بەرسڤ:

دورینا جلوبەرگان دورستە، ب مەرجەکی نەبیتە ئەگەرێ هاریکارییا حەرامییێ، وەکی وان جلکان یێن ژن خۆ پێ دەردئێخن و بەرچاڤ دکەن و جوانییا خۆ پێ نیشا زەلامێن نەمەحرەم ددەن، ژبەر ڤێ ئایەتێ: ( وَتَعَاوَنُوا عَلَى الْبِرِّ وَالتَّقْوَى وَلا تَعَاوَنُوا عَلَى الإثْمِ وَالْعُدْوَانِ وَاتَّقُوا اللَّهَ إِنَّ اللَّهَ شَدِيدُ الْعِقَابِ ) [المائدة: 2]

ئانکو: ل سەر خێر و باشییێ هاریکارییا ئێک و دوو بکەن، بەلێ ل سەر خرابی و بێ ئەمرییا خودێ هاریکارییا ئێک و دوو نەکەن، ژ خودێ بترسن، پشتڕاست بن سزایێن خودێ گەلەک د مەزن و ب ئێشن.

ئانکو ئەگەر داخوازی ژ ژنا خەیات هاتە کرن کو جلکەکی بدروویت یێ تەنگ و کورت و نیڤ هچک بیت، ل وی دەمی نابیت وی کاری بکەت، بەلێ پا ئەگەر جلکەک بیت کو ژنەک ب تنێ بۆ ناڤ مالێ ل لاییێ مەحرەمێ خۆ ل بەر خۆ بکەت و خۆ بۆ دیارکرن و جوانکرنێ بیت بۆ زەلامێ خۆ و بۆ خۆ دەرئێخستن و دیارکرنێ نە بیت بۆ زەلامێن بیانی یێن نەمەحرەم، ئەو ل وی دەمی دورستە.

شيخ الإسلام ابن تيمية رحمه الله لە "شرح العمدة" ( 4/386) دا ، دبێژیت:

" وكل لباس يغلب على الظن أنه يستعان به على معصية ، فلا يجوز بيعه وخياطته لمن يستعين به على المعصية والظلم " انتهى .

ئانکو: هەمی جلک ئەگەر گومان ژێ هەبوو کو بۆ خەلەتی و خرابییێ یە، یا دورست نینە بفرۆشیتە وان کەسان یان بۆ وان بدوریت یێن دێ پێ گونەهـ و خەلەتییێ کەن.

و د "فتاوى اللجنة الدائمة" (13/109)دا یا هاتی: هەر جلکەکێ بۆ حەرامییێ ب کار بهێت، یان ژی گومانەک یا هەی دێ بۆ حەرامییێ بکار هێت، ل وی دەمی یا دورست نینە و حەرامە کڕین و فرۆتن پێ بهێتە کرن یان بهێتە دورین، ژ وان جلکێن تەنگ و کورت و نیڤ هچک یێن ژن ل بەر خۆ دکەن و لەش و جوانییا خۆ دەردئێخن و ل بەرچاڤێن زەلامێن نەمەحرەم دکەنە بەرخۆ.

و زانایێ هێژا (محمد بن على الفرکوس) خودێ بپارێزیت پرسیار ژێ دهێتە کرن: ئەرێ حۆکمێ دورینا جلکێن ژنان چییە ئەو جلکێن د ناڤ مالێ دا یێن کو جوانییا ژنێ ناڤەشێرن و ئەو جلکێن د هەلکەفت و ئاهەنگاندا ل بەر خۆ دکەن و ڕەنگکرینە ب حەریری؟ وجزاكم الله خيرًا.

