بەرسڤ:

دەین دان ب باشی (حُسُنُ القضاء):

سوننەت یا وەسایە ب باشی دەین بهێتە دان کو زێدەتر بیت ژ مەبلەغێ دەینی یان ب جۆرەکێ باشتر بدەتە خودانێ دەینی، بەلێ ئەگەر ئەڤە بەری دەمی ب مەرج کربیت دبیتە ڕیبا: عَنْ جَابِرِ بْنِ عَبْدِ اللَّهِ رضي الله عنهما قَالَ: "كَانَ لِي عَلَى النَّبِيِّ ﷺ دَيْنٌ فَقَضَانِي وَزَادَنِي" صحيح البخاري رقم: (2394) وصحيح مسلم رقم: (615) 

ئانکو: دەینێ من ل سەر پێغەمبەری ﷺ بوو ڤێجا دەینێ من دا و زێدەهی ژی دا من. وَعَنْ أَبِي هُرَيْرَةَ رضي الله عنه قَالَ: "كَانَ لِرَجُلٍ عَلَى النَّبِيِّ ﷺ سِنٌّ مِنَ الإِبِلِ فَجَاءَهُ يَتَقَاضَاهُ فَقَالَ: أَعْطُوهُ، فَطَلَـبُوا سِنَّهُ فَلَمْ يَجِدُوا لَهُ إِلاَّ سِنَّـاً فَوْقَهَا، فَقَالَ: أَعْطُوهُ، فَقَالَ: أَوْفَيْتَنِي أَوْفَى اللَّهُ بِكَ، قَالَ النَّبِيُّ ﷺ : إِنَّ خِيَارَكُمْ أَحْسَنُكُمْ قَضَاءً" صحيح البخاري رقم : (2393) وصحيح مسلم رقم : (1600) واللفظ للبخاري .

ئانکو: زەلامەکی حێشترەکا ژییەکێ دەستنیشانکری ب دەین دابوو پێغەمبەری ﷺ ڤێجا هات بوو دەڤ پێغەمبەری بۆ داخوازییا دەینێ خۆ، پێغه‌مبه‌ری ژی 

ﷺ گۆت: بدەنێ، سەحابی ژی ل وی ژییێ هندی وێ حشترێ لێگەڕیان، دەست نەکەت ئیللا ژییەکێ د سەردا نەبیت، پێغه‌مبه‌ری ژی ﷺ گۆت: ئێک ژ وان بدەنێ، وی ژی گۆت: تە ب باشی دەینێ خۆ دا و خودێ خێرا تە مەزن بکەت و باشترێ بدەتە تە، پێغه‌مبه‌ری ﷺ گۆت: باشترینێ هەوە ئەوە دەینێ خۆ ب باشترین ڕێک و ڕەنگ بدەت. ئيمامێ نەوەوى خودێ دلوڤانیێ پێ ببەت دبێژیت: ژ مفایێن ڤێ فەرموودێ: دەین کرن دورستە، بەلێ پا پێغەمبەری ﷺ ژبەر پێدڤییاتیا دەین یێن کرین، چونکی پێغەمبەری ﷺ پەنا دبرە بەر خودێ ژ دەینداری. سوننەتە بۆ وی کەسی یێ دەین ل سەر ژ وی دەینی باشتر بۆ خودانی بزڤڕینیت، ئەڤە ژی پشکەکە ژ ڕەوشت و سوننەتان و د بابەتێ (هه‌ر دەینەک مفای بینیت ڕیبایه‌) نینه‌، چونكی ئەڤە یا قەدەغەکرییە و ڕێک پێ نەهاتییە دان، چونکی ئەوا ڕێک پێ نەهاتییە دان پێکهاتییە ژ هندێ کو ب مەرج دهێتە کرن د عەقدا دەینی دا و بۆچوونا مە ژی ئەو کو دەمێ زڤڕینا دەینی سوننەتە زێدەتر بهێتە دان و دورستە خودانێ دەینی وێ زێدەهییێ وەربگریت، ڤێجا زێدەهی د جۆر و شێوازێ تشتی دا بیت یان ژی د ژمارێ دا بیت، هەر وەکی وەسا بیت ژبەر گشتیا فەرموودا پێغەمبەری بکەڤیت، دەمێ دبێژیت: باشترینێ هەوە ئەوە دەینێ خۆ ب باشترین ڕێک و ڕەنگ بدەت. شرح صحيح مسلم : (6 / 116) .

وقال الـحافظ ابن حجر رحمه الله: وَفِيهِ أَنَّ مَنْ عَلَيْهِ دَيْن لَا يَنْبَغِي لَهُ مُجَافَاة صَاحِبِ الْحَقِّ … وَفِيهِ جَوَاز وَفَاء مَا هُوَ أَفْضَلُ مِنْ الْمِثْلِ الْمُقْتَرَضِ إِذَا لَمْ تَقَعْ شَرْطِيَّة ذَلِكَ فِي الْعَقْدِ فَيَحْرُمُ حِينَئِذٍ اِتِّفَاقَاً …) فتح الباري شرح صحيح البخاري : (5 / 72 ـ 73) .

ئانکو: ئه‌ڤ فه‌رمووده‌ وێ دگەهینیت: هه‌ر كه‌سەکێ دەین ل سەر بوو، نابیت یێ ڕەق و دژوار و هشک بیت د گەل خودانی حەقی. و دەمێ دانا دەینی تشتەکێ باشتر و چێتر ژ وێ یا دەین کری بدەت، ئەگەر ئەڤە ب مەرج نە کربیت ل دەستپێکا معاملێ، ئەگەر دێ ل وی دەمی حەرام بیت ب کۆ دەنگییا زانایان. 

ژ لایێ مامۆستا (محمد عبدالرحمن)یڤە یا هاتییە بەرسڤ دان.

https://walamakan.com/966