البَقَرَة
{ 2 } { ذَٰلِكَ الْكِتَابُ لَا رَيْبَ ۛ فِيهِ ۛ هُدًى لِلْمُتَّقِينَ } ئه‌ڤ قورئانه‌يه كيتابا مه‌زن يا چو گومان تێدا نه كو ئه‌و ژ لايێ خودايى ڤه هاتییه، ڤێجا دورست نینه كه‌سه‌ك تێدا بكه‌ڤته گومانێ ژ به‌ر كو ئه‌و یا ئاشكه‌رایه، ته‌قوادار ب زانینا مفادار وكارێ چاك مفايى بۆ خۆ ژێ دبينن، وئه‌ون یێن ژ خودێ دترسن ودويچوونا ئه‌حكامێن وێ دكه‌ن.
{ 3 } { الَّذِينَ يُؤْمِنُونَ بِالْغَيْبِ وَيُقِيمُونَ الصَّلَاةَ وَمِمَّا رَزَقْنَاهُمْ يُنْفِقُونَ } وئه‌و ته‌قوادار ئه‌ون يێن باوه‌رییێ ب وى تشتێ نه‌به‌رچاڤ دئينن يێ كو ئه‌و ب هه‌ست وعه‌قلێ خۆ ب تنێ ناگه‌هنێ، چونكى ئه‌و ب وه‌حییێ ب تنێ دئێته زانين ئه‌و وه‌حییا خودێ بۆ پێغه‌مبه‌رێن خۆ دهنێرت، وه‌كى: باوه‌رییا ب فريشته، وبه‌حه‌شت، وئاگرى، وتشتێن دى يێن خودێ یان پێغه‌مبه‌رێ وى سلاڤ لێ بن گۆتى. (وباوه‌رى په‌یڤه‌كا كۆمكه‌ره بۆ هندێ مرۆڤ هه‌بوونا خودێ وملیاكه‌ت و كیتاب و پێغه‌مبه‌ر وڕۆژا دویماهییێ وقه‌ده‌رێ باشى و خرابییا وێ، ب گۆتن وكریار بنه‌جهـ بكه‌ت، ب دلى وئه‌زمانى وئه‌ندامێن له‌شى) وئه‌و ته‌قوادار د گه‌ل باوه‌ری ئینانا ب تشتێ نه‌به‌رچاڤ، ل سه‌ركرنا نڤێژێ ب ڕه‌نگه‌كێ دورست و ل ده‌مێ وێ دمجدن، ل دويڤ شريعه‌تێ خودێ بۆ پێغه‌مبه‌رێ خۆ سلاڤ لێ بن دانايى، وئه‌و ژ وى مالێ مه دايێ زه‌كاتێ وخێران دده‌ن.
{ 4 } { وَالَّذِينَ يُؤْمِنُونَ بِمَا أُنْزِلَ إِلَيْكَ وَمَا أُنْزِلَ مِنْ قَبْلِكَ وَبِالْآخِرَةِ هُمْ يُوقِنُونَ } وئه‌وێن باوه‌رییێ ب وێ دئينن يا كو بۆ ته ئه‌ى پێغه‌مبه‌ر ژ قورئانێ هاتییه خوارێ، و ب وێ سوننه‌تێ ژى يا بۆ ته هاتییه خوارێ، و ب وێ ژى يا به‌رى ته بۆ پێغه‌مبه‌ران هاتییه خوارێ ژ كيتابان وه‌كى: ته‌وراتێ وئنجيلێ وكیتابێن دى، وئه‌و باوه‌رییه‌كا باوه‌رى ب ژينا پشتى مرنێ دئينن، و ب وێ حسێب وجزادانێ یا كو تێدا هه‌ى. باوه‌رییه‌كا ب دلى یا وه‌سا كو ل سه‌ر ئه‌زمان و ئه‌ندامێن له‌شى ئاشكه‌را ببت. وتايبه‌ت به‌حسێ ڕۆژا دويماهییێ هاته‌كرن؛ چونكى باوه‌رییا ب وێ ڕۆژێ مه‌زنترين پالده‌ره بۆ كرنا چاكییان، وخۆدويركرنا ژ حه‌رامییان، وحسێبا د گه‌ل نه‌فسێ.
{ 5 } { أُولَٰئِكَ عَلَىٰ هُدًى مِنْ رَبِّهِمْ ۖ وَأُولَٰئِكَ هُمُ الْمُفْلِحُونَ } خودانێن ڤان سالۆخه‌تان ب هاریكارى و ته‌وفیقا ئافرانده‌رێ خۆ ل سه‌ر ڕۆناهییه‌كێنه ژ خودايێ خۆ، وئه‌ون يێن سه‌ركه‌فتى، يێن كو ئه‌و ب ده‌ست خۆ ڤه ئينايى يا وان خواستى، و ژ وێ خرابییێ ڕزگار بووين يا ئه‌و ژێ ڕه‌ڤين.
{ 6 } { إِنَّ الَّذِينَ كَفَرُوا سَوَاءٌ عَلَيْهِمْ أَأَنْذَرْتَهُمْ أَمْ لَمْ تُنْذِرْهُمْ لَا يُؤْمِنُونَ } هندى ئه‌ون يێن ژ دفن بلندى و سه‌رداچوونا خۆ كافرى ب وێ كرى يا بۆ ته ژ نك خودايێ ته هاتى، ئه‌و باوه‌رییێ نائينن چ -تو ئه‌ى پێغه‌مبه‌ر- وان بترسينى و ژ عه‌زابا خودێ پاشڤه‌ببه‌ى يان نه؛ ژ به‌ر ڕژدییا وان ل سه‌ر نه‌حه‌قییا وان.
{ 7 } { خَتَمَ اللَّهُ عَلَىٰ قُلُوبِهِمْ وَعَلَىٰ سَمْعِهِمْ ۖ وَعَلَىٰ أَبْصَارِهِمْ غِشَاوَةٌ ۖ وَلَهُمْ عَذَابٌ عَظِيمٌ } خودێ خه‌تم يا ل دلێن وان و ل گوهێن وان داى، و ل سه‌ر چاڤێن وان ڕه‌ش په‌رده هه‌نه؛ ژ به‌ر سه‌رڕه‌قی وكافرییا وان كرى پشتى حه‌قى بۆ وان ئاشكه‌رابووى، ڤێجا خودێ به‌رێ وان نه‌دا ڕێیا ڕاست، وعه‌زابه‌كا دژوار د ئاگرێ جه‌هنه‌مێ دا بۆ وان هه‌يه.
{ 8 } { وَمِنَ النَّاسِ مَنْ يَقُولُ آمَنَّا بِاللَّهِ وَبِالْيَوْمِ الْآخِرِ وَمَا هُمْ بِمُؤْمِنِينَ } و ژ مرۆڤان ده‌سته‌كه‌ك هه‌يه د ناڤبه‌را خودان باوه‌ر وكافران دا دودل وحێبه‌تى ماينه، وئه‌و دوڕوينه يێن ب ئه‌زمانێن خۆ دبێژن: مه باوه‌رى ب خودێ و ب ڕۆژا دويماهییێ ئينايه.. وئه‌و د دل دا ددره‌وينن وان باوه‌رى نه‌ئينايه.
{ 9 } { يُخَادِعُونَ اللَّهَ وَالَّذِينَ آمَنُوا وَمَا يَخْدَعُونَ إِلَّا أَنْفُسَهُمْ وَمَا يَشْعُرُونَ } ژ نه‌زانينا خۆ ئه‌و هزر دكه‌ن كو ئه‌و خودێ وخودان باوه‌ران دخاپينن ده‌مێ باوه‌رییا خۆ ئاشكه‌را دكه‌ن وكوفرا خۆ ڤه‌دشێرن، وهه‌ما ب تنێ ئه‌و خۆ دخاپينن؛ چونكى دويماهییا خاپاندنا وان هه‌ر ب خرابى ل سه‌ر وان دزڤڕت. و ژ به‌ر زێده نه‌زانينا وان ئه‌و ب وێ چه‌ندێ ناحه‌سیێن؛ چونكى دلێن وان دخرابن.
{ 10 } { فِي قُلُوبِهِمْ مَرَضٌ فَزَادَهُمُ اللَّهُ مَرَضًا ۖ وَلَهُمْ عَذَابٌ أَلِيمٌ بِمَا كَانُوا يَكْذِبُونَ } گومان ددلێن وان دا هه‌يه، ڤێجا ئه‌و ب كرنا وان گونه‌هان هاتنه جه‌رباندن يێن ئه‌و پێ بێنه جزادان، ڤێجا خودێ گومان ل وان زێده‌كر، وعه‌زابه‌كا ب ئێش بۆ وان هه‌يه ژ به‌ر دره‌و ودوڕویاتییا وان.
{ 11 } { وَإِذَا قِيلَ لَهُمْ لَا تُفْسِدُوا فِي الْأَرْضِ قَالُوا إِنَّمَا نَحْنُ مُصْلِحُونَ } وئه‌گه‌ر شيره‌ت ل وان هاته‌كرن كو ئه‌و ب كافرییێ وكرنا گونه‌هان خرابكارییێ د عه‌ردى دا به‌س كه‌ن، ونهێنییێن خودان باوه‌ران به‌لاڤ نهكهن، وپشته‌ڤانییا كافران نهكهن، ژ هه‌ڤڕكى ودره‌و ئه‌و دێ بێژن: هه‌ما ئه‌مين یێن چاكییێ دخوازن.
{ 12 } { أَلَا إِنَّهُمْ هُمُ الْمُفْسِدُونَ وَلَٰكِنْ لَا يَشْعُرُونَ } وئه‌ڤا ئه‌و دكه‌ن و ژ دره‌و دبێژن چاكییه، هه‌ما ئه‌و خرابی ب خۆيه، به‌لێ ژ به‌ر نه‌زانين وسه‌رڕقییا وان ئه‌و پێ ناحه‌سیێن.
{ 13 } { وَإِذَا قِيلَ لَهُمْ آمِنُوا كَمَا آمَنَ النَّاسُ قَالُوا أَنُؤْمِنُ كَمَا آمَنَ السُّفَهَاءُ ۗ أَلَا إِنَّهُمْ هُمُ السُّفَهَاءُ وَلَٰكِنْ لَا يَعْلَمُونَ } وئه‌گه‌ر بۆ دوڕوو‌یان هاته گۆتن: هوین ژى وه‌كى صه‌حابییان باوه‌رییێ بينن -كو باوه‌رییا ب دلى وئه‌زمانى وله‌شییه- ئه‌و دێ هه‌ڤڕكیێ كه‌ن وبێژن: ئه‌رێ ئه‌م وه‌كى نه‌زان وكێم عه‌قلان باوه‌رییێ بينين، ڤێجا دا ئه‌م وئه‌و د كێم فامییێ دا وه‌كى ئێك لێ بهێين؟ خودێ ل وان ڤه‌گيڕا كو كێم عه‌قلى هه‌ر يا وانه، وئه‌و نزانن كانێ ئه‌و چه‌ند دبه‌رزه‌بوون وزيانێ دانه.
{ 14 } { وَإِذَا لَقُوا الَّذِينَ آمَنُوا قَالُوا آمَنَّا وَإِذَا خَلَوْا إِلَىٰ شَيَاطِينِهِمْ قَالُوا إِنَّا مَعَكُمْ إِنَّمَا نَحْنُ مُسْتَهْزِئُونَ } وگاڤا ئه‌ڤ دوڕوییه دهاتنه ڕاستا خودان باوه‌ران وان دگۆت: مه وه‌كى هه‌وه باوه‌رى ب ئيسلامێ ئينايه، وئه‌گه‌ر ئه‌و چوونه نك مه‌زنێن خۆ ژ كافرێن سه‌رداچوويى و د گه‌ل وان مانه ب تنێ، ئه‌و وان پشتڕاست دكه‌ن كو ئه‌و هێشتا يێ ل سه‌ر كوفرێ، وهه‌ما وان يارى بۆ خۆ ب خودان باوه‌ران دكر.
{ 15 } { اللَّهُ يَسْتَهْزِئُ بِهِمْ وَيَمُدُّهُمْ فِي طُغْيَانِهِمْ يَعْمَهُونَ } خودێ وان دسه‌ردا دبه‌ت ووان ڤه‌دهێلت؛ دا ئه‌و پتر به‌رزه ببن ودودل بمینن، وسه‌را ياریپێكرنا وان ب خودان باوه‌ران ئه‌و دێ وان جزا ده‌ت.
{ 16 } { أُولَٰئِكَ الَّذِينَ اشْتَرَوُا الضَّلَالَةَ بِالْهُدَىٰ فَمَا رَبِحَتْ تِجَارَتُهُمْ وَمَا كَانُوا مُهْتَدِينَ } وان دوڕوییان ب فرۆتنه‌كا ب زيان خۆ فرۆتییه، ڤێجا كوفر وه‌رگرت، وباوه‌رى هێلا، ڤێجا وان تشته‌ك ب ده‌ست خۆ نه‌ئێخستییه، به‌لكى وان باوه‌رى ژ ده‌ست دایه، وئه‌وه زيانا ئاشكه‌را.
{ 17 } { مَثَلُهُمْ كَمَثَلِ الَّذِي اسْتَوْقَدَ نَارًا فَلَمَّا أَضَاءَتْ مَا حَوْلَهُ ذَهَبَ اللَّهُ بِنُورِهِمْ وَتَرَكَهُمْ فِي ظُلُمَاتٍ لَا يُبْصِرُونَ } حالێ وان دوڕوییان -یێن ژ سه‌رڤه نه كو د دل دا- باوه‌رى ب په‌یاما موحه‌ممه‌دى سلاڤ لێ بن ئیناى، پاشى كافربووین، وبێى ب خۆ بحه‌سیێن ماینه د تارییا سه‌رداچوونێ دا، ووان چو هیڤییێن ده‌ركه‌فتنێ ژێ نه‌هه‌ین، وه‌كى حالێ وێ كۆمێيه يا ل شه‌ڤه‌كا تارى ماین، وئێك ژ وان ئاگره‌كێ مه‌زن بۆ گه‌رمكرن وڕۆناهییێ هل كرى، ڤێجا ده‌مێ ئاگر گه‌شبووى ودۆر وبه‌رێن وى ڕوهن كرى، ئه‌و ڤه‌مریا وتارى بوو، ڤێجا خودانێن وى ئاگرى مانه د تارییان دا تشته‌كى نابينن، و ب چو ڕێكان ناكه‌ڤن.
{ 18 } { صُمٌّ بُكْمٌ عُمْيٌ فَهُمْ لَا يَرْجِعُونَ } ئه‌و ژ گوهدارییا حه‌قییێ دكه‌ڕن، و ژ گۆتنا وێ دلالن، و ژ ديتنا ڕۆناهییا هیدایه‌تێ دكۆره‌نه؛ له‌وا ئه‌و نه‌شێن ل وێ باوه‌رییێ بزڤڕن يا وان هێلاى، وسه‌رداچوون پێشڤه ب ده‌ست خۆڤه ئیناى.
{ 19 } { أَوْ كَصَيِّبٍ مِنَ السَّمَاءِ فِيهِ ظُلُمَاتٌ وَرَعْدٌ وَبَرْقٌ يَجْعَلُونَ أَصَابِعَهُمْ فِي آذَانِهِمْ مِنَ الصَّوَاعِقِ حَذَرَ الْمَوْتِ ۚ وَاللَّهُ مُحِيطٌ بِالْكَافِرِينَ } یان حالێ ده‌سته‌كه‌كا دى ژ دوڕوییان يێن هنده‌ك جاران حه‌قى بۆ ئاشكه‌را دبت، وهنده‌ك جاران ئه‌و تێدا دكه‌ڤنه گومانێ، وه‌كى حالێ وێ كۆمێيه يا ل چۆله‌كى دده‌نه ڕێ، ڤێجا بارانه‌كا بۆش ل وان دكه‌ت، وتارییێن ل سه‌رێك د گه‌ل دا هه‌بن، د گه‌ل تۆپ وبرويسییێن سوژه‌ك، يێن كو ژ ترسان دا ئێكا هند ژ وان چێ دكه‌ت كو ژ ترسێن مرنێ دا ئه‌و تبلێن خۆ بكه‌نه دگوهێن خۆ ڕا. وخودێ دۆرا ل كافران گرتى ئه‌و ژ وى ڕزگار نابن.
{ 20 } { يَكَادُ الْبَرْقُ يَخْطَفُ أَبْصَارَهُمْ ۖ كُلَّمَا أَضَاءَ لَهُمْ مَشَوْا فِيهِ وَإِذَا أَظْلَمَ عَلَيْهِمْ قَامُوا ۚ وَلَوْ شَاءَ اللَّهُ لَذَهَبَ بِسَمْعِهِمْ وَأَبْصَارِهِمْ ۚ إِنَّ اللَّهَ عَلَىٰ كُلِّ شَيْءٍ قَدِيرٌ } نێزيكه برويسى -ژ به‌ر دژوارییا ڕۆناهییا خۆ- چاڤێن وان ببه‌ت، و د گه‌ل وێ چه‌ندێ هه‌ر جاره‌كا وێ بۆ وان ڕوهن كر، ئه‌و دێ ل به‌ر ڕۆناهییا وێ چن، وئه‌گه‌ر ئه‌و چوو ڕێ ل به‌ر وان تارى بوو ڤێجا ئه‌و دێ ل جهێن خۆ ڕاوه‌ستن، وئه‌گه‌ر خودێ ل دويڤ وان به‌رنه‌دابا ئه‌و دا وان ژ گوهـ وچاڤان كه‌ت، وئه‌و هه‌ر گاڤ ل سه‌ر وێ چه‌ندێ يێ خودان شيانه، هندى خودێیه ل سه‌ر هه‌ر تشته‌كى يێ خودان شيانه.
{ 21 } { يَا أَيُّهَا النَّاسُ اعْبُدُوا رَبَّكُمُ الَّذِي خَلَقَكُمْ وَالَّذِينَ مِنْ قَبْلِكُمْ لَعَلَّكُمْ تَتَّقُونَ } ئه‌ڤه گازییه‌كه ژ خودێ بۆ هه‌مى مرۆڤان كو هوين په‌رستنا وى خودایێ خۆ بكه‌ن یێ ب قه‌نجییێن خۆ هوین په‌روه‌رده كرين، و ژ وى بترسن، وپشت نه‌ده‌نه دينێ وى، چونكى وى هوين ويێن به‌رى هه‌وه ژى ژ چوننه‌يێ ئافراندن؛ دا هوين ببنه ژ ته‌قواداران يێن خودێ ژ وان ڕازى بووى وئه‌و ژ وى ڕازى بووين.
{ 22 } { الَّذِي جَعَلَ لَكُمُ الْأَرْضَ فِرَاشًا وَالسَّمَاءَ بِنَاءً وَأَنْزَلَ مِنَ السَّمَاءِ مَاءً فَأَخْرَجَ بِهِ مِنَ الثَّمَرَاتِ رِزْقًا لَكُمْ ۖ فَلَا تَجْعَلُوا لِلَّهِ أَنْدَادًا وَأَنْتُمْ تَعْلَمُونَ } خودايێ هه‌وه ئه‌وه یێ عه‌رد بۆ هه‌وه ڕائێخستى؛ دا ژينا هه‌وه ل سه‌ر وى ب ساناهى بكه‌ڤت، وعه‌سمان موكم ئاڤاكرى، وباران ژ عه‌ورى باراندى، وهه‌مى ڕه‌نگێن فێقى وشينكاتى بۆ هه‌وه ژێ داين، ڤێجا هوين چو هه‌ڤال وهه‌ڤكویفان بۆ خودێ د په‌رستنێ دا نه‌دانن، و هوين دزانن كو ئه‌و د ئافراندن وڕزقدانێ دا يێ ب تنێیه، وئه‌و ب تنێیه هێژاى په‌رستنێ.
{ 23 } { وَإِنْ كُنْتُمْ فِي رَيْبٍ مِمَّا نَزَّلْنَا عَلَىٰ عَبْدِنَا فَأْتُوا بِسُورَةٍ مِنْ مِثْلِهِ وَادْعُوا شُهَدَاءَكُمْ مِنْ دُونِ اللَّهِ إِنْ كُنْتُمْ صَادِقِينَ } وهوين -گهلى كافرێن سه‌رڕه‌ق- ئه‌گه‌ر د وێ قورئانێ دا ب گومانن يا كو مه بۆ به‌نییێ خۆ موحه‌ممه‌دى سلاڤ لێ بن هنارتى، وهوين ژ دره‌و دبێژن كو ئه‌و نه ژ لايێ خودێ ڤه‌يه، پا دێ وه‌رن سووره‌ته‌كا ب تنێ يا وه‌كى سووره‌تێن قورئانێ بينن، وهوین هاريكارییێ ژ هه‌چییێ هوين بشێنێ ژ پشته‌ڤانێن خۆ بخوازن، ئه‌گه‌ر هوين د گۆتنا خۆ دا دڕاستگۆنه.
{ 24 } { فَإِنْ لَمْ تَفْعَلُوا وَلَنْ تَفْعَلُوا فَاتَّقُوا النَّارَ الَّتِي وَقُودُهَا النَّاسُ وَالْحِجَارَةُ ۖ أُعِدَّتْ لِلْكَافِرِينَ } ڤێجا ئه‌گه‌ر هوين نه‌شيان نوكه وێ بكه‌ن -و د پاشه‌ڕۆژێ ژى دا هوين نه‌شێن وێ بكه‌ن- ئێدى هوين ب باوه‌رى ئينانا ب پێغه‌مبه‌رى سلاڤ لێ بن و ب گوهدارییا خودێ خۆ ژ ئاگرى بپارێزن. ئه‌و ئاگرێ ب مرۆڤ وبه‌ران دئێته خۆشكرن، ئه‌وێ بۆ كافران هاتییه ئاماده‌كرن.
{ 25 } { وَبَشِّرِ الَّذِينَ آمَنُوا وَعَمِلُوا الصَّالِحَاتِ أَنَّ لَهُمْ جَنَّاتٍ تَجْرِي مِنْ تَحْتِهَا الْأَنْهَارُ ۖ كُلَّمَا رُزِقُوا مِنْهَا مِنْ ثَمَرَةٍ رِزْقًا ۙ قَالُوا هَٰذَا الَّذِي رُزِقْنَا مِنْ قَبْلُ ۖ وَأُتُوا بِهِ مُتَشَابِهًا ۖ وَلَهُمْ فِيهَا أَزْوَاجٌ مُطَهَّرَةٌ ۖ وَهُمْ فِيهَا خَالِدُونَ } وتو -ئه‌ى پێغه‌مبه‌ر- مزگينییه‌كا خۆش بده خودانێن باوه‌رییێ وكارێ چاك، كو به‌حه‌شتێن عه‌جێب ل ئاخره‌تێ بۆ وان هه‌نه، رويبار د بن قه‌سرێن وان يێن بلند وداروبارێن وان يێن ب سيبه‌ر ڕا دچن. هه‌ر جاره‌كا خودێ ل وێرێ فێقییه‌كێ خۆش و ب تام دا وان، ئه‌و دێ بێژن: به‌رى نوكه ژى خودێ ئه‌ڤ ڕه‌نگه یێ دايه مه، به‌لێ گاڤا وان تام كرێ ئه‌و دێ بينن كو ئه‌و د تام وخۆشییا خۆ دا ڕه‌نگه‌كێ نوییه، ئه‌گه‌ر چ د ناڤ وڕه‌نگى دا هه‌ر وه‌كى يێ به‌رى خۆ ژى بت. وژنێن پاقژ ژ هه‌مى ڕه‌نگێن پيساتییێن حسسى وه‌كى ده‌سنڤێژێ وحه‌یضێ ومه‌عنه‌وى وه‌كى دروێ وئه‌خلاقێ نه‌خۆش، بۆ وان تێدا هه‌نه. وئه‌و د به‌حه‌شتێ دا هه‌ر دێ مينن، نه تێدا دمرن ونه ژێ دئێنه ده‌رێخستن.
{ 26 } { إِنَّ اللَّهَ لَا يَسْتَحْيِي أَنْ يَضْرِبَ مَثَلًا مَا بَعُوضَةً فَمَا فَوْقَهَا ۚ فَأَمَّا الَّذِينَ آمَنُوا فَيَعْلَمُونَ أَنَّهُ الْحَقُّ مِنْ رَبِّهِمْ ۖ وَأَمَّا الَّذِينَ كَفَرُوا فَيَقُولُونَ مَاذَا أَرَادَ اللَّهُ بِهَٰذَا مَثَلًا ۘ يُضِلُّ بِهِ كَثِيرًا وَيَهْدِي بِهِ كَثِيرًا ۚ وَمَا يُضِلُّ بِهِ إِلَّا الْفَاسِقِينَ } هندى خودێیه شه‌رمێ ژ حه‌قییێ ناكه‌ت كو ئه‌و تشته‌كى ژێ بێژت، يێ بچويك بت يان يێ مه‌زن، ئه‌گه‌ر خۆ ئه‌و مه‌ته‌لا ب بچويكترين تشتى بت، وه‌كى پێشییێ ومێشێ وتشتێن دى یێن خودێ مه‌ته‌ل پێ ل سه‌ر بێزارییا وان ئيناى یێن ژ بلى خودێ په‌رستنا وان دئێته‌كرن، ڤێجا هندى خودان باوه‌رن كاربنه‌جهییا خودێ د ڤێ مه‌ته‌لئينانێ دا دزانن، وئه‌وێن كافر يارییان بۆ خۆ پێ دكه‌ن ودبێژن: مه‌به‌ستا خودێ ب ڤێ مه‌ته‌لئينانا ب مێش ومۆرێن بێ بها چییه؟ وخودێ به‌رسڤا وان دده‌ت كو مه‌به‌ست پێ جه‌ڕباندنه، ودا خودان باوه‌ر پێ ژ كافرى بێته ڤاڤارتن؛ له‌و خودێ ب ڤێ مه‌ته‌لێ به‌رێ گه‌له‌ك مرۆڤان ژ حه‌قییێ وه‌ردگێڕت ژ به‌ر ياریپێكرنا وان ب حه‌قییێ، وبه‌رێ هنده‌كێن دى ژبلى وان دده‌ته پتر باوه‌رییێ. وخودێ زۆردارییێ ل كه‌سێ ناكه‌ت؛ چونكى ئه‌و ژ فاسقان پێڤه‌تر به‌رێ ئێكى ژ حه‌قییێ وه‌رناگێڕت.
{ 27 } { الَّذِينَ يَنْقُضُونَ عَهْدَ اللَّهِ مِنْ بَعْدِ مِيثَاقِهِ وَيَقْطَعُونَ مَا أَمَرَ اللَّهُ بِهِ أَنْ يُوصَلَ وَيُفْسِدُونَ فِي الْأَرْضِ ۚ أُولَٰئِكَ هُمُ الْخَاسِرُونَ } ئه‌وێن په‌يمانا خودێ يا وى ژ وان وه‌رگرتى كو ئه‌و گوهدارییا وى ب تنێ بكه‌ن دشكێنن، ئه‌و په‌يمانا وى ب هنارتنا پێغه‌مبه‌ران، وئينانه‌خوارا كيتابان موكم كرى، و ل دويڤ دينێ خودێ ناچن وكارێن وه‌كى: بڕينا مرۆڤاينییێ وبه‌لاڤكرنا خرابییێ د عه‌ردى دا دكه‌ن، ئه‌و ئه‌ون يێن ل دنيايێ وئاخره‌تێ دزيانكار.
{ 28 } { كَيْفَ تَكْفُرُونَ بِاللَّهِ وَكُنْتُمْ أَمْوَاتًا فَأَحْيَاكُمْ ۖ ثُمَّ يُمِيتُكُمْ ثُمَّ يُحْيِيكُمْ ثُمَّ إِلَيْهِ تُرْجَعُونَ } چاوا هوين -گهلى بوتپه‌رێسان- باوه‌رییێ ب ئێكينییا خودێ نائينن، وهوين ژبلى وى هنده‌كێن دى د په‌رستنێ دا بۆ وى دكه‌نه هه‌ڤپشك د گه‌ل كو نيشانه‌كا ڤه‌بڕ ل سه‌ر وێ چه‌ندێ د هه‌وه ب خۆ دا هه‌يه؟ چونكى هوين دمرى بوون ونه‌هاتبوونه ئافراندن ڤێجا وى هوين زێندى كرن وژين دا هه‌وه، پاشى ئه‌و هه‌وه دمرينت گاڤا ئه‌و ڕۆژا وى بۆ هه‌وه داناى هات، پاشى ئه‌و ل ڕۆژا قيامه‌تێ هه‌وه زێندى دكه‌ته‌ڤه، پاشى هوين بۆ حسێب وجزادانێ دێ زڤڕنه نك وى؟
{ 29 } { هُوَ الَّذِي خَلَقَ لَكُمْ مَا فِي الْأَرْضِ جَمِيعًا ثُمَّ اسْتَوَىٰ إِلَى السَّمَاءِ فَسَوَّاهُنَّ سَبْعَ سَمَاوَاتٍ ۚ وَهُوَ بِكُلِّ شَيْءٍ عَلِيمٌ } خودێ ب تنێیه يێ هه‌ر تشته‌كێ ل عه‌ردى ژ قه‌نجییێن هوين مفايى ژێ وه‌ردگرن بۆ هه‌وه ئافراندى، پاشى وى قه‌ستا ئافراندنا عه‌سمانان كر، ڤێجا وى ئه‌و كرنه حه‌فت عه‌سمان، وئه‌و ب هه‌ر تشته‌كى يێ پڕزانايه. وزانينا وى هه‌ر تشته‌كێ وى ئافراندى ڤه‌دگرت.
{ 30 } { وَإِذْ قَالَ رَبُّكَ لِلْمَلَائِكَةِ إِنِّي جَاعِلٌ فِي الْأَرْضِ خَلِيفَةً ۖ قَالُوا أَتَجْعَلُ فِيهَا مَنْ يُفْسِدُ فِيهَا وَيَسْفِكُ الدِّمَاءَ وَنَحْنُ نُسَبِّحُ بِحَمْدِكَ وَنُقَدِّسُ لَكَ ۖ قَالَ إِنِّي أَعْلَمُ مَا لَا تَعْلَمُونَ } وتو -ئه‌ى پێغه‌مبه‌ر- بێژه مرۆڤان ده‌مێ خودايێ ته گۆتییه فريشته‌يان: ئه‌ز دێ ملله‌ته‌كى ل عه‌ردى دانم هنده‌ك ژ وان بۆ ئاڤه‌دانكرنا وى جێگرییا هنده‌كان دێ كه‌ن، وان گۆت: ئه‌ى خودا نیشا مه بده كانێ حكمه‌ت ژ ئافراندنا وان چییه، هه‌ر چه‌نده ژ زولم و زۆردارى كارێ وان د عه‌ردى دا خرابكارى وخوين رێتنه، وئه‌م د فه‌رمانا ته داینه، ئه‌م ب ڕه‌نگه‌كێ هێژایى مه‌زنییا ته بت ته پاك دكه‌ین؟ خودێ گۆته وان: ئه‌ز وێ دزانم يا هوين نه‌زانن ژ وێ مه‌صلحه‌تا د ئافراندنا وان دا هه‌ى.
{ 31 } { وَعَلَّمَ آدَمَ الْأَسْمَاءَ كُلَّهَا ثُمَّ عَرَضَهُمْ عَلَى الْمَلَائِكَةِ فَقَالَ أَنْبِئُونِي بِأَسْمَاءِ هَٰؤُلَاءِ إِنْ كُنْتُمْ صَادِقِينَ } وئاشكه‌راكرن بۆ قه‌درێ ئاده‌مى سلاڤ لێ بن خودێ ئه‌و فێرى ناڤێن هه‌مى تشتان كر، پاشى وى ئه‌و ناڤلێكرى بۆ فريشته‌يان به‌رچاڤكرن وگۆته وان: كانێ ناڤێن ئه‌ڤان تشتێن هه بۆ من بێژن، ئه‌گه‌ر هوين دڕاستگۆنه كو هوين بۆ جێگرییا ل عه‌ردى ژ وان هێژاترن.
{ 32 } { قَالُوا سُبْحَانَكَ لَا عِلْمَ لَنَا إِلَّا مَا عَلَّمْتَنَا ۖ إِنَّكَ أَنْتَ الْعَلِيمُ الْحَكِيمُ } فريشته‌يان گۆت: خودایێ مه ئه‌م ته پاك دكه‌ين، ژ بلى وى تشتێ ته نيشا مه داى ئه‌م چو نزانين، هندى تويى تو ب تنێ ب كارێ ئافراندییێن خۆ يێ پڕزانايى، وتو د كريارا خۆ دا يێ كاربنه‌جهى.
{ 33 } { قَالَ يَا آدَمُ أَنْبِئْهُمْ بِأَسْمَائِهِمْ ۖ فَلَمَّا أَنْبَأَهُمْ بِأَسْمَائِهِمْ قَالَ أَلَمْ أَقُلْ لَكُمْ إِنِّي أَعْلَمُ غَيْبَ السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضِ وَأَعْلَمُ مَا تُبْدُونَ وَمَا كُنْتُمْ تَكْتُمُونَ } خودێ گۆت: ئه‌ى ئاده‌م، تو ناڤێن ڤان تشتان يێن وان نه‌زانين بۆ وان بێژه، ڤێجا ده‌مێ ئاده‌مى ئه‌و ناڤ بۆ وان گۆتين، خودێ گۆته فريشته‌يان: ب ڕاستى من گۆتبوو هه‌وه كو هندى ئه‌زم ئه‌ز وى تشتێ ڤه‌شارتى ل به‌ر هه‌وه ل عه‌سمانان و ل عه‌ردى دزانم، ووى كارێ هوين ئاشكه‌را دكه‌ن ويێ هوين ڤه‌دشێرن ژى ئه‌ز دزانم.
