بەرسڤ:

حەمد وسەنا بو وی خودايێ كو گوتي :  (وَلَقَدْ وَصَّيْنَا الَّذِينَ أُوتُواْ الْكِتَابَ مِن قَبْلِكُمْ وَإِيَّاكُمْ أَنِ اتَّقُواْ اللّهَ  ) [النساء:131].

ئانكو : وڕاستى مه‌ شيره‌ت ب ته‌قوايێ ل وان كربوو يێن به‌رى هه‌وه‌ كيتاب بۆ هاتى ژ جوهى وفه‌لان، و ل هه‌وه‌ ژى كو ته‌قوا خودێ بكه‌ن، و د فه‌رمانا وى دا بن.

وسلاف لسەر پێغەمبەرێ خوشتڤی بن کو ئەم شيرەت کرين وگوتی : { أوصيكم بتقوى الله عز وجل والسمع والطاعة }

ئانكو : ئەز شيرەتا ل هەوە دكه م ب تەقوايا خودێ و گوهدانا وي .

فێجا ته قوايا خودێ ب جهئینانا فه رمانێت وی یە و ديركەفتن ژ قه دەغەكريا و ئەڤه دێ بيته رێ خوشكەرا دنيايێ و روژا دويماهيێ.

ئەڤە چەند وەسیەت و شيرەتێن ب بها دبوارێن جورەوجورێن ژیانێ دا ، دێ پێشكێش كەين بو گه نج و لاوێن موسولمانا ب هيڤیا هندێ مفايەكی بخو ژێ

ببينن: { وَذَكِّرۡ فَإِنَّ ٱلذِّكۡرَىٰ تَنفَعُ ٱلۡمُؤۡمِنِینَ }

[سورەتی الذاريات: ٥٥]

ڤێجا ئەف شيرەته ب کورتی پێکهاتينه ژ :

۱- ئنیەتا تە بلا بو خودێ بتنێ بيت ، وهشياری ڕیمه تيێ بە دئاخفتن وکريارادا  .

٢- ل دویف سوننەتا پێغەمبەری( صلى الله علیه وسلم) بکەڤە د هەمی بوارێن ژیانێ دا و بکە

سەركێشێ خو د ڕەوشت وکار وبارێت ڕۆژانەدا .

٣-تەقوا خودێ بکە ، وخو ئێك لا بکە بو بجهئینانا هەمی فەرمانێت خودێ وخو دویركه ژ وان هه می تشتێت قه دەغه كری .

٤-توبە بکە و بزڤرە بو لايێ خودێ ، و گەلەك داخازا لێبورينێ ژێ بكه .

٥- هەست ب چاڤدێریا خودێ بکە د هەمی دەم و جها دا ، و بزانە خودێ یێ ته دبينيت و هاش هەمی وان تشتان هه يه يێت دلێ ته ژی دا ، ژبه ر هندێ ده مێ تو لسه ر ئینتەرنێتێ هشياربه خو ژ گونه ها ب پارێزه و شه رمێ ژ خودێ بكه چونكی ب پشتڕاستی ڤه خودێ ته دبينيت.

٦- باوەريێ ب خودێ وفریشتەيان و پەرتوكين ئه سمانی و ڕۆژا ديماهيێ وقەزا وقەدەرا بخێر وشەڕێت وێ بینە .

٧- چاڤلێكرنا کەسێت دی نەکە د تاوان و خرابيا دا  ، و يێ گرێدايی كه سێن خراب نەبه .

٨- ببە کەسەك كو هه ڤركيێ بکەی د خێر وچاکيان دا بەلکی خێرا وان ژی بگه هته ته يێن چاڤ لته دکەن .

٩- ڤێ په رتوكێ ( رياض الصالحين ) پەیدا بکە وبخينە و هەروەسا گرنگيێ ب په رتوكا ( زاد المعاد )یا ابن القيم بدە .

١٠-پاريزیگاریێ ل دەست نڤێژا خو بكه ، وبەردەوام بلا تويێ ب ده ست نڤێژ بی.

