بەرسڤ:

کۆمپانییا تەئمینێ بێگومان یا حەرامە و جۆرەکە ژ وێ قومارێ یا خودای دگەل عەرەقێ و پەرستنێ بۆ پەیکەر پەرێسان بەحس کری، دەما دبێژیت: {يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا إِنَّمَا الْخَمْرُ وَالْمَيْسِرُ وَالْأَنْصَابُ وَالْأَزْلامُ رِجْسٌ مِنْ عَمَلِ الشَّيْطَانِ فَاجْتَنِبُوهُ لَعَلَّكُمْ تُفْلِحُونَ} ئانکو: ئەی گەلی باوەرداران ب پشت ڕاستی و بێگومان ئەڤ تشتە حەرامە، ڤەخوارنا مەی و قومار.. قومارکرن ژی حەرامە و ئەو پەیکەرێن هەوە پەرستین و ئەو تیروپشکا هەوە دکر ل سەر دەمێ نەفامییێ کو هێجەت خوازان هەر کارەکێ بکەن، سێ دار هەبوون، ئێک ژ وانا دنڤیسی بکەن، ئێکێ دی دنڤیسی نەکە و یێ دی ژی ب ڕەنگێ سپی ئەگەر ئەڤا بکەی و دەرکەت ئەو تە کارێ خۆ کر و ئەگەر نەکەی و دەرکەت تە نەکرییە و ئەگەر سپی دەرکەت دوبارە دا کەی، هەتا ئێک ژ وان دویان دەرکەت با. خێر و شەڕ، مفا و زییان دابوون دەستێ وی. ئەڤە هەمی پیس و حەرامن، یێن هەوە کرین شەیتانن و شەیتان دێ لایێ وان جوان کەت، دێ وان پێ فێرکەت و ل بەر دلێ وان دەت. هوون ژێ دویربکەڤن وخۆ ژێ دویربێخن، بەلکو سەرفەراز بن. ئەڤە ژی ژ بەر وێیە ئەڤ گرێبەستە دناڤبەرا فایدەکرنێ و زییانان دایە، ڤێجا هەر گرێبەستەک ب ڤی ڕەنگی بیت ب قومار دهێتە هەژمارتن، بۆ نموونە، ئەگەر ترومبێلەک هەبیت و هەمی هەیڤان کۆژمەکێ پارەی بدەم کۆمپانییا پاراستنێ، بۆ نموونە، ئەگەر هەیڤانە سەد ڕیالان (سەد هزاران) بدەمێ، وی دەمی دێ د سالەکێدا دێ بیتە هزار و دوسەد ڕیال، ڤێجا ڕەنگە ترومبێلا من تووشی ڕوودانەکێ ببیت پێنج هزار ڕیالێن دی ژی لێ بچیت، بۆ دورستکرنێ. د ڤی حالەتیدا کۆمپانی زەڕەرمەندە، چونکی ئەڤا من دایێ زێدەتر لێ مەزاخت و ڕەنگە هندەک جار ژی بەروڤاژی بیت و چەند سالەک ببۆرن و ترۆمبێلا من تووشی چ ڕویدانان نەبیت، د ڤی حالەتی ژی دا ئەز دێ زەڕەرمەندبم، چونکی من کوژمەکێ پارەی ب زێدەهی یێ دای کۆمپانییێ، ب نەحەقی، ڤێجا ئەڤە خودانێ قومارێیە، چونکە وەکی وی کەسییە کو شەرتانێ دکەت و ڕەنگە ببەت و ڕەنگە نەبەت ژی. هەر وەسان پێغەمبەرێ مە ﷺ ڕێگری یا ل مە کری د کڕین و فرۆتنا تشتێن نەدیار و نەڕۆهندا (بیع الغرر)، ڤێجا ئەڤ جۆرە معاملاتە وەکی هەڤڕەنگێ وێیە خۆ ئەگەر ئەو ژی نەبیت، پاشی د ڕاستیدا ئەڤ پاراستنە (تأمین) زییانەکا زێدە یا هەی بۆ جڤاکی و دبیتە ئەگەرێ وێ چەندێ ئەو کەسێن کو پاراستنا ترۆمبێلێن خۆ کری گوهێن خۆ نەدەن ترۆمبێلێن خۆ و ببیتە ئەگەرێ ڕوودانێن دلتەزین و چەندین زیانێن دی. ژبەر هندێ ئەز دبێژم پێدڤییە ل سەر هەر موسلمانەکی گرنگییێ بێخیتە سەر خودێ و دوور بکەڤیت ژ معاملا حەرام، چونکی ئەو مالێ کو ل بەر دەستێن مە یێ مە نینە و دێ ژ مە وەرگریت د ڤێ دنیایێدا یان ژی بۆ غەیری مە ل پشت مە دێ مینیت، ژبەر هندێ پێدڤییە مرۆڤێ باوەردار پارەی و مالی نەکەتە مەبەست و ئارمانج، بەلکو وەک وەسیلەیەکێ سەح کەتێ و ب کار بینت و بەردەوام ئەڤ ئایەتە ل بیرا مە بیت: {يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا لا تُلْهِكُمْ أَمْوَالُكُمْ وَلا أَوْلادُكُمْ عَنْ ذِكْرِ اللَّهِ وَمَنْ يَفْعَلْ ذَلِكَ فَأُولَئِكَ هُمُ الْخَاسِرُونَ} 

