ئەرێ ئەو چارەسەریێن نە دروست و حەرام چنە کەسێن نەخوش بکەت؟
بەرسڤ:
1ـ چوونا دەڤ ساحر و کەسێ فەند و فێلا ل خەلکێ دکەن و وان دخاپینن (مشعوذ) و غەیری وان ژی یێ هاریکاریێ ژ جنا و شەیطان و پەیکەرا دخازن
پێغەمبەر ﷺ دبێژیت: خۆ دویر بکەن ژ حەفت تشتێت مڕوڤی دبەنە هیلاکێ، گوتن ئەو چنە ئەێ پێغەمبەرێ خودێ؟ پێغەمبەری ﷺ گوت: (چێکرنا هەڤپشکەکێ بۆ خودێ، و سحر)..... و هەتا دوماهیێ [متفقٌ عليه]
2_چارەسەریکرن ب نڤشتییا و هەر تشتەکێ بهێتە هەلاویستن ب مروفی ڤە ژبو لادانا خرابیەکێ یان ئینانا مفایەکێ
ژ عبدالله بن عكيم خودێ ژێ رازی بیت دهێتە ڤەگوهاستن دبێژت پێغەمبەری ﷺ گوت: هەر کەسەکێ تشتەکێ بخوڤە بهەلاویست ئەو دێ مینیتە ب هێڤییا وی تشتی ڤە(مەرەم ژی نڤشتی یان هەر تشتەکێ بهێتەهەلاویستن ب مروفی ڤە ژبو لادانا خرابیەکێ یان پاراستنێ یان ئینانا مفایەکێ )
1 مسند أحمد (310/4)،وسنن الترمذي برقم (2072)، ومستدرك احلاكم (241/4)،وصححه الحاكم.
3_ چوونا دەڤ خێفزانك و کەسێ بانگەشەیا علمێ غەیبێ دکەت. پێغەمبەر ﷺدبێژیت: هەر کەسەکێ بچیتە دەڤ سێربەندەکێ و پسیارا تشتەکێ ژێ بکەت چل شەڤا نڤێژێت وی ناهێن قەبیلکرن.
رواە مسلم
و پێغەمبەر ﷺ دبێژیت: هەر کەسەکێ بچیتە دەڤ کەسێ بانگەشەیا زانینا غەیبێ دکەت یان خێفزانکەکێ و باوەریێ بگوتنێت وی بینیت ئەوی کوفر کر بوێ یا بو محمدی هاتی خار.
رواه أحمد وصحَّحهُ الألباني
4ـ چارەسەریکرن و خو دەرمانکرنا ب مەیێ، طَارِق بن سُوَيْد الجُعْفِي پرسیار ژ پێغەمبەریکر ﷺ دەربارەی مەیێ پێغەمبەری ﷺ ئەو پاشڤەلێدا یان نەڤییا دروست بکەت، ئەوی گوت: ئەز دروست دکەم بو چارەسەریێ و دەرمانی، ئینا پێغەمبەری ﷺ گوت:ئەو نە دەرمانە بەلکو ئەو ئێش و دەردە . صحیح مسلم
5-چارەسەریکرن ب نڤاندنا مغنەتیسی (التنويم المغناطيسي) زانایێن سەردەم فەتوایێ ددەن کو مەسەلا نڤاندنا مغنەتیسی پەیوەندی یێ بکارئینانا جنا ڤە هەی، و نەدروستە هاریکاری ژ جنا و غەیری وان بهێتە خاستن ژبو زانینا غەیبێ، نە بدوعایێن وان ونە ب ئاخفتنێت وانێت خوش، و نە غەیری ڤان تشتا، بەلکو شرکە جونکی داخازا هاریکاریێ ژ غەیری خودێ دهێتە کرن جورەکێ عیبادەتی یە،و خودێ نیشا بەندەیێن خو دایە کو عیبادەتی بتنێ بو خودێ بکەن و بێژن: {إياك نعبد وإياك نستعين}
ژ پێغەمبەری ﷺ هاتییە ڤەگوهاستن کو گوتییە ابن عباسی: (ئەگەر تو داخازا تشتەکێ بکی ژخودێ بکە،و ئەگەر تەداخازا هاریکاریێ کر ژخودێ بکە )
رواه الترمذي (2516) صححه الألباني في صحيح الترمذي (2043)
زانایێن اللجنة الدائمة للإفتاء دبێژن:
