ل هندەک جها دا قوفل و کلیلا ل جسرەکی ددەن بو نموونە جهەک یێ تایبەت کری خەلک وان قوفلا پێڤە گرێددەت ئەڤەژی وەکی چاڤلێکرنا وڵاتێن ڕوژئاڤای، ب ئومێدا بەردەوامیا خوشتڤیاتیێ دنافبەرا دوو کەساندا ڤێجا ئەرێ حوکمێ ڤی کاری چیە؟ 

بەرسڤ:

ب ناڤێ خودایێ مەزن و دلوڤان 

ئێک: خو شوبهاندنەکا ئاشکرایە ب کافرا و کەسێن فاسق و کێم ڕەوشت ،ئەف جورە کارە ئەگەر ژ وان نەبیت ژ کەسێ دی نەهاتیه وەرگرتن و ئەڤە بەلگەیێ کێم بهاییا مروڤی یە و خو مژویل کرنە ب خەیالاڤە، ب تایبەت ئەگەر وان قوفلا بکەنە دناف ئاڤێ دا و لسەر جسرا بدانن و ل هندەک توڕێن کومەڵایەتی هاتبو بەڵافکرن چێدبیت هەیڤانە نێزیکی هزار قوفل دهێنە دانان لسەر جسرا. 

و خو شوبهاندن ب کافران کارەکێ حەرامە ،ب بەڵگەیێ ڤێ فەرموودەیا پێغەمبەری صلى الله عليه وسلم: (مَنْ تَشَبَّهَ بِقَوْمٍ فَهُوَ مِنْهُمْ) رواه أبو داود (4031)، وصححه الألباني في "صحيح سنن أبي داود". 

ئانکو: هەرکەسەکێ خو ب شوبهینیت ب هەر گەلەکی ڤە ئەو ژ وانە.

 شيخ الإسلام ابن تيمية دبێژیت ئەف حەدیسە:

کێمترین تشت کو ژێ بهێتە وەرگرتن ئەڤەیە :

حەرامە خو شوبهاندن ب کافران ، هەرچەندە مەزهەرێ حەدیسێ وێ دخازیت کو ئەو کەس کافر ببیت  ، هەروەکی ئایەتا: (ومن يتولهم منكم فإنه منهم) " انتهى من "اقتضاء الصراط المستقيم مخالفة أصحاب الجحيم"  (1/ 270).

ئانکو:هەر کەسەکێ ژهەوە پشتەڤانیا وان بکەت ئەو ژ وانە. 

دوو: ئەگەر باوەرییا وی ئەوبیت کو دانانا وان قوفلا و هاڤێتنا وان بو جهەکێ نە دیار ڕامانا بەردەوامیا عەشقێ یە ئەڤی کاری هەمان حوکمێ تەمیمێ یێ هەی ئەو ژی شرکە ؛ چونکی تشتەکێ کریە سەبەب و ئەو بخو سەبەب نینە و یا مەعلومە بو کەسێ دیندار و عاقل،  ڤی کاری چ کارتێکرن لسەر عەشقێ و بەردەوام بوونا وێ نینە. 

زانایێ پایە بلند ابن عثيمين دبێژیت: لبەر خوکرنا بازنکا و تشتێن هوسا ئەگەر وی کەسی باوەری هەبیت دێ کارتێکرن هەبیت ژبلی خودێ ،ئەڤە دێ بیتە شرکا مەزنتر د تەوحیدا ربوبیەتێ دا(تاک دانانا خودێ د خوداینیێ دا) چونکی وی باوەرییا هەی کو دگەل خودێ چێکەرەکێ دی یێ هەی

و ئەگەر باوەری هەبیت ئەو سەبەبە و قفلێ بخو بخو کارتێکرن نینە ئەڤە شرکا بچویکترە چونکی تشتەکێ کریە سەبەب و ئەو بخو سەبەب نینە و ئەوی کەسی تشتەکێ کرییە هەڤالێ خودێ د حوکمی دا د تشتەکی دا کو خودێ نە کریە سەبەب. 