١١- پاريزگاريێ د نڤێژێت خو دا بكه و دده مئ وان دا ئه نجام بده ب كومی ب تايبەتی يا عەيشا و سپێدێ .

١٢-وێ خارنێ نەخو يا بێهنا نه خوش ژێ دهێت وه كی سير و پيفازێ، و جگارا نه كێشه دا نه خوشيێ نه گەهينيه كه سێ .

١٣- پاريزگاريێ ل سەر نڤێژێت خويێن ب كوم بكه به لكی پلەیێن بەرز ب ده ستڤه بينی .

١٤- زەکاتێ بدە و خێر و صەدەقا بکە و کەسه كێ ڕەزیل نەبە  .

١٥- زيكا هەرە نڤێژێت ئەينيێ ،هشياربه خو گيرو نه كه هەتا بانگ ددەت .

١٦- روژیێت ره مه زانێ بگره و ل هيفيا خەلاتێ خو به كو خودێ دێ ل گونه هێت ته يێت رابردووی و داهاتويی بوريت .

١٧- هشيار به بئ عوزر روژیێت ره مه زانێ نه خو چونكی دێ تاوان بار بی .

١٨- د شەڤێت رەمەزانێ دا شەڤ نڤێژا بكه ب تايبه تی شه ڤا قه درێ و چاڤەرێ خەلاتێ خو به بەلكی خودێ هەمی گونەهێن ته يێن را بردووی و دا هاتويی ژێ ببەت .

١٩- لەزێ بكه دئەنجام دانا فەرزا حەجێ دا ئەگەر ته شيان هەبون هشياربه گيرو نەکەی.

٢٠- ب هوير بينی قورئانێ بخينه ،و فه رمانێت وێ ب جهبينه و خو دير بێخه ژ وان تشتێت قەدەغەکری بە لكی ببيته به لگه بوته و د روژا ديماهيئ دا شه فاعەتێ بوته بكەت .

٢١- بەردەوام بە لسەر زکر وبير ئينانا خودئ د هه می حالاندا و هشياربه كه سه كئ بئ ئاگەهـ نەبه .

٢٢- ئامادە بە درينشتنێت زانين و زانست و زكريدا چونكی ئەو رينشتنه باغه كن ژ باغێن بهەشتێ.

٢٣ - چاڤێن خو ب پاريزه ژ عه وره تێن كه سێن دی ، چونكی نەزەر تيرەكه ژ تيرێن شه يتانان .

٢٤- بلا جلكێن ته هند د دريژ نه بن هەتا به ر پێت ته ،و ب مه زنی فه بڕێڤه نه چه .

٢٥ - جلكێت حەريری نەکە بەر خو چونكی ئەڤ جلكه حه رامه لسه ر زەلامان .

٢٦-وەكی ئافرەتا ل خو نەكه ،و نه هێله ئافرەت وەکی زه لاما ل خوبكه ن .

٢٧ - ريهێت خو بەرده چونكی فترموده يا ل سه ر و پێغەمبەری(صلی الله علیه وسلم) فەرمانا پێ کری و يا گوتی : { أحفوا الشوارب وأعفوا اللحى } [رواه البخاري ومسلم].

ئانکو : سمبێلێت خو كورت كه ن و ريهێت خو به رده ن.

 ٢٨- چ تشتا نەخو ئەگەر د حەلال نەبن ، و چ تشتا نەڤه خو ژبلی حه لاليێ به لكی ژ وان كەسان بی كو دوعايێت ته قه بيل بن .

٢٩- ناڤێ خودێ بينه ددەمێ خارن و ڤەخارنا دا ، و ده مێ دویماهيك دئينی سوپاسيا خودێ بكه .

٣٠ - ب دەستێ راستێ بخو و ڤەخو و ب دەستێ راستێ بده و وەرگره .

٣١- هشياربە زورداریێ نەکە، چونکی زورداری تاریاتیە د ڕوژا دویماهیێ دا.