{ 34 } { وَإِذْ قُلْنَا لِلْمَلَائِكَةِ اسْجُدُوا لِآدَمَ فَسَجَدُوا إِلَّا إِبْلِيسَ أَبَىٰ وَاسْتَكْبَرَ وَكَانَ مِنَ الْكَافِرِينَ } وتو -ئه‌ى پێغه‌مبه‌ر- قه‌درگرتنا خودێ بۆ ئاده‌مى بۆ مرۆڤان بێژه، ده‌مێ وى گۆتییه فريشته‌يان: وه‌ك قه‌درگرتن بۆ ئاده‌مى ودياركرن بۆ بهايێ وى هوين خۆ بۆ وى بچه‌مينن، ئينا وان هه‌مییان گوهدارى كر ئبليس تێ نه‌بت، ئه‌و ژ دلڕه‌شى وخۆمه‌زنكرن ل به‌ر نه‌هات، ڤێجا ئه‌و بوو ژ يێن كافر ب خودێ، يێن نه‌گوهدار بۆ فه‌رمانا وى.
{ 35 } { وَقُلْنَا يَا آدَمُ اسْكُنْ أَنْتَ وَزَوْجُكَ الْجَنَّةَ وَكُلَا مِنْهَا رَغَدًا حَيْثُ شِئْتُمَا وَلَا تَقْرَبَا هَٰذِهِ الشَّجَرَةَ فَتَكُونَا مِنَ الظَّالِمِينَ } وخودێ گۆت: ئه‌ى ئاده‌م تو وژنا خۆ حه‌ووا ل به‌حه‌شتێ ئاكنجى ببن، وخۆشییه‌كا به‌رفره‌هـ ب فێقییێ وێ ببه‌ن ل چى جهێ هه‌وه ڤيا، وهوين هه‌ردو خۆ نێزيكى ڤێ دارێ نهكهن دا هوين نه‌كه‌ڤنه د گونه‌هێ دا، وببنه ژ يێن كو پێ ل فه‌رمانا خودێ داناى.
{ 36 } { فَأَزَلَّهُمَا الشَّيْطَانُ عَنْهَا فَأَخْرَجَهُمَا مِمَّا كَانَا فِيهِ ۖ وَقُلْنَا اهْبِطُوا بَعْضُكُمْ لِبَعْضٍ عَدُوٌّ ۖ وَلَكُمْ فِي الْأَرْضِ مُسْتَقَرٌّ وَمَتَاعٌ إِلَىٰ حِينٍ } ئينا شه‌يتانى ئه‌و هه‌ردو تێ ئێخستن: كو وه‌سواس بۆ وان چێكرى حه‌تا وان ژ دارێ خوارى، ڤێجا ئه‌و بوو ئه‌گه‌را ده‌ركرنا وان ژ به‌حه‌شتێ وخۆشییێن وێ، وخودێ گۆته وان: هوین ژۆردا هه‌رنه خوارێ بۆ عه‌ردى، هنده‌ك ژ هه‌وه بۆ هنده‌كان -ئاده‌م وحه‌ووا وشه‌يتان- ببنه نه‌يار، وبۆ هه‌وه ل عه‌ردى جهێ ئاكنجيبوونێ وخۆشيبرنێ هه‌يه حه‌تا ده‌مێ ب دويماهى هاتنا ژییێ هه‌وه.
{ 37 } { فَتَلَقَّىٰ آدَمُ مِنْ رَبِّهِ كَلِمَاتٍ فَتَابَ عَلَيْهِ ۚ إِنَّهُ هُوَ التَّوَّابُ الرَّحِيمُ } ئاده‌مى ب ڕازيبوون ڤه هنده‌ك په‌يڤ وه‌رگرتن، خودێ ئه‌و ئێخستنه سه‌ر دلێ وى دا ئه‌و پێ تۆبه بكه‌ت، وئه‌و په‌يڤ ئه‌ڤ گۆتنا خودێیه: (قالا ربنا ظلمنا أنفسنا وإن لم تغفر لنا و ترحمنا لنكونن من الخسرین) ئينا خودێ لێڤه‌بوونا وى قه‌بويلكر، وگونه‌ها وى بۆ وى ژێبر، هندى ئه‌وه ئه‌و پڕ توبه‌وه‌رگرێ به‌نییێن په‌شێمانه، يێ دلۆڤانكاره ب وان.
{ 38 } { قُلْنَا اهْبِطُوا مِنْهَا جَمِيعًا ۖ فَإِمَّا يَأْتِيَنَّكُمْ مِنِّي هُدًى فَمَنْ تَبِعَ هُدَايَ فَلَا خَوْفٌ عَلَيْهِمْ وَلَا هُمْ يَحْزَنُونَ } خودێ گۆته وان: هوين هه‌مى ژ به‌حه‌شتێ هه‌ڕنه خوارێ، وپاشى تشتێ هيدايه‌تا هه‌وه بۆ حه‌قییێ تێدا هه‌ى دێ بۆ هه‌وه ودونده‌هێن هه‌وه یێن داهاتى ئێت. وهه‌چییێ كارى پێ بكه‌ت ترس ل سه‌ر پاشه‌ڕۆژێ ژ كارێ ئاخره‌تێ، وپه‌شێمانى ل سه‌ر يا بۆرى ژ كارێ دنیایێ ناگه‌هته وان.
{ 39 } { وَالَّذِينَ كَفَرُوا وَكَذَّبُوا بِآيَاتِنَا أُولَٰئِكَ أَصْحَابُ النَّارِ ۖ هُمْ فِيهَا خَالِدُونَ } وئه‌وێن كافرى ودره‌و ب ئایه‌تێن مه كرى، ئه‌و ئه‌ون يێن دميننه د ئاگرى دا، هه‌ر دێ تێدا مينن، ژێ ده‌رناكه‌ڤن.
{ 40 } { يَا بَنِي إِسْرَائِيلَ اذْكُرُوا نِعْمَتِيَ الَّتِي أَنْعَمْتُ عَلَيْكُمْ وَأَوْفُوا بِعَهْدِي أُوفِ بِعَهْدِكُمْ وَإِيَّايَ فَارْهَبُونِ } ئه‌ى دوونده‌ها يه‌عقووبى! هوین قه‌نجییێن من یێن زێده ل سه‌ر خۆ ل بيرا خۆ بينن، وسوپاسییا من بكه‌ن، وشيره‌تا من يا بۆ هه‌وه هاتى پێك بينن: كو باوه‌رییێ ب كيتابێن من وپێغه‌مبه‌رێن من هه‌مییان بينن، وكارى ب شريعه‌تێ من بكه‌ن، ڤێجا ئه‌گه‌ر هه‌وه ئه‌و چه‌نده كر، ئه‌ز ژى دێ وێ بۆ هه‌وه پێك ئينم يا من ژڤان پێ دايه هه‌وه كو ل دنيايێ دلۆڤانییێ ب هه‌وه ببه‌م، و ل ئاخره‌تێ هه‌وه ڕزگار بكه‌م، و ژ من ب تنێ بترسن، و هشيارى غه‌زه‌با من بن ئه‌گه‌ر هه‌وه په‌يمانا من شكاند، وكافرى ب من كر.
{ 41 } { وَآمِنُوا بِمَا أَنْزَلْتُ مُصَدِّقًا لِمَا مَعَكُمْ وَلَا تَكُونُوا أَوَّلَ كَافِرٍ بِهِ ۖ وَلَا تَشْتَرُوا بِآيَاتِي ثَمَنًا قَلِيلًا وَإِيَّايَ فَاتَّقُونِ } وهوين گهلى ئسرائيلییان باوه‌رییێ ب وێ قورئانێ بينن يا من بۆ پێغه‌مبه‌رێ خۆ موحه‌ممه‌دى ئينايه خوارێ، ئه‌وا ڕاستییا وێ ته‌وراتا د گه‌ل هه‌وه ديار دكه‌ت، وهوين نه‌بنه ئێكه‌مين ده‌سته‌ك ژ خودانێن كيتابێ يێن كافرییێ پێ دكه‌ن، وهوين ئايه‌تێن من ب بهايه‌كێ كێم ژ په‌رتالێ دنيايێ نه‌گوهۆرن، وگوهدارییا من ب تنێ بكه‌ن وبێ ئه‌مرییا من بهێلن.
{ 42 } { وَلَا تَلْبِسُوا الْحَقَّ بِالْبَاطِلِ وَتَكْتُمُوا الْحَقَّ وَأَنْتُمْ تَعْلَمُونَ } وهوين وێ حه‌قییێ يا من بۆ هه‌وه ئاشكه‌راكرى تێكه‌لى وێ نه‌حه‌قییێ نهكهن يا هه‌وه ژ نك خۆ چێكرى، وهشيار بن حه‌قییا ئاشكه‌را د ده‌رحه‌قێ سالۆخه‌تێن پێغه‌مبه‌رێ خودێ موحه‌ممه‌دى دا سلاڤ لێ بن، يا د كيتابێن هه‌وه دا هاتى نه‌ڤه‌شێرن، وهوين وى تشتی دزانن.
{ 43 } { وَأَقِيمُوا الصَّلَاةَ وَآتُوا الزَّكَاةَ وَارْكَعُوا مَعَ الرَّاكِعِينَ } و ب كرنا نڤێژێ ب ڕه‌نگێ دورست، وه‌كى پێغه‌مبه‌رێ خودێ موحه‌ممه‌د سلاڤ لێ بن پێ هاتى، و ب دانا زه‌كاتا فه‌ر ب ڕه‌نگێ وێ یێ دورست، هوین وه‌رنه د ئيسلامێ دا، و د گه‌ل نڤێژكه‌رێن ئوممه‌تا وى بن سلاڤ لێ بن.
{ 44 } { أَتَأْمُرُونَ النَّاسَ بِالْبِرِّ وَتَنْسَوْنَ أَنْفُسَكُمْ وَأَنْتُمْ تَتْلُونَ الْكِتَابَ ۚ أَفَلَا تَعْقِلُونَ } چ حاله‌كێ كرێته حالێ هه‌وه ويێ زانايێن هه‌وه ده‌مێ هوين فه‌رمانێ ب باشییێ ل مرۆڤان دكه‌ن، وهوين نه‌فسا خۆ ژ بير دكه‌ن، وبه‌رێ وێ ناده‌نه خێرا مه‌زن كو ئيسلامه، وهوين ته‌وراتێ دخوينن يا كو سالۆخه‌تێن موحه‌ممه‌دى سلاڤ لێ بن وفه‌رمانا باوه‌رى ئينانا ب وى تێدا هاتين!! ئه‌رێ ڤێجا ما هوين عه‌قلێ خۆ دورست ب كارنائينن؟
{ 45 } { وَاسْتَعِينُوا بِالصَّبْرِ وَالصَّلَاةِ ۚ وَإِنَّهَا لَكَبِيرَةٌ إِلَّا عَلَى الْخَاشِعِينَ } وهوين د هه‌مى كارێن خۆ دا ب هه‌مى ڕه‌نگێن بێنفره‌هییێ هه‌ر وه‌سا ب نڤێژێ هاريكارییێ بخوازن، وئه‌و كاره‌كێ ب زه‌حمه‌ته ب تنێ ل سه‌ر وان نه‌بت يێن ژ خودێ دترسن.
{ 46 } { الَّذِينَ يَظُنُّونَ أَنَّهُمْ مُلَاقُو رَبِّهِمْ وَأَنَّهُمْ إِلَيْهِ رَاجِعُونَ } ئەوێت باوه‌رییه‌كا باوه‌رى دئينن كو پشتى مرنێ ئه‌و دێ ڕابه‌رى خودايێ خۆ ڕاوه‌ستن، وكو ئه‌و ل ڕۆژا ڕابوونێ بۆ حسێب وجزادانێ دێ زڤڕنه نك وى.
{ 47 } { يَا بَنِي إِسْرَائِيلَ اذْكُرُوا نِعْمَتِيَ الَّتِي أَنْعَمْتُ عَلَيْكُمْ وَأَنِّي فَضَّلْتُكُمْ عَلَى الْعَالَمِينَ } ئه‌ى دوونده‌ها يه‌عقووبى، هوین وان قه‌نجییێن زێده یێن من د گه‌ل هه‌وه كرین ل بيرا خۆ بينن، وسوپاسییا من سه‌را وان بكه‌ن، و ل بيرا خۆ بينن كو من هوين ژ خه‌لكێ سه‌رده‌مێ هه‌وه هه‌مییان چێتر لێ كربوون، كو من گه‌له‌ك پێغه‌مبه‌ر د ناڤ هه‌وه دا هنارتن، وكیتابێن وه‌كى ته‌وراتێ وئنجیلێ بۆ هه‌وه ئینانه خوارێ.
{ 48 } { وَاتَّقُوا يَوْمًا لَا تَجْزِي نَفْسٌ عَنْ نَفْسٍ شَيْئًا وَلَا يُقْبَلُ مِنْهَا شَفَاعَةٌ وَلَا يُؤْخَذُ مِنْهَا عَدْلٌ وَلَا هُمْ يُنْصَرُونَ } وهوين ژ ڕۆژا ڕابوونێ بترسن، ڕۆژا كه‌س تێدا مفايى نه‌گه‌هينته كه‌سێ، وخودێ چو مه‌هده‌ران بۆ كافران قه‌بويل ناكه‌ت، وچو به‌رانبه‌رێن خۆكڕينێ ئه‌گه‌ر مالێ دنیایێ هه‌مى بت ژ وان وه‌رناگرت، و ل وێ ڕۆژێ كه‌س وان ب سه‌ر نائێخت.
{ 49 } { وَإِذْ نَجَّيْنَاكُمْ مِنْ آلِ فِرْعَوْنَ يَسُومُونَكُمْ سُوءَ الْعَذَابِ يُذَبِّحُونَ أَبْنَاءَكُمْ وَيَسْتَحْيُونَ نِسَاءَكُمْ ۚ وَفِي ذَٰلِكُمْ بَلَاءٌ مِنْ رَبِّكُمْ عَظِيمٌ } وهوین قهنجییا مه ل بيرا خۆ بينن ده‌مێ مه هوين ژ فيرعه‌ونى ودويكه‌فتییێن وى ڕزگاركرين، وان نه‌خۆشترين عه‌زاب دئينا سه‌رێ هه‌وه، كوڕێن هه‌وه گه‌له‌ك ڤه‌دكوشتن، وكچێن هه‌وه بۆ خدامينییێ وڕه‌زيلكرنێ دهێلان، و د وێ چه‌ندێ دا جه‌ڕباندنه‌ك ژ خودايێ هه‌وه بۆ هه‌وه هه‌بوو، و د ڕزگاركرنا هه‌وه دا ژ وى قه‌نجییه‌كا مه‌زن هه‌بوو، دڤێت ل هه‌مى ده‌مان هوین شوكرا خودێ سه‌را وێ چه‌ندێ بكه‌ن.
{ 50 } { وَإِذْ فَرَقْنَا بِكُمُ الْبَحْرَ فَأَنْجَيْنَاكُمْ وَأَغْرَقْنَا آلَ فِرْعَوْنَ وَأَنْتُمْ تَنْظُرُونَ } وهوین وێ قهنجییا مه بيننه بيرا خۆ ده‌مێ مه ژ به‌ر هه‌وه ده‌ريا كه‌ركرى، ومه ڕێكێن هشك لێ چێكرين، ڤێجا هوين ژێ ده‌ربازبووين، ومه هوين ژ فيرعه‌ونى وله‌شكه‌رێ وى، و ژ تێچوونا د ئاڤێ دا ڕزگاركرين، ڤێجا ده‌مێ فيرعه‌ون وله‌شكه‌رێ وى د وان ڕێكێن هه‌وه ڕا هاتین ودایه ب دويڤ هه‌وه‌ڤه مه ل به‌ر چاڤێن هه‌وه ئه‌و خه‌ندقاندن.
{ 51 } { وَإِذْ وَاعَدْنَا مُوسَىٰ أَرْبَعِينَ لَيْلَةً ثُمَّ اتَّخَذْتُمُ الْعِجْلَ مِنْ بَعْدِهِ وَأَنْتُمْ ظَالِمُونَ } وهوین قهنجییا مه ل بيرا خۆ بينن: ده‌مێ بۆ ئينانه‌خوارا ته‌وراتێ ڕۆناهى وڕێنيشانده‌ر بۆ هه‌وه، مه ژڤان ب چل شه‌ڤان دايه مووسایى، ڤێجا ده‌مێ چوونا وى يێ كورت هه‌وه بۆ خۆ ب ده‌ليڤه زانى وهوين ڕابوون هه‌وه ئه‌و گۆلكێ هه‌وه ب ده‌ستێ خۆ چێكرى بۆ خۆ كره خودا وهه‌وه ژبلى خودێ په‌رستن بۆ وى كر، وهوين ب ڤى كارێ خۆ دزۆردار بوون.
{ 52 } { ثُمَّ عَفَوْنَا عَنْكُمْ مِنْ بَعْدِ ذَٰلِكَ لَعَلَّكُمْ تَشْكُرُونَ } پاشى مه هوين ژ ڤێ كريارا كرێت عه‌فيكرن، وپشتى زڤڕينا مووسایى مه تۆبا هه‌وه قه‌بويل كر، دا به‌لكى هوين سوپاسییا خودێ سه‌را قه‌نجییێن وى بكه‌ن، وبه‌ر ب كوفرێ وسه‌رداچوونێ ڤه نه‌چن.
{ 53 } { وَإِذْ آتَيْنَا مُوسَى الْكِتَابَ وَالْفُرْقَانَ لَعَلَّكُمْ تَهْتَدُونَ } وهوین بيرا خۆ ل قهنجییا مه بيننه‌ڤه ده‌مێ مه ئه‌و كيتاب دايه مووسایى يا كو حه‌قییێ ونه‌حه‌قییێ ژێك جودا دكه‌ت -كو ته‌وراته-؛ دا هوين پێ بێنه سه‌ر ڕێ.
{ 54 } { وَإِذْ قَالَ مُوسَىٰ لِقَوْمِهِ يَا قَوْمِ إِنَّكُمْ ظَلَمْتُمْ أَنْفُسَكُمْ بِاتِّخَاذِكُمُ الْعِجْلَ فَتُوبُوا إِلَىٰ بَارِئِكُمْ فَاقْتُلُوا أَنْفُسَكُمْ ذَٰلِكُمْ خَيْرٌ لَكُمْ عِنْدَ بَارِئِكُمْ فَتَابَ عَلَيْكُمْ ۚ إِنَّهُ هُوَ التَّوَّابُ الرَّحِيمُ } وهوین بيرا خۆ ل قهنجییا مه بيننه‌ڤه ده‌مێ مووسایى گۆتییه ملله‌تێ خۆ: هه‌وه زۆردارى ل خۆ كر ده‌مێ هه‌وه گۆلك بۆ خۆ كرییه خودا، ڤێجا هوین ل ئافرانده‌رێ خۆ بزڤڕن وتۆبه بكه‌ن: هنده‌ك ژ هه‌وه هنده‌كان بكوژن، وئه‌ڤه بۆ هه‌وه ل نك ئافرانده‌رێ هه‌وه چێتره ژ هه‌رمانا د ئاگرى دا، ئينا هه‌وه وه كر، ڤێجا خودێ منه‌ت ل هه‌وه كر وتۆبا هه‌وه قه‌بويلكر، هندى ئه‌وه ئه‌و پڕتۆبه‌وه‌رگره بۆ وى یێ تۆبه بكه‌ت ژ به‌نییێن وى، يێ دلۆڤانكاره ب وان.
{ 55 } { وَإِذْ قُلْتُمْ يَا مُوسَىٰ لَنْ نُؤْمِنَ لَكَ حَتَّىٰ نَرَى اللَّهَ جَهْرَةً فَأَخَذَتْكُمُ الصَّاعِقَةُ وَأَنْتُمْ تَنْظُرُونَ } وهوین ل بيرا خۆ بينن ده‌مێ هه‌وه گۆتى: ئه‌ى مووسا ئه‌م باوه‌رییێ نائينين كو ئه‌ڤ گۆتنا مه ژ ته گوهـ لێ دبت گۆتنا خودێیه، حه‌تا ئه‌م خودێ ئاشكه‌را نه‌بينين، ئينا ئاگره‌ك ژ عه‌سمانى هاته خوارێ وهه‌وه ئه‌و ب چاڤێن خۆ ديت، و ژ به‌ر گونه‌هێن هه‌وه، وبسته‌هییا هه‌وه ل سه‌ر خودێ، وى ئاگرى هوين گرتن وسۆتن.
{ 56 } { ثُمَّ بَعَثْنَاكُمْ مِنْ بَعْدِ مَوْتِكُمْ لَعَلَّكُمْ تَشْكُرُونَ } پاشى پشتى مرنا هه‌وه ب ئاگرى مه هوين جاره‌كا دى زێندى كرن، دا هوين سوپاسییا قهنجییا خودێ بكه‌ن، وئه‌ڤ مرنه عقووبه‌ك بوو بۆ وان، پاشى خودێ ئه‌و زێندى كرن دا ئه‌جه‌لێ وان پێك بێت.
{ 57 } { وَظَلَّلْنَا عَلَيْكُمُ الْغَمَامَ وَأَنْزَلْنَا عَلَيْكُمُ الْمَنَّ وَالسَّلْوَىٰ ۖ كُلُوا مِنْ طَيِّبَاتِ مَا رَزَقْنَاكُمْ ۖ وَمَا ظَلَمُونَا وَلَٰكِنْ كَانُوا أَنْفُسَهُمْ يَظْلِمُونَ } وهوین بيرا خۆ ل قهنجییا مه بينن ده‌مێ هوين ل عه‌ردى دبه‌رزه؛ مه عه‌ور ل هنداڤ هه‌وه ئينا دا ئه‌و سيبه‌رێ ل هه‌وه بكه‌ت، ومه گه‌زۆ وگۆشتێ ته‌يره‌كێ خۆش ب سه‌ر هه‌وه دا ئيناخوارێ، ومه گۆته هه‌وه: هوین ژ وى ڕزقێ پاقژ يێ مه دايه هه‌وه بخۆن، و ژ دينێ خۆ ده‌رنه‌كه‌ڤن، به‌لێ هه‌وه گوهدارى نه‌كر. ووان ب كافرییا نعمه‌تێن مه زۆردارى ل مه نه‌كرییه، به‌لكى وان زۆردارى ل خۆ دكر، چونكى ئه‌نجامێ وێ زۆردارییێ ل وان دزڤڕت.
{ 58 } { وَإِذْ قُلْنَا ادْخُلُوا هَٰذِهِ الْقَرْيَةَ فَكُلُوا مِنْهَا حَيْثُ شِئْتُمْ رَغَدًا وَادْخُلُوا الْبَابَ سُجَّدًا وَقُولُوا حِطَّةٌ نَغْفِرْ لَكُمْ خَطَايَاكُمْ ۚ وَسَنَزِيدُ الْمُحْسِنِينَ } وهوین قهنجییا مه ل بيرا خۆ بينن ده‌مێ مه گۆتى: هه‌ڕنه باژێرێ (به‌يتولمه‌قدسێ)، و ژ هه‌ر جهه‌كێ هه‌وه بڤێت هوين تێر ژ تشتێ وى يێ باش بخۆن، وده‌مێ هوين دچنه د باژێرى دا خۆ بۆ خودێ بچه‌مينن، وبێژن: خودايێ مه گونه‌هێن مه ژێ ببه، ئه‌م دێ د به‌رسڤا هه‌وه ئێين وگونه‌هێن هه‌وه ڤه‌شێرين، وئه‌م دێ خێرێ ل قه‌نجيكاران ژ به‌ر كريارێن وان زێده‌كه‌ين.
{ 59 } { فَبَدَّلَ الَّذِينَ ظَلَمُوا قَوْلًا غَيْرَ الَّذِي قِيلَ لَهُمْ فَأَنْزَلْنَا عَلَى الَّذِينَ ظَلَمُوا رِجْزًا مِنَ السَّمَاءِ بِمَا كَانُوا يَفْسُقُونَ } ڤێجا ئه‌وێن زۆردار وبه‌رزه ژ ئسرائيلییان گۆتنا خودێ گوهاڕت، وگۆتن وكريار هه‌مى وه‌ربادان، ده‌مێ ئه‌و ل سه‌ر پاشییێن خۆ ب ژۆركه‌فتين وگۆتين: دندكه‌ك د موییه‌كى دا، ووان يارى بۆ خۆ ب دينێ خودێ كرن، ئينا ژ به‌ر زێده‌گاڤییا وان وده‌ركه‌فتنا وان ژ گوهدارییا خودێ، خودێ عه‌زابه‌ك ژ عه‌سمانى ب سه‌ر وان دا باراند.
{ 60 } { وَإِذِ اسْتَسْقَىٰ مُوسَىٰ لِقَوْمِهِ فَقُلْنَا اضْرِبْ بِعَصَاكَ الْحَجَرَ ۖ فَانْفَجَرَتْ مِنْهُ اثْنَتَا عَشْرَةَ عَيْنًا ۖ قَدْ عَلِمَ كُلُّ أُنَاسٍ مَشْرَبَهُمْ ۖ كُلُوا وَاشْرَبُوا مِنْ رِزْقِ اللَّهِ وَلَا تَعْثَوْا فِي الْأَرْضِ مُفْسِدِينَ } وهوین وێ قهنجییا مه ل بيرا خۆ بينن، ده‌مێ هوين د به‌رزه‌بوونێ دا دتێهنى ومووساى ب خۆشكاندن ڤه ئاڤ بۆ هه‌وه ژ مه خواستى، ئينا مه گۆتێ: تو گۆپالێ خۆ ل كه‌ڤرى بده، ڤێجا وى وه كر، ئينا دووازده كانى ل دویڤ هژمارا ئویجاخان ژێ زان، د گه‌ل دياركرنا كانییا هه‌ر ئويجاخه‌كێ؛ دا ئه‌و سه‌را لێك نه‌كه‌ڤن، ومه گۆته وان: هوین ژ ڕزقێ خودێ بخۆن وڤه‌خۆن، و ب خرابى د عه‌ردى دا نه‌گه‌ڕن.
{ 61 } { وَإِذْ قُلْتُمْ يَا مُوسَىٰ لَنْ نَصْبِرَ عَلَىٰ طَعَامٍ وَاحِدٍ فَادْعُ لَنَا رَبَّكَ يُخْرِجْ لَنَا مِمَّا تُنْبِتُ الْأَرْضُ مِنْ بَقْلِهَا وَقِثَّائِهَا وَفُومِهَا وَعَدَسِهَا وَبَصَلِهَا ۖ قَالَ أَتَسْتَبْدِلُونَ الَّذِي هُوَ أَدْنَىٰ بِالَّذِي هُوَ خَيْرٌ ۚ اهْبِطُوا مِصْرًا فَإِنَّ لَكُمْ مَا سَأَلْتُمْ ۗ وَضُرِبَتْ عَلَيْهِمُ الذِّلَّةُ وَالْمَسْكَنَةُ وَبَاءُوا بِغَضَبٍ مِنَ اللَّهِ ۗ ذَٰلِكَ بِأَنَّهُمْ كَانُوا يَكْفُرُونَ بِآيَاتِ اللَّهِ وَيَقْتُلُونَ النَّبِيِّينَ بِغَيْرِ الْحَقِّ ۗ ذَٰلِكَ بِمَا عَصَوْا وَكَانُوا يَعْتَدُونَ } و ل بيرا خۆ بينن ده‌مێ مه خوارنا شرين، وته‌يرێن خۆش، ب سه‌ر هه‌وه دا ئيناينه خوارێ، ڤێجا وه‌كى هه‌ر جار هه‌وه قه‌نجى ژ بيركر، وبێنته‌نگى وشڕاتى گه‌هشته هه‌وه، وهه‌وه گۆت: ئه‌ى مووسا ئه‌م نه‌شێين ب خوارنه‌كا ب تنێ يا نه‌ئێته گوهاڕتن خۆ بگرين، ڤێجا تو بۆ مه ژ خودايێ خۆ بخوازه دا ئه‌و هنده‌ك خوارنێن دى ژ ده‌ركه‌فتییێ عه‌ردى، ژ به‌قلى وشينكاتى، وترۆزى ودان ودكاكێ دئێته خوارن، ونيسك، وپيڤازان، بده‌ته مه. مووساى -ب نه‌ڕازيبوون ڤه- گۆت: ئه‌رێ ما هوين ڤان خوارنێن كێم بهاتر دخوازن، وڤى ڕزقێ ب مفا يێ خودێ بۆ هه‌وه هلبژارتى هوين دهێلن؟ ژ ڤێ ده‌شتێ هه‌ڕنه هه‌ر باژێره‌كێ هه‌ى، گه‌له‌كێ ژ تشتێ دلێ هه‌وه دچتێ ل بيستان وبازارێن وى دێ بينن. وده‌مێ ئه‌و چووين بۆ وان ئاشكه‌را بوو كو ئه‌و د هه‌مى جهان دا هلبژارتنا خۆ ب پێش يا خودێ دئێخن، وئه‌و دلچوونێن خۆ به‌رى وێ ددانن يا خودێ بۆ وان هلبژارتى؛ له‌وا سالۆخه‌تێ ره‌زيلییێ وهه‌ژارییا دلى ب وان ڤه نويسیا، وئه‌و زڤڕين غه‌زه‌با خودێ د گه‌ل دا؛ چونكى وان پشت دا دينێ خودێ، وچونكى وان باوه‌رى ب ئايه‌تێن خودێ نه‌دئينا و ژ دوژمنى وزۆردارى وان پێغه‌مبه‌ر دكوشتن؛ ئه‌ڤه ژ به‌ر وێ نه‌گوهدارى وزێده‌گاڤییا وان ل سه‌ر توخويبێن خودايێ خۆ كرى.
{ 62 } { إِنَّ الَّذِينَ آمَنُوا وَالَّذِينَ هَادُوا وَالنَّصَارَىٰ وَالصَّابِئِينَ مَنْ آمَنَ بِاللَّهِ وَالْيَوْمِ الْآخِرِ وَعَمِلَ صَالِحًا فَلَهُمْ أَجْرُهُمْ عِنْدَ رَبِّهِمْ وَلَا خَوْفٌ عَلَيْهِمْ وَلَا هُمْ يَحْزَنُونَ } هندى خودان باوه‌رێن ڤێ ئوممه‌تێنه، یێن باوه‌رى ب خودێ وپێغه‌مبه‌رێ وى ئیناى، وكار ب شریعه‌تێ وێ كرى، وئه‌وێن به‌رى هنارتنا موحه‌ممه‌دى سلاڤ لێ بن بووينه ژ جوهى، وفه‌له، وصابئییان -وئه‌و ملله‌ته‌كن ل سه‌ر خوڕستییا خۆ مايينه، وچو دينێن ده‌سنيشانكرى بۆ وان نه‌بوون ئه‌و ل دويڤ بچن- ئه‌وێن هه هه‌مى ئه‌گه‌ر ب دورستى باوه‌رییێ ب خودێ، و ب ڕۆژا دويماهییێ بينن، وكاره‌كێ ل نك خودێ چاك بكه‌ن، جزايێ وان ل نك خودايێ وان هه‌يه، وترسا ل سه‌ر پاشه‌ڕۆژێ وپه‌شێمانییا ل سه‌ر ڕۆژێن بۆرى ناگه‌هته وان. به‌لێ پشتى هنارتنا موحه‌ممه‌دى سلاڤ لێ بن بۆ هه‌مى مرۆڤان، ژبلى دينێ وى، كو ئيسلامه خودێ دينه‌كێ دى ژ كه‌سێ قه‌بويل ناكه‌ت.
{ 63 } { وَإِذْ أَخَذْنَا مِيثَاقَكُمْ وَرَفَعْنَا فَوْقَكُمُ الطُّورَ خُذُوا مَا آتَيْنَاكُمْ بِقُوَّةٍ وَاذْكُرُوا مَا فِيهِ لَعَلَّكُمْ تَتَّقُونَ } وهوين -گهلى ئسرائيلییان- ل بيرا خۆ بينن ده‌مێ مه په‌يمانا موكم ژ هه‌وه وه‌رگرتى كو هوین باوه‌رییێ ب خودێ بينن وپه‌رستنا وى ب تنێ بكه‌ن، ومه چيايێ طوورى ڕاكره هنداڤى سه‌رێ هه‌وه، ومه گۆته هه‌وه: ئه‌و كيتابا مه دايه هه‌وه هوین باش بگرن وبپارێزن، و ب گۆتن وكريار هوین وێ ژ بير نهكهن؛ دا به‌لكى هوين ته‌قوایا من بكه‌ن و ژ جزادانا من بترسن.
{ 64 } { ثُمَّ تَوَلَّيْتُمْ مِنْ بَعْدِ ذَٰلِكَ ۖ فَلَوْلَا فَضْلُ اللَّهِ عَلَيْكُمْ وَرَحْمَتُهُ لَكُنْتُمْ مِنَ الْخَاسِرِينَ } پاشى جاره‌كا دى پشتى دانا په‌يمانێ وڕاكرنا چيایى وه‌كى عه‌ده‌تێ خۆ يێ هه‌رده‌م هه‌وه پشت دا وگوهدارى نه‌كر، وئه‌گه‌ر ژ به‌ر قهنجییا خودێ ل سه‌ر هه‌وه ودلۆڤانییا وى ب هه‌وه نه‌بايه، وكو ئه‌و ل گونه‌هێن هه‌وه بۆرى، هوين ل دنيايێ وئاخره‌تێ دا ژ زيانكاران بن.
{ 65 } { وَلَقَدْ عَلِمْتُمُ الَّذِينَ اعْتَدَوْا مِنْكُمْ فِي السَّبْتِ فَقُلْنَا لَهُمْ كُونُوا قِرَدَةً خَاسِئِينَ } و ب راستى هه‌وه -گهلى جوهییان- باش زانیبوو كانێ چ ب سه‌رێ پێشییێن هه‌وه ژ خه‌لكێ وى باژێڕى هاتبوو یێن بێ ئه‌مرییا خودێ كرى، ده‌مێ خودێ په‌یمان ژ وان وه‌رگرتى كو ئه‌و ڕۆژا شه‌نبییێ مه‌زن بكه‌ن، وڕاڤا ماسییان لێ نهكهن، به‌لێ وان فێلبازى كرن دا ڕاڤێ بكه‌ن، ده‌مێ وان ل شه‌نبییێ تۆڕ ڤه‌داین وبرك چێكرین؛ دا ماسى بكه‌ڤنێ، و ل ئێكشه‌نبێ ئه‌و دچوون ئه‌و ماسى دگرتن، ڤێجا ده‌مێ وان وه كرى، خودێ خه‌سف ل وان كر وئه‌و كرنه مه‌یموینكێن هاڤێتى وبێ بها.
