ل دەستپێکا زڤڕوکا من یا هەیڤانە ئەز ئاڤەکا زەر سەر ب قەهوائی ڤە دبینم، و دوو ڕوژا هەتا سێ ڕوژا ئەڤ ئاڤە بەردەوام دبیت دگەل من؛ پشتی هنگی خوین دهێتە خار، ئەرێ ئەڤ ڕۆژیێن من ئاڤا زەر تێدا دیتی دهێنە هژمارتن ژ ڕوژێن عادێ یان نە؟ ھەروەسا لدویماهییا عادێ ژی ئاڤەکا قەهوائی دبینم ؟ ئەرێ حوکمێ ڤان ئاڤا چییە؟

بەرسڤ:

ئێك:- ئاڤا زەر و قەهوائی بەری عادێ:- ئەگەر ددەمێ عادێ دا بیت یان بەری عادێ بیت ب کێمەکێ، و ئەڤ ئاڤە بهێن دگەل ئێشان و ژانێن عادێ، و یا گرێدایی بیت ب خوینا عادێ ڤە ئانکو پشتی وان ئاڤا خوین بهێت ئێکسەر بێی ناڤبر، دێ بیتە پارچەك ژ عادا وێ، و نڤێژ و ڕۆژی ل سەر نینن چونکی ئەگەر ئاڤا قەهوائی ڕوژەکێ دوو ڕوژا هات پاشی روژا سییێ خوین هات هەمی دێ بیتە عادە ئەڤە دیارترین بوچونە د ڤی بابەتی دا، و ئەوە یا شێخ ئبن باز خودێ دلۆڤانیێ پێ ببەت، گوتی: بەلێ وی پێکڤە گرێدان بتنێ کرە مەرج و ئێشانا عادێ نە کرە مەرج، و ئەو گوتنا ئبن عثیمین ێ بۆ یا بەراهییێ کو ئێشان مەرج بۆ، بەلێ پا بووچونا وی یا دووماهییێ، ئەوی ئاڤا قەهوائی و زەر نە هژمارتینە ژ عادێ ئەبەد : " ثمرات التدوين عن ابن عثيمين " (ص24) 

شێخ خودێ دلوڤانییێ پێ ببەت دبێژیت : " ئەوا بۆ من دیاربوویی ل دویماهیێ، و ئەز ل سەر ئارام بوویم، ئەوە کو هندیکە عادەیە دەرکەتنا خوینێ بتنێ یە، بەلێ پا ئاڤا زەر و قەهوائی نە ژ عادێ نە هەتا ئەگەر خۆ بەری (القصة البيضاء) بن  ". [ ئەڤە ئاڤەکا سپی یە دبیتە نیشان لسەر دوماھیک ھاتنا خوینا عادێ ] 

هەروەسا هەر د "ثمرات التدوين" ص (24، 25) . یا هاتی کو ژنکەكێ ئاڤا قەهوائی دیت بۆ ماوێ حەفت ڕوژا ، پاشی خوینا سافی هات وێ هەیڤێ هەمییێ، پاشی سێ هەیڤیێن پاقژییێ دیتن ڤێجا حوکمێ ڤێ خوینێ و ڤێ ئاڤێ چییە؟

بەرسڤ دا : خوین هەمی عادە دهێتە هژمارتن، بەلێ زەراتی و قەهوائی  ئەبەد نابیتە چ تشت " انتهى من "ثمرات التدوين" ص (24، 25) .

بەلێ یا راجح و دروست ئەوە یا مە بەحس کری کو ئاڤا زەر و قەهوائی یێن بەری عادێ دهێنە هژمارتن عادە ئەگەر د ددەمێ عادێ دا بیت و یا گرێدای بیت ب عادێ ڤە، و ئەگەر ئێشانا عادێ دگەل وان بیت، هندیکە زەراتی و قەهوائی یە ژ ڕەنگێن خوینێ نە ل دەف باراپترییا زانایا، و عادە هەرفینا دیوارێ مالبچویکی یە ژ وێ خوینێ یا ل دوورماندور ڤێجا دێ خوین هیتە خوارێ ل سەر رەنگێن جیاواز و جودا جودا، دێ دەستپێکەت یا بهێز و یا رەش و یا تاری، پاشی دێ سڤك بیت هەتا دبیتە قەهوائی و زەراتی، هەروەسا بەروڤاژی ژی چێدبیت کو دەستپێبکەت ژ زەراتی و قەهوائیێ پاشی خوینێ، و حەدیس یا هاتی ژ عائیشایێ خودێ ژێ ڕازی بیت کو ئاماژە یا پێ دای هندیکە زەراتی و قەهوایی ینە ژ عادێ نە بەری پاقژبوونێ، و د راستییێ دا چو جیاوازی نینە دناڤبەرا هاتنە خوارێ یا وان ئاڤا بەری پاقژییێ یان د دەمێ عادێ دا بەری خوینێ، دگەل نیشانێن عادێ ژ ئێشان و ئازارا.

