حوکمێ دەستکوژێ ئافرەتێ؟ ئەرێ دروستە ئافرەت حەیوانی سەرژێکەت؟
بەرسڤ:
بسم الله والحمد لله والصلاة والسلام علی رسول الله.
هندەك مەرج یێن هاتینە دانان بو وی کەسێ حەیوانی سەر ژێکەت:
① (نەیێ دین بیت) یێ بعاقل بیت(متمیز) بت یعنی جوداهیێ بکەت دناڤبەرا تشتێ باش وخراب وپیس وپاقژ ... .
② خودان دینەکێ عەسمانی بیت (مسلمان یان فەڵڵه یان جوهی)
③ ئنیەت هەبیت و ناڤێ خودێ لسەر بینیت.
ئەڤ مەرجە تایبەتن ب کەسێ نە دحەجێ یان عومرێ دا..
ڤێجا هەر کەسێ ئەڤ مەرجە تێدابن دەستکوژێ وی دێ حەلال بیت
ڤێجا یێ سەرژێکەت بچیك بیت یان ئافرەت بیت یان زەڵام بیت..
و بەڵگەژی لسەر ڤێ چەندێ:
د (صحیح البخاری - و سنن ابن ماجە) دا یاهاتی کو ئافرەتەکێ میهەك -پەزەك- ب بەرەکێ تیژ سەرژێکر، و دەمێ ئەڤ چەندە بو پێغەمبەری سلاڤ لێبن هاتیە بەحسکرن کو ئافرەتێ پەزێ سەرژێکری، پێغەمبەری سلاڤ لێبن چ خەلەتی تێدا نەدیت و گوت بخون -ئانکو دەسکوژێ ئافرەتێ حەلالە و بخون-
و ئیمام بوخاری د سەحیحا خودا ل سەر حەدیسا بوری دەرگەهەکێ بەحس کری ب ناڤێ: (دەستکوژێ ئافرەتێ و جاریێ)
ابن حجر د شەرحێ دا دبێژیت: ( هەروەکی یێ ب ئاماژێ بەرسڤاوان ددەت یێن ئەڤ چەندە قەدەغەکرین...ابراهیم النخعی دەربارەی دەستکوژێ ئافرەتێ و زاروکی دا دبێژیت: درستە و چ تێدا نینە ئەگەر بشێت کو حەیوانی زەبت کەت و ناڤێ خودێ -بسملاهیێ- ژبەر بکەت، و ئەڤە گوتنا پترین زانایا یە... و دڤێ حەدیسێ دا دیار دبیت کو خارنا وێ گیانەوەرا ئافرەت سەرژێدکەت دروستە، وەکی ئێکە ئافرەت ئازاد بیت یان جاریە بیت، مەزن بیت یان بچیك بیت، مسلمان بیت یان خودان کیتاب بیت -فەڵڵە یان جوهی، پاقژ بیت یان د عادێ و بێنڤێژیێ دابیت، چونکی پێغەمبەری سلاڤ لێبن ئەمر کر کو یا ئافرەتێ سەرژێکری بهێتە خارن و بدرێژی بەحس نەکر، و شافعی دەق یێ لسەر ڤێ چاندێ هەی، و ئەو گوتنا پترین زانایایە) انتهی.
ڤێجا ژڤێ چەندێ دهێتە زانین کو گوتنا دروستتر دەستکوژێ ئافرەتێ وەکی یێ زەڵامی دروستە و حەلالە و چ تێدا نینە
و ئەڤه بوچونا ڤان زانایایەژی.
الٲلبانی
ابن باز
ابن عثیمین.
کورتیا بابەتی:
ئافرەتا مسلمان یا بعاقل، یاکو بزانیت چاوا دێ سەرژێکرنێ کەت و بشێت حەیوانێ خو زەبت کەت و ناڤێ خودێ لسەر بینیت درستە حەیوانی سەرژێکەت ڤێجا زەڵام حازربن یان حازرنەبن هەر درستە و خارناوێ حەلالە.
و ئەڤە ژ هەمی جورێن گیانەوەرا دگریت:
مریشك بیت یان پەز بت یان چێل بیت
و ژهەمی جورێن سەرژێکرنا دگریت:
بو خێرێ سەر ژێکەت یان عەقیقە بیت یان قوربان بیت.