{ 66 } { فَجَعَلْنَاهَا نَكَالًا لِمَا بَيْنَ يَدَيْهَا وَمَا خَلْفَهَا وَمَوْعِظَةً لِلْمُتَّقِينَ } ئينا مه ئه‌و گوند (باژێڕ) كره عيبره‌ت بۆ وان گوندێن ل به‌ر وپشت، دا ده‌نگ وباسێن وى و يا ب سه‌ر دا هاتى بگه‌هته وان، ومه ئه‌و كره عيبره‌ت بۆ هه‌ر ئێكێ پشتى وان ژى گونه‌هه‌كا وه‌سا بكه‌ت، ومه ئه‌و بۆ چاكان ژى كره بيرئينان؛ دا ئه‌و بزانن كو ئه‌ون يێن حه‌ق، ڤێجا دا موكم بمينن.
{ 67 } { وَإِذْ قَالَ مُوسَىٰ لِقَوْمِهِ إِنَّ اللَّهَ يَأْمُرُكُمْ أَنْ تَذْبَحُوا بَقَرَةً ۖ قَالُوا أَتَتَّخِذُنَا هُزُوًا ۖ قَالَ أَعُوذُ بِاللَّهِ أَنْ أَكُونَ مِنَ الْجَاهِلِينَ } وهوين -گهلى ئسرائیلییان- بيرا خۆ ل تاوانا پێشییێن خۆ بينن وسه‌رڕه‌قى وهه‌ڤڕكییا وان د گه‌ل مووساى كرى ده‌مێ وى گۆتییه وان: هندى خودێیه فه‌رمانێ ل هه‌وه دكه‌ت كو هوين چێله‌كێ سه‌رژێ بكه‌ن، وان ب خۆمه‌زنكرن ڤه گۆت: ئه‌رێ تو مه بۆ خۆ دكه‌يه جهێ پێترانكی ويارییان؟ ئينا مووساى گۆته وان: ئه‌ز خۆ ب خودێ دپارێزم كو ئه‌ز ژ ياريپێكه‌ران بم.
{ 68 } { قَالُوا ادْعُ لَنَا رَبَّكَ يُبَيِّنْ لَنَا مَا هِيَ ۚ قَالَ إِنَّهُ يَقُولُ إِنَّهَا بَقَرَةٌ لَا فَارِضٌ وَلَا بِكْرٌ عَوَانٌ بَيْنَ ذَٰلِكَ ۖ فَافْعَلُوا مَا تُؤْمَرُونَ } وان گۆت: تو ژ خودايێ خۆ بخوازه كو ئه‌و سالۆخه‌تێن ڤێ چێلێ بۆ مه ديار بكه‌ت، ئينا وى به‌رسڤا وان دا: هندى خودێیه يێ دبێژته هه‌وه: سالۆخه‌تێ وێ ئه‌وه دڤێت ئه‌و يا پير نه‌بت، ويا جوان ژى نه‌بت، وبلا ئه‌و د ناڤبه‌رێ دا يا ناڤنجى بت، ڤێجا له‌زێ د فه‌رمانا خودايێ خۆ دا بكه‌ن.
{ 69 } { قَالُوا ادْعُ لَنَا رَبَّكَ يُبَيِّنْ لَنَا مَا لَوْنُهَا ۚ قَالَ إِنَّهُ يَقُولُ إِنَّهَا بَقَرَةٌ صَفْرَاءُ فَاقِعٌ لَوْنُهَا تَسُرُّ النَّاظِرِينَ } ئينا ئه‌و ل هه‌ڤڕكییا خۆ زڤڕين وگۆتن: بۆ مه ژ خودايێ خۆ بخوازه دا ڕه‌نگێ وێ بۆ مه ديار بكه‌ت، وى گۆت: هندى ئه‌وه ئه‌و يێ دبێژت: ئه‌و چێله‌كا خوڕى زه‌ره، بینه‌ر ب ديتنا وێ شاد دبن.
{ 70 } { قَالُوا ادْعُ لَنَا رَبَّكَ يُبَيِّنْ لَنَا مَا هِيَ إِنَّ الْبَقَرَ تَشَابَهَ عَلَيْنَا وَإِنَّا إِنْ شَاءَ اللَّهُ لَمُهْتَدُونَ } ئسرائیلییان گۆته مووساى: تو بۆ مه ژ خودايێ خۆ بخوازه دا هێشتا ئه‌و سالۆخه‌تان بۆ مه ديار بكه‌ت ژ بلى ئه‌وێن بۆرین؛ چونكى چێلێن ب ڤى ڕه‌نگى گه‌له‌كن و ل به‌ر مه به‌رزه بوو كانێ دێ كيژكێ هلبژێرين؟ وئه‌گه‌ر خودێ حه‌ز بكه‌ت ئه‌م دێ ب وێ چێلێ كه‌ڤين يا فه‌رمان ب ڤه‌كوشتنا وێ هاتییه‌دان.
{ 71 } { قَالَ إِنَّهُ يَقُولُ إِنَّهَا بَقَرَةٌ لَا ذَلُولٌ تُثِيرُ الْأَرْضَ وَلَا تَسْقِي الْحَرْثَ مُسَلَّمَةٌ لَا شِيَةَ فِيهَا ۚ قَالُوا الْآنَ جِئْتَ بِالْحَقِّ ۚ فَذَبَحُوهَا وَمَا كَادُوا يَفْعَلُونَ } مووساى گۆت: هندى خودێیه يێ دبێژيت: ئه‌و چێله‌كه يا سه‌ربه‌ردايه نه جۆت پێ دئێته‌كرن ونه ئه‌و بۆ ئاڤدانێ دئێته ب كارئينان، ويا ساخله‌مه ژ هه‌مى ئێشان، و ژ ڕه‌نگێ وێ پێڤه‌تر چو ڕه‌نگێن دى لێ نينن، وان گۆت: نوكه ته ڕاستییا سالۆخه‌تێن چێلێ گۆت، وئه‌و نه‌چاربوون وێ سه‌رژێ بكه‌ن پشتى گه‌له‌ك چه‌پ وچوير لێداين، و ژ سه‌رڕه‌قییا وان نێزيك بوو ئه‌و وه نهكهن ژى. وده‌مێ وان شداندن كرى خودێ ژى ل سه‌ر وان شداند.
{ 72 } { وَإِذْ قَتَلْتُمْ نَفْسًا فَادَّارَأْتُمْ فِيهَا ۖ وَاللَّهُ مُخْرِجٌ مَا كُنْتُمْ تَكْتُمُونَ } وهوین ل بيرا خۆ بينن ده‌مێ هه‌وه مرۆڤه‌ك كوشتى وهوين د كوشتنا وى دا ب هه‌ڤڕكى چووین، هه‌ر ئێكى كوشتنا وى ژ سه‌ر خۆ قه‌لب ددا، وخودێ دێ وێ به‌رچاڤ كه‌ت يا هه‌وه ڤه‌دشارت ژ مه‌سه‌لا كوشتنا وى.
{ 73 } { فَقُلْنَا اضْرِبُوهُ بِبَعْضِهَا ۚ كَذَٰلِكَ يُحْيِي اللَّهُ الْمَوْتَىٰ وَيُرِيكُمْ آيَاتِهِ لَعَلَّكُمْ تَعْقِلُونَ } ئينا مه گۆت: هوین پارچه‌يه‌كا گۆشتێ ڤێ چێلا سه‌رژێكرى ل كه‌له‌خێ وى كوشتى بده‌ن، خودێ دێ وى زێندى كه‌ته‌ڤه، وئه‌و دێ بۆ هه‌وه به‌حسێ كوژه‌كێ خۆ كه‌ت. ڤێجا وان وه كر ئينا خودێ ئه‌و زێندى كر ووى كوژه‌كێ خۆ ئاشكه‌راكر. ب ڤى ڕه‌نگى خودێ مرییان ل ڕۆژا ڕابوونێ زێندى دكه‌ت، ونيشانێن شیان ومه‌زنییا خۆ نيشا هه‌وه دده‌ت -گهلى ئسرائیلییان-؛ دا به‌لكى هوين عه‌قلێ خۆ ب كار بينن، وخۆ ژ نه‌گوهدارییا وى بده‌نه پاش.
{ 74 } { ثُمَّ قَسَتْ قُلُوبُكُمْ مِنْ بَعْدِ ذَٰلِكَ فَهِيَ كَالْحِجَارَةِ أَوْ أَشَدُّ قَسْوَةً ۚ وَإِنَّ مِنَ الْحِجَارَةِ لَمَا يَتَفَجَّرُ مِنْهُ الْأَنْهَارُ ۚ وَإِنَّ مِنْهَا لَمَا يَشَّقَّقُ فَيَخْرُجُ مِنْهُ الْمَاءُ ۚ وَإِنَّ مِنْهَا لَمَا يَهْبِطُ مِنْ خَشْيَةِ اللَّهِ ۗ وَمَا اللَّهُ بِغَافِلٍ عَمَّا تَعْمَلُونَ } به‌لێ هه‌وه مفا ژ وێ چه‌ندێ نه‌دیت، وپشتى ڤان هه‌مى موعجيزه‌يێن په‌رده‌دڕ دلێن هه‌وه ڕه‌ق ودژوار بوون، وچو تێدا نه‌چوو، وئه‌و به‌رانبه‌ر ئايه‌تێن ئاشكه‌را يێن من نيشا هه‌وه داين نه‌رم نه‌بوون، حه‌تا دلێن هه‌وه وه‌كى كه‌ڤرێن كه‌ڕ لێ هاتن، به‌لكى هێشتا ڕه‌قتر ژى لێ هاتن؛ چونكى ژ كه‌ڤران هنده‌ك هه‌نه دپه‌قن وئه‌و ئاڤ ژێ دزێت، یا دبته رويبارێن بۆش، وهنده‌ك كه‌ڤر هه‌نه شه‌ق دبن، ڤێجا كانى ژێ ده‌ردكه‌ڤن، وهنده‌ك كه‌ڤر ژ ترسا خودێ دا ژ سه‌رێ چيايان ژۆردا دكه‌ڤن. وخودێ يێ بێ ئاگه‌هـ نينه ژ وى تشتێ هوين دكه‌ن.
{ 75 } { أَفَتَطْمَعُونَ أَنْ يُؤْمِنُوا لَكُمْ وَقَدْ كَانَ فَرِيقٌ مِنْهُمْ يَسْمَعُونَ كَلَامَ اللَّهِ ثُمَّ يُحَرِّفُونَهُ مِنْ بَعْدِ مَا عَقَلُوهُ وَهُمْ يَعْلَمُونَ } گهلى موسلمانان ما هه‌وه كريارێن ئسرائيلییان ژ بيركرن، ڤێجا دلێ هه‌وه دچتێ كو ئه‌و جوهى باوه‌رییێ ب دينێ هه‌وه بينن؟ و ب ڕاستى زانايێن وان گوهدارییا گۆتنا خودێ ژ ته‌وراتێ دكر، پاشى پشتى ئه‌و تێگه‌هشتين وڕاستییا وێ زانى ئه‌و ڕابوون وه‌ربادان ئێخستێ، ب شرۆڤه‌كرنا خه‌له‌ت، يان ب گوهۆڕينا په‌يڤێن وێ، ووان دزانى كو ئه‌و ژ قه‌ستا و ژ دره‌و يێ وه‌ربادانێ دئێخنه گۆتنا خودێ.
{ 76 } { وَإِذَا لَقُوا الَّذِينَ آمَنُوا قَالُوا آمَنَّا وَإِذَا خَلَا بَعْضُهُمْ إِلَىٰ بَعْضٍ قَالُوا أَتُحَدِّثُونَهُمْ بِمَا فَتَحَ اللَّهُ عَلَيْكُمْ لِيُحَاجُّوكُمْ بِهِ عِنْدَ رَبِّكُمْ ۚ أَفَلَا تَعْقِلُونَ } ئه‌و جوهیێن هه ئه‌گه‌ر هاتنه ڕاستا خودان باوه‌ران ب ئه‌زمانێ خۆ دبێژن: مه باوه‌رى ب دينێ هه‌وه وپێغه‌مبه‌رێ هه‌وه يێ به‌حسێ وى د ته‌وراتێ دا هاتى ئينايه، وده‌مێ هنده‌ك ژ ڤان منافقێن جوهییان ب تنێ مانه د گه‌ل هنده‌كان، ژ بێ باوه‌رى ئه‌و دبێژن: ئه‌رێ هوين وى تشتى بۆ خودان باوه‌ران دبێژن يێ خودێ د ته‌وراتێ دا بۆ هه‌وه ئاشكه‌راكرى ژ به‌حسێ موحه‌ممه‌دى؛ دا ئه‌و ل نك خودايێ هه‌وه ل ڕۆژا ڕابوونێ ب هێجه‌ت بكه‌ڤن؟ ئه‌رێ ما هوين تێ ناگه‌هن وهشيار نابن؟
{ 77 } { أَوَلَا يَعْلَمُونَ أَنَّ اللَّهَ يَعْلَمُ مَا يُسِرُّونَ وَمَا يُعْلِنُونَ } ئه‌رێ ئه‌و ڤان هه‌مى تاوانان دكه‌ن، وئه‌و نزانن هندى خودێیه هه‌مى تشتێ ئه‌و ڤه‌دشێرن وئاشكه‌را دكه‌ن دزانت؟
{ 78 } { وَمِنْهُمْ أُمِّيُّونَ لَا يَعْلَمُونَ الْكِتَابَ إِلَّا أَمَانِيَّ وَإِنْ هُمْ إِلَّا يَظُنُّونَ } و ژ جوهییان هنده‌ك هه‌نه خواندن ونڤيسينێ نزانن، وته‌وراتێ وتشتێ تێدا هاتی ژ سالۆخه‌تێن پێغه‌مبه‌رێ خودێ موحه‌ممه‌دى -سلاڤ لێ بن- نزانن، و ب تنێ دره‌و وهنده‌ك هزرێن خراب ژ وێ چه‌ندێ ل نك وان هه‌نه.
{ 79 } { فَوَيْلٌ لِلَّذِينَ يَكْتُبُونَ الْكِتَابَ بِأَيْدِيهِمْ ثُمَّ يَقُولُونَ هَٰذَا مِنْ عِنْدِ اللَّهِ لِيَشْتَرُوا بِهِ ثَمَنًا قَلِيلًا ۖ فَوَيْلٌ لَهُمْ مِمَّا كَتَبَتْ أَيْدِيهِمْ وَوَيْلٌ لَهُمْ مِمَّا يَكْسِبُونَ } ڤێجا نه‌مان وتێچوون بۆ وان مه‌زنه زانايێن جوهییان بت ئه‌وێن كيتابێ ب ده‌ستێ خۆ دنڤيسن، پاشى دبێژن: ئه‌ڤه ژ نك خودێیه و د ته‌وراتێ دا هاتیيه. وئه‌و ب خۆ نه ئه‌وه یا خودێ بۆ پێغه‌به‌رێ خۆ مووساى سلاڤ لێ بن هنارتى، وئه‌و ڤى كارى دكه‌ن دا به‌رانبه‌ر وى په‌رتاله‌كێ دنيايێ وه‌ربگرن. ڤێجا ژ به‌ر نڤيسينا وان بۆ ڤێ نه‌حه‌قییێ ب ده‌ستێن خۆ جزايه‌كێ ئه‌و پێ تێ بچن بۆ وان هه‌يه، وجزايه‌كێ ئه‌و پێ تێ بچن بۆ وان هه‌يه ژ به‌ر وى مالێ حه‌رام وه‌كى به‌رتيلان وهنده‌ك تشتێن دى، يێ ئه‌و به‌رانبه‌ر نه‌حه‌قییێ وه‌ردگرن.
{ 80 } { وَقَالُوا لَنْ تَمَسَّنَا النَّارُ إِلَّا أَيَّامًا مَعْدُودَةً ۚ قُلْ أَتَّخَذْتُمْ عِنْدَ اللَّهِ عَهْدًا فَلَنْ يُخْلِفَ اللَّهُ عَهْدَهُ ۖ أَمْ تَقُولُونَ عَلَى اللَّهِ مَا لَا تَعْلَمُونَ } وئسرائيلییان گۆت: ل ئاخره‌تێ هنده‌ك ڕۆژێن هژمارا وان كێم تێ نه‌بن ئاگر ب مه ناكه‌ڤت. ئه‌ى پێغه‌مبه‌ر، بۆ شكاندنا هزرا وان یا به‌طال تو بێژێ: ئه‌رێ هه‌وه په‌يمانه‌ك ب ڤێ چه‌ندێ ژ خودێ وه‌رگرتییه، وهندى خودێیه ل په‌يمانا خۆ لێڤه نابت؟ به‌لكى هوين ژ دره‌و وى تشتێ هوين نه‌زانن ل سه‌ر ناڤێ خودێ دبێژن؟
{ 81 } { بَلَىٰ مَنْ كَسَبَ سَيِّئَةً وَأَحَاطَتْ بِهِ خَطِيئَتُهُ فَأُولَٰئِكَ أَصْحَابُ النَّارِ ۖ هُمْ فِيهَا خَالِدُونَ } حوكمێ خودێ يێ خۆجهه: كو هه‌ر كه‌سێ خرابییان بكه‌ت حه‌تا ئه‌و خرابى به‌رێ وى بده‌نه كوفرێ، وگونه‌هێن وى ژ هه‌مى لايان ڤه دۆرێ لێ بگرن، ئه‌وێن هه‌نه ئه‌و موشرك وكافرێن ده‌مه‌كێ بێ ڤه‌بڕين دێ د ئاگرێ جه‌هنه‌مێ دا بن.
{ 82 } { وَالَّذِينَ آمَنُوا وَعَمِلُوا الصَّالِحَاتِ أُولَٰئِكَ أَصْحَابُ الْجَنَّةِ ۖ هُمْ فِيهَا خَالِدُونَ } وبه‌رانبه‌ر ڤێ چه‌ندێ حوكمێ خودێ يێ خۆجهه كو: هندى ئه‌ون یێن ژ دل باوه‌رى ب خودێ وپێغه‌مبه‌رێ وى ئيناى، وئه‌و كاركرين يێن د گه‌ل شريعه‌تێ خودێ يێ بۆ پێغه‌مبه‌رێ خۆ هنارتى دڕێككه‌فتى، ئه‌وێن هه ل ئاخره‌تێ بێ ڤه‌بڕين دێ د به‌حه‌شتێ دا بن.
{ 83 } { وَإِذْ أَخَذْنَا مِيثَاقَ بَنِي إِسْرَائِيلَ لَا تَعْبُدُونَ إِلَّا اللَّهَ وَبِالْوَالِدَيْنِ إِحْسَانًا وَذِي الْقُرْبَىٰ وَالْيَتَامَىٰ وَالْمَسَاكِينِ وَقُولُوا لِلنَّاسِ حُسْنًا وَأَقِيمُوا الصَّلَاةَ وَآتُوا الزَّكَاةَ ثُمَّ تَوَلَّيْتُمْ إِلَّا قَلِيلًا مِنْكُمْ وَأَنْتُمْ مُعْرِضُونَ } وهوين گهلى ئسرائيلییان ل بيرا خۆ بينن ده‌مێ مه په‌يمانه‌كا موكم ژ هه‌وه وه‌رگرتى كو: هوین ب تنێ په‌رستنا خودێ بكه‌ن، وقه‌نجییێ د گه‌ل ده‌يك وبابان بكه‌ن، و د گه‌ل مرۆڤێن خۆ يێن نێزيك، و د گه‌ل وان زارۆكان یێن بابێن وان مرین وهێشتا ئه‌و بالغ نه‌بووين، و د گه‌ل مرۆڤێن هه‌وجه یێن هند مال نه‌هه‌ى تێرا وان بكه‌ت، وكو هوین د گه‌ل خه‌لكى قه‌نج باخڤن، د گه‌ل كرنا نڤێژێ ودانا زه‌كاتێ، پاشى هه‌وه -كێم تێ نه‌بن- پشتا خۆ دايێ، وهه‌وه په‌يمان شكاند، وهوين د پشتدانێ دا دبه‌رده‌وامن.
{ 84 } { وَإِذْ أَخَذْنَا مِيثَاقَكُمْ لَا تَسْفِكُونَ دِمَاءَكُمْ وَلَا تُخْرِجُونَ أَنْفُسَكُمْ مِنْ دِيَارِكُمْ ثُمَّ أَقْرَرْتُمْ وَأَنْتُمْ تَشْهَدُونَ } وهوين گهلى ئسرائيلیان ل بيرا خۆ بينن ده‌مێ مه د ته‌وراتێ دا په‌يمانه‌كا موكم ژ هه‌وه وه‌رگرتى كو: حه‌رامه هنده‌ك ژ هه‌وه خوينا هنده‌كان بڕێژن، وهنده‌ك ژ هه‌وه هنده‌كان ژ وارێ وان ده‌ربێخن، پاشى هه‌وه ئعتراف ب وێ چه‌ندێ كر، وهه‌وه شاهده‌يى ل سه‌ر ڕاستییا وێ چه‌ندێ دا.
{ 85 } { ثُمَّ أَنْتُمْ هَٰؤُلَاءِ تَقْتُلُونَ أَنْفُسَكُمْ وَتُخْرِجُونَ فَرِيقًا مِنْكُمْ مِنْ دِيَارِهِمْ تَظَاهَرُونَ عَلَيْهِمْ بِالْإِثْمِ وَالْعُدْوَانِ وَإِنْ يَأْتُوكُمْ أُسَارَىٰ تُفَادُوهُمْ وَهُوَ مُحَرَّمٌ عَلَيْكُمْ إِخْرَاجُهُمْ ۚ أَفَتُؤْمِنُونَ بِبَعْضِ الْكِتَابِ وَتَكْفُرُونَ بِبَعْضٍ ۚ فَمَا جَزَاءُ مَنْ يَفْعَلُ ذَٰلِكَ مِنْكُمْ إِلَّا خِزْيٌ فِي الْحَيَاةِ الدُّنْيَا ۖ وَيَوْمَ الْقِيَامَةِ يُرَدُّونَ إِلَىٰ أَشَدِّ الْعَذَابِ ۗ وَمَا اللَّهُ بِغَافِلٍ عَمَّا تَعْمَلُونَ } پاشى هوين ئه‌ى گه‌لۆ، ئه‌ڤه‌نه هنده‌ك ژ هه‌وه يێ هنده‌كان دكوژن، وهنده‌ك ژ هه‌وه يێ هنده‌كان ژ جهێ وان ده‌رتێخن، وهه‌ر ده‌سته‌كه‌ك ژ هه‌وه ب ته‌عدايى خۆ ل سه‌ر برايێن خۆ ب هێز دئێخن. وئه‌گه‌ر ئه‌و ب ئێخسيرى ژ ده‌ستێ دوژمنان بێنه نك هه‌وه هوين به‌رگه‌ڕيانێ دكه‌ن، ب دانا فديێ، دا وان ژ ئێخسيرییێ ئازاد بكه‌ن، د گه‌ل كو ده‌رێخستنا وان ژ وارێ وان ل سه‌ر هه‌وه يا حه‌رامه. چ كاره‌كێ كرێته هوين دكه‌ن ده‌مێ هوين باوه‌رییێ ب هنده‌ك ئه‌حكامێن ته‌وراتێ دئينن وكافرییێ ب هنده‌كێ دكه‌ن! ڤێجا هه‌چى كه‌سێ ژ هه‌وه ڤێ چه‌ندێ بكه‌ت ژبلى شه‌رمزارییا د دنيايێ دا وى چو جزايه‌ك نابت. و ل ڕۆژا ڕابوونێ خودێ دێ وان زڤڕينته دژوارترين عه‌زابێ د ئاگرى دا، وخودێ يێ بێ ئاگه‌هـ نينه ژ وى تشتێ هوين دكه‌ن.
{ 86 } { أُولَٰئِكَ الَّذِينَ اشْتَرَوُا الْحَيَاةَ الدُّنْيَا بِالْآخِرَةِ ۖ فَلَا يُخَفَّفُ عَنْهُمُ الْعَذَابُ وَلَا هُمْ يُنْصَرُونَ } ئه‌و ئه‌ون يێن ژينا دنيايێ ب سه‌ر ئاخره‌تێ ئێخستى، ڤێجا عه‌زاب ل سه‌ر وان نائێته سڤككرن، وئه‌وان پشته‌ڤانه‌ك نينه وان ژ عه‌زابا خودێ بپارێزت.
{ 87 } { وَلَقَدْ آتَيْنَا مُوسَى الْكِتَابَ وَقَفَّيْنَا مِنْ بَعْدِهِ بِالرُّسُلِ ۖ وَآتَيْنَا عِيسَى ابْنَ مَرْيَمَ الْبَيِّنَاتِ وَأَيَّدْنَاهُ بِرُوحِ الْقُدُسِ ۗ أَفَكُلَّمَا جَاءَكُمْ رَسُولٌ بِمَا لَا تَهْوَىٰ أَنْفُسُكُمُ اسْتَكْبَرْتُمْ فَفَرِيقًا كَذَّبْتُمْ وَفَرِيقًا تَقْتُلُونَ } وب راستى مه ته‌ورات دابوو مووساى، ومه هنده‌ك پێغه‌مبه‌رێن دى ژ ئسرائيلییان ب دويڤ وى دا هنارتن، ومه نيشانێن ئاشكه‌را دانه عيسايێ كوڕێ مه‌ريه‌مێ، ومه ئه‌و ب جبريلى ب هێز ئێخست. ئه‌رێ ڤێجا هه‌ر گاڤه‌كا پێغه‌مبه‌ره‌ك بۆ هه‌وه هات ب وه‌حییه‌كا ژ نك خودێ يا كو نه د گه‌ل دلچوونێن هه‌وه بت هوين دێ خۆ مه‌زن كه‌ن، ده‌سته‌كه‌كێ ژ وان دێ دره‌وين ده‌رێخن وده‌سته‌كه‌كێ دێ كوژن؟
{ 88 } { وَقَالُوا قُلُوبُنَا غُلْفٌ ۚ بَلْ لَعَنَهُمُ اللَّهُ بِكُفْرِهِمْ فَقَلِيلًا مَا يُؤْمِنُونَ } وئسرائیلییان گۆته پێغه‌مبه‌رێ خودێ موحه‌ممه‌دى سلاڤ لێ بن: دلێن مه دپێچاينه، گۆتنا ته تێدا ناچت. وئه‌و ب خۆ وه‌سا نينه وه‌كى ئه‌و دبێژن، به‌لكى له‌عنه‌ت ل دلێن وان يێن هاتينه‌كرن، وئه‌و دخه‌‌تمكرينه، و ژ به‌ر بێ باوه‌رییا وان ئه‌و ژ ڕه‌حما خودێ دده‌رێخستينه، ڤێجا باوه‌رییه‌كا كێم تێ نه‌بت یا چو مفایێ وان تێدا نه، ئه‌و باوه‌رییێ نائينن.
{ 89 } { وَلَمَّا جَاءَهُمْ كِتَابٌ مِنْ عِنْدِ اللَّهِ مُصَدِّقٌ لِمَا مَعَهُمْ وَكَانُوا مِنْ قَبْلُ يَسْتَفْتِحُونَ عَلَى الَّذِينَ كَفَرُوا فَلَمَّا جَاءَهُمْ مَا عَرَفُوا كَفَرُوا بِهِ ۚ فَلَعْنَةُ اللَّهِ عَلَى الْكَافِرِينَ } وده‌مێ قورئان ژ نك خودێ بۆ وان هاتى ڕاستییا وێ يا د گه‌ل وان ژ ته‌وراتێ تێدا بوو وان باوه‌رى پێ نه‌ئينا، وپێغه‌مبه‌رينییا موحه‌ممه‌دى سلاڤ لێ بن ڕه‌دكر، ووان به‌رى هنارتنا وى دخواست ب وى بشێنه بوتپه‌ڕێسێن عه‌ره‌بان، ودگۆتن: ده‌مێ پێغه‌مبه‌رێ دويماهییا زه‌مانى نێزيك بوويه، ئه‌گه‌ر ئه‌و هات ئه‌م دێ دويكه‌فتنا وى كه‌ين، و د گه‌ل وى دا دێ شه‌ڕێ هه‌وه كه‌ين. ڤێجا ده‌مێ ئه‌و پێغه‌مبه‌ر يێ وان سالۆخه‌ت وڕاستگۆيییا وى دزانى بۆ وان هاتى، وان باوه‌رى پێ نه‌ئينا وئه‌و دره‌وين ده‌رێخست، ڤێجا له‌عنه‌تا خودێ ل هه‌ر ئێكى بت يێ كافرى ب پێغه‌مبه‌رێ خودێ موحه‌ممه‌دى سلاڤ لێ بن كرى، و ب كيتابا وى يا خودێ ب وه‌حى بۆ وى هنارتى.
{ 90 } { بِئْسَمَا اشْتَرَوْا بِهِ أَنْفُسَهُمْ أَنْ يَكْفُرُوا بِمَا أَنْزَلَ اللَّهُ بَغْيًا أَنْ يُنَزِّلَ اللَّهُ مِنْ فَضْلِهِ عَلَىٰ مَنْ يَشَاءُ مِنْ عِبَادِهِ ۖ فَبَاءُوا بِغَضَبٍ عَلَىٰ غَضَبٍ ۚ وَلِلْكَافِرِينَ عَذَابٌ مُهِينٌ } تشته‌كێ كرێت بوو ئسرائيلییان بۆ خۆ هلبژارتى؛ كو وان ژ زۆردارى ودلڕه‌شى باوه‌رى ب كوفرێ گوهاڕتى كو خودێ ژ قهنجییا خۆ قورئان بۆ پێغه‌مبه‌رێ خۆ موحه‌ممه‌دى سلاڤ لێ بن ئينا خوارێ، ڤێجا ئه‌و ب غه‌زه‌به‌كا ژ نك خودێ ڤه ل سه‌ر وان هاتى زڤڕين، ژ به‌ر نه‌باوه‌رى ئينانا وان ب موحه‌ممه‌د پێغه‌مبه‌رى سلاڤ لێ بن، پشتى غه‌زه‌به‌كا دى یا خودێ یا ب سه‌ر وان دا هاتى ژ به‌ر گوهۆڕین وده‌ستێڤه‌دانا وان بۆ ته‌وراتێ. وبۆ وان یێن كافرى ب پێغه‌مبه‌رينییا موحه‌ممه‌دى سلاڤ لێ بن كرى عه‌زابه‌كا وه‌سا هه‌يه ئه‌و پێ بشكێن وڕه‌زيل ببن.
{ 91 } { وَإِذَا قِيلَ لَهُمْ آمِنُوا بِمَا أَنْزَلَ اللَّهُ قَالُوا نُؤْمِنُ بِمَا أُنْزِلَ عَلَيْنَا وَيَكْفُرُونَ بِمَا وَرَاءَهُ وَهُوَ الْحَقُّ مُصَدِّقًا لِمَا مَعَهُمْ ۗ قُلْ فَلِمَ تَقْتُلُونَ أَنْبِيَاءَ اللَّهِ مِنْ قَبْلُ إِنْ كُنْتُمْ مُؤْمِنِينَ } وئه‌گه‌ر هنده‌ك موسلمانان گۆته جوهییان: باوه‌رییێ ب وێ بينن يا خودێ ژ قورئانێ ئينايه خوارێ، ئه‌و دێ بێژن: ئه‌م دێ باوه‌رییێ ب وێ ئينين يا بۆ پێغه‌مبه‌رێن مه هاتییه خوارێ، وتشتێ پشتى وێ چه‌ندێ خودێ ئينايه خوارێ ئه‌و باوه‌رییێ پێ نائينن، وئه‌وه حه‌قى، يا كو ڕاستییا وێ ئاشكه‌را دكه‌ت ئه‌وا د گه‌ل وان هه‌ى. وئه‌گه‌ر وان ب دورستى باوه‌رى ب كيتابێن خۆ ئينابا، ئه‌و دا باوه‌رییێ ب وێ قورئانێ ژى ئينن یا ئه‌و ڕاست ده‌رێخستى. تو -ئه‌ى پێغه‌مبه‌ر- بێژه وان: ئه‌گه‌ر هوين دخودان باوه‌رن ب وێ يا خودێ بۆ هه‌وه ئينايه خوارێ، ئه‌رێ بۆچى به‌رى نوكه هه‌وه پێغه‌مبه‌رێن خودێ دكوشتن؟
{ 92 } { وَلَقَدْ جَاءَكُمْ مُوسَىٰ بِالْبَيِّنَاتِ ثُمَّ اتَّخَذْتُمُ الْعِجْلَ مِنْ بَعْدِهِ وَأَنْتُمْ ظَالِمُونَ } و ب ڕاستى پێغه‌مبه‌رێ خودێ مووسا ب نيشانێن ئاشكه‌را ڤه ل سه‌ر پێغه‌مبه‌رينییا خۆ بۆ هه‌وه هاتبوو، وه‌كى طووفانێ وكولى وسپيهـ وبه‌قان، وتشتێن دى ژى يێن به‌حسێ وان د قورئانا مه‌زن دا هاتى، و د گه‌ل هندێ پشتى مووسا ل دويڤ ژڤانێ خودايێ خۆ چووى هه‌وه گۆلك په‌ڕێسى، وهوين ب سه‌ر توخويبێن خودێ دا دچوويينه.
