بەرسڤ:

أ/کڕین و فرۆتن و گهورینا پارەی بێ زێدەهێ دبیتە ڕیبا. ئەگەر کڕین و فرۆتن و گهوڕینا پارەی ب قەر بوو بێ زێدەهی ئەڤ جۆرە ڕێکەفتنە (معمالە) دبیتە(ڕیبا) و د شەرعەتی دا هاتییە ناڤکرن ب [ربا النسيئة]. وەکی کو کەسەک سەد(١٠٠) دولاران بفرۆشیتە کەسەکێ دی و سەد دۆلاران ژی بدەتە کابرایێ بکڕ بەرانبەر ب (١١٨،٠٠٠)دینارا، لێ کابرایێ بکڕ پشتی ب جهـ هێلانا فرۆشیاری و ژێک جودا بوون ژ (مەجلسا کڕین و فرۆتنێ) بۆ ماوەیەکی (١١٨،٠٠٠) دیناران ڕادەستی فرۆشیاری بکەت، ئەگەر خۆ ئەڤ ماوەیە چەند دەمژمێرەکێن کێم ژی بن.

ب/کڕین و فرۆتن و گهوڕینا پارەی ب قەر ب زێدەهی ڤە. وەکی کو کەسەک (١٠٠) دۆلاران بفرۆشیتە کەسەکێ دی ل بەرانبەر ب سەد و بیست هزار (١٢٠،٠٠٠) دیناران ب قەر، لێ ئەگەر ب نەقد بفرۆشیت ئەڤە ب (١١٨،٠٠٠) دینارا ددەتێ.

کەواتە: ئەگەر کڕین و فرۆتنا ب نەقدی بیت ئەڤە سەد (١٠٠) دۆلار ب (١١٨،٠٠٠) دینارایە، لێ ئەگەر ب قەر ببەت ئەڤە ب (١٢٠،٠٠٠) سەد و بیست هزار دینارا دفرۆشیتێ. دو هزار (٢،٠٠٠) دیناران زێدەتر ژێ وەردگریت ل بەرانبەر گیرۆکرنا ئینانا (١١٨،٠٠٠) دیناریدا. (١٠٠دۆلار=١١٨،٠٠٠ دینار) ب نەقد. (١٠٠ دۆلار=١٢٠،٠٠٠ دینار) ب قەرز. 

و ڤی جۆری دوو جۆرێن ڕیبایان ب خۆڤە دگریت:

أ/ربا الفضل: ڕیبایا ب زێدەهی، چۆنکە دوو هزار (٢،٠٠٠) دینارا زێدەتر وەردگریت ل بەرانبەر پاش ئێخستنا ئینانا 

(١١٨،٠٠٠) دیناران

ب/ربا النسيئة: ڕیبایا پاش ئێخستنێ، چۆنکی کڕین و فرۆتنا پارەی ب قەر بوو.

بەلگە ژی ل سەر ڤێ چەندێ: "عَنْ الْمِنْهَالِ قَالَ: سَأَلْتُ الْبَرَاءَ بْنَ عَازِبٍ وَزَيْدَ بْنَ أَرْقَمَ (رضي الله عنه) عَنِ الصَّرْفِ ، ... فَكِلاَهُمَا يَقُولُ: نَهَى رَسُولُ اللَّهِ ﷺ عَنْ بَيْعِ الذَّهَبِ بِالْوَرِقِ دَيْنَـاً" (صحيح البخاري رقم: (2180 ـ 2181) .

ئانکو: من پرسیار کر ژ دو سەحابییێن پێغەمبەرێ خودێ ﷺ (البراء بن عازب و زيد بن ارقم) دەربارەیی پارە گهوڕینێ (الیصرف) ڤێجا هەردویان بەرسڤدا و گۆتن: پێغەمبەرێ خودێﷺ کڕین و فرۆتنا دینار (زێڕ) ب دەرهەمێ(زیڤ)ی یا قەدەغەکری. فهذا الـحديث دليل صريح على تحريم بيع عملةٍ بعملةٍ أخرى ديناً .

قال ابن دقيق العيد في (إحكام الأحكام): (وهو نصٌ في تحريـم ربا النسيئة فيما ذكر فيه ، وهو الذهب بالوَرِق ، لاجتماعهما في علة واحدة: وهي النقدية) العـدة في شرح إحكام الأحكام: (3 / 542).

ئانکو: ئەڤ فەرموودەیە دەقەکێ ڕۆهنە بۆ حەرامییا ڕیبایا پاش ئێخستنا قەری ژ وێ یا کو تێدا هاتییە بەحس کرن ژ (دینار ب دەرهەمی)، چونکی هەردوو ئێک دگرن ل ئێک ئەگەر دا کو بریتییە ژ وێ کو هەردو (پارە و بها و دراڤن). "وفـي رواية أخرى: أَنَّ النَّبِيَّ ﷺ قَالَ: مَا كَانَ يَدَاً بِيَدٍ فَخُذُوهُ ، وَمَا كَانَ نَسِيئَةً فَذَرُوهُ" صحيح البخاري رقم: (2497) و (2498).

ئانکو: پێغەمبەرێ خودێ ﷺ سەبارەت ب فرۆتنا زێڕ و زیڤی و پارە گهوڕینێ یا گۆتی: ژ وێ یا کو ب کۆمکۆمە وەردگرن، و ئەوا ب قەر دهێتە پاش ئێخستن دەستان ژێ بەردەن و خۆ ژێ بدەنە پاش.

قال الـحافظ: (مَعْنَى قَوْلِهِ : "مَا كَانَ يَدَاً بِيَدٍ فَخُذُوهُ" أَيْ مَا وَقَعَ لَكُمْ فِيهِ التَّقَابُضُ فِي الْمَجْلِسِ فَهُوَ صَحِيحٌ فَأَمْضُوهُ ، وَمَا لَمْ يَقَعْ لَكُمْ فِيهِ التَّقَابُضُ فَلَيْسَ بِصَحِيحٍ فَاتْرُكُوهُ) فتح الباري شرح صحيح البخاري : (5 / 199)

ئانکو: ئەوا کو د مەجلسا کڕین و فرۆتنێ و گهوڕینێ دا کوم ب کوم وەردگرن ئەڤە دورستە بەردەوام بن و ئەوا کو کوم کومە ناهێتە وەرگرتن د وێ مەجلسێ دا، ئەڤە 

دورست نینە و دەستان ژێ بەردەن و کڕین و فرۆتنێ پێ نەکەن.

پەرتووکا: (حوکم و ئادابێن قەردان و قەرکرنێ ل ژێر سیبەرا ئایەت و پیرۆزیێن قورئانێ و فەرموودێن سەحیحدا)

ژ نڤیسینا مامۆستا (محمد عبدالرحمن).

https://walamakan.com/1264