان يێ ڕۆژانە، وەكى شويشتنا ددان.
نه ب تنێ دوپامين وە ل مێشكێ تە دكەت كو حەز ژ بەرێخۆدانا بابهتێن بێپەردە بكەی، بەلێ ھورمونەكێ دى ب ناڤێ ئوكسيتوسين دھێتە بەردان، و ئەڤ ھورمونە ژی ھەستێ گرێدان و پەيوەندى و باوەريێ زێدە دكەت، و ڤەكولينان يا دياركرى كو ئەو ھەڤژينێن پەيوەنديا وان د گەل ئێك يا تەندروست و باش، پتر ھورمونێ ئوكسيتوسين يێ ل دەڤ وان ھەى، ژ وان ھەڤژينێن پەيوەنديا وان یا نە باش.
چونكى ئەڤە ھورمونەكێ سروشتیيە، و ل دەمێ ئەنجامدانا پەيوەنديا سێكسى د ناڤبەرا ھەڤژيناندا، یان ژی ل دەمێ بەرێخۆدانا بابهتێن بێپەردە دھێتە بەردان، لەوما ئەڤ ھورمونە كەسى ب شێوەيەكێ ئەكتيڤ و چالاك ب وێ ئەزمونێڤە گرێددەت، و د گەل بورینا دەمی پشتبەستن بھێزتر دکەڤیت، ھەتاکو وەلێدھێت نەھێتە شکاندن و ھێلان.
لەوما گەلەک ژ وان کەسێن کەڤتینە د ناڤ تەلھا بابهتێن بێپەردەدا، پتر حەز ژ بابهتێن بێپەردە دکەن ژ پەیوەندیا ھەڤژینیێ یا راستەقینە، ھەروەسا ھندەک کەس بابهتێن بێپەردە وەکی ھەڤالەک ددانن، و نوکە تو ئەگەرێ وێ چەندێ دزانی.