{ 93 } { وَإِذْ أَخَذْنَا مِيثَاقَكُمْ وَرَفَعْنَا فَوْقَكُمُ الطُّورَ خُذُوا مَا آتَيْنَاكُمْ بِقُوَّةٍ وَاسْمَعُوا ۖ قَالُوا سَمِعْنَا وَعَصَيْنَا وَأُشْرِبُوا فِي قُلُوبِهِمُ الْعِجْلَ بِكُفْرِهِمْ ۚ قُلْ بِئْسَمَا يَأْمُرُكُمْ بِهِ إِيمَانُكُمْ إِنْ كُنْتُمْ مُؤْمِنِينَ } وهوین ل بيرا خۆ بينن ده‌مێ مه په‌يمانه‌كا موكم ژ هه‌وه وه‌رگرتى كو تشتێ مووسا بۆ هه‌وه پێ بێت ژ ته‌وراتێ هوين قه‌بويل بكه‌ن، ڤێجا هه‌وه په‌يمان شكاند، ئينا مه چيايێ طوورى ڕاكره هنداڤى سه‌رێ هه‌وه، ومه گۆته هه‌وه: ئه‌وا مه بۆ هه‌وه ئينايى موكم بگرن، وگوهدان وگوهدارییێ بكه‌ن، ئه‌گه‌ر نه.. ئه‌م چيايى دێ ب سه‌ر هه‌وه دا به‌رده‌ين، ئينا هه‌وه گۆت: مه گوهـ ل گۆتنا ته بوو وئه‌م گوهدارییێ ناكه‌ين؛ چونكى ژ به‌ر زێده ب ناڤداچوونا هه‌وه د ناڤ كوفرێ دا، ڤیانا په‌ڕستنا گۆلكێ د دلێن هه‌وه دا گه‌ڕيابوو. تو -ئه‌ى پێغه‌مبه‌ر- بێژه وان: پيسه تشته باوه‌رییا هه‌وه فه‌رمانێ پێ ل هه‌وه دكه‌ت، ئه‌گه‌ر هوين د خودان باوه‌رن ب وێ يا خودێ بۆ هه‌وه ئينايه خوارێ.
{ 94 } { قُلْ إِنْ كَانَتْ لَكُمُ الدَّارُ الْآخِرَةُ عِنْدَ اللَّهِ خَالِصَةً مِنْ دُونِ النَّاسِ فَتَمَنَّوُا الْمَوْتَ إِنْ كُنْتُمْ صَادِقِينَ } تو -ئه‌ى پێغه‌مبه‌ر- بێژه وان جوهییێن هزر دكه‌ن به‌حه‌شت بۆ وان ب تنێیه؛ ژ به‌ر كو يا ژ وان ڤه ژ ناڤبه‌را هه‌مى مرۆڤان ب تنێ ئه‌و وه‌لییێن خودێ وخۆشتڤى وكوڕێن وينه: ئه‌گه‌ر مه‌سه‌له وه‌سايه، كانێ نفرينێ ب مرنێ ل دره‌وينان بكه‌ن ژ هه‌وه بن یان ژ خه‌لكێ دى بن، ئه‌گه‌ر هوين د ڤێ گۆتنا خۆ دا دراستگۆنه.
{ 95 } { وَلَنْ يَتَمَنَّوْهُ أَبَدًا بِمَا قَدَّمَتْ أَيْدِيهِمْ ۗ وَاللَّهُ عَلِيمٌ بِالظَّالِمِينَ } وقه‌ت ئه‌و وێ چه‌ندێ ناكه‌ن؛ ژ به‌ر كو ئه‌و ڕاستگۆيییا موحه‌ممه‌د پێغه‌مبه‌رى سلاڤ لێ بن دزانن، وئه‌و دره‌وينییا خۆ ژى دزانن، و ژ به‌ر كوفر ونه‌گوهدارییا وان كرى، يا كو وان ژ به‌حه‌شتێ بێ بار دكه‌ت وبه‌رێ وان دده‌ته ئاگرى. وخودێ ب زۆرداران ژ به‌نیێن خۆ يێ پڕزانايه، وئه‌و سه‌را وێ چه‌ندێ دێ وان جزاده‌ت.
{ 96 } { وَلَتَجِدَنَّهُمْ أَحْرَصَ النَّاسِ عَلَىٰ حَيَاةٍ وَمِنَ الَّذِينَ أَشْرَكُوا ۚ يَوَدُّ أَحَدُهُمْ لَوْ يُعَمَّرُ أَلْفَ سَنَةٍ وَمَا هُوَ بِمُزَحْزِحِهِ مِنَ الْعَذَابِ أَنْ يُعَمَّرَ ۗ وَاللَّهُ بَصِيرٌ بِمَا يَعْمَلُونَ } ومسوگه‌ر تو -ئه‌ى پێغه‌مبه‌ر- دێ زانى كو جوهى ژ هه‌مى مرۆڤان پتر حه‌ز ژ درێژییا ژينێ دكه‌ن، ئه‌گه‌ر ئه‌و چه‌ند ژينه‌كا ڕه‌زيل و بێ بها ژى بت، به‌لكى ڤيانا وان بۆ ژییێ درێژ خۆ ژ يا بوتپه‌رێسان ژى پتره. مرۆڤێ جوهى دخوازت يێ هزار سالى بت، وئه‌ڤ ژییێ درێژ -ئه‌گه‌ر بۆ وى بێته‌دان ژى- ئه‌و وى ژ عه‌زابا خودێ دوير نائێخت. وتشته‌ك ژ كريارێن وان ل خودێ نائێته ڤه‌شارتن، وئه‌و دێ وان سه‌را جزا ده‌ت، جزایه‌كێ هه‌ژى وان بت .
{ 97 } { قُلْ مَنْ كَانَ عَدُوًّا لِجِبْرِيلَ فَإِنَّهُ نَزَّلَهُ عَلَىٰ قَلْبِكَ بِإِذْنِ اللَّهِ مُصَدِّقًا لِمَا بَيْنَ يَدَيْهِ وَهُدًى وَبُشْرَىٰ لِلْمُؤْمِنِينَ } تو -ئه‌ى پێغه‌مبه‌ر- بێژه جوهییان ده‌مێ وان گۆتى: هندى جبريله ئه‌وه دوژمنێ مه ژ فريشته‌يان: هه‌چییێ دوژمنێ جبريلى بت، پانێ وى ب ئانه‌هییا خودێ قورئان ل سه‌ر دلێ ته يا ئينايه خوارێ، ئه‌و ڕاستییا كیتابێن خودێ یێن به‌رى خۆ ئاشكه‌را دكه‌ت، وئه‌و ڕێنيشانده‌ره بۆ حه‌قییێ، ومزگينگه‌هینه بۆ وان یێن باوه‌رییێ پێ دئینن كو هه‌ر خێره‌كا هه‌بت ل دنيايێ وئاخره‌تێ دێ گه‌هته وان.
{ 98 } { مَنْ كَانَ عَدُوًّا لِلَّهِ وَمَلَائِكَتِهِ وَرُسُلِهِ وَجِبْرِيلَ وَمِيكَالَ فَإِنَّ اللَّهَ عَدُوٌّ لِلْكَافِرِينَ } هه‌چییێ دوژمناتییا خودێ وفريشته‌يێن وى وپێغه‌مبه‌رێن وى ژ ملیاكه‌تان یان مرۆڤان بكه‌ت، و ب تايبه‌تى هه‌ردو فريشته‌يان: جبريلى وميكالى؛ چونكى جوهییان ژ دره‌و دگۆت: جبریل دوژمنێ مه‌یه ومیكال هه‌ڤالێ مه‌یه.. تو ب وان بده زانین كو هه‌چییێ دوژمناتییا ئێك ژ وان بكه‌ت، ئه‌و دوژمنێ یێ دییه ژى، ودوژمنێ خودێیه ژى، وهندى خودێیه دوژمنێ وانه یێن كوفرێ ب وێ دكه‌ن یا بۆ پێغه‌مبه‌رێ وى موحه‌ممه‌دى سلاڤ لێ بن هاتى.
{ 99 } { وَلَقَدْ أَنْزَلْنَا إِلَيْكَ آيَاتٍ بَيِّنَاتٍ ۖ وَمَا يَكْفُرُ بِهَا إِلَّا الْفَاسِقُونَ } و ب ڕاستى مه نيشانێن ئاشكه‌را ل سه‌ر ڕاستییا پێغه‌مبه‌رينییا ته بۆ ته -ئه‌ى پێغه‌مبه‌ر- يێن ئيناينه خوارێ، هندێ دگه‌هینن كو تو ب ڕاستى ودورستى پێغه‌مبه‌رێ خودێ یى، وهه‌ما ب تنێ ئه‌وێن ژ دينێ خودێ ده‌ركه‌فتین یێن باوه‌رییێ ب وان ئایه‌تان نائينن.
{ 100 } { أَوَكُلَّمَا عَاهَدُوا عَهْدًا نَبَذَهُ فَرِيقٌ مِنْهُمْ ۚ بَلْ أَكْثَرُهُمْ لَا يُؤْمِنُونَ } حالێ ئسرائيلیان د شكاندنا په‌يمانان دا چه‌ند يێ كرێته!! هه‌ر گاڤه‌كا وان په‌يمانه‌ك دا، ده‌سته‌كه‌ك ژ وان دێ وێ په‌يمانێ شكێنن، ڤێجا تو دێ وان بينى ئه‌ڤرۆ ئه‌و په‌يمانه‌كێ گرێدده‌ن وسوباهى دشكێنن، به‌لكى پترییا وان باوه‌رییێ ب وێ نائينن يا پێغه‌مبه‌رێ خودێ موحه‌ممه‌د سلاڤ لێ بن پێ هاتى.
{ 101 } { وَلَمَّا جَاءَهُمْ رَسُولٌ مِنْ عِنْدِ اللَّهِ مُصَدِّقٌ لِمَا مَعَهُمْ نَبَذَ فَرِيقٌ مِنَ الَّذِينَ أُوتُوا الْكِتَابَ كِتَابَ اللَّهِ وَرَاءَ ظُهُورِهِمْ كَأَنَّهُمْ لَا يَعْلَمُونَ } وده‌مێ پێغه‌مبه‌رێ خودێ موحه‌ممه‌د سلاڤ لێ بن بۆ وان ب وێ قورئانێ هاتى يا د گه‌ل ته‌وراتا وان ڕێ دكه‌ڤت، ده‌سته‌كه‌ك ژ وان كيتابا خودێ دهاڤێن، ووێ دداننه پشت خۆ، مه‌ته‌لا وان وه‌كى مه‌ته‌لا وانه يێن ڕاستییا وێ نه‌زانن.
{ 102 } { وَاتَّبَعُوا مَا تَتْلُو الشَّيَاطِينُ عَلَىٰ مُلْكِ سُلَيْمَانَ ۖ وَمَا كَفَرَ سُلَيْمَانُ وَلَٰكِنَّ الشَّيَاطِينَ كَفَرُوا يُعَلِّمُونَ النَّاسَ السِّحْرَ وَمَا أُنْزِلَ عَلَى الْمَلَكَيْنِ بِبَابِلَ هَارُوتَ وَمَارُوتَ ۚ وَمَا يُعَلِّمَانِ مِنْ أَحَدٍ حَتَّىٰ يَقُولَا إِنَّمَا نَحْنُ فِتْنَةٌ فَلَا تَكْفُرْ ۖ فَيَتَعَلَّمُونَ مِنْهُمَا مَا يُفَرِّقُونَ بِهِ بَيْنَ الْمَرْءِ وَزَوْجِهِ ۚ وَمَا هُمْ بِضَارِّينَ بِهِ مِنْ أَحَدٍ إِلَّا بِإِذْنِ اللَّهِ ۚ وَيَتَعَلَّمُونَ مَا يَضُرُّهُمْ وَلَا يَنْفَعُهُمْ ۚ وَلَقَدْ عَلِمُوا لَمَنِ اشْتَرَاهُ مَا لَهُ فِي الْآخِرَةِ مِنْ خَلَاقٍ ۚ وَلَبِئْسَ مَا شَرَوْا بِهِ أَنْفُسَهُمْ ۚ لَوْ كَانُوا يَعْلَمُونَ } وجوهییان دويچوونا وى تشتى كر يێ شه‌يتانان ل سه‌ر ده‌مێ سوله‌يمانێ كوڕێ داوودى بۆ سێره‌به‌ندان دگۆت. وسوله‌يمان كافر نه‌بووبوو وخۆ فێرى سێره‌به‌ندییێ نه‌كربوو، به‌لكى شه‌يتان بوون يێن كوفر ب خودێ كرى ده‌مێ وان مرۆڤ فێرى سێره‌به‌ندییێ كرين؛ دا دينێ وان خراب بكه‌ن. وهه‌ر وه‌سا جوهییان دويكه‌فتنا وێ سێره‌به‌ندییێ كر ئه‌وا بۆ هه‌ردو ملياكه‌تێن ل عه‌ردێ (بابل)ێ ل (عيراق)ێ هارووت ومارووتى هاتییه خوارێ؛ بۆ جه‌ڕباندنا به‌نییان ژ لايێ خودێ ڤه، وئه‌و هه‌ردو فريشته سێره‌به‌ندییێ نيشا كه‌سێ ناده‌ن حه‌تا ئه‌و وى شيره‌ت نهكهن ووى ژ خۆفێركرنا سێره‌به‌ندییێ پاشڤه‌نه‌به‌ن، ونه‌بێژنێ: ب خۆفێركرنا سێره‌به‌ندییێ وگوهدارییا شه‌يتانان كافر نه‌به. ڤێجا مرۆڤ ژ وان هه‌ردو فريشته‌يان فێرى وى تشتى دبن يێ نه‌ڤيانێ پێ دئێخنه د ناڤبه‌را ژن ومێران دا؛ دا ئه‌و ژێكڤه‌بن. وسێره‌به‌ند نه‌شێن بێ ئانه‌هییا خودێ ب سێره‌به‌ندییا خۆ زيانێ بگه‌هيننه كه‌سێ، وهه‌ما سێره‌به‌ند ب تنێ فێرى وى تشتى دبن يێ خرابى وزيان پێ دگه‌هته وان، وشه‌يتانان ئه‌و بۆ جوهییان ڤه‌گوهاست، ڤێجا ئه‌و هند د ناڤ وان دا به‌لاڤبوو حه‌تا كو وان ئه‌و ژ كيتابا خودێ چێتر ديتى. وجوهییان زانى كو هه‌چییێ سێره‌به‌ندییێ هلبژيرت وحه‌قییێ بهێلت ئه‌وى ل ئاخره‌تێ چو بار د خێرێ دا نابت. و چ پيسه تشت بوو كو وان خۆ پێ كڕى كو باوه‌رى ودويكه‌فتنا پێغه‌مبه‌رى دايه ب سێره‌به‌ندییێ وكوفرێ، ئه‌گه‌ر وان زانينه‌ك ب وێ هه‌با يا شيره‌ت پێ ل وان هاتییه‌كرن.
{ 103 } { وَلَوْ أَنَّهُمْ آمَنُوا وَاتَّقَوْا لَمَثُوبَةٌ مِنْ عِنْدِ اللَّهِ خَيْرٌ ۖ لَوْ كَانُوا يَعْلَمُونَ } وئه‌گه‌ر جوهییان باوه‌رى ئينابا و ژ خودێ ترسیابان، دا زانن هندى ئه‌و خه‌لاته يێ خودێ دده‌ته وان، بۆ وان چێتره ژ سێره‌به‌ندییێ و ژ وى مالێ وان پێ ب ده‌ست خۆ ڤه ئيناى، ئه‌گه‌ر وان زانیبا ئه‌و خه‌لات وجزایێ ب باوه‌رى وته‌قوایێ ڤه دئێت چه‌نده ئه‌و دا باوه‌رییێ ئینن.
{ 104 } { يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا لَا تَقُولُوا رَاعِنَا وَقُولُوا انْظُرْنَا وَاسْمَعُوا ۗ وَلِلْكَافِرِينَ عَذَابٌ أَلِيمٌ } ئه‌ى گهلى ئه‌وێن باوه‌رى ئيناى، هوین نه‌بێژنه موحه‌ممه‌د پێغه‌مبه‌رى سلاڤ لێ بن: (راعنا) یه‌عنى: گوهێ خۆ بده مه، د مه بگه‌هه ومه تێ بگه‌هینه؛ چونكى جوهییان ئه‌و په‌یڤ دگۆته پێغه‌مبه‌رى سلاڤ لێ بن، ووان ئه‌زمانێ خۆ پێ خوار دكر، ومه‌خسه‌دا وان پێ ئه‌و بوو خه‌به‌ران بێژنه پێغه‌مبه‌رى سلاڤ لێ بن، وهوين -گهلى خودان باوه‌ران- پێشڤه بێژن: (انظرنا) یه‌عى: به‌رێ ته ل مه بت، وچاڤدێرییێ ل مه بكه، وئه‌و هه‌ر وێ مه‌عنايێ دده‌ت یا په‌یڤا بۆرى دده‌ت، وهوین گوهدارییا وى تشتى بكه‌ن یێ د كیتابا خودایێ هه‌وه دا بۆ هه‌وه دئێته گۆتن. وبۆ بێ باوه‌ران عه‌زابه‌كا ب ئێش هه‌يه.
{ 105 } { مَا يَوَدُّ الَّذِينَ كَفَرُوا مِنْ أَهْلِ الْكِتَابِ وَلَا الْمُشْرِكِينَ أَنْ يُنَزَّلَ عَلَيْكُمْ مِنْ خَيْرٍ مِنْ رَبِّكُمْ ۗ وَاللَّهُ يَخْتَصُّ بِرَحْمَتِهِ مَنْ يَشَاءُ ۚ وَاللَّهُ ذُو الْفَضْلِ الْعَظِيمِ } ئه‌وێن كافر بووين ژ خودانێن كيتابێ وبوتپه‌رێسان نه‌ڤێت قه‌نجییه‌ك ژ لايێ خودايێ هه‌وه ڤه ب سه‌ر هه‌وه دا بێته خوارێ، وه‌كى قورئانێ یان زانينه‌كێ، يان سه‌ركه‌فتن ومزگينییه‌كێ، وخودێ دلۆڤانییا خۆ بۆ وى كه‌سى تايبه‌ت دكه‌ت يێ وى بڤێت ژ به‌نییێن خۆ، ب دانا پێغه‌مبه‌رينییێ، وخودێ خودانێ قه‌نجى ودانا مه‌زن وبه‌رفره‌هه.
{ 106 } { مَا نَنْسَخْ مِنْ آيَةٍ أَوْ نُنْسِهَا نَأْتِ بِخَيْرٍ مِنْهَا أَوْ مِثْلِهَا ۗ أَلَمْ تَعْلَمْ أَنَّ اللَّهَ عَلَىٰ كُلِّ شَيْءٍ قَدِيرٌ } هه‌ر ئايه‌ته‌كا ئه‌م بگوهۆڕين يان ژ سه‌ر دل وهزرا خه‌لكى ببه‌ين ئه‌م ئێكا ژ وێ ب مفاتر يان ئێكا وه‌كى وێ د بارلێكرن وخێرێ دا بۆ هه‌وه دئينين، وهه‌ر ئێكێ حكمه‌ته‌ك تێدا هه‌يه، ئه‌رێ ما ته -ئه‌ى پێغه‌مبه‌ر- وئوممه‌تا ته نه‌زانییه كو هندى خودێیه يێ خودان شيانه وتشته‌ك وى بێزار ناكه‌ت؟
{ 107 } { أَلَمْ تَعْلَمْ أَنَّ اللَّهَ لَهُ مُلْكُ السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضِ ۗ وَمَا لَكُمْ مِنْ دُونِ اللَّهِ مِنْ وَلِيٍّ وَلَا نَصِيرٍ } ئه‌رێ ما ته -ئه‌ى پێغه‌مبه‌ر- وئوممه‌تا ته نه‌زانییه كو هندى خودێیه خودانێ عه‌رد وعه‌سمانانه، وئه‌و وان ب ڕێڤه دبه‌ت؟ تشتێ وى بڤێت ئه‌و دكه‌ت، وئه‌و حوكمى ب وێ دكه‌ت يا وى دڤێت، وچاوا وى بڤێت ئه‌و وه‌سا فه‌رمانێ ل به‌نییێن خۆ دكه‌ت، ویا ل سه‌ر وان ئه‌وه ئه‌و گوهـ بده‌نه فه‌رمانا وى ووێ قه‌بويل بكه‌ن. وئه‌وێ گوهدارییێ نه‌كه‌ت بلا بزانت كو ژبلى خودێ كه‌سه‌ك نينه سه‌ركارییا وان بكه‌ت، يان وان ژ عه‌زابا خودێ بپارێزت.
{ 108 } { أَمْ تُرِيدُونَ أَنْ تَسْأَلُوا رَسُولَكُمْ كَمَا سُئِلَ مُوسَىٰ مِنْ قَبْلُ ۗ وَمَنْ يَتَبَدَّلِ الْكُفْرَ بِالْإِيمَانِ فَقَدْ ضَلَّ سَوَاءَ السَّبِيلِ } يان ما هه‌وه -گهلى مرۆڤان- ژ ڕكدارى وخۆمه‌زنكرن دڤێت پسيارا هنده‌ك تشتان ژ پێغه‌مبه‌رێ خۆ موحه‌ممه‌دى سلاڤ لێ بن بكه‌ن، وه‌كى پسيارا هنده‌ك تشتێن وه‌كى وان ژ مووساى هاتییه‌كرن؟ وهوین بزانن كو هه‌چییێ كافرییێ هلبژێرت وباوه‌رییێ بهێلت ئه‌و ژ ڕێكا خودێ يا ڕاست ده‌ركه‌فت وبه‌ر ب نه‌زانين وسه‌رداچوونێ ڤه چوو.
{ 109 } { وَدَّ كَثِيرٌ مِنْ أَهْلِ الْكِتَابِ لَوْ يَرُدُّونَكُمْ مِنْ بَعْدِ إِيمَانِكُمْ كُفَّارًا حَسَدًا مِنْ عِنْدِ أَنْفُسِهِمْ مِنْ بَعْدِ مَا تَبَيَّنَ لَهُمُ الْحَقُّ ۖ فَاعْفُوا وَاصْفَحُوا حَتَّىٰ يَأْتِيَ اللَّهُ بِأَمْرِهِ ۗ إِنَّ اللَّهَ عَلَىٰ كُلِّ شَيْءٍ قَدِيرٌ } گه‌له‌كان ژ خودانێن كيتابێ دخواست كو پشتى باوه‌رى ئينانا هه‌وه هه‌وه ل كوفرێ ڤه‌گه‌ڕينن، كا چاوا هه‌وه به‌رێ صه‌نه‌م دپه‌ڕێسين؛ ژ به‌ر وێ كينا دلێن وان تژى كرى پشتى ڕاستییا پێغه‌مبه‌رێ خودێ موحه‌ممه‌دى د وى تشتى دا يێ ئه‌و پێ هاتى بۆ وان ئاشكه‌را بووى، ڤێجا هوين وان عه‌فى بكه‌ن و ل نه‌زانينا وان ببۆرن، حه‌تا خودێ فه‌رمانێ ب كرنا شه‌ڕێ وان دده‌ت (وه‌كى داى ووه‌سا چێبووى)، وئه‌و سه‌را كريارێن وان يێن خراب دێ وان جزا ده‌ت. هندى خودێیه ل سه‌ر هه‌ر تشته‌كى يێ خودان شيانه چو تشت وى بێزار ناكه‌ن.
{ 110 } { وَأَقِيمُوا الصَّلَاةَ وَآتُوا الزَّكَاةَ ۚ وَمَا تُقَدِّمُوا لِأَنْفُسِكُمْ مِنْ خَيْرٍ تَجِدُوهُ عِنْدَ اللَّهِ ۗ إِنَّ اللَّهَ بِمَا تَعْمَلُونَ بَصِيرٌ } وهوين -گهلى خودان باوه‌ران- ب كرنا نڤێژێ ب ڕه‌نگێ وێ يێ دورست ڕاببن، وزه‌كاتا هاتییه فه‌ركرن بده‌ن. وبزانن كو هه‌ر خێره‌كا هوين بۆ خۆ پێشكێش بكه‌ن هوين ل ئاخره‌تێ خێرا وێ ل نك خودێ دێ بينن. هندى ئه‌وه ئه‌و ب هه‌مى كريارێن هه‌وه يێ بينه‌ره، ودێ هه‌وه سه‌را وان جزا ده‌ت.
{ 111 } { وَقَالُوا لَنْ يَدْخُلَ الْجَنَّةَ إِلَّا مَنْ كَانَ هُودًا أَوْ نَصَارَىٰ ۗ تِلْكَ أَمَانِيُّهُمْ ۗ قُلْ هَاتُوا بُرْهَانَكُمْ إِنْ كُنْتُمْ صَادِقِينَ } جوهى وفه‌لان هزر دكر كو به‌حه‌شت ب تنێ يا وانه وژبلى وان كه‌سێ دى ناچتێ، ئه‌و هزرا وان يا خرابه. تو -ئه‌ى پێغه‌مبه‌ر- بێژه وان: كانێ هوين ده‌ليلێ خۆ ل سه‌ر ڕاستییا گۆتنا خۆ بينن ئه‌گه‌ر هوين د گۆتنا خۆ دا دڕاستگۆنه.
{ 112 } { بَلَىٰ مَنْ أَسْلَمَ وَجْهَهُ لِلَّهِ وَهُوَ مُحْسِنٌ فَلَهُ أَجْرُهُ عِنْدَ رَبِّهِ وَلَا خَوْفٌ عَلَيْهِمْ وَلَا هُمْ يَحْزَنُونَ } وه نينه وه‌كى ئه‌و دبێژن كو به‌حه‌شت بۆ وان ب تنێیه، به‌لكى هه‌ر كه‌سه‌كێ په‌ڕستنێ ب ئیخلاص بۆ خودێ ب تنێ بكه‌ت، وئه‌و د هه‌مى گۆتن وكریارێن خۆ دا دویكه‌فتنا موحه‌ممه‌د پێغه‌مبه‌رى سلاڤ لێ بن بكه‌ت، دێ چته به‌حه‌شتێ. ڤێجا هه‌چییێ وێ چه‌ندێ بكه‌ت ئه‌وى جزايێ كارێ وى بۆ وى ل ئاخره‌تێ ل نك خودايێ وى هه‌يه، كو چوونا به‌حه‌شتییه، وئه‌و ژ وێ نه‌خۆشییێ ناترسن ئه‌وا ل پاشه‌ڕۆژێ ژ كارێ ئاخره‌تێ ل به‌را وان هه‌ى، و ل سه‌ر وان پشك وبارێن دنيايێ ژى ب خه‌م ناكه‌ڤن یێن ژ ده‌ست وان ده‌ركه‌فتین.
{ 113 } { وَقَالَتِ الْيَهُودُ لَيْسَتِ النَّصَارَىٰ عَلَىٰ شَيْءٍ وَقَالَتِ النَّصَارَىٰ لَيْسَتِ الْيَهُودُ عَلَىٰ شَيْءٍ وَهُمْ يَتْلُونَ الْكِتَابَ ۗ كَذَٰلِكَ قَالَ الَّذِينَ لَا يَعْلَمُونَ مِثْلَ قَوْلِهِمْ ۚ فَاللَّهُ يَحْكُمُ بَيْنَهُمْ يَوْمَ الْقِيَامَةِ فِيمَا كَانُوا فِيهِ يَخْتَلِفُونَ } وجوهییان گۆت: فه‌له ل سه‌ر دينێ ڕاست نينن، وفه‌لان ژى د ده‌ر حه‌قێ جوهییان دا هه‌ر وه گۆت وئه‌و يێ ته‌وراتێ وئنجيلێ دخوينن، و د وان هه‌ردو كیتابان دا هاتییه كو باوه‌رى ئينانا ب هه‌مى پێغه‌مبه‌ران يا فه‌ره. هه‌ر وه‌سا ئه‌وێن نه‌زان ژ كافرێن عه‌ره‌بان ويێن دى ژى وه‌كى گۆتنا وان گۆت، یه‌عنى وان گۆته هه‌ر كه‌سه‌كێ خودان دين: تو ل سه‌ر چو نينى، ڤێجا خودێیه ل ڕۆژا ڕابوونێ حوكمى د ناڤبه‌را وان دا دكه‌ت د وى تشتى دا ژ دينى يێ ئه‌و تێدا ژێك جودا بووين، وهه‌ر ئێكى ل دويڤ كريارێن وى دێ جزا ده‌ت.
{ 114 } { وَمَنْ أَظْلَمُ مِمَّنْ مَنَعَ مَسَاجِدَ اللَّهِ أَنْ يُذْكَرَ فِيهَا اسْمُهُ وَسَعَىٰ فِي خَرَابِهَا ۚ أُولَٰئِكَ مَا كَانَ لَهُمْ أَنْ يَدْخُلُوهَا إِلَّا خَائِفِينَ ۚ لَهُمْ فِي الدُّنْيَا خِزْيٌ وَلَهُمْ فِي الْآخِرَةِ عَذَابٌ عَظِيمٌ } كه‌س ژ وى زۆردارتر نينه يێ نه‌هێلت به‌حسێ خودێ ب كرنا نڤێژێ، وخواندنا قورئانێ د مزگه‌فتان دا بێته‌كرن ، و ب مجدى لێ بگه‌ڕيێت دا وان ب هه‌ڕفاندنێ يان ده‌رگه‌هگرتنێ خراب بكه‌ت، يان موسلمانان ژێ مه‌نعه‌كه‌ت. ئه‌و زۆردارێن هه بۆ وان نه‌بوويه كو بێ ترسا ژ جزادانێ ئه‌و بێنه د مزگه‌فتان ڤه، ژ به‌ر وێ چه‌ندێ ڕه‌زيلى وشه‌رمزارى ل دنيايێ، وعه‌زابه‌كا دژوار ل ئاخره‌تێ بۆ وان هه‌يه.
{ 115 } { وَلِلَّهِ الْمَشْرِقُ وَالْمَغْرِبُ ۚ فَأَيْنَمَا تُوَلُّوا فَثَمَّ وَجْهُ اللَّهِ ۚ إِنَّ اللَّهَ وَاسِعٌ عَلِيمٌ } ولايێ ڕۆژهه‌لاتێ ويێ ڕۆژئاڤايێ ويێ د ناڤبه‌رێ دا يێ خودێیه، ئه‌و خودانێ هه‌مى عه‌ردییه. ڤێجا هه‌ر لايه‌كێ هوين ب فه‌رمانا خودێ د نڤێژێ دا به‌رێ خۆ بده‌نێ هه‌وه مه‌خسه‌د كنارێ ویيه، وهوين ژ ملكێ وى وگوهدارییا وى ده‌رنه‌كه‌فتينه. هندى خودێیه دلۆڤانییه‌كا به‌رفره‌هـ بۆ به‌نییێن خۆ هه‌يه، وئه‌و يێ پڕزانايه ب كريارێن وان، تشته‌ك ژێ ل به‌ر وى به‌رزه نابت.
{ 116 } { وَقَالُوا اتَّخَذَ اللَّهُ وَلَدًا ۗ سُبْحَانَهُ ۖ بَلْ لَهُ مَا فِي السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضِ ۖ كُلٌّ لَهُ قَانِتُونَ } وجوهى وفه‌له وبوتپه‌ڕێسان گۆت: خودێ زارۆيه‌ك بۆ خۆ گرتییه، خودێ ژ ڤێ گۆتنا خراب يێ پاك بت، به‌لكى هه‌ر ئێكێ ل عه‌سمانان وعه‌ردى ملك وبه‌نییێ وییه، وئه‌و هه‌مى ل به‌ر وى دچه‌مياينه، و ل ژێر فه‌رمانا وينه.
{ 117 } { بَدِيعُ السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضِ ۖ وَإِذَا قَضَىٰ أَمْرًا فَإِنَّمَا يَقُولُ لَهُ كُنْ فَيَكُونُ } وخودێیه داهێنه‌رێ عه‌سمانان وعه‌ردى، وئه‌گه‌ر وى كاره‌ك پێك ئينا وحه‌زكر كو ئه‌و هه‌بت، هه‌ما ئه‌و دبێژتێ: ببه، ڤێجا ئه‌و دبت.
{ 118 } { وَقَالَ الَّذِينَ لَا يَعْلَمُونَ لَوْلَا يُكَلِّمُنَا اللَّهُ أَوْ تَأْتِينَا آيَةٌ ۗ كَذَٰلِكَ قَالَ الَّذِينَ مِنْ قَبْلِهِمْ مِثْلَ قَوْلِهِمْ ۘ تَشَابَهَتْ قُلُوبُهُمْ ۗ قَدْ بَيَّنَّا الْآيَاتِ لِقَوْمٍ يُوقِنُونَ } وئه‌وێن نه‌زان ژ خودانێن كيتابێ ويێن دى ژى ژ ڕكدارى گۆته پێغه‌مبه‌رێ خودێ موحه‌ممه‌دى سلاڤ لێ بن: بلا خودێ ئێكسه‌ر د گه‌ل مه باخڤت وبێژت كو تو پێغه‌مبه‌رێ وییى، يان نيشانه‌كا ئاشكه‌را ژ لايێ خودێ ڤه بلا بۆ مه بێت كو تو يێ ڕاستگۆيى. ووه‌كى ڤێ گۆتنێ ئوممه‌تێن به‌رێ ژى ژ ڕكدارى وخۆمه‌زنكرن ڤه گۆتبوو پێغه‌مبه‌رێن خۆ؛ ژ به‌ر وه‌كهه‌ڤییا دلێن وان يێن پێشییێ ويێن پاشییێ د كوفر وسه‌رداچوونێ دا، مه ئايه‌ت بۆ وان ئاشكه‌راكرينه یێن باوه‌رییه‌كا باوه‌رى ئیناى، چونكى وان باوه‌رى ب خودێ ئینایه، ودویكه‌فتنا شریعه‌تێ وى كرییه.
{ 119 } { إِنَّا أَرْسَلْنَاكَ بِالْحَقِّ بَشِيرًا وَنَذِيرًا ۖ وَلَا تُسْأَلُ عَنْ أَصْحَابِ الْجَحِيمِ } ئه‌ى پێغه‌مبه‌ر هندى ئه‌مين مه ب دينێ حه‌ق يێ ب نيشان وموعجزه‌يان په‌سه‌ندكرى تو يێ هنارتى، ڤێجا تو وى بگه‌هينه مرۆڤان د گه‌ل مزگينيدانا خودان باوه‌ران ب خێرا دنيايێ وئاخره‌تێ، وترساندنا هه‌ڤڕكان ب عه‌زابا خودێ ئه‌وا ل هيڤییا وان، وپشتى گه‌هاندنێ تو يێ به‌رپرس نينى ژ كوفرا هه‌چییێ كافر ببت؛ هندى ئه‌ون ئه‌و ل ڕۆژا ڕابوونێ هه‌ر وهه‌ر دێ د ئاگرى دا بن.
