حوکمێ نەهێلانا دوگیانیێ (حالی) ؟

 

بەرسڤ

ئێك: شەریعەتێ ئیسلامێ ب وێ چەندێ یێ هاتی کو دوندەهـ زێدە بیت دا ئوممەتا ئیسلامێ پتر ببیت، و دا شانازیبرنا پێغەمبەری ﷺ بجهـ بهێت دەمێ ل قیامەتێ شانازیێ ب ئوممەتا خو دبەت دناڤبەرا ئوممەتێن دی دا، و ئەڤە فیطرەتا دروستا مروڤاینیێ یە، پێغەمبەرێن خودێ ژی داخواز ژ خودێ دکرن کودوندەهەکا چاك بڕزقێ وان بکەت، خودێ بەحسی وان دکەت 

 

ئیبراهیمی دگوت: ( رَبِّ هَبْ لِي مِنَ الصَّالِحِينَ ) (الصافات:100) 

 

و هەروەسا دەربارەی زەکەریای: ( وَزَكَرِيَّا إِذْ نَادَى رَبَّهُ رَبِّ لا تَذَرْنِي فَرْداً وَأَنْتَ خَيْرُ الْوَارِثِينَ ) (الانبياء:89) 

 

و خودێ بەحسێ دوعایێن مروڤێن چاك دکەت ژ دوعایێن وان: ( وَالَّذِينَ يَقُولُونَ رَبَّنَا هَبْ لَنَا مِنْ أَزْوَاجِنَا وَذُرِّيَّاتِنَا قُرَّةَ أَعْيُنٍ وَاجْعَلْنَا لِلْمُتَّقِينَ إِمَاماً ) (الفرقان:74) 

 

و بەردەوام خەلك دێ دهوسابن هندی فیطرەتا وان یابسلامەت بیت و تێک نەچیت.و گەلەکیا ئوممەتێ ئەگەرە بو هێز و شیان و سەرکەفتنا وێ 

 

هەروەسا پێغەمبەری ﷺ خەلك هانددا وێ ئافرەتێ بوخو بینن یا گەلەک زاڕوکان دئینیت هەوەکی دبێژیت: " تَزَوَّجُوا الْوَدُودَ الْوَلُودَ ؛ فَإِنِّي مُكَاثِرٌ بِكُمُ الْأُمَمَ " 

 

دوو: نەهێلانا دوگیانیێ ب جەند ڕێکەکا یە

ڕێکا ئێکێ: خوارنا حەبکان.

ابن عثيمين رحمه الله دبێژیت:

(پێدڤیە ئافرەت حەبکێن نەهێلانا دوگیانیێ نەخوت ئیلا ب ڤان مەرجا نەبت: 

١- یا پێتڤی بیت، بونمونە نەخوش بیت و نەشێت هەمی ساڵا بدوگیان بیت، یان کەلەخێ وێ  لاواز بیت یان ژی هندەک ڕێگریێن دی هەبن زیانێ لێبکەن. 

 

٢- هەڤژینێ وێ دەستیریێ بدەت، چونکی وی مافێ زاروکا یێ هەی. 

 

٣- ب پسیارکرنا نوژدارەکێ بسپور و ئەمین بیت کا ئەو حەبکە ب زیانن یان نە. 

 

٤- ئەڤ حەبکە نەبو وێ چەندێ بیت هەتا هەتایێ دوگیانیێ نەهێلیت، چونکی دێ بیتە بڕینا دوندەهێ). 

" فتاوى المرأة المسلمة " ( 2 / 657 ، 658 ).

 

ڕێکا دووێ:

ب ڕێکا لەولەبێ، و ئەوا بو حەبکا هاتیە گوتن بو لەولەبێ ژی دهێتە گوتن.

(لەولەب: گرێدانا رەحمی یە بو دەمەکێ و مەرەم ژڤێ گرێدانێ تنێ دا مەنی (ئەو ئاڤا زاڕوک ژێ پەیدا دبیت) داخلی رەحمی نەبیت و نەگەهیتە هێکا ئافرەتێ و هێک نەهێتە پیتاندن و ئەڤە ئەگەرە بو ڕێگریا دروست بونا زاروکی و دوگیان بونێ) 

 

ڕێکا سیێ:

نەهێلانا چونا مەنیێ (ئاڤا زەڵامی) بو ناڤ ڕەحمێ ئافرەتێ (علاج طبیعی) و ب عەرەبی دبێژنێ (العَزل).و ئەڤە ژی پێتڤیە ب دەستیریا ئافرەتێ بیت، چونکی خوشی برنەکا تمام و زاروك مافێ وێ یە و ئەڤ چەندە هەردوکان ژی ناهێلیت.

 

جابرێ کوڕێ عبدالله ی خودێ ژێ ڕازی بیت دبێژیت: 

(مە ئەڤ چەندە دکر (العزل) لسەر دەمێ پێغەمبەری ﷺ و قوڕئان ژی دهاتە خار)

ئانکو: قوڕئانێ ئەم ژ ڤێ چەندێ پاژڤە لێنەداین، و ئەگەر یا خەلەت با دا قوڕئان نەهیا مە کەت. 

بخاری و مسلم ڤەدگوهێزن.

 

 

سێ: زیانێن ڤان مانعا: 

۱- زیانێن لەولەبێ:

یاجێگیر بوی لدەڤ نوژدارا بێ گومان زیان بو وان جها یاهەی و بتایبەت دگەل بەردەوام بونێ، و یا بەرنیاسە کو ئەو ئافرەتا لەولەبی بدانیت خوینا عادێ زێدەتر دبیت و دبیت دهەیڤێ دا دو جارا بکەڤیتە زڤروکا خوین دیتنێ (عادێ) و ئەڤە دێ بیتە ئەگەرێ کێمبونا ئاسنی، و ئاسن ژی تشتەکێ گرنگە ولەشی پێتڤی یا پێ هەی، و دبیت هندەك ئافرەت توشی (فقر الدم) کێم بونا خوینێ بن ، و گەلەك ئافرەت یێن توشی ئلتهاباتا بوین د ڕەحمی دا ژ ئەگەرێ لەولەبێ (گرێدانا رەحمی بودەمەکێ). 

 

 

٢- زیانێن حەبکێن نەهێلانا دوگیانیێ (حالی): 

ئبن عثیمین -حمه الله- دبێژیت:

یا ژ گەلەك جها گەهشتیە من ژ نوژدارا کو حەبکێن نەهێلانا دوگیانیێ بزیانن، و ئەگەر خو ئەم ژ نوژدارا نەزانینن ژی هەما ئەم بخو دزانین، چونکی قەدەغەکرنا تشتێ سروشتی یێ خودێ چێکری و  لسەر کچێن ئادەمی نڤێسی بێ گومان دێ بیتە زیان. 

 

خودێ یێ زانایە کو ئەڤ خوینە نەبەردایە ژ ڤان دەماران ددەمەکێ دیارکری دا ئیلا ژ بەر حیکمەت و ئەگەرەکی، ڤێجا ئەم ب ڤان حەبکا قەدەغە بکەین بێگومان زیانە. بەلێ پا یا گەهشتیەمن کو پترە ژ وێ یامروڤ هزردکەت، هندەك جارا دبیتە ئەگەرێ پیچبونا رەحمی و نەخوشیێن دەمارا. و ئەڤە دبیتە ئەگەر مروڤ ژێ هشیار بیت. 

" لقاء الباب المفتوح " (سؤال رقم 1147) .