1. بەرسڤ: دڤێت ئەم قاعیدەکی بزانین کۆ ئەو تشتێ د دەرحەقا زەلامان دا جێگیربووی ئەو د دەرحەقا ژنان ژی دا یێ جێگیرە (ثابتە) ئیلا بەڵگەك هەبیت کۆ ئاماژێ ب وێ بدەت.

نموونە کۆ بەڵگەك هەبیت ببیتە بەڵگە بۆ تایبەتمەندییێ، عائیشایێ خودێ ژێ ڕازی بیت گوت: یا پێغەمبەرێ خودێ، ئەرێ جیهاد ل سەر ژنێ هەیە؟ گوت: (علیهن جهاد لا قتال فیە، الحج ولعمرە) واتە: جیهادەکا ل سەر وان شەر تێدا نینە ئەو ژی (حەج و عومرە)ـنە.

و ئەڤە بەڵگە ل سەر هندێ کۆ جیهاد - جیهاد د گەل دوژمنی- واجبە ل سەر زەلامان، و ل سەر ژنان واجب نینە، و هەروەسا پێغەمبەری ﷺ دبێژیت: (خَيْرُ صفوف الرِّجال أوَّلُها, وشرُّها آخرُها, وخَيْرُ صفوف النِّساء آخِرُها, وشَرُّها أولها).

واتە: بخێرترین ڕێزا زەلامان دنڤێژێ دا ڕێزا ئێکێ یە و خراپترین ڕێز یا دوماهیکێ یە، و خێرترین ڕێزا ژنان ڕێزا دوماهیکێ یە و خراپترین ڕێزا وان یا دەسپێکێ یە [ئەڤە هەکەر ل جهەکێ ژن و زەلام پێکڤە ل جهەکێ نڤێژێ بکەن، ژبەرکو ل سەر دەمێ پێغەمبەری ﷺ ژن و زەلامان ل جهەکێ نڤێژ دکرن کو دنوکەدا ل دەڤ مە جهێ ژنان و زەلامان د مزگەفتاندا جودا یە (وەرگێڕ)].

ڤێجا بنیات ئەوە ئەو تشتێ د دەرحەقا زەلامان دا جێگیر بووی، د دەرحەقا ژنان دا ژی یێ جێگیرە ژ فەرمان و نەهیان، و هەروەسا ئەوا د دەرحەقا ژنان دا جێگیربووی د دەرحەقا زەلامان دا ژی یا جێگیرە، ژبەر هندێ ئەوێت تاوانا کرنا زنایێ ب دویڤ زەلامەکێ پاقژ ڤەدنن دڤێت هەشتێ جەلدەیان لێ بدەن، هەر چەندە ئایەتێ یا گوتی هەچییێ تاوانێ بێختە ستویێ ژنێن پاقژ، ئانکو یا بەحسا ژنا کری، خودایێ مەزن دبێژیت:

{وَٱلَّذِینَ یَرۡمُونَ ٱلۡمُحۡصَنَـٰتِ ثُمَّ لَمۡ یَأۡتُوا۟ بِأَرۡبَعَةِ شُهَدَاۤءَ فَٱجۡلِدُوهُمۡ ثَمَـٰنِینَ جَلۡدَةࣰ} [النور: 4]

وئه‌وێن تاوانا كرنا زنايێ ب دويڤ هنده‌ك مرۆڤێن پاقژ ڤه‌دنن چ ژن بن چ مێر، بێى چوار شاهدێن عادل شاهده‌يێ د گه‌ل وان بده‌ن، هوين حه‌شتێ جه‌لدان ب قامچییان بداننه‌ وان.

یا گرنگ بنیات ئەوە کۆ ئەو تشتێ جێگیر بووی د دەرحەقا ڕەگەزەکی دا ئەو یێ جێگیرە د ڕەگەزێ دیژی دا ئەو تێ نەبیت بەڵگەك هەبیت.

و پاشی دێ هێینە گازیکرنێ ژبو خودێ عز و جل ئەرێ ئەو یا تایبەتە ب زەلامان ڤە یان یا گشتی یە؟ 

ئەوا بومە ڕوهن دبیت ژ کیتابا خودێ عز و جل و سوننەتا پێغەمبەریﷺ کۆ ئەو یا هەڤپشکە و گشتی یە لێ مەجالێ دەعوا ژنێ نە وەکی مەجالێ دەعوا زەلامی یە، ژن دێ دەعوێ کەت ژبو خودێ تعالا بتنێ د ناڤ ژنان دا و نە د ناڤ زەلامان دا، ئانکو ئەو بتنێ دێ د ناڤ ژنکان دا گازیێ کەت ڤێجا چ ل قوتابخانا یان مزگەڤتان.

بەرسڤدان: الشیخ محمد بن صالح العثیمین.

ژ پەرتووکا: دور المرأة في إصلاح المجتمع