بەرسڤ:

ئێک : 

ئەو پەیوەندیا دناڤبەرا کچ و کوڕێن نە مەحرەم دا دروست دبیت و خەلکی ناڤێ وێ کریە (ئەڤینی) یا حەڕامە.

چ کەسێن ب عاقل گومان د هندێ دا نینە کو ئەڤ جورێ پەیوەندییا یێ حەڕامە چونکی( بتنێ بوون و خەلوەت) دناڤبەرا کچ و کوڕان دا دروست دبیت و سەحدکەنە ئێک و چەندین ئاخفتنێن سەیر و غەریب دبێژنە ئێک کو دبنە ئەگەرێ ئازراندنا حەزێن وان. و هندەک جار ئەف پەیوەندیە سەری دکێشیت بو تشتێن مەزنتر وەکی د واقعی دا ئەم دبینین و گوهلێ دبین و یا معلومە لدەف هەمیا .

دوو:

ڤەکولینا یا دیارکری کو باراپتری وێ زەواجێ ئەوا ژ ئەنجامێ پەیوەندییا حەڕام بەرهەم دهێت سەرکەفتی نابیت بەلێ پا ئەو زەواجا لسەر پەیوەندییا بەری زەواجێ نەهاتیە دانان گەلەک جار سەرکەفتی ترە ئەوا خەلک دبێژنێ (زەواجا تەقلیدی ) .

لسەر ژمێریەکێ مامۆستایەکێ فەڕەنسی (سول جور )یێ کری ئەنجامێ وێ ب ڤی ڕەنگی بو:

زەواج سەرکەفتی تر دبیت کو کچ و کوڕا بەری هینگی چ پەیوەندی نەبن ".

و د ڤەکولینەکادی دا کو ماموستایەکێ کومەڵایەتیێ بناڤێ إسماعيل عبد الباري لسەر (1500) خێزانا کربو ئەنجامێ وێ دەرکەت زێدەتر ژ  (75 %) ئەو زەواجێن کو ب ئەڤینیا بەری زەواجێ دروست بووین ب تەلاقێ دوماهیک هاتینە ، ل بەرامبەردا کێمتر (5%) ئەو زەواجێن بێ ئەڤینیا بەری زەواجێ دروستبوین  ب تەڵاقێ دوماهیک هاتینە.

ڤێجا گرنگترین ئەگەرێن ڤی ئەنجامی ئەڤە نە :

1- هەست و سوز(عاتیفە) وەل یێ بەڕامبەر دکەت کو عەیبا نەبینیت ، وەکی هاتیە گوتن: ( "وعين الرضا عن كل عيب كليلة" ).

ئانکو : چاڤێ رازی بونێ ل سەر هەمی عەیبا یێ کورەیە .

ئەکید د هەردوو لایا دا ڕەنگە عەیبەک هەبیت وە بکەت ئەو هەردوو کەسە گونجای نەبن بو ئێک ڤێجا عادەتەن ئەف عەیبە پشتی زەواجێ دیاردبن .

2- کەسێن عاشق ژ کوڕ و کچا یا ژ وان ڤە هەما ژیان گەشتەکا ئەڤینێ یە و ب دوماهیک ناهێت !

لەوا دێ بینی بەحسی چ ناکەن ژ ئەڤینیێ و خەون و خەیالا پێڤەتر ، بەلێ بابەتێن ژیانێ و ئاریشێن ژیانێ و یێن بو وان چێببن بەحسی ناکەن ئەکید ئەڤ گومانە ب تمامی دێ بەروڤاژی بیت دەمێ بەرامبەری هندەک ئاریشە و بەرپرسیارەتیێ دبن .

3- کەسێن عاشق ژ کوڕ وکچا ، فێری هندێ نەبوینە حیوار و مناقشێ بکەن بەلکی بتنێ یێن فێر بووین قوربانیا بدەن و تەنازولێ بکەن دا دلێ ئێکوو دوو رازی بکەن، بەلکی گەلەک جار ئاریشە دروست دبن و هەردوو لایا دڤێت تەنازولێ بو ئێکوو دوو بکەن بو رازی کرنا یێ بەرامبەر ،ئەکید ئەڤە ژی پشتی زەواجێ بەروڤاژی دبیت و گەلەک جار موناقشەیا وان ب ئاریشا بدوماهیک دهێت چونکی هەردوو لا یێ ل سەر هندێ فێربووین کو لایێ بەرامبەر تەنازولێ بکەت بێ موناقشە .

4- ئەو وێنێ هەردوو لا نیشا ئێك و دو ددەن نەوێنەیەکێ ڕاستەقینە و حەقیقی یە. وەکی نەرمی وسوز بو ڕازی کرنا ئێك و دوو ...ئەکید ئەڤە ژی دێ بەروڤاژی بیت و وێنەیێ حەقیقی پشتی زەواجێ دێ دیاربیت و د وی دەمی دا دێ ئاریشە دروست بن.

5- گەلەک جاران زێدەگاڤی د ئەڤینیێ دا دهێتە کرن و چەندین خەون یێن هەین ئەکید ئەڤە ژی دگەل واقعێ پشتی زەواجێ دا یێ گونجای نابیت.

زەڵامێ عاشق دێ وەعدێ دەتێ کو نەهیلیت د ژیانا خو دا نەخوشیێ ببینیت ب چ ڕەنگا  ...هتد .

