بەرسڤ:

نڤێژا مری (فرض کفایة) یە ل سەر هەر کەسەکێ بمریت و سەرڤەیا وی موسلمان دیارکەت،ئەگەر خو گونەهێت مەزن ژی کربن

فرض كفاية ئانکو: ئەگەر ھندەك کەس پێ رابن، ھینگێ ئەڤ ئەرکە ل سەر ملێت موسلمانێت وێ دەڤەرێ رادبیت. 

النووي خودێ دلوڤانیێ پێ ببەت دبێژت:

نڤیژکرن ل سەر مری فرض کفایة یە ج نەوەكهەڤی تێدا نینە ل دەڤ مە بەلکو زانا ل سەر هندێ رێکەڤتینە (ئیجماعا لسەر)

المجموع" (5/167) 

و د بەلگەیێت شەرعیدا چ حالەت نە هاتینە دەست نیشان کرن کو نڤێژ ل سەر مروڤێ موسلمان نەهێتەکرن ئیلا ئەوێ د جەنگیدا شەهید بوی نڤێژ ل سەر ناهێتەکرن. 

ابن قیم خودێ دلوڤانیێ پێ ببەت دبێژت: 

شەهیدێ جەنگی نڤێژ ل سەر ناهێتەکرن، چونکی پێغەمبەری ﷺ نڤێژ ل سەر شەهیدێن جەنگێ ئوحودێ نەکر ، و ژێ نەهاتیه زانین نڤێژ ل سەر شەهیدەکێ شەڕی کربیت،و هەروەسا خلفاء راشدین و نوینەرێت پشتی وان ژی هاتین نڤێژ ل سەر شەهیدێن جەنگی نەکرینە.

زاد المعاد" (3 /217) .

و بچویكێ ژبه‌رچوویی ئەگەر نە گەهشتبیتە چار هەیڤیێ  نڤێژ ل سەر ناهێتەکرن چونکی هیشتا نەبوویە مرۆڤ، و روح بۆ نە هاتی یە دان، بەلێ ئەگەر پشتی چار هەیڤان ژ دوو گیانیێ ژبەر دایکێ چوو هنگێ نڤێژ دێ ل سەر هێتەکرن. 

عبد الله یێ کوڕێ الإمام أحمد ی دبێژت:

من گوهـ ل بابێ خو بو پڕسیارا بچویکا ژێ دهاتەکرن کا کەنگی دێ نڤێژ ل سەر هێتەکرن؟

گوت:ئەگەر ئەو بچویکێ ژبەرچووی گەهشتبیتە چار هەیڤیێ دێ نڤێژ ل سەر هێتەکرن

پسیارکەری گوت: ئەرێ دێ نڤێژ ل سەر هێتەکرن ئەگەر خو دەنگ و قێری ژێنەهاتبیت ژى ل دەمێ ژ دایكبونێ؟

گوت: بەلێ

مسائل الإمام أحمد" - برواية ابنه عبد الله (ص 142) 

زانایێت اللجنة الدائمة للإفتاء دبێژن:

ئەگەر بچویکێ ژبەرچووی چار هەیڤی تمام نەکربیت ئەو ناهێت شیشتن و نڤێژ لسەر ناهێتە کرن هەروەسا ناهێت نافکرن و حەیوان(عەقیقه) ژیك پێشڤە ناهێتەدان،چونکی هیشتا روح بونە هاتییە دان

فتاوى اللجنة الدائمة" (8 /408) 

هندەك کەس هەنە حالێ وان لبەر خەلکی بەرزە دبت،خەلك هزردکن ئەو موسلمانن نڤێژێ ل سەر دکەن، بەلێ دراستیدا ئەو نە موسلمانن، وەك  کەسێ لێڤەبوی ژ ئیسلامێ (مرتد) و دوڕیی(منافق).

