بەرسڤ:

الحمدالله 

چ تشت نینن قەدەرێ بگوهوڕن، چونکی خودێ دبێژت: { مَاۤ أَصَابَ مِن مُّصِیبَةࣲ فِی ٱلۡأَرۡضِ وَلَا فِیۤ أَنفُسِكُمۡ إِلَّا فِی كِتَـٰبࣲ مِّن قَبۡلِ أَن نَّبۡرَأَهَاۤۚ إِنَّ ذَ ٰ⁠لِكَ عَلَى ٱللَّهِ یَسِیرࣱ }

[سُورَةُ الحَدِيدِ: ٢٢]

چو ئاتاف وموصيبه‌ت نه‌ د عه‌ردى دا ونه‌ د له‌شێن هه‌وه‌ ب خۆ دا وه‌كى نساخییێ وبرسێ ونه‌خۆشییێ نائێنه‌ سه‌رێ هه‌وه‌ -گه‌لی مرۆڤان- ئه‌گه‌ر د له‌وحێ پاراستى دا نه‌هاتبنه‌ نڤيسين به‌رى رح بۆ هه‌وه‌ بێنه‌دان. هندى ئه‌و چه‌نده‌يه‌ ئه‌و ل سه‌ر خودێ يا ب ساناهییه‌.

و ژبەر گوتنا پێغەمبەری ﷺ : قەلەم هاتنە ڕاکرن و کاغەز هشك بوون.

رواه الترمذي ( 2516 ) وصححه من حديث ابن عباس - . 

مباركفوري دبيژيت: قەلەم هاتنە ڕاکرن و کاغەز هشك بوون، ئانکو: هاتیە نڤیسین د لەوحا پاراستی (لوح المحفوظ)دا ئەو تشتێت تەقدیر کری، و چ تشت ناهێتە نڤیسین پشتی ژێ خلاس بووین.

تحفة الٲحوذي  ( 7 / 186 )

و نڤیسین دوو جورن: جورەکێ هەی ناهێتە گوهورین و ئەڤە ئەوە یا د لەوحا پاراستی دا، و جورەکێ هەی دهێتە گوهوڕین و ئەڤە ئەوە یا ددەستێ مەلائیکەتان دا، و یا دوماهیکێ د مینیت لدەڤ وان ئەوە یا دلەوحا پاراستی دا هاتی نڤیسین، و ئەڤە ئێك ژ ڕامانێت گوتنا خودێ نە: ( يَمْحُوا اللَّهُ مَا يَشَاءُ وَيُثْبِتُ وَعِنْدَهُ أُمُّ الْكِتَابِ ) الرعد / 39.

و ژڤی ئەم دێ یا دسونەتێ دا برێکەکا دروست هاتی ڤەگوهاستن تێگەهین کو پەیوەندیێن مروڤایەتی ژیێ مروڤی درێژ دکەن و ڕزقێ مروڤی بەرفرەھ دکەت، یان ئەو تشتێ دەربارەی دوعا هاتی کو دوعا قەزايێ دزڤڕينت، خودێ دزانت بەندەیێ وی دێ پەیوەندیێن مروڤایەتێ نا بڕیت و دێ دوعا ژێ کەت لەوما دێ بو د لەوحا پاراستی دا ڕسقەکێ بەرفرەھ و ژییەکێ درێژ نڤیسیت.

پڕسیار ژ ابن تیمیەی هاتە کرن دەربارەی ڕزقی کا زێدە دبت و کیم دبت؟ و ئەوە یا عەبدی خاری یان بدەست خوڤە ینای؟

بەرسڤ دا گوت:

ڕزق دوو جورن:

ئیك ژوان: یا خودێ زانی دێ بیتە ڕزقێ وی (بەحسێ لوح المحفوظ) و ئەڤە ناهێتە گهوڕینێ.

یا دووێ: یا نڤیسای و نیشا مەلائیکەتا دای، ئەڤە کیم و زێدە دبیت لدیڤ ئەگەرا، خودێ فەرمانێ ل مەلائیکەتان دکەت بو بەندەی ڕزقی بنڤیسن، و ئەگەر پەیوەندیێت خو یێت مروڤایەتیێ خوش کرن دێ ڕزقێ وی زێدەبت، کا چەوا ژ پێغەمبەری ﷺ بڕێکەکا دروست هاتیە ڤەگوهاستن گوتیە: هەچیێ پێ خوش بیت خودێ رڕزقێ وی زێدەکەت و ژیێ وی درێژ کەت و ئەجەلاوی گیروکەت بلا پەیوەندیێن خو یێن مروڤایەتیێ دگەل نێزیکێت خو خوش کە (صلة الرحم)، هەروەسا ژیێ داودی شێست سال لسەر زێدەبون دەمێ چل سال خودێ کرە سەد سالی.

هەر لسەر ڤی بابەتی عومەر دبێژیت: ئەی خودایێ من ئەگەر تە بومن بەخت ڕەشی نڤێسیبیت ژێبە و بومن کەیڤخوشیێ بنڤیسە توی تە چ بڤێت ژێدبی و جێگیردکەی.

و هەر لسەر ڤی بابەتی خودێ دبێژت دەربارەی نوحی ( أنِ اعبدوا الله واتقوه وأطيعون يغفر لكم من ذنوبكم و يؤخركم إلى أجلٍ مسمَّى).

و بەڵگە بو ڤێ جەندێ زورن، و ئەو ئەگەرێن ڕزق  پێ بدەست مروڤی ڤە دهێن ئەوە یا خودێ بو مروڤی تەقدیر کری و نڤیسی، ئەگەر ژبەری هنگێ هاتبن بەندە دێ ڕزقەکێ بەرفرەھ بدەست کەڤت ب کارکرن و شیانێت وی ئەو خودێ دێ شیان وکاری دەتێ، ئەو تشتێ خودێ تەقدیر کری بو وی ب کاری بدەست بەندەی ڤە ناهێت بێ کار، و ئەو تشتێ خودێ تەقدیر کری بێ کار وەکی مرنا كەسەکێ میراتێ وی بگەهیتێ ئەڤە دێ بدەست ڤە هێت بێ کار.

و هەوڵدان دوو جورن: هەوڵدانەك ب وێ یا هاتی دانان بو ڕزقی وەکی پیشه‌سازی و چاندن و بازرگانیێ.

و هەوڵدانەك ب دوعا و تەوەکول و ئیحسانێ بو چێکرییا و تشتێت هوسا، هندی کە خودێ یە یێ د هاریکاریا بەندەیێ خودا هندی بەندەیێ وی د هاریکاریا  برایێ خودا بیت.

" انتهى من" مجموع الفتاوى " ( 8 / 540 ، 541 ) . 

https://islamqa.info/ar/answers/43021/%D9%87%D9%84-%D9%8A%D9%88%D8%AC%D8%AF-%D8%B4%D9%8A%D8%A1-%D9%8A%D8%BA%D9%8A%D8%B1-%D8%A7%D9%84%D9%82%D8%AF%D8%B1