ل بەرامبەر دا کچا عاشق دێ بێژتێ ئەزا ڕازی مە د ژوورەکێ دا دگەلتە بژیم و لسەر ئەردی و چ داخازی من نابن مادەم دێ گەهمە وی کەسێ من دڤێت وەکی ئێک دبێژیت  (پارییەکی نانی بەسە)  ...هتد ،چەندین ئاخفتنێن عاتفی یێن دی  ، ئەکید ئەڤان ئاخفتنا گەلەک موبالەغە تێدا  دهێتە کرن .

لەوا ئەف ئاخفتنە پشتی زەواجێ ژبیرا وان دچن  ئافرەت دێ گازندا هندێ کەت زەڵامێ وێ یێ بێ پارەیە و پێدڤیێن وێ بو بجهنائینت و زەڵام ژی ژ ڤی لایی ژبەر زێدە داخازیێن خێزانا خو گازندا دکەت ...هتد .

ڤێجا ژبەر ڤان ئەگەرا و غەیری ڤان ژی چ لدەف مە یا سەیر نینە دەمێ ئێک ژ وان هەردوو لایا بێژیت فێل یا ل من هاتیە کرن پاشێ کور دێ پەشیمان بیت و خوزییا خازیت ئەو کچە مەهر کربا یا بابێ وی بو دەست نیشان کری و ب هەمان ڕەنگ ئافرەت ژی ! بەلێ هەردوو ژبەر وان تشتا رازی بون لەوا ژی رێژا تەلاقێ هندا زێدەیە کو وان هزردکر دێ دلخوشترین و ئارامترین کەس بن د دونیایێ دا !!!

و دڤێت بێژین ژی کوبتنێ لساڵا (2018) ل هەر سێ پارێزگەهێن هەولێر و دهۆک و سلێمانى (9192) ئافرەت یێن هاتینە تەڵاق دان.

سێ :

ئەف ئەگەرێن مە ئاماژە پێ داین ئەم ب چاڤ دبینین و هەست پێ دکەین ، بەلێ دڤێت ئەم ئەگەرێ سەرەکی ژبیرنەکەین ئەوژی ئەڤەیە :

ئەو زەواجە لسەر بێ ئەمریا خودێ یا هاتیە دانان ئەکید ئیسلام ئەوێ پەیوەندییا حەڕام ب باشی نادانیت خو ئەگەر ب ئنیەتا مەهرکرنێ و زەواجێ ژی بیت چونکی سزایێ خودێ یێ عادلە و دهێتە بجهئینان لسەر وان یێن سەرپێچیا وی کەن، خودێ دبێژیت : ( وَمَنْ أَعْرَضَ عَنْ ذِكْرِي فَإِنَّ لَهُ مَعِيشَةً ضَنْكاً ) طـه/124 .

ئانکو: هەر کەسەکێ پشتا خو بدەتە قورئانێ و دینێ من دێ ژیانا وی تەحل بیت .

ڤێجا ژیانا نەخوش و تەحل سەرئەنجامێ بێ فەرمانیا خودێ و پشت دانا قورئانێ یە .

و خودێ دبێژیت : ( وَلَوْ أَنَّ أَهْلَ الْقُرَى آمَنُوا وَاتَّقَوْا لَفَتَحْنَا عَلَيْهِمْ بَرَكَاتٍ مِنَ السَّمَاءِ وَالأَرْضِ ) الأعراف/96 ،

ئانکو: و ئه‌گه‌ر خه‌لكێ وان گوندان باوه‌رى ب پێغه‌مبه‌رێن خۆ ئينابا ودويكه‌فتنا وان كربا وخۆ ژ وێ دويركربا يا خودێ ئه‌و ژێ داينه‌ پاش، خودێ ده‌رگه‌هێن خێرێ ژ هه‌مى لايان ڤه‌ بۆ وان دا ڤه‌كه‌ت.

هەروەسا خودێ دبێژیت: ( مَنْ عَمِلَ صَالِحاً مِنْ ذَكَرٍ أَوْ أُنْثَى وَهُوَ مُؤْمِنٌ فَلَنُحْيِيَنَّهُ حَيَاةً طَيِّبَةً وَلَنَجْزِيَنَّهُمْ أَجْرَهُمْ بِأَحْسَنِ مَا كَانُوا يَعْمَلُونَ ) النحل/97 ،

ئانکو:هه‌چییێ كاره‌كێ چاك بكه‌ت نێر بت يان مێ بت، و وى باوه‌رى ب خودێ وپێغه‌مبه‌رێ وى هه‌بت، د دنيايێ دا ئه‌م ب ژينه‌كا خۆش وته‌نا دێ وى زێندى كه‌ين، ئه‌گه‌ر خۆ مالێ وى يێ كێم ژى بت، و ل ئاخره‌تێ ئه‌م دێ خێرا وان ب باشترين ڕه‌نگ سه‌را كارێ وان يێ دنيايێ ده‌ينێ.

لەوا پێدڤیە لسەر وان کەسێن زەواجا خو لسەر بنیاتەکێ نە شەرعی دانای لەزێ بکەن د تەوبەکرنێ دا و داخازا گونەهـ ژێبرنێ ژ خودێ بکەن ، وژیانەکا نوی دەستپێبکەن و کاروکریارێن قەنج بکەن .

والله أعلم .

ژێدەر :-سایتێ وەڵامەکان

https://walamakan.com/1951