ئەرێ ب ڕێکا ئەنترنێتێ یان تەلەفونێ مارەبرین دروستە د حالەتێن فەر دا؟

بەرسڤ: مارەکرن دانە شویی یا ژنێ ل دەف زانایا چەندین مەرجێن هەین پشتی هەردوو لا ئانکو (کور و کچ) موسلمان بن و ژ ئیسلامێ نەدەرکەت بن. ئەو مەرجە ژی ئەڤەنە (ڕازەمەندی یا کچ و کوری و سەرپەرشتی کرنا دانە شوی یا کچێ ژ لایێ خودانێ کچێ ڤە، دانا مەهرێ، هەبوونا دوو شاهدا، (صیغة) گرێبەستا هەڤژینیێ).

یا پێدڤییە و (ل دەف پترییا زانایا) بۆ هەمی شویدانا ئەف مەرجە هەبن ئەگەر نەبن ئەو هەڤژینی دروست نەبوویە، ڤێجا ئەوا د پرسیارێ دا هاتی کو دانا ژنێ ب زەڵامی ب ڕێکا تەلەفونێ یان ب ئەنترنتێ یان هەر ڕێکەکا دی یا هوسا، بۆ بەرسڤدانا ڤی ڕەنگێ شیکرنێ پێدڤییە دیراسە بهێتە کرن ل سەر ڕوکنێن دانا شوییا کچێ ئەوژی ڕازەمەندییا کچ و کورا و دانانا مەهرێ بۆ کچێ و دانا (إیجاب) و قەبویل کرنێ ژ لایێ زەڵامی ڤە، هەتا ڤێرێ مە ئاریشە نینە و ئەڤ ڕوکنە هەمی یێن هەین بەلێ ئینانا هەردوو شاهدا، ڤێجا ئەوێن دبێژن ئامادەبوونا هەردوو شاهدا مەرجێ دروستبوونا زەواجێ یە دێ بێژین ژبەرکو شاهد د گەل کور و کچێ دا د ئێك جهـ دا کوم نەبویی نە ڤێجا ئەڤ هەفژینینە یا دروست نینە، بەلێ پا ئەوێن دبێژن هەبوونا شاهدا تشتەکێ باشە بەلێ مەرج نینە بۆ دروستبونا زەواجێ، و ئەو فەرموودێن کرینە بەڵگە بۆ ڤی بابەتی هەمی د لاوازن ژ وان "لا نکاح الا بولي و شاهد عدل" [رواه الدار القطني والطبراني و البيهقي] ئەڤە وەکی فەرموودەیا (مرفوع)ـە وەکی ئاخفتنا صەحابییا (ابن عباس) گوتی. لەوا ڤی بابەتی دیراسەیەکا پتر بۆ دڤێت بەلێ پا بوچونا پەسەند إن شاءالله ئەڤەیە ئەگەر شاهد نەبن ژی دروستە ب مەرجەکی ئەو زەڵامە بهێنە ئاشکراکرن وەکی شێخی ئیسلامێ ابن تیمیه دبێژیت: ئەگەر دانا ژنێ ب زەڵامی شاهد ژی نەبوون بەلکی خودانێ کچێ وێ بدەتە شوی و ئەڤ شویکرنە ژی دناڤ خەلکی دا یا بەڵاڤ بیت دروستە ل مەزهەبێ ئیمامێ مالکی دا و ڕیوایەتەکا  ئیمامێ ئەحمەدی دا ئەف بوچونە ژی دیارترین و ڕونترین ئاخفتنێن زانایانە، و ل سەردەمێ پێغەمبەری صلی الله علیه وسلم ژن ددانا شوی و پێغەمبەری فەرمان پێ نەدکر ب شاهد ئینانێ و ب مەرج دانانا شاهدا د هەڤژینیێ دا چ فەرمودێن سەلماندی نینن نە د(صحاح) دا و نە د(السنن) دا و نە د (المساند) دا. ...هتد
و ئەگەر چێببیت ئەو شاهدە کوڕ و کچێ بنیاسن باشترە و هەروەسا دشێت لایێ کوری دوو شاهد هەبن و لایێ کچێ دوو شاهد هەبن. و شاهدا بخۆ ژی گوهـ ل گفتوگوییا هەردوو لایا ببیت: خودان ژنێ بدەتە زەڵامی و قەبویلکرنا زەڵامی و ڕازەمەندییا کچێ گوهـ لێ ببیت ئەڤە ئەگەر نەشیان د ئێک جهـ دا کومببن و ئەگەر بشێن ژی پێکڤە بروینن باشترە.


ژێدەر: پەرتووکا وەڵامی ڕاست و دروست بۆ ژن و مێردی خوا پەرست - ژ بەرهەمێن سایتێ بەهەشت.
(ماموستا خلیل أحمد)