{ 120 } { وَلَنْ تَرْضَىٰ عَنْكَ الْيَهُودُ وَلَا النَّصَارَىٰ حَتَّىٰ تَتَّبِعَ مِلَّتَهُمْ ۗ قُلْ إِنَّ هُدَى اللَّهِ هُوَ الْهُدَىٰ ۗ وَلَئِنِ اتَّبَعْتَ أَهْوَاءَهُمْ بَعْدَ الَّذِي جَاءَكَ مِنَ الْعِلْمِ ۙ مَا لَكَ مِنَ اللَّهِ مِنْ وَلِيٍّ وَلَا نَصِيرٍ } وجوهى وفه‌له قه‌ت ژ ته ڕازى نابن -ئه‌ى پێغه‌مبه‌ر- حه‌تا تو دينێ خۆ نه‌هێلى ودويچوونا دينێ وان نه‌كه‌ى، تو بێژه وان: هندى ئيسلامه ئه‌وه دينێ دورست. وپشتى ڤێ وه‌حییا بۆ ته هاتى ئه‌گه‌ر تو ل دويڤ دلچوونێن وان بچى چو سه‌ركاره‌ك ل نك خودێ بۆ ته نابت مفاى بگه‌هينته ته، يان پشته‌ڤانه‌ك ته ب سه‌ر بێخت. وهه‌ر چه‌نده ئه‌ڤ گۆتنه بۆ پێغه‌مبه‌رییه سلاڤ لێ بن، به‌لێ ئه‌و بۆ هه‌مى ئوممه‌تێیه ژى.
{ 121 } { الَّذِينَ آتَيْنَاهُمُ الْكِتَابَ يَتْلُونَهُ حَقَّ تِلَاوَتِهِ أُولَٰئِكَ يُؤْمِنُونَ بِهِ ۗ وَمَنْ يَكْفُرْ بِهِ فَأُولَٰئِكَ هُمُ الْخَاسِرُونَ } ئه‌وێن مه كيتاب دايێ ژ جوهى وفه‌لان، وێ دخوينن خواندنه‌كا ڕاست، و ب دورستى دويچوونا وێ دكه‌ن، وباوه‌رییێ ب وى تشتى دئينن يێ د ده‌رحه‌قا باوه‌رى ئينانا ب پێغه‌مبه‌رێن خودێ دا تێدا هاتى. ب تایبه‌تى پێغه‌مبه‌رێ دویماهییێ كو پێغه‌مبه‌رێ مه‌یه سلاڤ لێ بن، وگوهۆڕین ووه‌ربادانێ نائێخنێ. ئه‌وێن هه‌نه يێن باوه‌رییێ ب موحه‌ممه‌دى سلاڤ لێ بن وتشتێ بۆ وى هاتى دئينن، وئه‌وێن هنده‌ك ژ كيتابێ گوهاڕتى وهنده‌ك ژێ ڤه‌شارتى، ئه‌و كافرییێ ب پێغه‌مبه‌رێ خودێ موحه‌مه‌دى سلاڤ لێ بن دكه‌ن، وهه‌چییێ باوه‌رییێ پێ نه‌ئينت ئه‌و ل نك خودێ ژ هه‌مى مرۆڤان د زيانكارترن.
{ 122 } { يَا بَنِي إِسْرَائِيلَ اذْكُرُوا نِعْمَتِيَ الَّتِي أَنْعَمْتُ عَلَيْكُمْ وَأَنِّي فَضَّلْتُكُمْ عَلَى الْعَالَمِينَ } ئه‌ى دوونده‌ها يه‌عقووبى هوين قه‌نجییێن من يێن گه‌له‌ك ل سه‌ر هه‌وه ل بيرا خۆ بينن، وكو من هوين ژ خه‌لكێ سه‌ر ده‌مێ هه‌وه هه‌مییان بلندتر لێ كربوون ب هنارتنا گه‌له‌ك پێغه‌مبه‌ران ژ هه‌وه، وئينانه‌خوارا گه‌له‌ك كيتابان بۆ هه‌وه.
{ 123 } { وَاتَّقُوا يَوْمًا لَا تَجْزِي نَفْسٌ عَنْ نَفْسٍ شَيْئًا وَلَا يُقْبَلُ مِنْهَا عَدْلٌ وَلَا تَنْفَعُهَا شَفَاعَةٌ وَلَا هُمْ يُنْصَرُونَ } وهوين ژ سه‌هما ڕۆژا حيسابێ بترسن يا كو كه‌س تێدا مفاى ب تشته‌كى ناگه‌هينته كه‌سێ، وخودێ چو به‌رانبه‌ران بۆ ڕزگاربوونا ژ عه‌زابێ ژ كه‌سێ وه‌رناگرت، وچو مه‌هده‌ر مفایى ناگه‌هيننێ، وكه‌س وى ب سه‌ر نائێخت.
{ 124 } { وَإِذِ ابْتَلَىٰ إِبْرَاهِيمَ رَبُّهُ بِكَلِمَاتٍ فَأَتَمَّهُنَّ ۖ قَالَ إِنِّي جَاعِلُكَ لِلنَّاسِ إِمَامًا ۖ قَالَ وَمِنْ ذُرِّيَّتِي ۖ قَالَ لَا يَنَالُ عَهْدِي الظَّالِمِينَ } وتو -ئه‌ى پێغه‌مبه‌ر- ل بيرا خۆ بينه ده‌مێ خودايێ ئيبراهيمى ئه‌و ب وى شريعه‌تێ وى بۆ دانايى جه‌ڕباندى، ئينا وى ئه‌و شريعه‌ت پێك ئينا، خودێ گۆته وى: ئه‌ز دێ ته بۆ مرۆڤان كه‌مه ڕێبه‌ر. ئيبراهيمى گۆت: خودايێ من تو ژ قهنجییا خۆ هنده‌كان ژ دوونده‌ها من بكه ڕێبه‌ر، خودێ به‌رسڤا وى دا كو ڕێبه‌رییا د دينى دا ژ زۆرداران ناگرت.
{ 125 } { وَإِذْ جَعَلْنَا الْبَيْتَ مَثَابَةً لِلنَّاسِ وَأَمْنًا وَاتَّخِذُوا مِنْ مَقَامِ إِبْرَاهِيمَ مُصَلًّى ۖ وَعَهِدْنَا إِلَىٰ إِبْرَاهِيمَ وَإِسْمَاعِيلَ أَنْ طَهِّرَا بَيْتِيَ لِلطَّائِفِينَ وَالْعَاكِفِينَ وَالرُّكَّعِ السُّجُودِ } وتو -ئه‌ى پێغه‌مبه‌ر- ل بيرا خۆ بينه ده‌مێ مه كه‌عبه بۆ مرۆڤان كرییه جهێ لێ زڤڕينێ، ئه‌و دئێنێ، پاشى دزڤڕنه نك مرۆڤێن خۆ، پاشى دئێنێ ڤه، ومه ئه‌و كره جهێ لێ كۆمبوونێ بۆ وان ل ده‌مێ حه‌ج وعومره وطه‌واف ونڤێژێ، ومه ئه‌و كره ته‌ناهى بۆ وان، دوژمنه‌ك تێدا ب سه‌ر وان دا ناگرت، ومه گۆت: هوین جهێ لێ ڕابوونا ئيبراهيمى بۆ خۆ بكه‌نه جهێ نڤێژێ، وئه‌و جهـ ئه‌و به‌ر بوو يێ ئيبراهيم ل ده‌مێ ئاڤاكرنا كه‌عبێ ل سه‌ر ڕادوه‌ستا. ومه وه‌حى بۆ ئيبراهيمى وكوڕێ وى ئيسماعيلى هنارت: كو مالا من ژ هه‌ر پيساتییه‌كا هه‌ی پاقژ بكه‌ن؛ وه‌ك پاراستن بۆ طه‌وافكه‌رێن ل دۆر كه‌عبێ، وئه‌وێن لێ دمينن، ونڤێژێ لێ دكه‌ن.
{ 126 } { وَإِذْ قَالَ إِبْرَاهِيمُ رَبِّ اجْعَلْ هَٰذَا بَلَدًا آمِنًا وَارْزُقْ أَهْلَهُ مِنَ الثَّمَرَاتِ مَنْ آمَنَ مِنْهُمْ بِاللَّهِ وَالْيَوْمِ الْآخِرِ ۖ قَالَ وَمَنْ كَفَرَ فَأُمَتِّعُهُ قَلِيلًا ثُمَّ أَضْطَرُّهُ إِلَىٰ عَذَابِ النَّارِ ۖ وَبِئْسَ الْمَصِيرُ } وتو -ئه‌ى پێغه‌مبه‌ر- ل بيرا خۆ بينه ده‌مێ ئيبراهيمى دوعا كرى وگۆتى: ئه‌ى خودا تو (مه‌كه‌هێ) بكه باژێره‌كێ ته‌نا ژ ترسێ، وتو ژ هه‌مى ڕه‌نگێ شينكاتییان ڕزقێ خه‌لكێ وێ بده، وتو ڤى ڕزقى ب تايبه‌تى بده وى یێ باوه‌رى ب خودێ وڕۆژا دويماهییێ ئينابت ژ وان. خودێ گۆت: وهه‌چییێ ژ وان كافر ببت ژى ئه‌ز دێ خۆشییه‌كا كێم د دنيايێ دا ده‌مێ، پاشى دێ وى مه‌جبوورى عه‌زابا ئاگرى كه‌م، وئه‌و چ نه‌خۆش جهێ لێ زڤڕينێيه ئه‌ڤ دويماهییه.
{ 127 } { وَإِذْ يَرْفَعُ إِبْرَاهِيمُ الْقَوَاعِدَ مِنَ الْبَيْتِ وَإِسْمَاعِيلُ رَبَّنَا تَقَبَّلْ مِنَّا ۖ إِنَّكَ أَنْتَ السَّمِيعُ الْعَلِيمُ } وتو -ئه‌ى پێغه‌مبه‌ر- ل بيرا خۆ بينه ده‌مێ ئيبراهيم وئيسماعيلى بناخه‌يێن كه‌عبێ ڕاكرين، ووان هه‌ر دووان ب ترس ڤه دوعا دكر: خودايێ مه تو كريارێن مه يێن چاك ودوعايێن مه ژ مه قه‌بويل بكه، هندى تویى تو گوهدێرێ گۆتنێن به‌نییێن خۆيى، يێ پڕزانايى ب حالێ وان.
{ 128 } { رَبَّنَا وَاجْعَلْنَا مُسْلِمَيْنِ لَكَ وَمِنْ ذُرِّيَّتِنَا أُمَّةً مُسْلِمَةً لَكَ وَأَرِنَا مَنَاسِكَنَا وَتُبْ عَلَيْنَا ۖ إِنَّكَ أَنْتَ التَّوَّابُ الرَّحِيمُ } خودايێ مه وتو مه هه‌ردووان ل سه‌ر ئيسلامێ موكم بكه، وبكه پێگيرێن ب فه‌رمانێن خۆ، وتو ژ دوونده‌ها مه ملله‌ته‌كێ باوه‌رییێ ب ته بينت بۆ خۆ چێكه، ومه ب سه‌روبه‌رێن په‌ڕستنا خۆ زانا بكه، و ل گوننه‌هێن مه ببۆره. هندى تويى تو پڕتۆبه‌وه‌رگر ودلۆڤانكارى ب به‌نییێن خۆ.
{ 129 } { رَبَّنَا وَابْعَثْ فِيهِمْ رَسُولًا مِنْهُمْ يَتْلُو عَلَيْهِمْ آيَاتِكَ وَيُعَلِّمُهُمُ الْكِتَابَ وَالْحِكْمَةَ وَيُزَكِّيهِمْ ۚ إِنَّكَ أَنْتَ الْعَزِيزُ الْحَكِيمُ } خودايێ مه وتو د ناڤ ڤێ ئوممه‌تێ دا پێغه‌مبه‌ره‌كى ژ دوونده‌ها ئيسماعيلى فڕێكه ئايه‌تێن ته بۆ وان بخوينت، وقورئانێ وسوننه‌تێ نيشا وان بده‌ت، ووان ژ شركێ وئه‌خلاقێ خراب پاقژ بكه‌ت. هندى تويى تويى زالێ چو تشت ل به‌ر ئاسێ نه‌بن، كاربنه‌جهێ هه‌ر تشته‌كى ل جهێ وى ددانت.
{ 130 } { وَمَنْ يَرْغَبُ عَنْ مِلَّةِ إِبْرَاهِيمَ إِلَّا مَنْ سَفِهَ نَفْسَهُ ۚ وَلَقَدِ اصْطَفَيْنَاهُ فِي الدُّنْيَا ۖ وَإِنَّهُ فِي الْآخِرَةِ لَمِنَ الصَّالِحِينَ } وكه‌س پشت ناده‌ته دينێ ئيبراهيمى -كو ئيسلامه- كێم فامه‌كێ نه‌زان نه‌بت، و ب ڕاستى مه د دنيايێ دا ئیبراهیم بۆ پێغه‌مبه‌رينییێ هلبژارت، وئه‌و ل ئاخره‌تێ ژ چاكانه يێن ده‌ره‌جێن بلند بۆ وان هه‌ين.
{ 131 } { إِذْ قَالَ لَهُ رَبُّهُ أَسْلِمْ ۖ قَالَ أَسْلَمْتُ لِرَبِّ الْعَالَمِينَ } وئه‌گه‌را ڤێ هلبژارتنێ له‌زكرنا وى يا بێ دودلى بوو بۆ ئيسلامێ، ده‌مێ خودايێ وى گۆتییێ: دلێ خۆ بۆ خودايێ خۆ خوڕى پاقژ بكه. ڤێجا ئيبراهيم د به‌رسڤێ هات وگۆت: من خۆ ته‌سليمى خۆدايێ هه‌ر تشته‌كى كر ب دلسۆزى وڤيان ولێزڤڕين ڤه.
{ 132 } { وَوَصَّىٰ بِهَا إِبْرَاهِيمُ بَنِيهِ وَيَعْقُوبُ يَا بَنِيَّ إِنَّ اللَّهَ اصْطَفَىٰ لَكُمُ الدِّينَ فَلَا تَمُوتُنَّ إِلَّا وَأَنْتُمْ مُسْلِمُونَ } وئيبراهيم ويه‌عقووبى كوڕێن خۆ پالدان كو ل سه‌ر ئيسلامێ موكم ببن، گۆتن: ئه‌ى كوڕێن من هندى خودێیه ئه‌ڤ دينه بۆ هه‌وه هلبژارتییه، كو دينێ ئيسلامێيه، ڤێجا هوين هه‌مى ژينا خۆ وى نه‌هێلن، وبلا مرن نه‌گه‌هته هه‌وه ئه‌گه‌ر هوين د موسلمان نه‌بن.
{ 133 } { أَمْ كُنْتُمْ شُهَدَاءَ إِذْ حَضَرَ يَعْقُوبَ الْمَوْتُ إِذْ قَالَ لِبَنِيهِ مَا تَعْبُدُونَ مِنْ بَعْدِي قَالُوا نَعْبُدُ إِلَٰهَكَ وَإِلَٰهَ آبَائِكَ إِبْرَاهِيمَ وَإِسْمَاعِيلَ وَإِسْحَاقَ إِلَٰهًا وَاحِدًا وَنَحْنُ لَهُ مُسْلِمُونَ } يان هوين -گهلى جوهییان- دئاماده‌بوون ده‌مێ يه‌عقووب كه‌فتییه به‌ر مرنێ، ده‌مێ وى هه‌مى كوڕێن خۆ كۆمكرين وپسيار ژ وان كرى: ئه‌رێ هوين دێ پشتى من عه‌بدينییا چ كه‌ن؟ وان گۆت: دێ عه‌بدينییا خودايێ ته وبابكالكێن ته ئيبراهيم وئيسماعيل وئيسحاقى كه‌ين خودايه‌كێ ئێكانه‌يه، وئه‌م ته‌سليمى وى بووينه.
{ 134 } { تِلْكَ أُمَّةٌ قَدْ خَلَتْ ۖ لَهَا مَا كَسَبَتْ وَلَكُمْ مَا كَسَبْتُمْ ۖ وَلَا تُسْأَلُونَ عَمَّا كَانُوا يَعْمَلُونَ } ئه‌وا هه ئوممه‌ته‌ك بوو ژ پێشییێن هه‌وه بۆرییه، كارێ وان بۆ وانه، وكارێ هه‌وه بۆ هه‌وه‌يه، پسیارا كارێ وان ژ هه‌وه نائێته‌كرن، وپسیارا كارێ هه‌وه ژ وان نائێته‌كرن، وجزایێ هه‌ر ئێكى ل دویڤ كارێ وى دێ ئێته‌دان، كه‌س ب گونه‌ها كه‌سێ نائێته گرتن، وهه‌ر ئێكى ژ باوه‌رى وته‌قوایا وى پێڤه‌تر چو تشته‌ك مفایى ناگه‌هينتێ.
{ 135 } { وَقَالُوا كُونُوا هُودًا أَوْ نَصَارَىٰ تَهْتَدُوا ۗ قُلْ بَلْ مِلَّةَ إِبْرَاهِيمَ حَنِيفًا ۖ وَمَا كَانَ مِنَ الْمُشْرِكِينَ } وجوهییان گۆته ئوممه‌تا موحه‌ممه‌دى سلاڤ لێ بن: وه‌رنه د دينێ جوهییان دا دێ ڕێكا ڕاست بينن، وفه‌لان ژى وه‌كى گۆتنا وان گۆت. تو -ئه‌ى پێغه‌مبه‌ر- بێژه وان: به‌لكى ڕێكا ڕاست ئه‌وه ئه‌م -هه‌مى- دويكه‌فتنا دينێ ئيبراهيمى بكه‌ين، ئه‌وێ ڕوويێ خۆ ژ هه‌ر دينه‌كێ به‌طال وه‌رگێڕاى وبه‌رێ خۆ دايه دينێ حه‌ق، وئه‌و ژ موشركان نه‌بوو.
{ 136 } { قُولُوا آمَنَّا بِاللَّهِ وَمَا أُنْزِلَ إِلَيْنَا وَمَا أُنْزِلَ إِلَىٰ إِبْرَاهِيمَ وَإِسْمَاعِيلَ وَإِسْحَاقَ وَيَعْقُوبَ وَالْأَسْبَاطِ وَمَا أُوتِيَ مُوسَىٰ وَعِيسَىٰ وَمَا أُوتِيَ النَّبِيُّونَ مِنْ رَبِّهِمْ لَا نُفَرِّقُ بَيْنَ أَحَدٍ مِنْهُمْ وَنَحْنُ لَهُ مُسْلِمُونَ } هوين -گهلى خودان باوه‌ران- بێژنه وان جوهى وفه‌لان: مه باوه‌رى ب خودايێ ئێكانه ئينايه، و ب وێ يا بۆ مه هاتییه خوارێ ژ وێ قورئانا خودێ ب وه‌حى بۆ پێغه‌مبه‌رێ خۆ موحه‌ممه‌دى سلاڤ لێ بن هنارتى، و ب وێ يا بۆ ئيبراهيم وئيسماعيل وئيسحاق ويه‌عقووب ونه‌ڤییێن وى د ناڤ دوازده ئویجاخێن ئسرئیلییان دا هاتییه خوارێ، و ب وێ يا بۆ مووساى ژ ته‌وراتێ وبۆ عيساى ژ ئنجیلێ، وبۆ پێغه‌مبه‌ران هه‌مییان ژ نك خودايێ وان ب وه‌حى هاتى، ئه‌م د باوه‌رییێ دا چو جوداهیێ د ناڤبه‌را وان دا ناكه‌ين، وئه‌م ب گوهدارییێ وپه‌رستنێ ته‌سليمى وى بووينه.
{ 137 } { فَإِنْ آمَنُوا بِمِثْلِ مَا آمَنْتُمْ بِهِ فَقَدِ اهْتَدَوْا ۖ وَإِنْ تَوَلَّوْا فَإِنَّمَا هُمْ فِي شِقَاقٍ ۖ فَسَيَكْفِيكَهُمُ اللَّهُ ۚ وَهُوَ السَّمِيعُ الْعَلِيمُ } ڤێجا ئه‌گه‌ر كافرێن جوهى وفه‌لان ويێن دى باوه‌رى ب وێ ئينا يا هه‌وه باوه‌رى پێ ئيناى، ژ وێ يا پێغه‌مبه‌ر پێ هاتى، ئه‌ڤه ئه‌و ب سه‌ر حه‌قییێ هلبوون، وئه‌گه‌ر وان پشت دا هه‌ما ئه‌و دێ د لێككه‌فتنێ دا بن، وخودێ تێرا ته هه‌يه ئه‌ى پێغه‌مبه‌ر كو به‌لا وان ژ ته ڤه‌كه‌ت، وته ب سه‌ر وان بێخت، وئه‌وه گوهدێرێ گۆتنێن هه‌وه، پڕزانايێ ب حالێ هه‌وه.
{ 138 } { صِبْغَةَ اللَّهِ ۖ وَمَنْ أَحْسَنُ مِنَ اللَّهِ صِبْغَةً ۖ وَنَحْنُ لَهُ عَابِدُونَ } دينێ خودێ بگرن يێ وى هوين ل سه‌ر داين، چونكى ژ وێ خوڕستییێ يا خودێ مرۆڤ ل سه‌ر داين باشتر نينه، ڤێجا هوین بگرن، وبێژن: ئه‌م د دويكه‌فتنا خۆ دا بۆ دينێ ئيبراهيمى بنده‌ستى خودایێ خۆينه.
{ 139 } { قُلْ أَتُحَاجُّونَنَا فِي اللَّهِ وَهُوَ رَبُّنَا وَرَبُّكُمْ وَلَنَا أَعْمَالُنَا وَلَكُمْ أَعْمَالُكُمْ وَنَحْنُ لَهُ مُخْلِصُونَ } تو -ئه‌ى پێغه‌مبه‌ر- بێژه خودانێن كيتابێ: ئه‌رێ هوين د ده‌رحه‌قا په‌ڕستنا خودايێ ب تنێ دا جڕه‌ى د گه‌ل مه دكه‌ن، وئه‌و خودايێ هه‌مى چێكرییانه، يێ هنده‌كان ب تنێ نينه، وكريارێن مه بۆ مه‌نه وكريارێن هه‌وه بۆ هه‌وه‌نه، وپه‌ڕستنا مه خوڕى بۆ وییه ئه‌م تشته‌كى بۆ وى ناكه‌ينه هه‌ڤپشك، وژبلى وى ئه‌م په‌رستنا ئێكێ دى ناكه‌ين.
{ 140 } { أَمْ تَقُولُونَ إِنَّ إِبْرَاهِيمَ وَإِسْمَاعِيلَ وَإِسْحَاقَ وَيَعْقُوبَ وَالْأَسْبَاطَ كَانُوا هُودًا أَوْ نَصَارَىٰ ۗ قُلْ أَأَنْتُمْ أَعْلَمُ أَمِ اللَّهُ ۗ وَمَنْ أَظْلَمُ مِمَّنْ كَتَمَ شَهَادَةً عِنْدَهُ مِنَ اللَّهِ ۗ وَمَا اللَّهُ بِغَافِلٍ عَمَّا تَعْمَلُونَ } يان هوين ب هه‌ڤڕكى ڤه دبێژن: هندى ئيبراهيم وئيسماعيل وئيسحاق ويه‌عقووب ونه‌ڤییێن وينه، ل سه‌ر دينێ جوهییان يان يێ فه‌لان بوون؟ وئه‌ڤه دره‌وه؛ چونكى ئه‌و هاتبوونه هنارتن ومربوون به‌رى هاتنه‌خوارا ته‌وراتێ وئنجيلێ. تو -ئه‌ى پێغه‌مبه‌ر- بێژه وان: ما هوين ب دينێ وان زاناترن يان خودێ؟ وخودێ د قورئانێ دا گۆتییه كو ئه‌و موسلمان بوون، وكه‌س ژ هه‌وه زۆردارتر نينه ده‌مێ هوين شاهده‌يیه‌كا بنه‌جهـ بۆ خۆ ژ نك خودێ ڤه‌دشێرن؟ وهوين ژ دره‌و به‌روڤاژیێ وێ دبێژن. وخودێ ژ تشته‌كى ژ كارێ هه‌وه يێ بێ ئاگه‌هـ نينه، به‌لكى ئه‌و وان دهژمێرت ودێ هه‌وه سه‌را جزاده‌ت.
{ 141 } { تِلْكَ أُمَّةٌ قَدْ خَلَتْ ۖ لَهَا مَا كَسَبَتْ وَلَكُمْ مَا كَسَبْتُمْ ۖ وَلَا تُسْأَلُونَ عَمَّا كَانُوا يَعْمَلُونَ } ئه‌وا هه ئوممه‌ته‌ك بوو ژ پێشییێن هه‌وه بۆرییه، يا وان كرى بۆ وانه، ويا هه‌وه كرى بۆ هه‌وه‌يه، وپسيارا كريارێن وان ژ هه‌وه نائێته‌كرن، وپسيارا كريارێن هه‌وه ژ وان نائێته‌كرن. و د ڤێ ئايه‌تێ دا خۆگرێدانا ب به‌نییان ڤه هاته‌بڕين، وكو مرۆڤ ب پالدانا ب بال وان ڤه خۆ نه‌خاپينت، وكو يا گرنگ باوه‌رییا ب خودێ وپه‌رستنا وى ب تنێ، ودويكه‌فتنا پێغه‌مبه‌رێن وییه، وكو هه‌چییێ كافرییێ ب پێغه‌مبه‌ره‌كى ژ وان بكه‌ت ئه‌وى كافرى ب هه‌مى پێغه‌مبه‌ران كر.
{ 142 } { سَيَقُولُ السُّفَهَاءُ مِنَ النَّاسِ مَا وَلَّاهُمْ عَنْ قِبْلَتِهِمُ الَّتِي كَانُوا عَلَيْهَا ۚ قُلْ لِلَّهِ الْمَشْرِقُ وَالْمَغْرِبُ ۚ يَهْدِي مَنْ يَشَاءُ إِلَىٰ صِرَاطٍ مُسْتَقِيمٍ } مرۆڤێن نه‌زان وعه‌قل سڤك ژ جوهییان ویێن وه‌كى وان، ب تڕانه وخۆنه‌ڕازیكرن ڤه دێ بێژن: ئه‌و چ تشت بوو يێ به‌رێ ڤان موسلمانان ژ ڕووگه‌ها وان، يا وان ل ده‌ستپێكا ئيسلامێ به‌رێ خۆ ددايێ -كو به‌يتولمه‌قدس بوو- وه‌رگێڕاى؟ ئه‌ى پێغه‌مبه‌ر تو بێژه وان: ڕۆژهه‌لات وڕۆژئاڤا وهه‌ر تشته‌كێ د ناڤبه‌را وان هه‌ر دووان دا ملكێ خودێیه، ولايه‌ك ژ لايان ژ ملكێ وى یێ ده‌ركه‌فتى نينه، هه‌چیيێ وى بڤێت ژ به‌نییێن خۆ ئه‌و به‌رێ وى دده‌ته ڕێكا هيدايه‌تێ يا ڕاست. و د ڤێ چه‌ندێ دا ئاگه‌هداركرنه‌ك هه‌يه كو مه‌سه‌له هه‌مى بۆ خودێیه، كو مرۆڤ پێگيرییێ ب فه‌رمانێن وى بكه‌ت، وهه‌ر جهه‌كێ ئه‌و به‌رێ مه بده‌تێ ئه‌م دێ به‌رێ خۆ ده‌ينێ.
{ 143 } { وَكَذَٰلِكَ جَعَلْنَاكُمْ أُمَّةً وَسَطًا لِتَكُونُوا شُهَدَاءَ عَلَى النَّاسِ وَيَكُونَ الرَّسُولُ عَلَيْكُمْ شَهِيدًا ۗ وَمَا جَعَلْنَا الْقِبْلَةَ الَّتِي كُنْتَ عَلَيْهَا إِلَّا لِنَعْلَمَ مَنْ يَتَّبِعُ الرَّسُولَ مِمَّنْ يَنْقَلِبُ عَلَىٰ عَقِبَيْهِ ۚ وَإِنْ كَانَتْ لَكَبِيرَةً إِلَّا عَلَى الَّذِينَ هَدَى اللَّهُ ۗ وَمَا كَانَ اللَّهُ لِيُضِيعَ إِيمَانَكُمْ ۚ إِنَّ اللَّهَ بِالنَّاسِ لَرَءُوفٌ رَحِيمٌ } وكانێ چاوا مه د ده‌ینى به‌رێ هه‌وه -گهلى موسلمانان- دا ڕێكا ڕاست، وه‌سا مه هوين كرنه ملله‌ته‌كێ باش ودادكه‌ر؛ دا هوين ل ئاخره‌تێ شاهده‌يیێ ل سه‌ر ملله‌تان بده‌ن كو پێغه‌مبه‌رێن وان په‌يامێن خودايێ خۆ گه‌هاندبوونه وان، هه‌ر وه‌سا دا پێغه‌مبه‌ر ژى ل ئاخره‌تێ ل سه‌ر هه‌وه ببته شاهد كو وى په‌ياما خودايێ خۆ گه‌هاندبوو هه‌وه. ومه ڕووگه‌ها به‌یتولمه‌قدس ئه‌وا ته -ئه‌ى پێغه‌مبه‌ر- به‌رێ خۆ ددایێ دانا، پاشى به‌رێ ته ژێ وه‌رگێڕا كه‌عبێ ل مه‌كه‌هێ، دا ئه‌و تشتێ مه د ئه‌زه‌ل دا زانى ديار ببت، زانینه‌كا خه‌لات وجه‌لات پێڤه گرێدایى؛ دا ئه‌م ئاشكه‌را بكه‌ین كانێ كى دێ دويچوون وگوهدارییا ته كه‌ت، و د گه‌ل ته به‌رێ خۆ ده‌ته وى جهى یێ تو به‌رێ خۆ دده‌يێ، وكانێ كى خودانێ باوه‌رییه‌كا لاوازه و ژ به‌ر گومان ودوڕوویاتییا خۆ دێ ژ دينێ خۆ ڤه‌گه‌ڕيێت. وهندى ئه‌ڤ كاره‌يه كو ڤه‌گوهاستنا ڕووگه‌ها موسلمانییه ژ به‌یتولمه‌قدسێ بۆ كه‌عبێ، كاره‌كێ مه‌زن و ب زه‌حمه‌ت بوويه ل سه‌ر وان نه‌بت يێن خودێ ئه‌و ب هيدايه‌ت ئيناين و ب باوه‌رى وته‌قوایێ مننه‌ت لێ كرى. ونه‌بوويه كو خودێ باوه‌رییا هه‌وه ب وى ودويكه‌فتنا هه‌وه بۆ پێغه‌مبه‌رێ وى به‌رزه‌كه‌ت، ونڤێژێن هه‌وه بۆ ڕووگه‌ها به‌رێ كرین پويچ بكه‌ت، هندى ئه‌وه ئه‌و ره‌حمه‌كا به‌رفره‌هـ ل دنیایێ وئاخره‌تێ ب مرۆڤان دبه‌ت.
{ 144 } { قَدْ نَرَىٰ تَقَلُّبَ وَجْهِكَ فِي السَّمَاءِ ۖ فَلَنُوَلِّيَنَّكَ قِبْلَةً تَرْضَاهَا ۚ فَوَلِّ وَجْهَكَ شَطْرَ الْمَسْجِدِ الْحَرَامِ ۚ وَحَيْثُ مَا كُنْتُمْ فَوَلُّوا وُجُوهَكُمْ شَطْرَهُ ۗ وَإِنَّ الَّذِينَ أُوتُوا الْكِتَابَ لَيَعْلَمُونَ أَنَّهُ الْحَقُّ مِنْ رَبِّهِمْ ۗ وَمَا اللَّهُ بِغَافِلٍ عَمَّا يَعْمَلُونَ } ب ڕاستى ئه‌م یێ وه‌رگێڕانا ڕوويێ ته -ئه‌ى پێغه‌مبه‌ر- جاره‌كێ ل دویڤ جاره‌كێ ب بال عه‌سمانى ڤه دبينين؛ ل وێ هيڤییێ كو خودێ وه‌حییێ بۆ ته د مه‌سه‌لا ڕووگه‌هێ دا بينته خوارێ، ڤێجا ئه‌م دێ به‌رێ ته ژ به‌یتولمه‌قدسێ وه‌رگێڕینه ڕووگه‌هه‌كا ته پێ خۆش بت، كو مزگه‌فتا حه‌رامه ل مه‌كه‌هێ، ڤێجا تو به‌رێ خۆ ب لايێ وێ ڤه بده، وهه‌ر جهه‌كێ هوين -گهلى موسلمانان- لێ بن، وهه‌وه ڤيا نڤێژێ بكه‌ن، هوين به‌رێ خۆ بده‌نه مزگه‌فتا حه‌رام. وهندى ئه‌ون يێن خودێ زانينا كيتابێ دايێ ژ جوهى وفه‌لان، ئه‌و باش دزانن هندى به‌رێخۆدانا ته‌يه بۆ كه‌عبێ ئه‌وه حه‌قییا بنه‌جهـ د كيتابێن وان دا. وخودێ يێ بێ ئاگه‌هـ نينه ژ كارێ ئه‌و دودل وگومانبه‌رێن هه دكه‌ن، وئه‌و جزايێ وان سه‌را وێ چه‌ندێ دێ ده‌تێ.