نڤاندنا مغنەتيسی جورەکە ژ جورێن خێفزانکیێ ب كارئينانا ئەجنەی هەتا ئەو کەسێ بکارێ نڤاندنێ رادبیت زال دکەت لسەر وی کەسێ ڤییای بنڤینن، ڤێجا سەر ئەزمانێ وى دێ ئاخڤيت و وهێزەکێ دەتی لسەر جێبەجیکرنا هندەك کارا بزال بینا ئەجنەی لسەر وی، ئەگەر ئەجنە يێ ڕاستگۆ بوو لگەل وی کەسێ بکارێ نڤاندنێ رادبیت و بن فەرمانا وى بيت بەرامبەرى وى تشتى يێ پێشكێشكى وى دكەت، ڤێجا ئەو ئەجنە وی کەسێ نڤاندی دئێختە بن شيانێن کەسێ بنڤاندنا وی رابی، ژ بۆ وان داخوازيێن داخواز دكەت يان ژ بۆ وان دەنگوباسان ب هاريكاريا ئەجنان بۆ وى، ئەگەر ئەجنە يێ ڕاستگۆ بوو لگەل وى کەسێ بکارێ نڤاندنێ رادبیت بڤێ جەندێ دێ نڤاندنا مغنەتيسێ بكارئينيت و دێ كەتە ڕێشاندەرەك ژ بۆ دەستنيشانا جهێ دزيێ يان ئەو تشتێ بەرزە يان جهێ چارەسەرييا نەخۆشى يان بكاركرنا هەر كارەكا ديتر ب ڕێكا نڤاندنا مغنەتيسێ كارەکێ نە يێ شەرعى، بەلكو ئەڤ چەندە ژ هەڤپشكێ يە وەكى بەرى نوكە مە دايە دياركرن، چونكى بەرەڤ كەسەكێ ژ بلى خودێ چوو بوێ چەندا کەس نەزانیت ژبلی خودێ
هيئة كبار العلماء في المملكة العربية السعودية رقم 1779 في المجلد الأول (العقيدة) صفحة 399 الطبعة الثانية 1412هـ،
6ـ چارەسەریکرن ب لبەرخوکرنا بازنکێ مغناتیسی: ابن باز خودێ دلوڤانیێ پێ ببەت دبێژیت: یا کو ئەز دبینم دڤێ مەسەلێ دا هێلان و نەبکارئینانا وی بازنکێ مغناتیسی یە، وەك رێگریکرن لرێکێن شرکێ ،و دویرکرن ژ وی بابەتێ فیتنە تێدا، و پێڤەگرێدانا نەفسا پێڤە، و وەک ڤییان بو ئاراستەکرنا موسلمانێ بدلێ وی بو خودێ بتنێ و پشت بەستن بخودێ بتنێ بکەت،و بەس وان ئەگەرێن بکاربینیت یێن دروست بێ شك د دروستییا وێدا هەبیت؛ کێمترین تشت دحوکمێ وێدا بهێتە گوتن: ژ کارێن نە ئاشکەرایە، و پێغەمبەر ﷺ دبێژیت: ههچیێ خۆ ژ كارێن نهئاشكهرا بپارێزت ئهو وى دینێ خۆ ونامویسا خۆ پاراست، وههچیێ بكهفته د ناڤدا ئهو كهفته حهرامیێ دا، وهكى وى شڤانى یێ پهزێ خۆ ل دۆر پاوانى دچهرینت، نێزیكه بچته ناڤ وبچهرینت....
رواە البخاري و مسلم
و پێغەمبەر ﷺ دبێژیت: ئهو تشتێ تو یێ ژێ ب گومان بى بهێله، ههر وى تشتى یێ تو یێ ژێ ب گومان نهبى.
رواه النسائی والترمذی، وقال: حسن صحیح مجموع فتاوى و رسائل الشيخ عبدالعزيز بن عبدالله بن باز. المجلد الأول.
7_چارەسەریکرن ب تشتێن پیس: خودێ دبێژت:(يُحِلُّ لَهُمُ الطَّيِّبَاتِ وَيُحَرِّمُ عَلَيْهِمُ الْخَبَائِثَ)
ابن کثیر دبێژیت: هندەك زانا دبێژن: هەر تشتەکێ خودێ تعالی حەلال کری ئەو یێ پاقژە و تژی خێر و مفایە د لەشی دا و د ئاینی ژیدا،و هەر تشتەکێ حەرام کری ئەو یێ پیسە و ب زیانە د لەشی دا و دئاینی ژی دا
8ـ چارەسەریکرن ب لبەرخوکرنا گوستیرك و دەزیكێن تایێ ژ عیمرانێ کورێ حصین ـ خودێ ژێ رازی بیت ـ دهێتە ڤەگوهاستن: کو پێغەمبەری ﷺ زەلامەك دیت گوستیرکەکا سفر ل دەستی بوو گوتی:ئەڤە چی یە؟ گوت: ئەڤە ژبەر نەخوشی یە (واهنة) ئینا پێغەمبەری ﷺگوتی: ژبەرخو بکە، ئەو چ لتە زێدەناکەت ژبلی نەخوشیێ، ژ خو دویر بێخە، ئەگەر تو مری و ئەڤە ل دەستێ تەبیت تو ئیفلەحێ نابینی
1 المسند (445/4)، وقال البوصیری إسناده حسن، وقال الهيثيمي رجالە ثقات