٣٢- هەڤالينيا چ كەسان نەکه ژ بلی باوەردارا ، و بلا چ كه س خارنا ته نەخوت كه سه كێ ته قوا تێنه بيت .

٣٣- هشياری به رتيلا به ، نەبده و نەوەرگرە ، چونکی خودانێت وان له عنه تا لێ هاتیە کرن.

٣٤- داخازا رازيبونا خەلكی نەکە ب تورەبونا خودێ.

٣٥ - گوهداريا ڕێبەرێن موسلمانان بکەن د باشیادا ، و ب باشی بو دعا بكه .

٣٦- هشياری شه هدەدانا درەو به و شاهدەییا خو نه ڤەشێره :  ( وَلَا تَكْتُمُوا الشَّهَادَةَ ۚ وَمَنْ يَكْتُمْهَا فَإِنَّهُ آثِمٌ قَلْبُهُ ۗ وَاللَّهُ بِمَا تَعْمَلُونَ عَلِيمٌ)  [البقرة:283].

ئانکو: ئه‌گه‌ر ده‌يندارى حاشاتییا ده‌ينى كر، وشاهده‌ك هه‌بت هنگى يێ ئاماده‌ بلا ئه‌و شاهده‌يییا خۆ بده‌ت ونه‌ڤه‌شێرت، وئه‌وێ ڤێ شاهده‌يییێ ڤه‌شێرت ئه‌و خودان دله‌كێ خرابه‌. وخودێ ئه‌وێ ب نهێنییێن هه‌وه‌ ئاگه‌هدار، و ب زانينا خۆ دۆر ل كارێ هه‌وه‌ گرتى، دێ سه‌را وێ چه‌ندێ حسێبێ د گه‌ل هه‌وه‌ كه‌ت.

۳۷- فەرمانێ ب باشیێ بکە وڕێگریێ ژ خرابیێ بکە {وَأْمُرْ بِٱلْمَعْرُوفِ وَٱنْهَ عَنِ ٱلْمُنكَرِ وَٱصْبِرْ عَلَىٰ مَآ أَصَابَكَ ۖ} [لقمان:17].

ئانكو : وفه‌رمانا ب باشییێ بكه‌، وپاشڤه‌برنا ژ خرابییێ بكه‌، ب ڕه‌نگه‌كێ نه‌رم وتازه‌ و ل دويڤ شيانا خۆ، وتو خۆ ل به‌ر وێ نه‌خۆشییێ بگره‌ يا سه‌را ڤێ چه‌ندێ دئێته‌ سه‌رێ ته‌‌.

ڤێجا باشی هەمی ئەو تشتەنە یێن کو خودێ و پێغەمبەری (صلى الله علیه وسلم) فەرمان پێ کری ، و خرابی ژی هه ر تشتەكه یێ خودێ قەدەغەكری .

٣٨- دەست ژ هەمی تشتێن حه رام به رده يێن بچيك و مەزن ، و بێ فه رمانيا خودێ نەكه ، و هاريكاريا كەسێ نەكه لسەر خرابیێ.

٣٩ - نێزيكی زينايێ نەبه ، خودايێ مەزن يا گوتی: 

( وَلاَ تَقْرَبُواْ الزِّنَى إِنَّهُ كَانَ فَاحِشَةً وَسَاء سَبِيلاً) [الإسراء:32].

ئانكو:وهوين خۆ نێزيكى زنايێ وده‌سپێكێن وێ نه‌كه‌ن؛ دا هوين تويش نه‌بنێ، هندى ئه‌وه‌ ئه‌و كـاره‌كـێ زێده‌ كرێته‌، وڕێكا وێ ڕێكه‌كا پيس بوويه‌.

٤٠ - يێ باش به دگەل دەيك و بابا ، و هشياربه يێ خراب نەبی دگەل وان .

٤١ -هشياری مروڤاينيێ به ، و هشيار بە نەبری .

٤٢- يێ باش به دگەل جيرانا و وان نه ئێشينه.

٤٣- گەلەک سەرەدانا زەڵامێن باش بکە ژبەر خودێ.