بەرسڤ دا و گۆت: الحمد لله ربِّ العالمين، والصلاةُ والسلام على مَنْ أرسله الله رحمةً للعالمين، وعلى آله وصحبِه وإخوانِه إلى يوم الدِّين، أمَّا بعد:

بۆ دورستی و جائیزییا وان جۆرە جلکان کو ڕەنگکرینە ب وێنەیان: پێدڤییە وێنێن ڕوح لسەر نەبیت و تایبەت بیت ب مالێ ڤە و نابیت ژن ل بەر خۆ بکەت، ئیللا ئەگەر ل دەڤ زەلامێ خۆ یان ژی ل دەڤ مەحرەمێن وێ نەبیت. ئەڤ زەمانە یێ وەسا لێ هاتی ژن بێی ئادابێن شەرعی ژ مال دەردکەڤن و ب جلکێن نە درست پێشوازییێ ل زەلامێن نەمەحرەم دکەن، لەوما یا پێدڤییە وان جۆرە جلکان نە دوریت، چونکی دێ بیتە هاریکار بۆ بەلاڤکرنا وان جۆرە جلکێن نەدرست، خودایێ مەزن دبێژیت: ( وَتَعَاوَنُوا عَلَى الْبِرِّ وَالتَّقْوَى وَلا تَعَاوَنُوا عَلَى الإثْمِ وَالْعُدْوَانِ وَاتَّقُوا اللَّهَ إِنَّ اللَّهَ شَدِيدُ الْعِقَابِ ) [المائدة : 2]

ئانکو: ل سەر خێر و باشییێ هاریکارییا ئێک و دوو بکەن، بەلێ ل سەر خرابی و بێئەمرییا خودێ هاریکارییا ئێکودو نەکەن، ژ خودێ بترس، پشتڕاست بن سزایێن خودێ گەلەک د مەزن و ب ئێشن.

ڤێجا ئێحتیمالاتەکا مەزن یا هەی ب وان جلکێن نەشەرعی بێ ئەمرییا خودێ و خەلەتی پێ بهێتە کرن، ئەکید ژی حۆکم بۆ پڕانییێ یە نە کو حالەتێن کێم، ڤێجا ئەگەر ئەڤ کارە نەهێتە کرن باشترە، چونکی گەلەک گومان یا ل سەر و نێزیکێ تەئکیدێیە کو دێ خەلەتی و گونەهـ پێ هێتە کرن، ئەکید فەرمانا ل مرۆڤی هاتییە کرن کو ژ وان تشتان ب دوورکەڤیت یێن گومان ل سەر هەی، وەکی پێغەمبەری صلَّى الله عليه وسلَّم گۆتی : «دَعْ مَا يَرِيبُكَ إِلَى مَا لَا يَرِيبُكَ» «صحيح الجامع» (٣٣٧٧)

ئانکو: خۆ ژ وان تشتان دویر بکە و بهێلە یێن گومان ل سەر هەی و وان کاران ئەنجام بدە یێن گومان تێدا نە.

و هەر وەسان یاگۆتی : «فَمَنِ اتَّقَى الشُّبُهَاتِ اسْتَبْرَأَ لِدِينِهِ وَعِرْضِهِ، وَمَنْ وَقَعَ فِي الشُّبُهَاتِ وَقَعَ فِي الحرَامِ» (مُتَّفَقٌ عليه)

ئانکو: هەر کەسەکێ خۆ ژ گومانان بپارێزیت ئەو وی دینێ خۆ و عەرزێ خۆ پاراست و هەرکەسەکێ بکەڤیتە د ناڤ گومانێ دا و کارێن گومانکری ئەنجام بدەت، دێ کەڤیتە د حەرامییێ دا.

و هەروەسا وەکی جێبەجێکرنا ڤێ قاعدا شەرعی: «مَا لَا يَتِمُّ تَرْكُ الحَرَامِ إِلَّا بِتَرْكِ الجَمِيعِ فَتَرْكُهُ وَاجِبٌ».

ئانکو: ئەگەر تشتەک هەبیتن یێ حەرام بیتن و ئەم نەشێین خۆ ژێ بدەینە پاش، ئیلا ئەم وی تشتی هەمییێ بهێلین، دێ هێلا وی تشتی هەمییێ واجب بیت دا کو ئەم خۆ ژ ڤی حەرامییێ خلاس بکەین و ژێ بدەینە پاش.