بەرسڤ:

دبنیات دا کڕین و فرۆتن یا دورستە، بەلگە ژی ئەڤ ئایەتەیە: ( وَأَحَلَّ اللَّهُ الْبَيْعَ وحَرَّمَ الرِّبَا ) [البقرة : 275] .

ئانکو: خودێ کڕین و فرۆتن یا حەلال کری و ڕیبایا حەرام کری. بێگومان ئەو کڕین و فرۆتنێن خودێ حەلال کرین پترن ژ وان یێن حەرام کرین، هەمی کڕین و فرۆتن د حەلالن ئەگەر زولم یان ژی ڤەشارتن یان غش تێدا نەبیت، ئەو جۆرێن دی یێن ب بەلگەڤە ڕێگرییا لێ هاتییە کرن، ژ بلی وان یێن د بنیات دا حەلال. و ئەو کڕین و فرۆتنێن حەرام هندەک جۆر یێن هەین، ئێک ژ وان ئەوا عەبدوللایێ کوڕێ عومەری خودێ ژێ ڕازی بیت،ڤەگوهاستی و دبێژیت: « أن رسول الله ـ ﷺ ـ نهى عن النجش » متفق عليه.

ئانکو: پێغەمبەری ﷺ ڕێگرییا کری ژ (النجش)ێ، نەجەش بریتییە ژ وێ چەندێ کەسەک بهایێ تشتی زێدە بکەت نە کو ب ئنیەتا کڕینا وێ، بەلکو بۆ بالکێشان و ئیغرائکرنا بکڕێن دی! و ب بهایەکێ گرانتر بکڕن. هەر وەسا ژ ئەبو هورەیرەی - خودێ ژێ ڕازی بیت - یا هاتی کو پێغەمبەری خودێ -ﷺ- یا کەرەم کری: « لا تلقوا الركبان، ولا يبع بعضكم على بيع بعض، ولا تناجشوا، ولا يبع حاضر لباد » متفق عليه .

ئانکو:  نەچنە بەراهیکا کاروانیا، ژبەری بگەهنە بازاری ... ، بەری بگەهنە سیکێ و بلا خەلکێ باژێڕی نەفرۆشیتن بۆ وی کەسی ئەو کەسێ ژ دەرڤەی باژێڕی دهێت، بلا نەبیتە ئاستەنگ و زەڕەرێ ل خەلکی نەکەت. و هەر هۆسا یا ژ ئەبو هورەیرەی - خودێ ژێ ڕازی بیت - یا هاتی و دبێژیت: «نهى رسول الله ﷺ عن بيع الحصاة وعن بيع الغرر» رواه مسلم .

ئانکو: پێغەمبەرێ خودێ-ﷺ ـ ڕێگرییا کری ژ (البیع الحصاة) کو یا پێکهاتی ژ هاڤێتنا بەرەکی ب شێوازێ بەری چەند دەرباز کر هند ئەردی دێ فرۆشنێ ب بهایەکێ دیار کری، هەر وەسان ڕێگرییا کری ژ (البیع الغرر) کو هەمی کڕین و فرۆتنێن ڤەشارتی و نە ڕۆهن کری ب خۆڤە دگریت. ب (بیع الغرر) بنەمایەکێ گرنگە د کڕین و فرۆتنێ دا کو گەلەک بابەتا ب خۆڤە دگریت، وەکی (بیع الآبق) کو کڕین و فرۆتنا تشتێن ڕەڤیای، هەروەسا تشتەک نەبیت و (معدوم)بیت، تشتێن ڤەشارتی (مەجهول)، ئەو تشتێ کو نەشێی ڕادەست بکەی و هەروەسا ئەو 

تشتێ هێشتا فرۆشییار نە بوویە خودانێ وی مالی و فرۆتنا ماسیا د ئاڤەکا مەزن دا و شیر د گوهاناندا و ساڤاک د زکێ دەیکێ دا و ژ بلی ڤان ژی. و د ناڤ وان کڕین و فرۆتنێن ڕێگری لێ هاتییە کرن (بیع العنیة) کو پێکهاتییە ژ فرۆتنا تشتەکی ب دەین یان ژی ب پارەکێ کو هێشتا وەرنەگرتییە، پشتی هینگێ بکڕیت کێمتر ژ وی بهایێ فرۆتی ب پارێ حازر، ئەڤجا ئەگەر پشتی دووماهی هاتنا دەمی بیت، هۆسا یا دویێ بەتال دبیت. و عەبدوللایێ کوڕێ عومەری - خودێ ژێ ڕازی بیتن - یا ڤەگوهاستی و دبێژیت: پێغەمبەرێ خودێ ـ ﷺ ـ یا کەرەم کری: « إذا تبايعتم بالعينة وأخذتم أذناب البقر، ورضيتم بالزرع، وتركتم الجهاد في سبيل الله عز وجل، سلط الله عليكم ذلاً لا ينزعه عنكم حتى ترجعوا إلى دينكم » رواه أبو داود .

ئانکو: ئەگەر کڕین و فرۆتنا (العینة) هەوە کر ، دویف کۆرییا چێلێ و دنیایێ کەتن و هەوە دەست ژ جیهادا د ڕێکا خودێ دا بەردان، هوسا خودێ دێ شەرمزارییەکێ ب سەر هەوەدا ئینیت و ل سەر هەوە ناڕاکەت هەتا کو هوین نە زڤڕن بۆ سەر دینێ خۆ.

بەرسڤا: شێخ (محمد بن عبد الله السبيل) رحمه الله تعالى، إمام وخطيب المسجد الحرام ، وعضو هيئة كبار العلماء.