بەرسڤ:

ئەگەر قەردار(الدائن) کۆژمەکێ پارەی یان مالەکێ ب قەر بدەتە کەسەکێ دی (المديون) ب مەرجەکی ل بەرانبەر هەکە قەرێ خۆ گیرۆ کر و دەمێ وێ درەنگتر لێ کر ئەڤ جۆرە معاملەیە دبیتە (ریبا) و د شەرعیدا دبێژنێ (ربا الفضل)

بۆ نموونە: ئێک ۱٠٠٠٠٠ دیناران ب قەر بدەتە کەسەکی ب مەرجەکی ل بەرانبەردا ۱۱٠٠٠٠ لێ بزڤرینیت.

تێبینی: ئەڤ حالەتە ئەگەر قەر ژی تێدا نەبیت هەر دبیتە ڕیبا ئەگەر ئەو تشتێ ئالۆگۆری تێدا دهێتە کرن پێکهات بیت ژ: (زێر، زیڤ، پارە، گەنم، جەهـ، خۆرمە، خوێ)، چونکی مەرجێ گوهۆڕینێ دەست بۆ دەستی بیت و ب چو ڕەنگان قەر تێدا نەبیت ئەگەر ژ ئێک جۆر بن، بۆ نموونە: 

(زێڕ و زیڤ و پارە) ئەگەر ب ئێک و دوو هاتن گوهاڕتن (زێڕ بەرانبەر زێڕی بیت، یان زێڕ بەرانبەر زیڤی، یان زێڕ بەرانبەر پارەی بیت، یان پارە بەرانبەر پارەی بیت) ئەڤە چێ نابیت قەر تێدا بیت، بەلکو پێدڤییە دەست بۆ دەستی بیت. (گەنم و جەهـ) ئەگەر ب ئێک و دوو هاتن گوهاڕتن (گەنم بەرانبەر جەهی، یان گەنم بەرانبەر گەنمی، یان جەهـ بەرانبەر جەهی بیت) ئەڤە نابیت ب چو ڕەنگەکی قەر تێدا بیت، بەلکو پێدڤییە دەست بۆ دەستی بیت.(خۆرمە بەرانبەر خۆرمێ) ئەگەر ب ئێک هاتن گوهاڕتن چێ نابیت دەین تێدا بیت، بەلکو پێدڤییە دەست بۆ دەستی بیت. (خوێ بەرانبەر خوێ) ئەگەر ب ئێک هاتن گوهاڕتن ب هەر چو ڕەنگەکی چێ نابیت قەر تێدا بیت، بەلکو پێدڤییە دەست بۆ دەستی بیت. بەلکی ئەگەر گوهۆڕین ب دوو تشتێن جیاواز بوو ژ جۆرێ (جنس)دا وەکی (زێڕ بەرانبەر گەنمی، یان پارە بەرانبەر جەهی، یان گەنم بەرانبەر خۆرمێ، یان خۆرمە بەرانبەر زێڕی) ئەڤ بئێک گۆهارتنە نابیتە ڕیبا و چو تێدا نینە.

ب_ ۱٠٠٠٠٠ دینار ژ جۆر و فیئەتێ ئێک هزاری ب قەر دبیتن ب مەرجەکی ل بەرانبەر ڤێ ۱٠٠٠٠٠ دیناران ژ جۆر و فیئەتێ بیست و پێنج هزاری بدەتە خودانی.

ج_ ۱٠٠٠٠٠ دینار ب قەر چێ دبیت ب مەرجەکی ل بەرانبەر ڤێدا ۱٠٠٠٠٠ دینار و تشتەکێ زێدەتر بۆ بینیت وەک دو مریشک یان چاکییەکێ د گەل بکەت، بۆ نموونە بێژیتێ: ڤی قەری ددەمە تە ب مەرجەکی خانییێ خۆ بدەیە من ب کرێ یان ب ترۆمبێلا خۆ من د گەل خۆ ببەیە بازاڕی بۆ نموونە....

دشێین ڤێ ژی تێ بگەهین ب ڕوانگەیا ڤان بنچینە و بنەمایێن کو ل سەر بابەتی (قەری و ڕیبایی)دا هاتین بەحس کرن: زانایان کەرەم کرییە: (كل قرض جرَّ نفعاً فهو ربا). ئانکو: هەر قەرەکێ فایدەیەک ب مەرج هات بیت دانان بۆ خودانی ڕیبایە.

پەرتووکا: حۆکم و ئادابەکانی قەرزدان و قەرزکردن و قەرزدانەوە لە ژێر تیشکی ئایەتە پیرۆزەکانی قورئان و فەرموودە سەحیحەکان دا) ژ نڤێسینا ماموستا (محمد عبدالرحمن).

https://walamakan.com/1197