کەسێ  لێڤەبوی ژ ئیسلامێ:

ئەوە یێ پشتی ئیسلاما خو کافر بوی، بۆ نموونە وەك یێ شریکا بۆ خودێ بدانیت، یان یێ عیبادەتێ خودانێن گۆڕا بکەت یان هەوارێن خو بگەهینتێ یان دوعا ژێ بکەت ژبلی خودێ، یان ئینکارا هندەکێ ژ قورئانێ بکەت یان هەمیێ، خو ئەگەر بپەیڤەکێ ژی بیت، یان تشتەکی ب حەلال بدانیت کو ئیجماع لسەر حەڕامبوناوی هەبیت وەکی زنایێ و ڤەخارنا مەیێ، یان ئینکارا تشتەکێ بەرنیاس ژ دینی بکەت، یان تڕانا بخودێ یان ئایەتێن وی یان پێغەمبەرێن وی یان ئەحکامێن دینێ وی بکەت، یان بانگوازیا علمێ غەیبێ بکەت، یان تشتێت وەکی ڤان.

"الموسوعة الفقهية" (42/350) 

شێخ ابن عثیمین خودێ دلوڤانیێ پێ ببەت دبێژت:

کەسێ لێڤەبوی ژ ئیسلامێ (موڕتەد) بهەمی ‌جورێت ڤەزڤرینا ژ دینی سەرەدەری دگەل ناهێتەکرن وەکی كەسێ د بنیات دا کافر، دێ ل سەر هێتە فەرکرن بزفرت بو ئیسلامێ ،ئەگەر ئەو موسلمان بو درستە و ئەگەر موسلمان نە بو دێ هێتە کوشتن ب کافری، و دگەل موسمانا ناهێتە ڤەشارتن و نڤێژ ل سەر ناهێتەکرن.

فتاوى نور على الدرب" - لابن عثيمين (14 /6) 

و دوڕی (منافق) :ئەوە یێ کوفراخو دڤەشێرت و ئیسلامی دیار دکەت، هەر گاڤەکا دوڕیاتییا وی هاتە زانین نڤێژێ ل سەر ناهێتە کرن

خودێ دبێژت:

﴿وَلَا تُصَلِّ عَلَى أَحَدٍ مِنْهُمْ مَاتَ أَبَدًا وَلَا تَقُمْ عَلَى قَبْرِهِ إِنَّهُمْ كَفَرُوا بِاللَّهِ وَرَسُولِهِ وَمَاتُوا وَهُمْ فَاسِقُونَ ﴾ التوبة/84 .

ئانكو:وتو -ئه‌ى موحه‌ممه‌د- چ جاران نڤێژێ ل سه‌ر يه‌كى ژ دوڕوییان نه‌كه‌ ئه‌گه‌ر ئه‌و مر، و ل سه‌ر گۆڕا وى ڕانه‌وه‌سته‌ دوعا بۆ بكه‌ى؛ چونكى وان كوفر ب خودێ وپێغه‌مبه‌رێ وى كر وئه‌و مرن وئه‌و دسه‌رداچووى. وئه‌ڤه‌ حوكمه‌كێ گشتییه‌ بۆ هه‌ر كه‌سه‌كێ نیفاقا وى هاتییه‌ زانين 

شێخێ ئيسلامێ ابن تیمیة دبێژت:

( هەرکەسێ دوڕیاتییا وی هاتە زانین نڤێژا لسەر وی دروست نینە و داخازا ژێبرنا گونەهان ژی بۆ نینە، یێ ئەڤە ژێ نەهێتە زانین دێ نڤێژ لسەر هێتە کرن،

ئەگەر کەسەکی دورییاتیا کەسەکی زانی ئەو نڤێژێ ل سەر ناکەت، ئەوێ دوڕیاتییا وی نە زانیت دێ نڤێژێ ل سەرکەت

و عومەر خودێ ژێ رازی بیت نڤێژ ل سەر وی کەسی نە دکر یێ حذيفة ی نڤێژ ل سەر نەکربا، چونکی ئەو د شەرێ تەبوكێدا بی ئەوی دوڕوی دنیاسین یێن کرینە دلێخو پێغەمبەری ﷺ بکوژن )

منهاج السنة" (5 / 160) 

ژێدەر: ژ سایتێ الإسلام سؤال و جواب يێ شيخ محمد صالح المنجد