پڕانیا زێڕنگران معاملێ دکەن ب زێڕێن شکەستی و پشتی هینگێ دبەن بۆ بازرگانێن زێڕان و دگهوڕن ب زێرێن نوی یێن دورست کرین ب هەمان بهای، هەروەسا حەق دەستی ژی ل سەر زێڕێن نوی وەردگرن، ئەری حۆکمێ ڤێ چەندێ چییە؟
بەرسڤ:
بسم اللە الرحمن الرحیم، و الحمد للە رب العالمین،و الصلاة و السلام علی نبینا محمد و علی الە و اصحابە اجمعین.
یا پشت ڕاست کرییە ژ لایێ پێغەمبەرێ خودێ ڤە ﷺ یێ کەرەم کری: (الذهب بالذهب، والفضة بالفضة، والبر بالبر، والشعير بالشعير، والتمر بالتمر، والملح بالملح، مثلا بمثل، سواء بسواء، يدا بيدٍ) (1)
ئانکو: زێر ب زێری، زیڤ ب زیڤی، گەنم ب گەنمی، جەهـ ب جەهی، خۆرمە ب خۆرمێ، خوێ ب خوێ، هەڤڕەگەز و ئێک وێنە بن، د کێشانێ ژی دا وەکی ئێک بن، دەست ب دەستی، هەروەسا یا پشت ڕاست کرییە کو ژ لایێ پێغەمبەرێ خودێ ڤە ﷺ یێ کەرەم کری: من زاد أو استزاد فقد أربى) (2)
ئانکو: هەر کەسەکێ زێدەهییێ بدەتن یان ژی داخوازا زێدەهییێ بکەت ئەو هوسا وی ڕیبا کر. هەروەسا یا پشت ڕاست کرییە ژ پێغەمبەری ﷺ: (أنه أتي بتمر جيد فسأل عنه فقالوا: كنا نأخذ الصاع بالصاعين، والصاعين بالثلاثة، فأمر النبي ﷺ برد البيع وقال:هذا عين الربا) ئانکو: (هندەک ژ خۆرما باش بۆ پێغەمبەری ﷺ هاتە ئینان پرسیار کر، وان ژی گۆت: مە ل دەمەکی دو (صاع)ـێن خۆرمەیا خراب دگوهاڕت ب (صاعە)کێ خۆرما لاو و دو (صاع)ـێن باش ب سێ (صاعێن) خراب، ڤێجا پێغەمبەری خودێ ﷺ فەرمان کر ب هەلوەشاندنا ڤێ کرین و فرۆتنێ و گوهۆڕینێ، گۆت: ئەڤە ڕیبا ب خۆیە) پشتی هینگێ شیرەت کرن ب فرۆتنا خۆرما خراب و ب پارێ وێ یا باش بکڕن.(۳)
د ڤێ فەرموودێ دا بۆ مە دیار بوو کو گوهۆرینا زێڕا ب زێڕا و د گەلدا وەرگرتنا حەقدەستی کارەکێ حەرامە و دورست نینە، ئەڤە دهێتە هژمارتن ب ڕیبایێ، ئەڤە ژی پێغەمبەری ﷺ نەهی یا ژێ کری، هەروەسا ڕێکا دروست و ب سلامەت د ڤی کاری دا ئەوە کو ئەو کەس زێڕێن شکەستی ب بهایەکی بفرۆشیت، و پاشی پارا وەربگریت، و ب وی کۆژمێ پارا زێرێن نوی بکڕیت، و یا باشتر ئەوە ژ دەڤ کەسەکێ دیتر بکڕیت و ئەگەر ب دەست نەکەت وەسا بلا بزڤڕینیتە وی جهێ یێ ژێ کری و ب وی پارەی هندەک زێڕێن نوی بکڕیت ئەگەر زێدەهی ژی ئێخستە سەر چنینە، گرنگ ئەوە گوهۆڕینا زێڕا ب زێڕا نەچێ بیت د گەل هندەک جێوازییا ئەگەر بۆ هندێ ژی بیت کو مەرەم دورست کرن ژی بیت، ب ڤێ ڕێکێ ئەگەر بازرگان بازرگانێ کڕینێ ژی بیت، ئەگەر بازرگان زێرنگر بوو هۆسا پێدڤییە بێژیت ڤی زێڕی ببە و دورست بکە بۆ من و پشتی هینگێ ئەگەر دروستکرنا وی خلاس بوو دێ کرێیا تە دەمە تە، ڤێ ژی چ تێدا نینە
ژ لایێ شێخێ بهاگران (محمد بن صالح العثیمین) هاتییە بەرسڤ دان
1. رواه مسلم في كتاب المساقاة، باب الصرف وبيع الذهب بالورق نقداً، رقم (1587).
2. رواه مسلم في كتاب المساقاة، باب الصرف وبيع الذهب بالورق نقداً، رقم (1588).
3. متفق عليه رواه البخاري في كتاب البيوع، باب إذا أراد بيع التمر بالتمر خير منه رقم (2201)، و مسلم في كتاب المساقاة، باب الطعام مثلاً بمثل، رقم (1593
ژ لایێ شێخێ بهاگران (محمد بن صالح العثیمین) هاتییە بەرسڤ دان