و ئەگەر بهێتە گوتن: نە مەرجە نە یا ب عادێ ڤە گرێدایی بیت دێ بیتە بوچونەکا بهێز وەکی گوتنا شيخ ابن باز خودێ دلوڤانییێ پێ ببەت، ب مەرجەکی د دەمێ عادێ دابیت.

و بووچونا زانایا - وەك (حنفية والحنابلة) - : هندیکە زەراتی و قەهوائی یە ددەمێ عادێ دا دهێتە هژمارتن عادە ڤێجا  - خودێ زاناترە - کو ڤی حالەتی ژی بخو ڤەدگریت ئەو ژی هاتنا خوارێ یا زەراتی و قەهوائیێ یە دەستپێکا عادێ .

و بووچونا غەیری وان - وەك (المالكية والشافعية) - : هندیکە زەراتی و قەهوائی یە ژ عادێ یە هەر گاڤ، یان د دەمێ عادێ دا، ڤێجا ئەڤ بووچونە هاتنە خوارێ یا وان یا بەری عادێ بخوڤە دگریت .

دوو: زەراتی و قەهوائی پشتی خوینێ و بەری پاقژبوونێ، عادەیە ؛   مالكی یا ریوایەت کری د الموطأ دا (130) ژ دەیکا علقمة وێ گوت: " كَانَ النِّسَاءُ يَبْعَثْنَ إِلَى عَائِشَةَ أُمِّ الْمُؤْمِنِينَ بِالدُّرْجَةِ فِيهَا الْكُرْسُفُ فِيهِ الصُّفْرَةُ مِنْ دَمِ الْحَيْضَةِ يَسْأَلْنَهَا عَنْ الصَّلَاةِ فَتَقُولُ لَهُنَّ لَا تَعْجَلْنَ حَتَّى تَرَيْنَ الْقَصَّةَ الْبَيْضَاءَ تُرِيدُ بِذَلِكَ الطُّهْرَ مِنْ الْحَيْضَةِ ". 

ئانکو ژنك دهاتنە دەف عائیشایێ ئامانەكێ بچویك ڤێ بۆ و پەمبی تێدا بۆ و زەراتی پێڤە بۆ ژ خوینا عادێ دا پرسیار ژێ کرن کا نڤێژا بکەین عائشەیێ دگوتێ لەزێ نەکەن هەتا هوین پاقژ دبن یان (القصه البیضاء) ببینن ئەو ژی ئاڤەکا سپییە ل دویماهییا عادێ ل دەمێ پاقژییێ دهێتە خوارێ. وصححه الألباني في " إرواء الغليل " برقم (198) . ورواه البخاري معلقاً " كتاب الحيض ، باب إقبال المحيض وإدباره " .

الدُّرْجة : ئامانەکێ بچویکە ژنکێ تشتێن خو دکرنە تێدا. 

الكرسف : پەمبی یە .

سێ : زەراتی و قەهوائی پشتی پاقژبوونێ: چو تشت نینە. ژ گوتنا دەیکا عطية خودێ ژێ رازی بیت: " كنا لا نعد الكدرة والصفرة بعد الطهر شيئا" .مە زەراتی و قەهوایی ب چو تشتی حساب نەدکرن پشتی پاقژیێ (القصة البيضاء)

رواه البخاري (320) وأبو داود (307) والنسائي (368) وابن ماجه (647) واللفظ لأبي داود .

و خودێ زاناترە.

ژێدەر:- سایتێ اسلام سٶال و جواب