{ 145 } { وَلَئِنْ أَتَيْتَ الَّذِينَ أُوتُوا الْكِتَابَ بِكُلِّ آيَةٍ مَا تَبِعُوا قِبْلَتَكَ ۚ وَمَا أَنْتَ بِتَابِعٍ قِبْلَتَهُمْ ۚ وَمَا بَعْضُهُمْ بِتَابِعٍ قِبْلَةَ بَعْضٍ ۚ وَلَئِنِ اتَّبَعْتَ أَهْوَاءَهُمْ مِنْ بَعْدِ مَا جَاءَكَ مِنَ الْعِلْمِ ۙ إِنَّكَ إِذًا لَمِنَ الظَّالِمِينَ } وئه‌گه‌ر تو -ئه‌ى پێغه‌مبه‌ر- بۆ وان ئه‌وێن ته‌ورات وئنجيل بۆ هاتى، هه‌ر نيشانه‌كا هه‌ى بينى ل سه‌ر هندێ كو به‌رێخۆدانا ته بۆ كه‌عبێ د نڤێژێ دا حه‌قییا ژ نك خودێیه، ئه‌و -ژ دفنبلندى وعیناد- به‌رێ خۆ ناده‌نه ڕووگه‌ها ته، وتو ژى جاره‌كا دى به‌رێ خۆ ناده‌يه ڕووگه‌ها وان، وهنده‌ك ژ وان به‌رێ خۆ ناده‌نه ڕووگه‌ها هنده‌كان. وئه‌گه‌ر تو د مه‌سه‌لا ڕووگه‌هێ وتشتێن دى دا دويكه‌فتنا دلچوونێن وان بكه‌ى، پشتى زانين بۆ ته هاتى كو تو يێ حه‌قى وئه‌و دنه‌حه‌قن ، هنگى تو دێ ژ وان بى يێن زۆردارى ل خۆ كرى. وئه‌ڤ گۆتنه بۆ ئوممه‌تێ هه‌مییێیه، وئه‌و گه‌فه‌كه بۆ وان یێن دژاتییا شریعه‌تى دكه‌ن.
{ 146 } { الَّذِينَ آتَيْنَاهُمُ الْكِتَابَ يَعْرِفُونَهُ كَمَا يَعْرِفُونَ أَبْنَاءَهُمْ ۖ وَإِنَّ فَرِيقًا مِنْهُمْ لَيَكْتُمُونَ الْحَقَّ وَهُمْ يَعْلَمُونَ } ئه‌وێن مه ته‌ورات وئنجيل دايێ ژ زانايێن جوهى وفه‌لان دزانن كو موحه‌ممه‌د -سلاڤ لێ بن- پێغه‌مبه‌رێ خودێیه، ب وان سالۆخه‌تێن وى يێن د كيتابێن وان دا هاتين، هه‌ر وه‌كى ئه‌و كوڕێن خۆ ناس دكه‌ن. وهندى ده‌سته‌كه‌كه ژ وان حه‌قییێ ڤه‌دشێرن، هه‌ر چه‌نده ئه‌و دزانن كو ئه‌و يێ ڕاستگۆيه, وسالۆخه‌تێن وى دبنه‌جهن.
{ 147 } { الْحَقُّ مِنْ رَبِّكَ ۖ فَلَا تَكُونَنَّ مِنَ الْمُمْتَرِينَ } ئه‌ى پێغه‌مبه‌ر، ئه‌وا بۆ ته هاتییه خوارێ، حه‌قییه ژ خودايێ ته‌يه، ڤێجا تو تێدا يێ ب گومان نه‌به. وئه‌ڤ گۆتنه ئه‌گه‌ر چ بۆ پێغه‌مبه‌رییه ژى به‌لێ ئه‌و بۆ ئوممه‌تێیه.
{ 148 } { وَلِكُلٍّ وِجْهَةٌ هُوَ مُوَلِّيهَا ۖ فَاسْتَبِقُوا الْخَيْرَاتِ ۚ أَيْنَ مَا تَكُونُوا يَأْتِ بِكُمُ اللَّهُ جَمِيعًا ۚ إِنَّ اللَّهَ عَلَىٰ كُلِّ شَيْءٍ قَدِيرٌ } وبۆ هه‌ر ملله‌ته‌كى ڕووگه‌هه‌ك هه‌يه ئه‌و د نڤێژا خۆ دا به‌رێ خۆ دده‌نێ، ڤێجا هوين گهلى خودان باوه‌ران له‌زێ د كرنا وان كارێن چاك دا بكه‌ن يێن دينێ ئيسلامێ پێ هاتى. وڕۆژا قيامه‌تێ، ل هه‌ر جهه‌كێ هوين لێ بن، خودێ هه‌وه هه‌مییان دێ كۆم كه‌ت. هندى خودێیه ل سه‌ر هه‌ر تشته‌كى يێ خودان شيانه.
{ 149 } { وَمِنْ حَيْثُ خَرَجْتَ فَوَلِّ وَجْهَكَ شَطْرَ الْمَسْجِدِ الْحَرَامِ ۖ وَإِنَّهُ لَلْحَقُّ مِنْ رَبِّكَ ۗ وَمَا اللَّهُ بِغَافِلٍ عَمَّا تَعْمَلُونَ } وهه‌چى جهێ تو -ئه‌ى پێغه‌مبه‌ر- ب ڕێڤنگى ده‌ركه‌فتیيێ وته ڤيا نڤێژێ بكه‌ى، تو به‌رێ خۆ ب لايێ مزگه‌فتا حه‌رام ڤه بده. وهندى به‌رێخۆدانا ته‌يه ب وى لایى ڤه ئه‌وه حه‌قییا بنه‌جهـ ژ نك خودايێ ته. وخودێ يێ بێ ئاگه‌هـ نينه ژ كارێ هوين دكه‌ن، وئه‌و دێ هه‌وه سه‌را وێ چه‌ندێ جزاده‌ت.
{ 150 } { وَمِنْ حَيْثُ خَرَجْتَ فَوَلِّ وَجْهَكَ شَطْرَ الْمَسْجِدِ الْحَرَامِ ۚ وَحَيْثُ مَا كُنْتُمْ فَوَلُّوا وُجُوهَكُمْ شَطْرَهُ لِئَلَّا يَكُونَ لِلنَّاسِ عَلَيْكُمْ حُجَّةٌ إِلَّا الَّذِينَ ظَلَمُوا مِنْهُمْ فَلَا تَخْشَوْهُمْ وَاخْشَوْنِي وَلِأُتِمَّ نِعْمَتِي عَلَيْكُمْ وَلَعَلَّكُمْ تَهْتَدُونَ } وهه‌چى جهێ تو -ئه‌ى پێغه‌مبه‌ر- ده‌ركه‌فتییێ تو به‌رێ خۆ ب لايێ مزگه‌فتا حه‌رام ڤه بده، وهه‌چى جهێ هوين –گهلى موسلمانان- لێ بن ژ عه‌ردى ووه‌لاتان، هوین به‌رێ خۆ ب لايێ مزگه‌فتا حه‌رام ڤه بده‌ن؛ دا پشتى ڤێ به‌رێخۆدانێ ئه‌و مرۆڤێن نه د گه‌ل هه‌وه چو هێجه‌تان ب هه‌ڤڕكى ڤه ل سه‌ر هه‌وه نه‌گرن, ئه‌و تێ نه‌بن يێن زۆردارى وڕكدارى كرى ژ وان، ئه‌و هه‌ر وهه‌ر ل سه‌ر هه‌ڤڕكییا خۆ دێ مينن, ڤێجا هوين ژ وان نه‌ترسن و ب جهئينانا گۆتن وفه‌رمانا من ژ من بترسن, ودا ئه‌ز قهنجییا خۆ ل سه‌ر هه‌وه پێك بينم ب هلبژارتنا شريعه‌تێن پێكهاتيتر بۆ هه‌وه, ودا به‌لكى هوين بێنه سه‌ر ڕێكا ڕاست ودورست.
{ 151 } { كَمَا أَرْسَلْنَا فِيكُمْ رَسُولًا مِنْكُمْ يَتْلُو عَلَيْكُمْ آيَاتِنَا وَيُزَكِّيكُمْ وَيُعَلِّمُكُمُ الْكِتَابَ وَالْحِكْمَةَ وَيُعَلِّمُكُمْ مَا لَمْ تَكُونُوا تَعْلَمُونَ } وكانێ چاوا مه قه‌نجى ل هه‌وه كر كو مه به‌رێ هه‌وه دا كه‌عبێ، وه‌سا مه پێغه‌مبه‌ره‌ك ژ هه‌وه ب خۆ د ناڤ هه‌وه دا هنارت, ئه‌و وان ئايه‌تێن حه‌قییێ ونه‌حه‌قییێ ژێك جودا دكه‌ن ئه‌و بۆ هه‌وه دخوينت, وهه‌وه ژ پيسییا بوتپه‌رێسییێ وڕه‌وشتێن خراب پاقژ دكه‌ت، وكيتاب وسوننه‌تێ وئه‌حكامێن شريعه‌تى نيشا هه‌وه دده‌ت, ويا هه‌وه نه‌دزانى ژ به‌حسێ پێغه‌مبه‌ر وملله‌تێن بۆرین بۆ هه‌وه دبێژت.
{ 152 } { فَاذْكُرُونِي أَذْكُرْكُمْ وَاشْكُرُوا لِي وَلَا تَكْفُرُونِ } خودێ فه‌رمانێ ل خودان باوه‌ران دكه‌ت كو ئه‌و وى ل بیرا خۆ بیننه‌ڤه، وژڤان ب باشترین جزایى دا وان، كو د ناڤ ده‌سته‌كا بلند دا ژ ملیاكه‌تان به‌حسێ وان یێن وى ل بیرا خۆ دئیننه‌ڤه ب باشى بكه‌ت، وگۆت: گهلى خودان باوه‌ران، هوين ب گۆتن وكريار شوكرا من ب تنێ بكه‌ن, وقه‌نجییا من ل هه‌وه كرى ژ بيرا خۆ نه‌به‌ن.
{ 153 } { يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا اسْتَعِينُوا بِالصَّبْرِ وَالصَّلَاةِ ۚ إِنَّ اللَّهَ مَعَ الصَّابِرِينَ } گهلى خودان باوه‌ران، د هه‌مى كارێن خۆ دا هوين داخوازا هاريكارییێ ژ خودێ بكه‌ن: ب صه‌برا ل سه‌ر نه‌خۆشى وموصیبه‌تان, و ب صه‌برا ل سه‌ر هێلانا گونه‌هان, وخۆڕاگرتنا ل سه‌ر كرنا عيباده‌تى, و ب كرنا وێ نڤێژا دل پێ رحه‌ت دبت, یا كو مرۆڤى ژ كرێتییێ دده‌ته پاش. هندى خودێیه ب هاريكارییا خۆ يێ د گه‌ل بێنفره‌هان. وئه‌ڤ ئايه‌ته هندێ دگه‌هينت كو خودێ ب هاريكارییێ تايبه‌ت د گه‌ل خودان باوه‌رانه, به‌لێ ئه‌و ب زانينا خۆ د گه‌ل هه‌مى مرۆڤانه.
{ 154 } { وَلَا تَقُولُوا لِمَنْ يُقْتَلُ فِي سَبِيلِ اللَّهِ أَمْوَاتٌ ۚ بَلْ أَحْيَاءٌ وَلَٰكِنْ لَا تَشْعُرُونَ } وهوين -گهلى خودان باوه‌ران- نه‌بێژنه وان جيهادكه‌ران ئه‌وێن د ڕێكا خودێ دا دئێنه كوشتن: ئه‌و دمرينه؛ به‌لكى ئه‌و د گۆڕێن خۆ دا دزێندينه ب ژينه‌كا تايبه‌ت ب وان ڤه, ب تنێ خودێ دزانت كانێ ئه‌و ژیان یا چاوایه, به‌لێ هوين پێ ناحه‌سیێن. وئه‌ڤه ده‌لیله ل سه‌ر هه‌بوونا خۆشییێ د قه‌برى دا.
{ 155 } { وَلَنَبْلُوَنَّكُمْ بِشَيْءٍ مِنَ الْخَوْفِ وَالْجُوعِ وَنَقْصٍ مِنَ الْأَمْوَالِ وَالْأَنْفُسِ وَالثَّمَرَاتِ ۗ وَبَشِّرِ الصَّابِرِينَ } و ب هنده‌كێ ژ ترسێ, وبرسێ, وكێمكرنا مالى كو هوين ب زه‌حمه‌ت وى ب ده‌ست خۆ ڤه بينن, يان هه‌ما هه‌مییێ ببه‌ين, وهه‌وه ب مرنێ يان كوشتنا د ڕێكا خودێ دا, و ب كێمكرنا به‌رهه‌مێ دارقه‌سپ ومێو ودان ودكاكان، يان خرابكرنا وان, ئه‌م دێ هه‌وه جه‌ربينين. وتو -ئه‌ى پێغه‌مبه‌ر- مزگينییێ ب وى تشتێ كه‌يف وخۆشییا دويماهییێ ل دنيايێ وئاخره‌تێ دگه‌هینت، بده وان يێن بێنفره‌هییێ ل سه‌ر ڤێ چه‌ندێ دكه‌ن.
{ 156 } { الَّذِينَ إِذَا أَصَابَتْهُمْ مُصِيبَةٌ قَالُوا إِنَّا لِلَّهِ وَإِنَّا إِلَيْهِ رَاجِعُونَ } ژ سالۆخه‌تێن ڤان بێنفره‌هان ئه‌وه ئه‌گه‌ر نه‌خۆشییه‌ك گه‌هشتێ ئه‌و دبێژن: ئه‌م به‌نییێن خودێينه وملكێ وينه, ئه‌وه مه ب ڕێڤه دبه‌ت, ويا وى بڤێت ئه‌و د گه‌ل مه دكه‌ت, وئه‌م ب مرنێ پاشى ڕابوونا بۆ جزادانێ دێ زڤڕينه نك وى.
{ 157 } { أُولَٰئِكَ عَلَيْهِمْ صَلَوَاتٌ مِنْ رَبِّهِمْ وَرَحْمَةٌ ۖ وَأُولَٰئِكَ هُمُ الْمُهْتَدُونَ } ئه‌و بێنفره‌هێن هه مه‌دح ودلۆڤانییه‌كا مه‌زن ژ خودێ بۆ وان هه‌يه، وئه‌و ئه‌ون يێن ل سه‌ر ڕێكا ڕاست.
{ 158 } { إِنَّ الصَّفَا وَالْمَرْوَةَ مِنْ شَعَائِرِ اللَّهِ ۖ فَمَنْ حَجَّ الْبَيْتَ أَوِ اعْتَمَرَ فَلَا جُنَاحَ عَلَيْهِ أَنْ يَطَّوَّفَ بِهِمَا ۚ وَمَنْ تَطَوَّعَ خَيْرًا فَإِنَّ اللَّهَ شَاكِرٌ عَلِيمٌ } هندى صه‌فا ومه‌روه‌نه -وئه‌و دو گرێن بچويكن ل نێزيكى كه‌عبێ ل لايێ ڕۆژهه‌لاتێ- ژ ڕێنيشانێن ئاشكه‌رانه يێن دينێ خودێ, يێن كو عه‌بدينییا خودێ ب هاتن وچوونا د ناڤبه‌رێ دا دئێته‌كرن. ڤێجا هه‌چییێ بۆ حه‌جێ يان عومرێ قه‌ستا كه‌عبێ بكه‌ت، چو گونه‌هـ وته‌نگاڤى ل سه‌ر وى نينه ئه‌گه‌ر ئه‌و د ناڤبه‌رێ دا بێت وبچت, به‌لكى ئه‌و چه‌نده ل سه‌ر وى يا فه‌ره, وهه‌چییێ ژ دل خێران بكه‌ت هندى خودێیه سوپاسدارێ وییه، سه‌را كێمێ ئه‌و گه‌له‌كێ دده‌ت, يێ پرزانايه ب كريارێن به‌نییێن خۆ، نه خێرا وان به‌رزه دكه‌ت، نه ژى كێم دكه‌ت.
{ 159 } { إِنَّ الَّذِينَ يَكْتُمُونَ مَا أَنْزَلْنَا مِنَ الْبَيِّنَاتِ وَالْهُدَىٰ مِنْ بَعْدِ مَا بَيَّنَّاهُ لِلنَّاسِ فِي الْكِتَابِ ۙ أُولَٰئِكَ يَلْعَنُهُمُ اللَّهُ وَيَلْعَنُهُمُ اللَّاعِنُونَ } هندى ئه‌ون يێن وان ئايه‌تێن ئاشكه‌را ل سه‌ر پێغه‌مبه‌رينییا موحه‌ممه‌دى سلاڤ لێ بن يێن مه ئيناينه خوارێ، وئه‌و تشتێ ئه‌و پێ هاتى ڤه‌دشێرن، وئه‌و زانايێن جوهى وفه‌لانه وهه‌ر ئێكێ وى تشتێ خودێ د ته‌وراتێ وئنجيلێ دا ئينايه خوارێ ڤه‌شێرت, پشتى كو وى ئه‌و بۆ مرۆڤان ئاشكه‌را كرى، ئه‌و ئه‌ون يێن خودێ ئه‌و ژ ڕه‌حما خۆ بێ باركرين, وهه‌مى ئافراندى ب له‌عنه‌ت ڤه نفرينێ ل وان دكه‌ن.
{ 160 } { إِلَّا الَّذِينَ تَابُوا وَأَصْلَحُوا وَبَيَّنُوا فَأُولَٰئِكَ أَتُوبُ عَلَيْهِمْ ۚ وَأَنَا التَّوَّابُ الرَّحِيمُ } ئه‌و تێ نه‌بن يێن ل خۆ زڤڕين وداخوازا لێبۆرينا گونه‌هان ژ خودێ كرى, وتشتێ وان خرابكرى چێ بكه‌نه‌ڤه, ويێ ڤه‌شارتى ئاشكه‌را بكه‌ن، ئه‌وان ئه‌ز دێ ل وان بۆرم, وئه‌زم تۆبا به‌نییێن خۆ وه‌ردگرم، ودلۆڤانییێ پێ دبه‌م.
{ 161 } { إِنَّ الَّذِينَ كَفَرُوا وَمَاتُوا وَهُمْ كُفَّارٌ أُولَٰئِكَ عَلَيْهِمْ لَعْنَةُ اللَّهِ وَالْمَلَائِكَةِ وَالنَّاسِ أَجْمَعِينَ } هندى ئه‌ون يێن باوه‌رى نه‌ئيناى وحه‌قى ڤه‌شارتى, وحه‌تا ئه‌و مرين ئه‌و ل سه‌ر ڤێ چه‌ندێ ماين, ئه‌وان له‌عنه‌تا خودێ ویا ملیاكه‌تان وهه‌مى مرۆڤان ل سه‌ره.
{ 162 } { خَالِدِينَ فِيهَا ۖ لَا يُخَفَّفُ عَنْهُمُ الْعَذَابُ وَلَا هُمْ يُنْظَرُونَ } ئه‌و هه‌ر وهه‌ر د له‌عنه‌تێ وئاگرى دا دێ مينن، نه عه‌زاب ل سه‌ر وان سڤك دبت ونه ده‌ليڤه بۆ وان دئێته دان كو ئه‌و داخوازا لێبۆرينێ بكه‌ن.
{ 163 } { وَإِلَٰهُكُمْ إِلَٰهٌ وَاحِدٌ ۖ لَا إِلَٰهَ إِلَّا هُوَ الرَّحْمَٰنُ الرَّحِيمُ } وخودايێ هه‌وه -گهلى مرۆڤان- خودايه‌كێ ب تنێیه، د ناڤ وسالۆخه‌ت وكريارێن خۆ دا يێ بێ هه‌ڤاله، ژ وى پێڤه‌تر عه‌بدينى ب دورستى بۆ كه‌سێ نائێته‌كرن، بۆ هه‌مى چێكرییان يێ پڕدلۆڤانه، و ب خودان باوه‌ران يێ دلۆڤانكاره.
{ 164 } { إِنَّ فِي خَلْقِ السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضِ وَاخْتِلَافِ اللَّيْلِ وَالنَّهَارِ وَالْفُلْكِ الَّتِي تَجْرِي فِي الْبَحْرِ بِمَا يَنْفَعُ النَّاسَ وَمَا أَنْزَلَ اللَّهُ مِنَ السَّمَاءِ مِنْ مَاءٍ فَأَحْيَا بِهِ الْأَرْضَ بَعْدَ مَوْتِهَا وَبَثَّ فِيهَا مِنْ كُلِّ دَابَّةٍ وَتَصْرِيفِ الرِّيَاحِ وَالسَّحَابِ الْمُسَخَّرِ بَيْنَ السَّمَاءِ وَالْأَرْضِ لَآيَاتٍ لِقَوْمٍ يَعْقِلُونَ } د ئافراندنا عه‌سمانان دا كو هاتينه بلندكرن وفره‌هكرن، ويا عه‌ردى ب چيا وده‌شت وده‌ريايێن وى ڤه، و د ژێكجودابوونا شه‌ڤ وڕۆژان دا ژ لايێ درێژى وكورتییێ، وتارى وڕۆناهییێ ڤه، و ل دويڤێك هاتنا وان، و د گه‌مییان دا ئه‌وێن ل ده‌ريايێ دچن، یێن وى تشتێ مفايێ مرۆڤان تێدا هل دگرن، و د ئاڤا بارانێ دا يا خودێ ژ عه‌سمانى باراندى، ڤێجا عه‌رد پشتى هشك وبێ شينكاتى مايى كه‌سك وجوانكرییه ڤه، و د وان خودان ڕحان دا يێن خودێ ل سه‌ر عه‌ردى به‌لاڤكرين، و د ئينان وبرنا وى بایى دا يێ وى قه‌نجى پێ ل هه‌وه كرى، ووان عه‌ورێن د ناڤبه‌را عه‌سمانى وعه‌ردى دا هاتينه ب ڕێڤه‌برن، د ڤان هه‌مى نيشانێن بۆرین دا ئايه‌ت ل سه‌ر ئێكينییا خودێ ومه‌زنییا قه‌نجییێن وى بۆ ملله‌تێ تێ بگه‌هت هه‌نه.
{ 165 } { وَمِنَ النَّاسِ مَنْ يَتَّخِذُ مِنْ دُونِ اللَّهِ أَنْدَادًا يُحِبُّونَهُمْ كَحُبِّ اللَّهِ ۖ وَالَّذِينَ آمَنُوا أَشَدُّ حُبًّا لِلَّهِ ۗ وَلَوْ يَرَى الَّذِينَ ظَلَمُوا إِذْ يَرَوْنَ الْعَذَابَ أَنَّ الْقُوَّةَ لِلَّهِ جَمِيعًا وَأَنَّ اللَّهَ شَدِيدُ الْعَذَابِ } و د گه‌ل ڤان هێجه‌تێن ئاشكه‌را هنده‌ك مرۆڤ ژ بلى خودێ هه‌نه صه‌نه‌مان بۆ خودێ دكه‌نه هه‌ڤتا، ووێ ڤيان ومه‌زنى وگوهدارییێ يا هێژاى خودێ ب تنێ بت دده‌نه وان. وڤيانا خودان باوه‌ران بۆ خودێ پتره ژ يا ڤان كافران بۆ خوداوه‌ندێن وان؛ چونكى ڤيانا خودان باوه‌ران خوڕى بۆ خودێیه، به‌لێ كافران هه‌ڤپشكى د ڤيانا خۆ دا كرییه. وئه‌وێن ب كرنا شركێ د دنيايێ دا زۆردارى ل خۆ كرى، ده‌مێ عه‌زابا ئاخره‌تێ دبينن ئه‌گه‌ر زانيبا كو هێز هه‌مى يا خودێ ب تنێیه وكو خودێیه يێ عه‌زاب دژوار، وان ژ بلى خودێ چو خوداوه‌ند بۆ خو نه‌ددانان وپه‌رستن بۆ نه‌دكر، و ب وان خوداوه‌ندان خۆ نێزيكى وى نه‌دكر.
{ 166 } { إِذْ تَبَرَّأَ الَّذِينَ اتُّبِعُوا مِنَ الَّذِينَ اتَّبَعُوا وَرَأَوُا الْعَذَابَ وَتَقَطَّعَتْ بِهِمُ الْأَسْبَابُ } ده‌مێ ئه‌و عه‌زابا ئاخره‌تێ دبينن ئه‌و سه‌رۆكێن دويكه‌فتنا وان هاتییه‌كرن خۆ ژ وان به‌رى دكه‌ن يێن دويكه‌فتنا وان ل سه‌ر شركێ كرى، وهه‌مى په‌يوه‌ندییێن ئه‌و ل دنيايێ دگه‌هاندنه ئێك وه‌كى: مرۆڤينییێ، ودويچوونێ، ودينى، د ناڤبه‌را وان دا هاتنه بڕين.
{ 167 } { وَقَالَ الَّذِينَ اتَّبَعُوا لَوْ أَنَّ لَنَا كَرَّةً فَنَتَبَرَّأَ مِنْهُمْ كَمَا تَبَرَّءُوا مِنَّا ۗ كَذَٰلِكَ يُرِيهِمُ اللَّهُ أَعْمَالَهُمْ حَسَرَاتٍ عَلَيْهِمْ ۖ وَمَا هُمْ بِخَارِجِينَ مِنَ النَّارِ } ودويكه‌فتییان گۆت: خوزى ئه‌م زڤڕيباينه دنيايێ، دا ئه‌م ژى خۆ ژ ڤان سه‌رۆكان به‌رى كه‌ين، وه‌كى كا چاوا وان خۆ ژ مه به‌رى كرى. وكانێ چاوا خودێ عه‌زابا خۆ يا دژوار ل ڕۆژا قيامه‌تێ نيشا وان دا، وه‌سا خودێ كريارێن وان يێن خراب ژى نيشا وان دده‌ت وبۆ وان دكه‌ته كه‌سه‌ر، وئه‌و قه‌ت ژ ئاگرى ده‌رناكه‌ڤن.
{ 168 } { يَا أَيُّهَا النَّاسُ كُلُوا مِمَّا فِي الْأَرْضِ حَلَالًا طَيِّبًا وَلَا تَتَّبِعُوا خُطُوَاتِ الشَّيْطَانِ ۚ إِنَّهُ لَكُمْ عَدُوٌّ مُبِينٌ } ئه‌ى گهلى مرۆڤان، ژ وى ڕزقێ خودێ یێ ل عه‌ردى، يێ وى بۆ هه‌وه حه‌لالكرى بخۆن، ويێ پاقژ وبژوين ئه‌وه، يێ ب مفا وبێ زيانه، ودويكه‌فتنا ڕێكێن شه‌يتانى د حه‌لالكرن وحه‌رامكرن وبیدعه وگونه‌هان دا نهكهن، هندى ئه‌وه دوژمناتییا وى بۆ هه‌وه يا ئاشكه‌رايه.
{ 169 } { إِنَّمَا يَأْمُرُكُمْ بِالسُّوءِ وَالْفَحْشَاءِ وَأَنْ تَقُولُوا عَلَى اللَّهِ مَا لَا تَعْلَمُونَ } هندى شه‌يتانه ب هه‌ر گونه‌هه‌كا كرێت وبۆ هه‌وه خراب، ونه‌گوهدارییه‌كا زێده كرێت فه‌رمانێ ل هه‌وه دكه‌ت ، وكو هوين دره‌وێ ژ كيسێ خودێ بكه‌ن د حه‌رامكرنا حه‌لالى دا بێ زانين.
{ 170 } { وَإِذَا قِيلَ لَهُمُ اتَّبِعُوا مَا أَنْزَلَ اللَّهُ قَالُوا بَلْ نَتَّبِعُ مَا أَلْفَيْنَا عَلَيْهِ آبَاءَنَا ۗ أَوَلَوْ كَانَ آبَاؤُهُمْ لَا يَعْقِلُونَ شَيْئًا وَلَا يَهْتَدُونَ } وهه‌ر جاره‌كا خودان باوه‌ران ب شيره‌تكارى ڤه گۆته سه‌رداچوويان: دويچوونا وێ بكه‌ن يا خودێ ئينايه خوارێ ژ قورئانێ وڕێنيشادانێ، ئه‌و دێ ڕژدییێ ل سه‌ر چاڤلێكرنا پێشییێن خۆ يێن بوتپه‌رێس كه‌ن وبێژن: ئه‌م دويكه‌فتنا دينێ هه‌وه ناكه‌ين، به‌لكى ئه‌م دێ دويكه‌فتنا وێ كه‌ين يا مه باب وباپيرێن خۆ ل سه‌ر ديتين. ئه‌رێ ئه‌و دويكه‌فتنا بابێن خۆ دكه‌ن ئه‌گه‌ر خۆ ئه‌و چو ژ خودێ نه‌زانن ژى، و د ڕاستییێ نه‌گه‌هن ژى؟
{ 171 } { وَمَثَلُ الَّذِينَ كَفَرُوا كَمَثَلِ الَّذِي يَنْعِقُ بِمَا لَا يَسْمَعُ إِلَّا دُعَاءً وَنِدَاءً ۚ صُمٌّ بُكْمٌ عُمْيٌ فَهُمْ لَا يَعْقِلُونَ } وسالۆخه‌تێ وان ئه‌وێن باوه‌رى نه‌ئيناى ووى يێ به‌رێ وان دده‌ته ڕێكێ وباوه‌رییێ، وه‌كى سالۆخه‌تێ وى شڤانییه يێ ب ئاخفتنێ حه‌يوانان پاشڤه ببه‌ت، وئه‌و د وى نه‌گه‌هن، هه‌ما ب تنێ گوهـ ل ده‌نگێ وى ببن. ئه‌ڤ كافره دكه‌ڕن وان گوهێن خۆ ژ ڕاستییێ گرتينه، دلالن ئه‌زمانێن خۆ ژێ دگرن، دكۆره‌نه چاڤێن وان نيشانێن حه‌قییێ يێن ئاشكه‌را نابينن، وئه‌و عه‌قلێ خۆ د وى تشتى دا ناده‌نه كارى يێ مفايێ وان تێدا.
{ 172 } { يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا كُلُوا مِنْ طَيِّبَاتِ مَا رَزَقْنَاكُمْ وَاشْكُرُوا لِلَّهِ إِنْ كُنْتُمْ إِيَّاهُ تَعْبُدُونَ } گهلى خودان باوه‌ران، ژ وان خوارنێن خۆش وحه‌لال يێن مه داينه هه‌وه بخۆن، ووه‌كى وان كافران نه‌بن یێن خوارنێن پاقژ حه‌رام دكه‌ن، ویێن پیس حه‌لال دكه‌ن، وهوین ب دل وئه‌زمان وله‌شى سوپاسییا خودێ بكه‌ن ژ به‌ر قه‌نجییێن وى يێن مه‌زن، ئه‌گه‌ر ڕاسته هوين د فه‌رمانا وى دانه، ووى ب تنێ وبێ شریك دپه‌رێسن.
{ 173 } { إِنَّمَا حَرَّمَ عَلَيْكُمُ الْمَيْتَةَ وَالدَّمَ وَلَحْمَ الْخِنْزِيرِ وَمَا أُهِلَّ بِهِ لِغَيْرِ اللَّهِ ۖ فَمَنِ اضْطُرَّ غَيْرَ بَاغٍ وَلَا عَادٍ فَلَا إِثْمَ عَلَيْهِ ۚ إِنَّ اللَّهَ غَفُورٌ رَحِيمٌ } هه‌ما وى ئه‌و تشت ل سه‌ر هه‌وه يێ حه‌رامكرى يێ زيانا هه‌وه تێدا، وه‌كى مرارێ نه ب ڕێكه‌كا دورست هاتبته ڤه‌كوشتن، وخوينا رۆن، وگۆشتێ به‌رازى، وئه‌و ڤه‌كوشتییێن نه بۆ خودێ دئێنه ڤه‌كوشتن. و ژ قهنجییا خودێ ل سه‌ر هه‌وه وى بۆ هه‌وه دورستكرییه كو ل ته‌نگاڤییان هوين ڤان تشتێن حه‌رام بخۆن، ڤێچا هه‌چییێ نه‌چار بوو تشته‌كى ژ وان بخۆت بێى زۆردارییێ د خوارنا وان دا بكه‌ت كو زێده‌ى پێتڤییا خۆ بخۆت، چو گونه‌هـ ل سه‌ر وى نينه. هندى خودێیه گونه‌هێ بۆ به‌نییێن خۆ ژێ دبه‌ت، ودلۆڤانییێ پێ دبه‌ت.
{ 174 } { إِنَّ الَّذِينَ يَكْتُمُونَ مَا أَنْزَلَ اللَّهُ مِنَ الْكِتَابِ وَيَشْتَرُونَ بِهِ ثَمَنًا قَلِيلًا ۙ أُولَٰئِكَ مَا يَأْكُلُونَ فِي بُطُونِهِمْ إِلَّا النَّارَ وَلَا يُكَلِّمُهُمُ اللَّهُ يَوْمَ الْقِيَامَةِ وَلَا يُزَكِّيهِمْ وَلَهُمْ عَذَابٌ أَلِيمٌ } هندى ئه‌ون يێن وى تشتێ خودێ د كيتابێن خۆ دا ئينايه خوارێ ژ سالۆخه‌تێن موحه‌ممه‌دى سلاڤ لێ بن وحه‌قییێ ڤه‌دشێرن، ولێ دگه‌ڕيێن به‌رانبه‌ره‌كێ كێم ژ په‌رتالێ دنيايێ پێش ڤێ ڤه‌شارتنێ ڤه وه‌رگرن، ئه‌وێن هه هه‌ما وى حه‌رامێ به‌رێ وان دده‌ته ئاگرێ جه‌هنه‌مێ د زكێن خۆ دا دخۆن، و ل ڕۆژا قيامه‌تێ خودێ د گه‌ل وان نائاخڤت، ژ به‌ر كو ئه‌و ل وان ب غه‌زه‌ب دئێت، وئه‌و وان ژ قڕێژا گونه‌هـ وكوفرا وان پاقژ ناكه‌ت، وعه‌زابه‌كا ب ئێش بۆ وان هه‌يه.
{ 175 } { أُولَٰئِكَ الَّذِينَ اشْتَرَوُا الضَّلَالَةَ بِالْهُدَىٰ وَالْعَذَابَ بِالْمَغْفِرَةِ ۚ فَمَا أَصْبَرَهُمْ عَلَى النَّارِ } ئه‌وێن هه یێن خودانێن ڤان سالۆخه‌تان، سه‌رداچوون ب هیدایه‌تێ، وعه‌زابا خودێ ب لێبۆرينا وى گوهاڕتییه، ڤێجا ئه‌و چه‌ند ل سه‌ر ئاگرى دبسته‌نه ده‌مێ كارێ جه‌هنه‌مییان دكه‌ن!! خودێ ژ ڤى كارێ وان يێ عه‌جێبگرتییه، ڤێچا هوين ژى -گهلى مرۆڤان- ژ بسته‌يى وبێهنفره‌هییا وان ل سه‌ر ئاگرى و ژ مانا وان تێدا عه‌جێبگرتى ببن. وئه‌ڤه كێمكرن وسڤككرنه بۆ وان.