٤٤ - ژبەر خودێ حەش خەلکی بکە ،و هەر ژبەر خودێ بلا تە کەرب ژ وان ڤەبن چونکی ئەڤە ب هێزترین ئیمانە.

٤٥- دگەل كەسێن باش ب ڕینە خار و خو دویرکە ژ ڕینشتنێن خراب.

٤٦- خوشيێ بێخە دلێ موسولمانان وپێدڤيێن وان بو ب جهبینە.

٤٧ - یێ نەرم و حەلیم و ل سەر خو بە ، و یێ بلەزو بەز نەبە د کارێن خو دا.

٤٨- ئاخفتنا كەسێ بەرامبەر نەبرە ، و ب جوانی گوهداريێ بو يێ بەرامبەر بكه .

٤٩- سلاڤکە هەمی وان كەسێن تو دنياسی و يێن تو نەنياسی .

٥٠ - بڤی ڕەنگی سلاڤ بکە ( السلام عليكم ورحمة الله وبرکاته)، و ب ئیشارەتێ بتنێ و دەست و سەری سلاڤ نەکە.

٥١ - خەبەرا نەبێژە کەسێ،وب خرابی وەسفا وی نەکە.

٥٢- لەعنەتا ل کەسێ نەکە خو ئەگەر گيانەوەر و بێ رح ژی بیت.

٥٣- تاوانا زینايێ نەده پاڵ کەسێ چونکی ئەو ئێكه ژ تاوانێن مەزن .

٥٤ - هشياری دوو ئەزمانیێ و ئاخفتن ئينان و برنێ به .

٥٥- هشياری غه يبەت كرنێ به ، کو پێكهاتيه ژبەحسكرنا كەسەکی کو وی پێ نەخوش بیت .

٥٦ - چ موسلمانا نەترسینە.

٥٧- پێكولا پێك ئينانێ بكه دناڤ بەرا خەلكي دا چونكی باشترين كرياره .

٥٨- ئاخفتنا خێرێ بێژه يان خو بێدەنگ بكه .

٥٩- ڕاستگوبە و درەوا نەكه چونكی درەو دێ تە بەرەف كارێن خراب بەن و كارێت خراب ژی دێ ته بەرەف جەهنەمێ بەن .

٦٠- دووڕی نەبە ل دەف هندەك كەسا ته ريەك هەبيت و ل ده ف هندەكێن دی ريەكێ دی .

٦١ - سيندێ ب غەیری خودێ نەخو وسيندێ نەخو خو ئەگەر ب راستی ژی بيت .

٦٢ - چ كەسا ژ خو كێم تر نەبينه چونكی چ كەس ژكەسێ چێتر نينه ئيله ب تەقوايێ نەبيت .

٦٣ -نەچە دەف ساحر و خێفزانکا و ڕاستيا وان نه زانه.

٦٤- وێنێن خودان رحا نه چێكه ، چونکی ئەو کەسێن وێنا چێدكەن دژوارترین ئیزایێ بو وان هه ی .

٦٥- د مالێدا وێنێت ب رح نەدانه چونکی مەلائيكەت ناچنه دوێ مالێ دا يا وێنه تێڤه بن .

٦٦ - بەرسڤا وی كەسی بده دەمێ د بێهنشيت بێژێ: ( يرحمك الله )، بێگومان ده مێ ئەو دبێژيت (الحمد للە) 

٦٧ - خو ديربێخه ژ فيتكا و دەست قوتانێ .

٦٨ - لەزێ بكه د توبێ دا و پشتی خرابيێ باشيێ بكە چونکی باشی خرابیێ ژێدبەن و نه بێژه پاشی دێ توبەکەم.

٦٩ - دڤێت تە هيڤی ب لێبورينا خودێ هەبیت ،وهزرا باش ژێ بكەی .

۷۰-ژ سزایێ خودێ ب ترسە و یێ ئەمین نەبە ژ سزای.

ژێدەر:-سایتێ وەڵامەکان (walamakan)

https://walamakan.com/2541