ئانکو: ئەی گەلی باوەرداران بلا مال و زارۆکێن هەوە، هەوە مژوول نەکەن ژ زکر و بیرئینانا خودایێ مەزن، د قورئان خواندنێ دا و د ئەنجامدانا فەرزاندا و هەر کەسەکێ هەوە بکەت و مژویلی دنیایێ بیت و دونیا وی مژویل بکەت ژ پەرستنێ و دیندارییێ و زکرێ خودێ؛ ئەها ئەڤ جۆرێن کەسان ب ڕاستی خۆ زەڕەرمەند دکەن. و هەروەسا بیرا هەوە ل ڤێ ئایەتێ بیت: {حَتَّى إِذَا جَاءَ أَحَدَهُمُ الْمَوْتُ قَالَ رَبِّ ارْجِعُونِ , لَعَلِّي أَعْمَلُ صَالِحاً فِيمَا تَرَكْتُ} ئانکو: هەتا ئێک ژ وان کافران دەمێ کو مرن بۆ دهێت و دمریت، ل وی دەمی دکەتە هەوار ئەی دلۆڤانکار من ب ڤەگەڕینە بۆ دنیایێ، بەلکو د دنیایێدا کارێن باش بکەم کو ژ بەری هینگێ من نە کربوون داخواز ناکەت ڤەگەڕیت بۆ دنیایێ هەتا یاری و تڕانان و تاوانان بکەت، بەلکو دا کارێن باش بکەت، ئانکو ئەوێ د ژیانێدا بلا کارێن باش بکەت ژ بەری بمریت و داخوازا ڤەگەڕیانێ بکەت و ڤەنەگەڕیت [كَلَّا] خودایێ دلۆڤان کەرەم دکەت: نەخێر، ڤەگەڕاندن بۆ دنیایێ نینە، ئەڤە بتنێ ئاخڤتنەکە ئەو دبێژت، و ژ بەری ڤان ژیانا بەرزەخێ و ناڤ گۆڕی هەیە هەتا قیامەتێ. ئانکو: بەلکو مالییەتێ خۆ د وان تشتاندا مەزێخم کو من نێزیکی خودێ بکەت و ڕستا (کلا) ئانکو: ب ڕاستی نەخێر، تشتێ هوسا نابیت: {إِنَّهَا كَلِمَةٌ هُوَ قَائِلُهَا وَمِنْ وَرَائِهِمْ بَرْزَخٌ إِلَى يَوْمِ يُبْعَثُونَ} ئانکو: ڤێجا شیرەتان من بۆ موسلمانان ئەوە خۆ وەکی بێباوەران لێ نەکەن ئەوێن مالێ دونیایێ کرین ئارمانج، نە کو