{ 176 } { ذَٰلِكَ بِأَنَّ اللَّهَ نَزَّلَ الْكِتَابَ بِالْحَقِّ ۗ وَإِنَّ الَّذِينَ اخْتَلَفُوا فِي الْكِتَابِ لَفِي شِقَاقٍ بَعِيدٍ } ئه‌و عه‌زابا هه، يا وان خۆ هه‌ژيكرى ژ به‌ر هندێیه چونكى خودێ كيتابێن خۆ بۆ پێغه‌مبه‌رێن خۆ يێن ئيناينه خوارێ وحه‌قییا ئاشكه‌را تێدا هه‌يه، به‌لێ وان كافرى پێ كر. وهندى ئه‌ون يێن د كيتابێ دا ژێكجودا بووين وباوه‌رى ب هنده‌كێ ئيناى و ب هنده‌كێ نه‌ئیناى، ئه‌و د ژێكڤه‌بوون وژێكجودابوونه‌كا دوير ژ حه‌قییێ دانه.
{ 177 } { لَيْسَ الْبِرَّ أَنْ تُوَلُّوا وُجُوهَكُمْ قِبَلَ الْمَشْرِقِ وَالْمَغْرِبِ وَلَٰكِنَّ الْبِرَّ مَنْ آمَنَ بِاللَّهِ وَالْيَوْمِ الْآخِرِ وَالْمَلَائِكَةِ وَالْكِتَابِ وَالنَّبِيِّينَ وَآتَى الْمَالَ عَلَىٰ حُبِّهِ ذَوِي الْقُرْبَىٰ وَالْيَتَامَىٰ وَالْمَسَاكِينَ وَابْنَ السَّبِيلِ وَالسَّائِلِينَ وَفِي الرِّقَابِ وَأَقَامَ الصَّلَاةَ وَآتَى الزَّكَاةَ وَالْمُوفُونَ بِعَهْدِهِمْ إِذَا عَاهَدُوا ۖ وَالصَّابِرِينَ فِي الْبَأْسَاءِ وَالضَّرَّاءِ وَحِينَ الْبَأْسِ ۗ أُولَٰئِكَ الَّذِينَ صَدَقُوا ۖ وَأُولَٰئِكَ هُمُ الْمُتَّقُونَ } ل نك خودێ باشى ئه‌و نينه هوين د نڤێژێ دا به‌رێ خۆ ب لايێ ڕۆژهه‌لات وڕۆژئاڤايێ ڤه بده‌ن ئه‌گه‌ر فه‌رمانا خودێ پێ نه‌بت، به‌لكى باشى هه‌مى كارێ وییه يێ باوه‌رى ب خودێ ئيناى وپه‌رستنا وى ب تنێ كرى، وباوه‌رى ب ڕۆژا دويماهییێ ئيناى، و ب هه‌مى ملیاكه‌ت وكيتابێن هاتينه خوارێ، و ب هه‌مى پێغه‌مبه‌ران بێ جودايى، ومال -د سه‌ر حه‌ژێكرنا خۆ یا زێده ڕا بۆ وى- دايه مرۆڤێن خۆ يێن نێزيك، وئێتيمان، ووان هه‌ژارێن تێرا هه‌وجه‌ییا خۆ مال نه‌بت، ووان ڕێڤنگێن ژ مال ومرۆڤێن خۆ دويركه‌فتين وموحتاج بووين، ووان خازۆكێن ژ بێ ڕێ نه‌چار بووين خواستنێ بكه‌ن، ومال د ئازاكرنا به‌نى وئێخسيران دا خه‌رج كرى، و ب كرنا نڤێژێ ڕابووى، وزه‌كات داى، وئه‌وێن په‌يمانێن خۆ ب جهـ دئينن، وئه‌وێ ل ده‌مێ هه‌ژارى ونه‌خۆشییێ و ل ده‌مێ دژوارییا شه‌ڕى يێ بێهنفره‌هـ. ئه‌وێن ب ڤى ڕه‌نگى بن ئه‌ون يێن د باوه‌رییا خۆ دا دڕاستگۆ، وئه‌و ئه‌ون يێن خۆ ژ غه‌زه‌با خودێ پاراستى كو خۆ ژ بێ ئه‌مرییا وى دايه پاش.
{ 178 } { يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا كُتِبَ عَلَيْكُمُ الْقِصَاصُ فِي الْقَتْلَى ۖ الْحُرُّ بِالْحُرِّ وَالْعَبْدُ بِالْعَبْدِ وَالْأُنْثَىٰ بِالْأُنْثَىٰ ۚ فَمَنْ عُفِيَ لَهُ مِنْ أَخِيهِ شَيْءٌ فَاتِّبَاعٌ بِالْمَعْرُوفِ وَأَدَاءٌ إِلَيْهِ بِإِحْسَانٍ ۗ ذَٰلِكَ تَخْفِيفٌ مِنْ رَبِّكُمْ وَرَحْمَةٌ ۗ فَمَنِ اعْتَدَىٰ بَعْدَ ذَٰلِكَ فَلَهُ عَذَابٌ أَلِيمٌ } گهلى ئه‌وێن باوه‌رى ب خودێ وپێغه‌مبه‌رێ وى ئيناى وكار ب شریعه‌تێ وى كرى، خودێ ل سه‌ر هه‌وه فه‌ركرییه كو هوين ئه‌وى بكوژن يێ ژ قه‌ستا كوشتنێ بكه‌ت، به‌لێ ب وى شه‌رتى يه‌كسانى ووه‌كهه‌ڤى تێدا هه‌بت: يێ ئازا ب يێ ئازا بێته كوشتن، وعه‌بد ب عه‌بدى، ومێ ب یا مێ. وهه‌چییێ خودانێ كوشتى لێ بۆرى وئه‌و ژ كوشتنێ ئازا كر، و ب تنێ داخوازا خوينێ ژێ كر -وئه‌و هنده‌ك ماله كوژه‌ك به‌رانبه‌ر لێبۆرینێ دده‌ته مرۆڤێن كوشتى- بلا هه‌ردو لا پێگيرییێ ب ڕه‌فتارێ باش بكه‌ن، بلا خودانێ كوشتى بێ توندى داخوازا خوينێ بكه‌ت، وكوژه‌ك بلا مافێ وى ب قه‌نجى بده‌تێ، بێ كێمكرن يان گيرۆكرن. ئه‌ڤ لێبۆرينه ووه‌رگرتنا خوينێ سڤكى ودلۆڤانییه‌كه ژ لايێ خودايێ هه‌وه ڤه بۆ هه‌وه، ڤێجا هه‌چییێ پشتى عه‌فییێ ووه‌رگرتنا خوینێ ڕابت كوژه‌كى بكوژت، ئه‌وى عه‌زابه‌كا ب ئێش بۆ هه‌يه كو د دنيايێ دا بێته كوشتن، و ل ئاخره‌تێ بچته ئاگرى.
{ 179 } { وَلَكُمْ فِي الْقِصَاصِ حَيَاةٌ يَا أُولِي الْأَلْبَابِ لَعَلَّكُمْ تَتَّقُونَ } وبۆ هه‌وه -گهلى خودانێن عه‌قلێن ساخله‌م- د شريعه‌تێ تۆلستاندن وجهئينانا وى دا ژينه‌كا ته‌نا هه‌يه؛ ب هيڤییا كو هوين ته‌قوایا خودێ بكه‌ن، و ژ وى بترسن، وهه‌رده‌م گوهدارییا وى بكه‌ن.
{ 180 } { كُتِبَ عَلَيْكُمْ إِذَا حَضَرَ أَحَدَكُمُ الْمَوْتُ إِنْ تَرَكَ خَيْرًا الْوَصِيَّةُ لِلْوَالِدَيْنِ وَالْأَقْرَبِينَ بِالْمَعْرُوفِ ۖ حَقًّا عَلَى الْمُتَّقِينَ } خودێ ل سه‌ر هه‌وه فه‌ركرییه ئه‌گه‌ر نيشانێن مرنێ ل نك ئێك ژ هه‌وه په‌يدا ببن -وئه‌و ماله‌كى ل پشت خۆ بهێلت- كو ئه‌و شيره‌تێ ب هنده‌ك مالێ خۆ بۆ دايباب ومرۆڤێن خۆ یێن نێزيك بكه‌ت د گه‌ل ب كارئينانا دادییێ؛ نه‌كو يێ فه‌قير بهێلت وشيره‌تێ بۆ يێ ده‌وله‌مه‌ند بكه‌ت، يان ژ سێئێكێ پتر بده‌ت، وئه‌ڤه حه‌قه‌كێ بنه‌جهه ته‌قوادار ئه‌وێن ژ خودێ دترسن كارى پێ دكه‌ن. وئه‌ڤه به‌رى هاتنه‌خوارا ئايه‌تێن لێكڤه‌كرنا ميراتى بوو يێن كو بارا هه‌ر ميراتگره‌كى ده‌ستنيشانكرى.
{ 181 } { فَمَنْ بَدَّلَهُ بَعْدَمَا سَمِعَهُ فَإِنَّمَا إِثْمُهُ عَلَى الَّذِينَ يُبَدِّلُونَهُ ۚ إِنَّ اللَّهَ سَمِيعٌ عَلِيمٌ } ڤێجا هه‌چییێ گوهـ ل شیره‌تا مرى ببت پاشى وێ بگوهۆرت، هه‌ما گونه‌هـ ل سه‌ر وییه يێ شیره‌تێ دگوهۆڕت. هندى خودێیه گوهدێرێ شيره‌ت وگۆتنێن هه‌وه‌يه، وئه‌و يێ پڕزانايه ب وى تشتێ هوين د سنگێن خۆ دا ڤه‌دشێرن كو مه‌یلێ بۆ حه‌قى ودادییێ یان زۆر وسته‌مێ بكه‌ن، وئه‌و دێ جزایێ هه‌وه سه‌را وێ چه‌ندێ ده‌ت.
{ 182 } { فَمَنْ خَافَ مِنْ مُوصٍ جَنَفًا أَوْ إِثْمًا فَأَصْلَحَ بَيْنَهُمْ فَلَا إِثْمَ عَلَيْهِ ۚ إِنَّ اللَّهَ غَفُورٌ رَحِيمٌ } وهه‌چییێ بزانت كو شیره‌تڤان ژ قه‌ستا يان ب خه‌له‌تى ڤه د شیره‌تا خۆ دا دێ به‌رێ خۆ ژ حه‌قییێ وه‌رگێڕت، ڤێجا ڕابت گۆتنا حه‌قییێ بۆ وى بێژت، وئه‌گه‌ر ئه‌و چێ نه‌بوو یا وى گۆتى، ئه‌و ڕابت هه‌مى لایان پێك بینت كو وه‌صيه‌تێ بگوهۆڕت دا وه لێ بێت وه‌كى شريعه‌تى گۆتى، چو گونه‌هـ ل سه‌ر وى نينه د ڤێ چه‌ندێ دا. هندى خودێیه گونه‌هێن به‌نییێن خۆ ژێ دبه‌ت، ودلۆڤانییێ پێ دبه‌ت.
{ 183 } { يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا كُتِبَ عَلَيْكُمُ الصِّيَامُ كَمَا كُتِبَ عَلَى الَّذِينَ مِنْ قَبْلِكُمْ لَعَلَّكُمْ تَتَّقُونَ } گهلى ئه‌وێن باوه‌رى ب خودێ وپێغه‌مبه‌رێ وى ئيناى وكار ب شريعه‌تێ وى كرى، خودێ ڕۆژى ل سه‌ر هه‌وه فه‌ركرییه كانێ چاوا ل سه‌ر ملله‌تێن به‌رى هه‌وه فه‌ركربوو؛ دا به‌لكى هوين ته‌قوایا خودايێ خۆ بكه‌ن، و ب گوهدارى وپه‌رستنا وى ب تنێ هوین په‌رژانه‌كى بكه‌نه د ناڤبه‌را خۆ وگونه‌هان دا.
{ 184 } { أَيَّامًا مَعْدُودَاتٍ ۚ فَمَنْ كَانَ مِنْكُمْ مَرِيضًا أَوْ عَلَىٰ سَفَرٍ فَعِدَّةٌ مِنْ أَيَّامٍ أُخَرَ ۚ وَعَلَى الَّذِينَ يُطِيقُونَهُ فِدْيَةٌ طَعَامُ مِسْكِينٍ ۖ فَمَنْ تَطَوَّعَ خَيْرًا فَهُوَ خَيْرٌ لَهُ ۚ وَأَنْ تَصُومُوا خَيْرٌ لَكُمْ ۖ إِنْ كُنْتُمْ تَعْلَمُونَ } خودێ ڕۆژيگرتنا هنده‌ك ڕۆژێن هژمارا وان يا ده‌ستنيشانكرى كو ڕۆژێن هه‌يڤا ره‌مه‌زانێنه ل سه‌ر هه‌وه فه‌ركرییه. ڤێجا هه‌چییێ ژ هه‌وه يێ نه‌خۆش بت وڕۆژى بۆ وى يا ب زه‌حمه‌ت بت، يان ڕێڤنگ بت، بۆ وى هه‌يه ئه‌و ڕۆژییێ نه‌گرت، وبلا ئه‌و هنده‌ك ڕۆژێن دى، هندى وان يێن وى خوارين، پێشڤه بگرت. وئه‌وێن زه‌حمه‌تێ ب ڕۆژییێ ڤه دبه‌ن ونه‌شێن بگرن وه‌كى پيره‌مێرێ ب ناڤ سال ڤه چووى، ونه‌خۆشێ ژ ئێشا خۆ ڕانه‌بته‌ڤه، ئه‌و ل شوينا هه‌ر ڕۆژه‌كێ بلا خوارنا هه‌ژاره‌كى بده‌ن فديه، وهه‌چییێ پترێ بده‌ت ئه‌و بۆ وى خێره، وڕۆژيگرتنا هه‌وه -د گه‌ل زه‌حمه‌تێ- بۆ هه‌وه چێتره ژ دانا فديێ، ئه‌گه‌ر هوين بزانن كانێ خێرا ڕۆژییێ ل نك خودێ چه‌ند يا مه‌زنه.
{ 185 } { شَهْرُ رَمَضَانَ الَّذِي أُنْزِلَ فِيهِ الْقُرْآنُ هُدًى لِلنَّاسِ وَبَيِّنَاتٍ مِنَ الْهُدَىٰ وَالْفُرْقَانِ ۚ فَمَنْ شَهِدَ مِنْكُمُ الشَّهْرَ فَلْيَصُمْهُ ۖ وَمَنْ كَانَ مَرِيضًا أَوْ عَلَىٰ سَفَرٍ فَعِدَّةٌ مِنْ أَيَّامٍ أُخَرَ ۗ يُرِيدُ اللَّهُ بِكُمُ الْيُسْرَ وَلَا يُرِيدُ بِكُمُ الْعُسْرَ وَلِتُكْمِلُوا الْعِدَّةَ وَلِتُكَبِّرُوا اللَّهَ عَلَىٰ مَا هَدَاكُمْ وَلَعَلَّكُمْ تَشْكُرُونَ } هه‌يڤا ره‌مه‌زانێ يا كو خودێ د شه‌ڤا وێ يا ب بها دا ده‌ست ب ئينانه‌خوارا قورئانێ كرى؛ دا بۆ مرۆڤان ببته ڕێنيشانده‌ر، ونيشانێن ئاشكه‌را ل سه‌ر هيدايه‌تا خودێ وژێكجوداكرنا د ناڤبه‌را ڕاستییێ ونه‌ڕاستییێ تێدا هه‌نه. ڤێجا هه‌چییێ ژ هه‌وه گه‌هشته ڤێ هه‌يڤێ وئه‌و يێ ساخله‌م وئاكنجى بت بلا ئه‌و ل ڕۆژێن وێ يێ ب ڕۆژى بت. وبۆ نه‌خۆشى وڕێڤنگى هه‌يه ئه‌و ڕۆژییێ نه‌گرن، وهنده‌ك ڕۆژێن دى هندى وان ڕۆژێن وان خوارین ئه‌و بگرن. خودێ د شريعه‌تێ خۆ دا تشتێ ب ساناهى وخۆش بۆ هه‌وه دڤێت، ووى زه‌حمه‌ت ونه‌خۆشى بۆ هه‌وه نه‌ڤێت، ودا هوين هژمارا ڕۆژییان بكه‌نه هه‌يڤه‌ك، ودا هوين ل ڕۆژا جه‌ژنێ ب مه‌زنكرنا خودێ (ب دانا ته‌كبیراتان ڤه) ڕۆژییێ ب دويماهى بينن، ودا هوين وى مه‌زن بكه‌ن كو وى به‌رێ هه‌وه دايه هيدايه‌تێ، ودا هوين سوپاسییا وى بكه‌ن كو وى قهنجییا هيدايه‌تێ وڕێ خۆشكرنێ د گه‌ل هه‌وه كرى.
{ 186 } { وَإِذَا سَأَلَكَ عِبَادِي عَنِّي فَإِنِّي قَرِيبٌ ۖ أُجِيبُ دَعْوَةَ الدَّاعِ إِذَا دَعَانِ ۖ فَلْيَسْتَجِيبُوا لِي وَلْيُؤْمِنُوا بِي لَعَلَّهُمْ يَرْشُدُونَ } وئه‌گه‌ر به‌نییێن من پسيارا من ژ ته كر -ئه‌ى پێغه‌مبه‌ر- تو بێژه وان: هندى ئه‌زم ئه‌ز يێ نێزيكى وانم، ئه‌ز د گازییا وى دئێم يێ گازى من بكه‌ت، ڤێجا بلا ئه‌و گوهدارییا من بكه‌ن د وى تشتى دا يێ ئه‌ز فه‌رمانێ پێ ل وان دكه‌م، وبلا باوه‌رییێ ب من بينن، دا به‌لكى به‌رێ وان بكه‌فته باشییا دين ودنيايا وان. وئه‌ڤ ئايه‌ته هندێ دگه‌هينت كو خودێ يێ نێزيكى به‌نییێن خۆيه، نێزيكییه‌كا بابه‌تى مه‌زنییا وى بت.
{ 187 } { أُحِلَّ لَكُمْ لَيْلَةَ الصِّيَامِ الرَّفَثُ إِلَىٰ نِسَائِكُمْ ۚ هُنَّ لِبَاسٌ لَكُمْ وَأَنْتُمْ لِبَاسٌ لَهُنَّ ۗ عَلِمَ اللَّهُ أَنَّكُمْ كُنْتُمْ تَخْتَانُونَ أَنْفُسَكُمْ فَتَابَ عَلَيْكُمْ وَعَفَا عَنْكُمْ ۖ فَالْآنَ بَاشِرُوهُنَّ وَابْتَغُوا مَا كَتَبَ اللَّهُ لَكُمْ ۚ وَكُلُوا وَاشْرَبُوا حَتَّىٰ يَتَبَيَّنَ لَكُمُ الْخَيْطُ الْأَبْيَضُ مِنَ الْخَيْطِ الْأَسْوَدِ مِنَ الْفَجْرِ ۖ ثُمَّ أَتِمُّوا الصِّيَامَ إِلَى اللَّيْلِ ۚ وَلَا تُبَاشِرُوهُنَّ وَأَنْتُمْ عَاكِفُونَ فِي الْمَسَاجِدِ ۗ تِلْكَ حُدُودُ اللَّهِ فَلَا تَقْرَبُوهَا ۗ كَذَٰلِكَ يُبَيِّنُ اللَّهُ آيَاتِهِ لِلنَّاسِ لَعَلَّهُمْ يَتَّقُونَ } خودێ بۆ هه‌وه دورستكرییه كو هوين ل شه‌ڤێن ره‌مه‌زانێ بچنه نڤينا خۆ، ژنێن هه‌وه ستاره وپاراستنن بۆ هه‌وه، وهوين بۆ وان ستاره وپاراستنن. خودێ زانییه كو هوين خيانه‌تێ ل خۆ دكه‌ن؛ ب چوونا نڤينا خۆ پشتى عه‌يشا ل شه‌ڤێن ره‌مه‌زانێ كو ئه‌ڤه ل ده‌سپێكێ تشته‌كێ حه‌رام بوو، ئينا وى تۆبه دانا سه‌ر هه‌وه وبه‌رفره‌هى بۆ هه‌وه ئێخسته مه‌سه‌لێ، ڤێجا هوين ژ نوكه وێڤه هه‌ڕنه نڤينا خۆ، ووى تشتێ خودێ بۆ هه‌وه حه‌زكرى ژ زارۆيان بخوازن، وهوین بخۆن وڤه‌خۆن حه‌تا گه‌شاتییا سپێدێ ژ ڕه‌شاتییا شه‌ڤێ ئاشكه‌را دبت، ده‌مێ ئه‌لندا دورست دئێت، پاشى هوین خۆ ژ وان تشتان يێن ڕۆژى پێ دكه‌ڤت بده‌نه پاش، وحه‌تا ڕۆژ ئاڤا دبت وشه‌ڤ دئێت هوين ڕۆژییێ تمام بكه‌ن. وده‌مێ هوين ئعتيكافێ ل مزگه‌فتان دكه‌ن هوين نه‌چنه نڤينا خۆ؛ چونكى ئه‌ڤ چه‌نده ئعتكافێ پويچ دكه‌ت (وئعتكاف ئه‌وه مرۆڤ ده‌مه‌كێ ده‌سنيشانكرى ل مزگه‌فتێ بمينت ب ئنيه‌تا خێرێ وكو خۆ نێزیكى خودێ بكه‌ت). ئه‌ڤ ئه‌حكامێن خودێ بۆ هه‌وه داناين توخويبێن وينه يێن حه‌لالى وحه‌رامى ژێك جودا دكه‌ن، ڤێجا هوین نێزيك نه‌بن دا نه‌كه‌ڤنه د حه‌رامى دا. ب ڤى ڕه‌نگێ ئاشكه‌را خودێ ئايه‌تێن خۆ بۆ مرۆڤان ديار دكه‌ت؛ دا به‌لكى ئه‌و ژ وى بترسن وته‌قوایا وى بكه‌ن.
{ 188 } { وَلَا تَأْكُلُوا أَمْوَالَكُمْ بَيْنَكُمْ بِالْبَاطِلِ وَتُدْلُوا بِهَا إِلَى الْحُكَّامِ لِتَأْكُلُوا فَرِيقًا مِنْ أَمْوَالِ النَّاسِ بِالْإِثْمِ وَأَنْتُمْ تَعْلَمُونَ } وهنده‌ك ژ هه‌وه بلا مالێ هنده‌كان ب ڕێكێن نه‌دورست نه‌خۆن، وه‌كى سويندا ژ دره‌و، وژێستاندنێ، ودزییێ، وبه‌رتيلان، وريبايێ، وهوين گۆتن وهێجه‌تێن ژ قه‌ستا نه‌ده‌نه حاكمان؛ دا كو ل ده‌مێ هه‌ڤڕكییێ هوین مالێ هنده‌ك مرۆڤان ب نه‌حه‌قى بخۆن، وهوين دزانن كو ئه‌و تشت يێ حه‌رامه.
{ 189 } { يَسْأَلُونَكَ عَنِ الْأَهِلَّةِ ۖ قُلْ هِيَ مَوَاقِيتُ لِلنَّاسِ وَالْحَجِّ ۗ وَلَيْسَ الْبِرُّ بِأَنْ تَأْتُوا الْبُيُوتَ مِنْ ظُهُورِهَا وَلَٰكِنَّ الْبِرَّ مَنِ اتَّقَىٰ ۗ وَأْتُوا الْبُيُوتَ مِنْ أَبْوَابِهَا ۚ وَاتَّقُوا اللَّهَ لَعَلَّكُمْ تُفْلِحُونَ } هه‌ڤالێن ته -ئه‌ى پێغه‌مبه‌ر- پسيارا هه‌لاتنا هه‌يڤێ وگوهۆڕينا سه‌روبه‌رێ وێ ژ ته دكه‌ن، تو بێژه وان: خودێ هه‌يڤ كره نيشان بۆ هندێ دا مرۆڤ ده‌مێن عيباده‌تێن خۆ پێ بزانن وه‌كى ڕۆژییێ وحه‌جێ، ومعامله‌تێن خۆ. وباشى نه ئه‌وه يا هوين ل جاهليه‌تێ وده‌سپێكا ئيسلامێ فێربووينێ كو ل ده‌مێ حه‌جێ يان عومرێ هوين د پشتا خانییان ڕا بچنه ژۆر، ب وێ هزرێ كو ئه‌ڤ چه‌نده دێ هه‌وه نێزيكى خودێ كه‌ت، به‌لكى باشى كارێ وییه يێ ته‌قوایا خودێ كرى وخۆ ژ گونه‌هان دايه پاش، وهوين ل ده‌مێ حه‌جێ وعومرێ د ده‌رگه‌هان ڕا وه‌رنه د ژۆرڤه، و د هه‌مى كارێن خۆ دا هوين ژ خودێ بترسن؛ دا هه‌ر تشته‌كێ هه‌وه بڤێت -ل دنيايێ وئاخره‌تێ- بگه‌هته هه‌وه.
{ 190 } { وَقَاتِلُوا فِي سَبِيلِ اللَّهِ الَّذِينَ يُقَاتِلُونَكُمْ وَلَا تَعْتَدُوا ۚ إِنَّ اللَّهَ لَا يُحِبُّ الْمُعْتَدِينَ } وهوين گهلى خودان باوه‌ران بۆ سه‌رێخستنا دينێ خودێ، شه‌ڕێ وان بكه‌ن يێن شه‌ڕێ هه‌وه دكه‌ن، وته‌عدايێ د ڤێ چه‌ندێ دا نهكهن. كو یارییان ب كه‌له‌خێ كوشتییان بكه‌ن، یان وان كه‌سان بكوژن یێن كوشتنا وان حه‌رام وه‌كى ژن وزارۆك وپیران. هندى خودێیه حه‌ز ژ وان ناكه‌ت يێن پێ ل توخويبێن وى ددانن، ووى تشتى حه‌لال دكه‌ن یێ خودێ وپێغه‌مبه‌رێ وى سلاڤ لێ بن حه‌رام كرى.
{ 191 } { وَاقْتُلُوهُمْ حَيْثُ ثَقِفْتُمُوهُمْ وَأَخْرِجُوهُمْ مِنْ حَيْثُ أَخْرَجُوكُمْ ۚ وَالْفِتْنَةُ أَشَدُّ مِنَ الْقَتْلِ ۚ وَلَا تُقَاتِلُوهُمْ عِنْدَ الْمَسْجِدِ الْحَرَامِ حَتَّىٰ يُقَاتِلُوكُمْ فِيهِ ۖ فَإِنْ قَاتَلُوكُمْ فَاقْتُلُوهُمْ ۗ كَذَٰلِكَ جَزَاءُ الْكَافِرِينَ } و ل هه‌ر جهه‌كێ هوين وان موشركان يێن شه‌ڕێ هه‌وه دكه‌ن لێ ببينن هوين وان بكوژن، ووان ژ وى جهى ده‌ربێخن يێ وان هوين ژێ ده‌رێخستين كو مه‌كه‌هه. وهلێخستنا فتنێ -كو كوفر ودویرئێخستنا خه‌لكییه ژ ئیسلامێ- مه‌زنتره ژ كوشتنا هه‌وه بۆ وان. وهوين ل نك مزگه‌فتا حه‌رام ده‌ست ب شه‌ڕێ وان نهكهن، وه‌ك قه‌درگرتن بۆ مزگه‌فتێ، حه‌تا ئه‌و شه‌ڕێ هه‌وه لێ دكه‌ن، ڤێجا ئه‌گه‌ر وان ل مزگه‌فتا حه‌رام شه‌ڕێ هه‌وه كر، هوين وان لێ بكوژن. وه‌كى ڤى جزایێ ئه‌و پێ بێنه پاشڤه‌برن جزايێ كافرانه.
{ 192 } { فَإِنِ انْتَهَوْا فَإِنَّ اللَّهَ غَفُورٌ رَحِيمٌ } ڤێجا ئه‌گه‌ر وان كوفرا خۆ هێلا وشه‌ڕێ هه‌وه ل نك مزگه‌فتا حه‌رام به‌س كر، وباوه‌رى ئينا، هندى خودێیه گونه‌هـ ژێبرێ به‌نییێن خۆيه، ويێ دلۆڤانكاره ب وان.
{ 193 } { وَقَاتِلُوهُمْ حَتَّىٰ لَا تَكُونَ فِتْنَةٌ وَيَكُونَ الدِّينُ لِلَّهِ ۖ فَإِنِ انْتَهَوْا فَلَا عُدْوَانَ إِلَّا عَلَى الظَّالِمِينَ } وهوين -گهلى خودان باوه‌ران- به‌رده‌وام بن د شه‌ڕێ موشركێن ته‌عداكه‌ر دا؛ دا ئه‌و بۆ موسلمانان نه‌بنه فتنه كو ئه‌و وان ژ دينى پاشڤه ببه‌ن، ودا دين هه‌مى بۆ خودێ ب تنێ بمينت، وپه‌رستنا كه‌سێ د گه‌ل وى نه‌ئێته‌كرن. وئه‌گه‌ر وان كوفر وشه‌ڕێ هه‌وه به‌س كر هوين ژى ده‌ستان ژ وان بگرن؛ چونكى عوقووبه ب تنێ بۆ وانه يێن ل سه‌ر كوفر ودوژمنكارییا خۆ دبه‌رده‌وام.
{ 194 } { الشَّهْرُ الْحَرَامُ بِالشَّهْرِ الْحَرَامِ وَالْحُرُمَاتُ قِصَاصٌ ۚ فَمَنِ اعْتَدَىٰ عَلَيْكُمْ فَاعْتَدُوا عَلَيْهِ بِمِثْلِ مَا اعْتَدَىٰ عَلَيْكُمْ ۚ وَاتَّقُوا اللَّهَ وَاعْلَمُوا أَنَّ اللَّهَ مَعَ الْمُتَّقِينَ } شه‌ڕێ هه‌وه -گهلى خودان باوه‌ران- د گه‌ل موشركان ل وێ هه‌يڤا خودێ شه‌ڕ تێدا حه‌رام كرى، جزايێ شه‌ڕكرنا وانه بوو بۆ هه‌وه ل وێ هه‌يڤێ. وهه‌چییێ پێ ل پيرۆزییا وى جهى ووى ده‌مى بدانت يێ خودێ حه‌رامكرى، ب كاره‌كێ وه‌كى يێ وى جزايێ وى دێ ئێته‌دان. ڤێجا هه‌چییێ ب شه‌ڕى یان تشته‌كێ دى ته‌عدایى ل هه‌وه كر، هوین ژى عقووبه‌یه‌كا وه‌كى یا وى بده‌نێ، وچو گونه‌هـ د وێ چه‌ندێ دا بۆ هه‌وه نینه، چونكى ئه‌ون ده‌ست ب ته‌عداییێ كرى، و ژ خودێ بترسن وزێده‌گاڤیێ د جزادانێ دا نهكهن، وبزانن هندى خودێیه د گه‌ل وانه یێن ته‌قوایا وى دكه‌ن وفه‌رمانێن وى ب جهـ دئینن.
{ 195 } { وَأَنْفِقُوا فِي سَبِيلِ اللَّهِ وَلَا تُلْقُوا بِأَيْدِيكُمْ إِلَى التَّهْلُكَةِ ۛ وَأَحْسِنُوا ۛ إِنَّ اللَّهَ يُحِبُّ الْمُحْسِنِينَ } وهوين مالى د ڕێكا خودێ دا خه‌رج بكه‌ن، و ب هێلانا جيهادێ ونه‌دانا مالى د وێ ڕێكێ دا هوين خۆ نه‌هاڤێنه هيلاكى، وهوين قه‌نجییێ بكه‌ن، وكارێ هه‌وه هه‌مى بلا بۆ كنارێ خودێ ب تنێ بت. هندى خودێیه حه‌ز ژ قه‌نجيكاران دكه‌ت.