و د ڕاستیێ دا تشت دەمێ دبیتە سەبەب یان دڤێت ژ رێکا شەریعەتی بیت وەکی هنگڤینی ﴿  فيه شفاء للناس ﴾ [النحل: 69]، و هەروەسا وەکی قورئان خاندنێ کو شیفایە بو خەلکی خودایێ مەزن یا گووتی: ﴿ وننزل من القرآن ما هو شفاء ورحمة للمؤمنين﴾  [الإسراء: 82]. 

ئانکو: و ئەم ئایەتێن قورئانا پیروز دئینینە خوارێ کو شیفا و ڕەحمەتە بو باوەردارا شیفایا دەروونی و لەشی و شیفایا دلی یە ژ گومان و نیفاق و شرکێ. 

و یان ژی ژ رێکا تەجروبە و سەربوڕایە ، وەکی دەمێ تشتەک دهێتە تاقیکرن و دەردکەڤیت شیفایە بو نەخوشیا ،بەلێ پا پێدڤیە چارەسەرییا وی یا ڕوون بیت بو نموونە ب ئاگری بهێتە داخ کرن ، ئەڤە سەبەبەکێ دیارە. 

و لەوا ئەم ڤێ چەندێ دبێژین ، دا کو کەسەك ژ دەف خو نەبێژیت : من فلان تشت یێ تاقیکری و مفا هەبو بومن و دهەمان دەمدا چ مفایێن وی ددیارنینن ، وەکی بازنکی هندەک جار مروف دکەنێ و باوەرییا وان ئەوە دێ مفای گەهینت ڤێجا ژ  لایێ دەروونی ڤە دێ مفایی ژێ بینیت و هندەک جار کەسەک دێ قورئانێ لسەر کەسەکی خوینیت مفای ژێ نابینیت ، و کەسەکێ دی دێ هێت و قورئانێ لسەر خوینیت دێ دلێ وی پێ ئارام بیت و دێ هەست ب کێم بوونا ئێشانێ کەت. 

و کێم بوونا ئێشانێ بو کەسەکی کو باوەری ب ڤان جورە تشتا هەی بتنێ هەستەکە و هەست ژی رێکەکا شەرعی نینە بو سەلماندنا سەبەبی کا چەوا ئیلهام رێکەک نینە بو تەشریعێ. 

و سالێن بەرێ خەلکی تشتێن نە جوان ب تڕومبێلێن خو ڤە دکرن و دەمێ خەلکی ددیتن دلێ وان ژێ دشکەست و نەدبو جهێ چاڤلێدانێ.

 "القول المفيد شرح كتاب التوحيد" (1/ 165). 

سێ :ئەڤە جورەکە ژ دیعایە و ریکلام کرن بو عەشق و ئەڤینی و پەیوەندییا حەرام ، و دەرکەفتنا زەڵامان دگەل ژنان بو دانانا ڤان جورێن قوفلا ، ئەف تشتە هەمی ئەگەرن بو بەڵاڤبوونا خرابیێ و ڕەوشتێ کرێت د کومەلگەهێ دا. 

خودێ دبێژیت : (إِنَّ الَّذِينَ يُحِبُّونَ أَنْ تَشِيعَ الْفَاحِشَةُ فِي الَّذِينَ آمَنُوا لَهُمْ عَذَابٌ أَلِيمٌ فِي الدُّنْيَا وَالْآخِرَةِ وَاللَّهُ يَعْلَمُ وَأَنْتُمْ لَا تَعْلَمُونَ) النور/19 .

ئانکو:

هندى ئه‌ون يێن حه‌ز دكه‌ن كرێتى د ناڤ موسلمانان دا به‌لاڤ ببت، د دنيايێ دا عوقوبا قه‌زفێ، وگه‌له‌ك به‌لايێن دى بۆ وان هه‌نه‌، و ل ئاخره‌تێ -ئه‌گه‌ر ئه‌و تۆبه‌ نه‌كه‌ن- عه‌زابا ئاگرى بۆ وان هه‌يه‌، وخودێ ب تنێ دره‌وا وان دزانت، وهوين نزانن.

لەوا پێدڤیە موسلمان ئاگەهداری ڤان جورە کاران بیت و خو ژێ دویربکەت و ڕێگریێ بکەت ژ بەڵافکرنا وان. 

والله أعلم. 

ژێدەر : سایتێ وەڵامەکان 

https://walamakan.com/3266