وەسیلە و دونیا کرینە جهێ مانێ، چونکی جهێ مانا مرۆڤێ باوەردار قیامەتە نە کو دونیا، بێگومان قیامەت گەلەک باشتر و بهاترە ژ دونیایێ، هەر وەکی خودایێ دلۆڤان گۆتی: {فَلا تَعْلَمُ نَفْسٌ مَا أُخْفِيَ لَهُمْ مِنْ قُرَّةِ أَعْيُنٍ جَزَاءً بِمَا كَانُوا يَعْمَلُونَ} ئانکو: ئەڤە ب تنێ ئاخڤتنەکە ئەو دبێژیت و ژ بەری ڤان ژیانا بەرزەخێ و ناڤ گۆڕی هەیە هەتا ڕۆژا قیامەتێ. و بلا بزانیت ئەگەر ل پەرستنێ و معاملێن خۆ و د ڕەوشتێ ڕۆژانەدا و ئەو دەستهەلاتا کو هەی ب سەر مال و خێزانێ دا تەقوایا خودێ کر، ئەو ب پشتڕاستیڤە خودێ دێ پارێزگارییێ لێ کەت ب شێوازەکی کو هزر لێ نە کربیت: {وَمَنْ يَتَّقِ اللَّهَ يَجْعَلْ لَهُ مَخْرَجاً وَيَرْزُقْهُ مِنْ حَيْثُ لا يَحْتَسِبُ وَمَنْ يَتَوَكَّلْ عَلَى اللَّهِ فَهُوَ حَسْبُهُ إِنَّ اللَّهَ بَالِغُ أَمْرِهِ قَدْ جَعَلَ اللَّهُ لِكُلِّ شَيْءٍ قَدْراً} ئانکو: هەر کەسێ تەقوایا خودایێ مەزن بکەت ب وێ کو سنۆرێ خودایێ مەزن نە بەزینیت و تاوان و سەر پێچییان نەکەت، ئەو خودایێ مەزن دەرگەهێ خێرێ دێ لێ ڤەکەت، کو د وێ ئاریشەیا ئەو کەتی تێدا دێ ڕزگار کەت و هەر کەسەکێ سنۆرێ خودێ نەبەزینیت و تەلاقدان و ڤەگەڕاندن ل سەر سونەتێ بێ خودایێ مەزن دێ ڕزقی دەتێ ب شێوازەکی کو د خەیالا ویدا نەهاتییە، بەلێ کەسەک کو تەقوایا خودایێ مەزن نەکەت یان تەلاقدان و ڤەگەڕاندن ل سەر سونەتێ نەبوو و ل سەر بیدعێ بوو وی دەمی تەنگاڤی ل سەر وان کەسایە کو سەرپێچییا ئەحکامێن خودایێ مەزن دکەن و تەقوایا خودایێ مەزن ناکەن و هەر کەسەک کارێن خۆ ب خودێ بکەت و تەوەکلا خودێ بکەت و پشتڕاست بوون ژ خودایێ مەزن هەبیت؛ ئەو خودایێ مەزن بەسە بۆ وی کو کارێن وی جێبەجێ بکەت، ب پشتڕاست بوون ب خودایێ مەزن کارێ خۆ ببەتە سەری و جێبەجێ بکەت و چو کەس نەشێت ڕێگرییێ ل خودایێ مەزن بکەت، یان خودایێ مەزن بێ دەستهەلات بکەت، خودایێ مەزن بۆ هەمی تشتی دەم یێ دیار کری، تەنگاڤییێ دەمێ خۆ یێ هەی و دێ ب دووماهی هێت و خۆشییێ ژی دەمێ خۆ یێ هەی و دێ ب دووماهی هێت، یان بۆ کەتنا دەورا هەیڤانە (عادە) ئەو هەمی خودایێ مەزن دەمێ بۆ دیار کری. دێ تو ئەی برایێ موسلمان ئارام بە و ڕسق دێ بۆ تە هێت ئەگەر ب ڕێکا شەرعی تە پێکۆل بۆ کر، پێغەمبەری ﷺ یا گۆتی: "إنه ألقي في روعي إنه لن تموت نفس حتى أن تستكمل رزقها وأجلها فاتقوا الله وأجملوا في الطالب" ئانکو: من یا گوتی چ کەس نامریت هەتا ئەوێ ڕزق و ئەجەلی تەمام نەکەت، دێ تەقوا خودێ بلا هەوە هەبیت و جوان بچنە لێگەڕیانا ڕزقی. و داخواز ژ خودایێ مەزن دکەم، موسلمانان ژ ڕیبا و قومارێ بپارێزیت و کڕین و فرۆتنێ بۆ حەلالان ب ساناهی بکەت، بەلێ ڕەنگە کەسەک بێژیت: ئەز تووشی ڤێ معاملێ بووم، چوومە وەلاتەکێ ب زۆری ئەڤ معاملە تێدا دکر، چ بکەم؟ ئەرێ ترۆمبێلا خۆ ب شکەستی بهێلم یان چ بکەم؟

دبێژم: ئەگەر ئەو پارە و غرامە ب زۆری ژ تە وەرگرت ئەو دورستە، بەلێ دەمێ کو ترۆمبێلا تە تووشی ڕویدانەکێ بوو و زێدە ژ وان پارەیان پێ نە هەژمێرە کو پێ داین، ب ڤی شێوەی دێ ڕزگار بی، چونکی ب ستەم و ب زۆری ئەو پارەیە ژ تەوەرگرتینە ڤێجا ئەگەر ب حەزا خۆ شیای وی کۆژمی پارەی وەرگری ل ڕێکا دورستکرنا ترۆمبێلا خۆ ئەو چ ئاریشە نینە و دورستە، ئەڤە ژی ل گۆڕەیێ وێ گرێبەستێ کو ب زۆری ب تە دایە کرنێ.

بەرسڤا زانایێ هێژا: الشیخ (محمد بن صالح العثمین) رحمە الله.

مکتبة الفتاوي: فتاوي نور علی الدرب: البیوع.