{ 196 } { وَأَتِمُّوا الْحَجَّ وَالْعُمْرَةَ لِلَّهِ ۚ فَإِنْ أُحْصِرْتُمْ فَمَا اسْتَيْسَرَ مِنَ الْهَدْيِ ۖ وَلَا تَحْلِقُوا رُءُوسَكُمْ حَتَّىٰ يَبْلُغَ الْهَدْيُ مَحِلَّهُ ۚ فَمَنْ كَانَ مِنْكُمْ مَرِيضًا أَوْ بِهِ أَذًى مِنْ رَأْسِهِ فَفِدْيَةٌ مِنْ صِيَامٍ أَوْ صَدَقَةٍ أَوْ نُسُكٍ ۚ فَإِذَا أَمِنْتُمْ فَمَنْ تَمَتَّعَ بِالْعُمْرَةِ إِلَى الْحَجِّ فَمَا اسْتَيْسَرَ مِنَ الْهَدْيِ ۚ فَمَنْ لَمْ يَجِدْ فَصِيَامُ ثَلَاثَةِ أَيَّامٍ فِي الْحَجِّ وَسَبْعَةٍ إِذَا رَجَعْتُمْ ۗ تِلْكَ عَشَرَةٌ كَامِلَةٌ ۗ ذَٰلِكَ لِمَنْ لَمْ يَكُنْ أَهْلُهُ حَاضِرِي الْمَسْجِدِ الْحَرَامِ ۚ وَاتَّقُوا اللَّهَ وَاعْلَمُوا أَنَّ اللَّهَ شَدِيدُ الْعِقَابِ } وهوين حه‌جێ وعومرێ ب ڕه‌نگه‌كێ پێكهاتى بكه‌ن، وئه‌گه‌ر پشتى ئيحرامێ ئاسته‌نگه‌ك وه‌كى دوژمنه‌كى يان نه‌خۆشییه‌كێ كه‌فته د ناڤبه‌را هه‌وه وتمامكرنا حه‌جێ يان عومرێ دا، هنگى يا فه‌ر ل سه‌ر هه‌وه ئه‌وه ل دويڤ پێچێبوونا خۆ تشته‌كى ژ حێشتران يان چێلان يان ته‌رشى هوين ڤه‌كوژن و ژ ئيحرامێن خۆ ده‌ركه‌ڤن، وئه‌گه‌ر هوين دمحاصره‌كرى بن هوين سه‌رێن خۆ نه‌تراشن حه‌تا ئه‌وێ محاصره‌كرى قوربانێ خۆ ل وى جهێ لێ هاتییه محاصره‌كرن سه‌رژێكه‌ت پاشى ئيحراما خۆ بێخت، وئه‌وێ محاصره‌كرى نه‌بت دڤێت قوربانى ل جهێ وى كو حه‌ره‌مه ل ڕۆژا جه‌ژنێ يان ل يه‌ك ژ هه‌ر سێ ڕۆژێن د دويڤ دا ڤه‌كوژت. وهه‌چییێ ژ هه‌وه يێ نه‌خۆش بت، يان سه‌رێ وى ئێشه‌ك لێ بت ل ده‌مێ ئيحرامێ پێتڤى ب سه‌رتراشينێ هه‌بت بلا سه‌رێ خۆ بتراشت، وفديێ پێشڤه بده‌ت كو سێ ڕۆژان يێ ب ڕۆژى بت، يان خێرێ بده‌ته شه‌ش كه‌سێن هه‌ژار، يان په‌زه‌كێ بۆ خه‌لكێ حه‌ره‌مێ ڤه‌كوژت. وئه‌گه‌ر هوين دپشت ڕاست بوون هه‌چییێ بڤێت عومرێ بكه‌ت وئيحرامان بدانت پاشى حه‌جێ بكه‌ت ئه‌و بلا حه‌يوانه‌كێ ب ده‌ست بكه‌ڤت بكه‌ته قوربان، وهه‌چییێ چو ب ده‌ست نه‌كه‌ڤت بلا سێ ڕۆژییان ل حه‌جێ بگرت، وحه‌فتان ئه‌گه‌ر هه‌وه كارێ حه‌جێ ب دويماهى ئينا وهوين زڤڕينه مالێن خۆ، ئه‌ڤه ده‌هـ ڕۆژێن تمام دڤێت هوين بگرن. ئه‌و بۆ وییه يێ مالا وى ل حه‌ره‌مێ نه‌بت، و ژ خودێ بترسن وبزانن هندى خودێیه يێ عه‌زاب دژواره.
{ 197 } { الْحَجُّ أَشْهُرٌ مَعْلُومَاتٌ ۚ فَمَنْ فَرَضَ فِيهِنَّ الْحَجَّ فَلَا رَفَثَ وَلَا فُسُوقَ وَلَا جِدَالَ فِي الْحَجِّ ۗ وَمَا تَفْعَلُوا مِنْ خَيْرٍ يَعْلَمْهُ اللَّهُ ۗ وَتَزَوَّدُوا فَإِنَّ خَيْرَ الزَّادِ التَّقْوَىٰ ۚ وَاتَّقُونِ يَا أُولِي الْأَلْبَابِ } ده‌مێ حه‌جێ چه‌ند هه‌يڤه‌كێن ئاشكه‌رانه وئه‌و: شه‌ووال، وذولقه‌عده، وده‌هـ ڕۆژ ژ ذولحجێنه. ڤێجا هه‌چییێ ل وى ده‌مى ب ئیحرامان حه‌ج ل سه‌ر خۆ فه‌ركر، چوونا نڤينێ وگۆتن وكارێن بۆ وێ دبنه ده‌ستپێك، وده‌ركه‌فتنا ژ بن ئه‌مرێ خودێ ب كرنا گونه‌هان، وجڕه‌كێشانا ل حه‌جێ يا كو سه‌رى دكێشته كه‌رب ونه‌ڤيانێ بۆ وى دحه‌رامن. وهه‌ر خێره‌كا هوين بكه‌ن خودێ پێ دزانت، وهه‌ر ئێكى ئه‌و دێ جزايێ وى ده‌تێ. وبۆ وه‌غه‌را حه‌جێ هوين زاده‌كى ژ خوارن وڤه‌خوارنێ د گه‌ل خۆ ببه‌ن، وزاده‌كى ژ كارێن چاك بۆ ئاخره‌تێ، چونكى هندى باشترين زاده ته‌قوايا خودێیه، وهوین ژ من بترسن گهلى خودانێن عه‌قلێ ساخله‌م.
{ 198 } { لَيْسَ عَلَيْكُمْ جُنَاحٌ أَنْ تَبْتَغُوا فَضْلًا مِنْ رَبِّكُمْ ۚ فَإِذَا أَفَضْتُمْ مِنْ عَرَفَاتٍ فَاذْكُرُوا اللَّهَ عِنْدَ الْمَشْعَرِ الْحَرَامِ ۖ وَاذْكُرُوهُ كَمَا هَدَاكُمْ وَإِنْ كُنْتُمْ مِنْ قَبْلِهِ لَمِنَ الضَّالِّينَ } چو گونه‌هـ ل سه‌ر هه‌وه نينه ئه‌گه‌ر هوين ل ڕۆژێن حه‌جێ داخوازا مفایى ب ڕێكا بازرگانییه‌كێ ژ خودايێ خۆ بكه‌ن. وپشتى ڕۆژئاڤابوونێ ئه‌گه‌ر هوين ژ عه‌ره‌فاتێ -كو ئه‌و جهه يێ حه‌جى ل ڕۆژا نه‌هێ ژ هه‌یڤا ذولحججه لێ ڕادوه‌ستن- زڤڕين، هوين ل وى جهێ حه‌رام -كو موزده‌ليفه‌يه- خودێ ب ته‌سبيحاتان ل بيرا خۆ بينن، و ب وى ڕه‌نگێ خودێ به‌رێ هه‌وه دايێ هوين خودێ ل بيرا خۆ بينن، و ب ڕاستى به‌رى ئه‌و ڕێ نيشا هه‌وه بده‌ت هوين دبه‌رزه‌بوون وهه‌وه حه‌قى نه‌دزانى.
{ 199 } { ثُمَّ أَفِيضُوا مِنْ حَيْثُ أَفَاضَ النَّاسُ وَاسْتَغْفِرُوا اللَّهَ ۚ إِنَّ اللَّهَ غَفُورٌ رَحِيمٌ } وچوونا هه‌وه ژ عه‌ره‌فاتێ بلا د وى جهى ڕا بت يێ ئيبراهيم سلاڤ لێ بن تێڕا چووى، نه وه‌كى وان مرۆڤێن جاهليه‌تێ ئه‌وێن لێ ڕانه‌دوه‌ستان، وهوين داخوازێ بۆ خۆ ژ خودێ بكه‌ن كو ئه‌و گونه‌هێن هه‌وه بۆ هه‌وه ژێ ببه‌ت. هندى خودێیه گونه‌هێ بۆ وان به‌نییێن خۆ يێن تۆبه دكه‌ن ژێ دبه‌ت، ودلۆڤانییێ پێ دبه‌ت.
{ 200 } { فَإِذَا قَضَيْتُمْ مَنَاسِكَكُمْ فَاذْكُرُوا اللَّهَ كَذِكْرِكُمْ آبَاءَكُمْ أَوْ أَشَدَّ ذِكْرًا ۗ فَمِنَ النَّاسِ مَنْ يَقُولُ رَبَّنَا آتِنَا فِي الدُّنْيَا وَمَا لَهُ فِي الْآخِرَةِ مِنْ خَلَاقٍ } ڤێجا ئه‌گه‌ر هه‌وه عيباده‌تێ خۆ ب دويماهى ئينا، وهوين ژ كارێ حه‌جێ خلاس بوون، هوين گه‌له‌ك خودێ ل بيرا خۆ بينن ومه‌دحێن وى بكه‌ن، وه‌كى هوين بابێن خۆ وكارێ وان ل بيرا خۆ دئينن به‌لكى پتر ژى. و ژ مرۆڤان هنده‌ك هه‌نه خه‌ما وان دنيا ب تنێیه، ڤێجا ئه‌و دوعایان دكه‌ن ودبێژن: خودايێ مه تو ساخله‌مییێ، ومالى، وعه‌يالى، ل دنيايێ بده مه، وئه‌وێن هه ل ئاخره‌تێ چو پشك وبار نينن؛ چونكى وان دلێ خۆ نه‌برییێ وبه‌س به‌رێ وان ل دنيايێ بوو.
{ 201 } { وَمِنْهُمْ مَنْ يَقُولُ رَبَّنَا آتِنَا فِي الدُّنْيَا حَسَنَةً وَفِي الْآخِرَةِ حَسَنَةً وَقِنَا عَذَابَ النَّارِ } و ژ مرۆڤان ده‌سته‌كه‌كا خودان باوه‌ر هه‌يه د دوعايێن خۆ دا دبێژن: خودايێ مه تو د دنيايێ دا سلامه‌تییێ وڕزقى وزانينه‌كا ب مفا، وكاره‌كێ قه‌نج بده مه، و ل ئاخره‌تێ به‌حه‌شتێ بده مه، وعه‌زابا ئاگرى ژ مه دوير بكه. وئه‌ڤ دوعايه ژ هه‌مى دوعايان تمامتره، له‌و ئه‌ڤه ژ هه‌مییان پتر دوعايا پێغه‌مبه‌رى بوو -سلاڤ لێ بن- وه‌كى بوخارى ومسلم ژێ ڤه‌دگوهێزن.
{ 202 } { أُولَٰئِكَ لَهُمْ نَصِيبٌ مِمَّا كَسَبُوا ۚ وَاللَّهُ سَرِيعُ الْحِسَابِ } ئه‌وێن هه يێن ڤێ دوعايێ دكه‌ن خێره‌كا مه‌زن بۆ وان هه‌يه؛ ژ به‌ر وان كارێن چاك يێن وان ب ده‌ست خۆ ڤه ئيناين. وخودێ يێ حسێب سڤكه، كارێن به‌نییێن خۆ دهژمێرت، وجزايێ وان سه‌را دده‌تێ.
{ 203 } { وَاذْكُرُوا اللَّهَ فِي أَيَّامٍ مَعْدُودَاتٍ ۚ فَمَنْ تَعَجَّلَ فِي يَوْمَيْنِ فَلَا إِثْمَ عَلَيْهِ وَمَنْ تَأَخَّرَ فَلَا إِثْمَ عَلَيْهِ ۚ لِمَنِ اتَّقَىٰ ۗ وَاتَّقُوا اللَّهَ وَاعْلَمُوا أَنَّكُمْ إِلَيْهِ تُحْشَرُونَ } و ل هنده‌ك ڕۆژێن كێم كو ڕۆژێن يازدێ ودوازدێ وسێزدێ ژ هه‌يڤا ذولحجێنه، هوين خودێ ل بيرا خۆ بينن. وهه‌چییێ ڤيا له‌زێ بكه‌ت و ژ مينايێ ده‌ركه‌فت به‌رى ئاڤابوونا ڕۆژا دووازدێ پشتى هاڤێتنا به‌ركان چو گونه‌هـ ل سه‌ر وى نينه، وهه‌چییێ ڤيا خۆ گيرۆ بكه‌ت كو ب شه‌ڤێ بمينته ل مينايێ حه‌تا ل ڕۆژا سێزدێ به‌ركان دهاڤێژت چو گونه‌هـ ل سه‌ر وى نينه، بۆ وى يێ ل حه‌جا خۆ ته‌قوایا خودێ بكه‌ت. وخۆگيرۆكرن چێتره؛ چونكى ئه‌و زێده‌كرنا عيباده‌تییه وچاڤلێكرنه بۆ كارێ پێغه‌مبه‌رى سلاڤ لێ بن. وهوین گهلى موسلمانان ژ خودێ بترسن وبلا د هه‌مى كاران دا به‌رێ هه‌وه ل وى بت، وبزانن كو پشتى مرنێ هوين بۆ نك وى ب تنێ دێ ئێنه كۆمكرن بۆ جزادانێ.
{ 204 } { وَمِنَ النَّاسِ مَنْ يُعْجِبُكَ قَوْلُهُ فِي الْحَيَاةِ الدُّنْيَا وَيُشْهِدُ اللَّهَ عَلَىٰ مَا فِي قَلْبِهِ وَهُوَ أَلَدُّ الْخِصَامِ } وهنده‌ك مرۆڤ ژ دوڕوو‌یان هه‌نه كه‌يفا ته -ئه‌ى پێغه‌مبه‌ر- ب گۆتنا وى يا ره‌هوان یا ئه‌و دنیایێ پێ دخوازت دئێت، وئه‌و سويندێ ب خودێ دخۆت كو ڤيانا ئيسلامێ د دلێ وى دا هه‌يه، وئه‌ڤه بسته‌يییه‌كا مه‌زنه ل سه‌ر خودێ، وئه‌و ب خۆ دوژمنى وهه‌ڤڕكییا وى بۆ ئيسلامێ وموسلمانان يا دژواره.
{ 205 } { وَإِذَا تَوَلَّىٰ سَعَىٰ فِي الْأَرْضِ لِيُفْسِدَ فِيهَا وَيُهْلِكَ الْحَرْثَ وَالنَّسْلَ ۗ وَاللَّهُ لَا يُحِبُّ الْفَسَادَ } وئه‌گه‌ر ئه‌و ژ نك ته ده‌ركه‌فت ئه‌ى پێغه‌مبه‌ر ، ئه‌و ب چه‌له‌نگى بزاڤێ د عه‌ردى دا دكه‌ت دا خرابییێ تێدا بكه‌ت، وشينكاتییێ مرۆڤان پويچ بكه‌ت، وحه‌يوانه‌تێ وان بكوژت. وخودێ حه‌ز ژ خرابكارییێ ناكه‌ت.
{ 206 } { وَإِذَا قِيلَ لَهُ اتَّقِ اللَّهَ أَخَذَتْهُ الْعِزَّةُ بِالْإِثْمِ ۚ فَحَسْبُهُ جَهَنَّمُ ۚ وَلَبِئْسَ الْمِهَادُ } وئه‌گه‌ر ئه‌و دوڕوو‌یێ خرابكار هاته شيره‌تكرن، وبۆ وى هاته گۆتن: ته‌قوایا خودێ بكه و ژ جزادانا وى بترسه، وبه‌س خرابییێ د عه‌ردى دا بكه، ئه‌و شيره‌تێ قه‌بويل ناكه‌ت، به‌لكى خۆمه‌زنكرن وسه‌رگه‌رمییا بێ فامییێ به‌رێ وى دده‌ته كرنا پتر گونه‌هان، ڤێجا جه‌هنه‌م تێرا وى هه‌يه وعه‌زابا وێ به‌سى وییه، وئه‌و چ پيسه جهه.
{ 207 } { وَمِنَ النَّاسِ مَنْ يَشْرِي نَفْسَهُ ابْتِغَاءَ مَرْضَاتِ اللَّهِ ۗ وَاللَّهُ رَءُوفٌ بِالْعِبَادِ } وهنده‌ك مرۆڤ پێخه‌مه‌ت ڕازيبوونا خودێ ب كرنا جيهادا د ڕێكا وى دا، وپێگيرییا ب فه‌رمانا وى خۆ دفرۆشن. وخودێ ب به‌نییان يێ مهره‌بانه، ب دلۆڤانییه‌كا به‌رفره‌هـ ل دنيايێ وئاخره‌تێ دلۆڤانییێ ب به‌نییێن خۆ يێن خودان باوه‌ر دبه‌ت، وجزايه‌كێ باش دده‌ته وان.
{ 208 } { يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا ادْخُلُوا فِي السِّلْمِ كَافَّةً وَلَا تَتَّبِعُوا خُطُوَاتِ الشَّيْطَانِ ۚ إِنَّهُ لَكُمْ عَدُوٌّ مُبِينٌ } گهلى ئه‌وێن باوه‌رى ب خودێ ئیناى كو خودایه و موحه‌ممه‌دى كو پێغه‌مبه‌ره و ب ئیسلامێ كو دینه، وه‌رنه د هه‌مى شريعه‌تێن ئيسلامێ دا، وكارى ب هه‌مى ئه‌حكامێن وێ بكه‌ن، وتشته‌كى ژێ نه‌هێلن، ودويچوونا ڕێكێن شه‌يتانى يێن ئه‌و به‌رێ هه‌وه دده‌تێ بۆ كرنا گونه‌هان نهكهن. هندى ئه‌وه ئه‌و بۆ هه‌وه دوژمنه‌كێ ئاشكه‌رايه ڤێجا ژێ دهشيار بن.
{ 209 } { فَإِنْ زَلَلْتُمْ مِنْ بَعْدِ مَا جَاءَتْكُمُ الْبَيِّنَاتُ فَاعْلَمُوا أَنَّ اللَّهَ عَزِيزٌ حَكِيمٌ } ڤێجا پشتى ئه‌ڤ نيشانێن ئاشكه‌را ژ قورئانێ وسوننه‌تێ بۆ هه‌وه هاتين، ئه‌گه‌ر هه‌وه ژ ڕێكا حه‌قییێ لادا، هوين بزانن هندى خودێیه د ملكێ خۆ دا يێ زاله چو تشته‌ك ژ ده‌ست وى ده‌رناكه‌ڤت، د گۆتن وفه‌رمانێن خۆ دا يێ كاربنه‌جهه، هه‌ر تشته‌كى ددانته جهێ وى يێ دورست.
{ 210 } { هَلْ يَنْظُرُونَ إِلَّا أَنْ يَأْتِيَهُمُ اللَّهُ فِي ظُلَلٍ مِنَ الْغَمَامِ وَالْمَلَائِكَةُ وَقُضِيَ الْأَمْرُ ۚ وَإِلَى اللَّهِ تُرْجَعُ الْأُمُورُ } ئه‌رێ ئه‌ڤ كافرێن سه‌رڕه‌ق پشتى ڤان نيشانێن ئاشكه‌را ل هيڤییا تشته‌كينه ژ بلى هندێ كو خودێ ب ڕه‌نگه‌كێ هێژاى وى ل ڕۆژا قيامه‌تێ د عه‌وره‌كێ سپی دا بێت؛ دا ب دادییێ حوكمى د ناڤبه‌را وان دا بكه‌ت، وكو ملیاكه‌ت بێن، وهنگى خودێ حوكمێ خۆ د وان دا ب جهـ دئينت. وكارێ هه‌مى چێكرییان بۆ نك وى دزڤڕت.
{ 211 } { سَلْ بَنِي إِسْرَائِيلَ كَمْ آتَيْنَاهُمْ مِنْ آيَةٍ بَيِّنَةٍ ۗ وَمَنْ يُبَدِّلْ نِعْمَةَ اللَّهِ مِنْ بَعْدِ مَا جَاءَتْهُ فَإِنَّ اللَّهَ شَدِيدُ الْعِقَابِ } تو -ئه‌ى پێغه‌مبه‌ر- پسيارێ ژ ئيسرائيلییێن ڕكدار بكه: چه‌ند ئايه‌تێن ئاشكه‌را يێن به‌رێ وان دده‌نه حه‌قییێ مه دابوونه وان، ووان كافرى ب هه‌مییان كر، وپشت ددايێ، ووه‌ربادان ئێخستێ. وهه‌چییێ نعمه‌تا خودێ -كو دينێ وییه- بگوهۆڕت، وكافرییێ پێ بكه‌ت پشتى وى ئه‌و نیاسى وبۆ وى ئاشكه‌را بووى، ئێدى هندى خودێیه د گه‌ل وى يێ عه‌زاب دژواره.
{ 212 } { زُيِّنَ لِلَّذِينَ كَفَرُوا الْحَيَاةُ الدُّنْيَا وَيَسْخَرُونَ مِنَ الَّذِينَ آمَنُوا ۘ وَالَّذِينَ اتَّقَوْا فَوْقَهُمْ يَوْمَ الْقِيَامَةِ ۗ وَاللَّهُ يَرْزُقُ مَنْ يَشَاءُ بِغَيْرِ حِسَابٍ } ژينا دنيايێ وخۆشییێن تێدا بۆ ئه‌وێن كافرى ب ته‌وحيدا خودێ كرى يا هاتییه خه‌ملاندن، وئه‌و تڕانه‌یان بۆ خۆ ب خودان باوه‌ران دكه‌ن. وئه‌وێن هه يێن ژ خودايێ خۆ ددترسن ل ڕۆژا قيامه‌تێ د سه‌ر هه‌مى كافران ڕانه؛ چونكى خودێ وان دبه‌ته جهێن بلند ل به‌حه‌شتێ، وكافران دبه‌ته نزمترين جهێن جه‌هنه‌مێ. ویێ خودێ ئه‌و بڤێت بێ هژمار ڕزقى دده‌تێ.
{ 213 } { كَانَ النَّاسُ أُمَّةً وَاحِدَةً فَبَعَثَ اللَّهُ النَّبِيِّينَ مُبَشِّرِينَ وَمُنْذِرِينَ وَأَنْزَلَ مَعَهُمُ الْكِتَابَ بِالْحَقِّ لِيَحْكُمَ بَيْنَ النَّاسِ فِيمَا اخْتَلَفُوا فِيهِ ۚ وَمَا اخْتَلَفَ فِيهِ إِلَّا الَّذِينَ أُوتُوهُ مِنْ بَعْدِ مَا جَاءَتْهُمُ الْبَيِّنَاتُ بَغْيًا بَيْنَهُمْ ۖ فَهَدَى اللَّهُ الَّذِينَ آمَنُوا لِمَا اخْتَلَفُوا فِيهِ مِنَ الْحَقِّ بِإِذْنِهِ ۗ وَاللَّهُ يَهْدِي مَنْ يَشَاءُ إِلَىٰ صِرَاطٍ مُسْتَقِيمٍ } مرۆڤ هه‌مى ئێك ده‌سته‌ك بوون، وان باوه‌رى ب خودێ هه‌بوو، پاشى ئه‌و د دینێ خۆ دا ژێك جودا بوون، ئينا خودێ پێغه‌مبه‌ر هنارتن دا ئه‌و دينێ وى نيشا خه‌لكى بده‌ن، ومزگينییێ ب به‌حه‌شتێ بده‌نه وى يێ گوهدارییا خودێ بكه‌ت، ووى ب ئاگرى بترسينن يێ كافرییێ پێ بكه‌ت، ووى كيتاب ب حه‌قییێ د گه‌ل وان ئينانه خوارێ؛ دا ئه‌و حوكمى پێ د ناڤبه‌را مرۆڤان دا بكه‌ن د وى تشتی دا يێ ئه‌و تێدا ژێك جودا بووين، وكه‌س ژ زۆردارى ودلڕه‌شى د مه‌سه‌لا موحه‌ممه‌دى دا ژێك جودا نه‌بووينه ئه‌و تێ نه‌بن يێن خودێ ته‌ورات دايێ، وئه‌و نيشان وئه‌حكامێن تێدا هاتين زانين، ڤێجا خودێ ب قهنجییا خۆ به‌رێ خودان باوه‌ران دا ڕێكا ژێك جوداكرنا حه‌قییێ ژ نه‌حه‌قییێ، وزانينا تشتێ ئه‌و تێدا ژێك جودا بووين. وهه‌چییێ خودێ ئه‌و بڤێت ژ به‌نییێن خۆ دێ به‌رێ وى ده‌ته ڕێكا ڕاست.
{ 214 } { أَمْ حَسِبْتُمْ أَنْ تَدْخُلُوا الْجَنَّةَ وَلَمَّا يَأْتِكُمْ مَثَلُ الَّذِينَ خَلَوْا مِنْ قَبْلِكُمْ ۖ مَسَّتْهُمُ الْبَأْسَاءُ وَالضَّرَّاءُ وَزُلْزِلُوا حَتَّىٰ يَقُولَ الرَّسُولُ وَالَّذِينَ آمَنُوا مَعَهُ مَتَىٰ نَصْرُ اللَّهِ ۗ أَلَا إِنَّ نَصْرَ اللَّهِ قَرِيبٌ } يان هه‌وه -گهلى خودان باوه‌ران- هزركرییه كو دێ چنه به‌حه‌شتێ، وهێشتا ئه‌و ب سه‌رێ هه‌وه نه‌هاتى يا ب سه‌رێ خودان باوه‌رێن به‌رى هه‌وه هاتى: ژ فه‌قيرى ونه‌خۆشى وترس وسه‌همێ، وئه‌و ب گه‌له‌ك ته‌نگاڤییان هاتبوونه هژاندن، حه‌تا پێغه‌مبه‌رێ وان وئه‌و خودان باوه‌رێن د گه‌ل دا -ژ له‌زێن خواستنا سه‌ركه‌فتنا خودێ دا- گۆتى: سه‌ركه‌فتنا خودێ كه‌نگییه؟ نێ هندى سه‌ركه‌فتنا خودێیه يا نێزيكى خودان باوه‌رانه.
{ 215 } { يَسْأَلُونَكَ مَاذَا يُنْفِقُونَ ۖ قُلْ مَا أَنْفَقْتُمْ مِنْ خَيْرٍ فَلِلْوَالِدَيْنِ وَالْأَقْرَبِينَ وَالْيَتَامَىٰ وَالْمَسَاكِينِ وَابْنِ السَّبِيلِ ۗ وَمَا تَفْعَلُوا مِنْ خَيْرٍ فَإِنَّ اللَّهَ بِهِ عَلِيمٌ } هه‌ڤالێن ته -ئه‌ى پێغه‌مبه‌ر- پسيارێ ژ ته دكه‌ن ئه‌و چ مالێ خۆ خه‌رج بكه‌ن دا نێزيكى خودێ ببن، و ل سه‌ر كێ خه‌رج بكه‌ن؟ تو بێژه وان: هه‌ر تشته‌كێ هوين بشێن ژ مالێ خۆ يێ حه‌لال وپاقژ بده‌ن، وهوين خێرا خۆ بده‌نه ده‌يبابان، ومرۆڤێن خۆ يێن نێزيك، وئێتيمان، وهه‌ژاران، ومرۆڤێ ڕێڤنگ يێ ژ مال ومرۆڤێن خۆ دويركه‌فتى. وهه‌ر خێره‌كا هوين بده‌ن خودێ يێ پێ زانايه.
{ 216 } { كُتِبَ عَلَيْكُمُ الْقِتَالُ وَهُوَ كُرْهٌ لَكُمْ ۖ وَعَسَىٰ أَنْ تَكْرَهُوا شَيْئًا وَهُوَ خَيْرٌ لَكُمْ ۖ وَعَسَىٰ أَنْ تُحِبُّوا شَيْئًا وَهُوَ شَرٌّ لَكُمْ ۗ وَاللَّهُ يَعْلَمُ وَأَنْتُمْ لَا تَعْلَمُونَ } گهلى خودان باوه‌ران خودێ كرنا شه‌ڕێ كافران ل سه‌ر هه‌وه فه‌ركرییه، وهوين ب تبيعه‌تێ خۆ حه‌ز ژ شه‌ڕى ناكه‌ن؛ چونكى ئه‌و يێ ب ترس وزه‌حمه‌ته، ودبت هوين حه‌ز ژ تشته‌كى نهكهن وئه‌و ب خۆ خێرا هه‌وه تێدا هه‌بت، ودبت هوين حه‌ز ژ تشته‌كى بكه‌ن چونكى يێ خۆش وته‌نا بت، وئه‌و ب خۆ بۆ هه‌وه يێ خراب بت، وهوين وێ چه‌ندێ نزانن. ڤێجا له‌زێ د كرنا جيهادا د ڕێكا خودێ دا بكه‌ن.
{ 217 } { يَسْأَلُونَكَ عَنِ الشَّهْرِ الْحَرَامِ قِتَالٍ فِيهِ ۖ قُلْ قِتَالٌ فِيهِ كَبِيرٌ ۖ وَصَدٌّ عَنْ سَبِيلِ اللَّهِ وَكُفْرٌ بِهِ وَالْمَسْجِدِ الْحَرَامِ وَإِخْرَاجُ أَهْلِهِ مِنْهُ أَكْبَرُ عِنْدَ اللَّهِ ۚ وَالْفِتْنَةُ أَكْبَرُ مِنَ الْقَتْلِ ۗ وَلَا يَزَالُونَ يُقَاتِلُونَكُمْ حَتَّىٰ يَرُدُّوكُمْ عَنْ دِينِكُمْ إِنِ اسْتَطَاعُوا ۚ وَمَنْ يَرْتَدِدْ مِنْكُمْ عَنْ دِينِهِ فَيَمُتْ وَهُوَ كَافِرٌ فَأُولَٰئِكَ حَبِطَتْ أَعْمَالُهُمْ فِي الدُّنْيَا وَالْآخِرَةِ ۖ وَأُولَٰئِكَ أَصْحَابُ النَّارِ ۖ هُمْ فِيهَا خَالِدُونَ } ئه‌ى پێغه‌مبه‌ر، بوتپه‌رێس پسيارا هه‌يڤا حه‌رام ژ ته دكه‌ن: كانێ شه‌ڕ تێدا دورسته يان نه؟ تو بێژه وان: شه‌ڕ وخوين ڕێتن د هه‌يڤا حه‌رام دا ل نك خودێ كاره‌كێ مه‌زنه، وپاشڤه‌برنا هه‌وه بۆ خه‌لكى كو نه‌ئێنه د ئيسلامێ دا ب ڕێكا ترس وعه‌زابدانێ، وكافرییا هه‌وه ب خودێ وپێغه‌مبه‌رێ وى ودينێ وى، ونه‌هێلانا هه‌وه كو موسلمان بێنه مزگه‌فتا حه‌رام، وده‌رێخستنا پێغه‌مبه‌رى ومشه‌ختییان ژێ وئه‌و خه‌لك وخودانێن وێنه، ئه‌و ل نك خودێ گونه‌هـ وتاوانه‌كا مه‌زنتره ژ كرنا شه‌ڕى د هه‌يڤا حه‌رام دا. وئه‌و شركا هوين دكه‌ن مه‌زنتر ودژوارتره ژ كرنا شه‌ڕى د هه‌يڤا حه‌رام دا. وئه‌و كافرێن هه ژ تاوانێن خۆ لێڤه‌نابن، به‌لكى ل سه‌ر دبه‌رده‌وامن، وئه‌و هه‌ر دێ مينن شه‌ڕێ هه‌وه كه‌ن حه‌تا هه‌وه ژ ئيسلامێ ڤه‌گه‌ڕيننه كوفرێ ئه‌گه‌ر بشێن وێ چه‌ندێ بكه‌ن. وهه‌چییێ ژ هه‌وه گوهدارییا وان بكه‌ت -گهلى موسلمانان- و ژ دينێ خۆ لێڤه ببت وبمرت كافر، ئه‌و كارێ وى د دنيايێ وئاخره‌تێ دا دێ پويچ بت، وئه‌و دێ بته ژ خه‌لكێ ئاگرى وچو جاران ژێ ده‌رناكه‌ڤت.
{ 218 } { إِنَّ الَّذِينَ آمَنُوا وَالَّذِينَ هَاجَرُوا وَجَاهَدُوا فِي سَبِيلِ اللَّهِ أُولَٰئِكَ يَرْجُونَ رَحْمَتَ اللَّهِ ۚ وَاللَّهُ غَفُورٌ رَحِيمٌ } هندى ئه‌ون يێن باوه‌رى ب خودێ وپێغه‌مبه‌رێ وى ئيناى وكار ب شريعه‌تێ وى كرى وجهێ خۆ هێلاى ومشه‌ختبووين، وجيهاد د ڕێكا خودێ دا كرى، ئه‌ون يێن دلێ خۆ دبه‌نه قه‌نجى ودلۆڤانییا خودێ. وخودێ گونه‌هـ ژێبرێ گونه‌هێن به‌نییێن خۆيه، ب دلۆڤانییه‌كا به‌رفره‌هـ دلۆڤانییێ پێ دبه‌ت.
{ 219 } { يَسْأَلُونَكَ عَنِ الْخَمْرِ وَالْمَيْسِرِ ۖ قُلْ فِيهِمَا إِثْمٌ كَبِيرٌ وَمَنَافِعُ لِلنَّاسِ وَإِثْمُهُمَا أَكْبَرُ مِنْ نَفْعِهِمَا ۗ وَيَسْأَلُونَكَ مَاذَا يُنْفِقُونَ قُلِ الْعَفْوَ ۗ كَذَٰلِكَ يُبَيِّنُ اللَّهُ لَكُمُ الْآيَاتِ لَعَلَّكُمْ تَتَفَكَّرُونَ } ئه‌ى پێغه‌مبه‌ر، موسلمان پسيارا حوكمێ مه‌يێ ژ ته دكه‌ن، ڤه‌خوارن وكڕين وفرۆتنا وێ، ومه‌ى هه‌ر تشته‌كه يێ عه‌قلى ببه‌ت چ خوارن بت يان ڤه‌خوارن بت، وئه‌و پسيارا قومارێ ژ ته دكه‌ن، وقومار ئه‌وه مرۆڤ مالى بده‌ت يان بستينت ب ڕێكا سه‌ركه‌فتنا ل سه‌ر لایه‌كێ دى بێ به‌رانبه‌ر، تو بێژه وان: خرابى وزيانێن مه‌زن يێن دين ودنيايێ، وعه‌قلى ومالى، د وێ چه‌ندێ دا هه‌نه، ومفا ژى بۆ مرۆڤان تێدا هه‌يه ژ لايێ وه‌رگرتنا مالى وهنده‌ك لايێن دى، به‌لێ خرابییا وان ژ مفايێ وان مه‌زنتره؛ چونكى ئه‌و مرۆڤى ژ بيرئينانا خودێ ونڤێژێ دده‌نه پاش، وكه‌رب ونه‌ڤيانێ د ناڤ خه‌لكى دا به‌لاڤ دكه‌ن، ومالى پويچ دكه‌ن. وئه‌ڤه ڕێخۆشكرن بوو بۆ حه‌رامكرنا وان. وئه‌و پسيارا ته دكه‌ن كانێ ئه‌و چه‌ندێ ژ مالێ خۆ بكه‌نه خێر، تو بێژه وان: ئه‌وا ژ هه‌وه زێده دكه‌ت بكه‌نه خێر. ب ڤى ڕه‌نگێ ئاشكه‌را خودێ ئايه‌ت وئه‌حكامێن شريعه‌تى بۆ هه‌وه ديار دكه‌ت؛ دا به‌لكى هوين هزرێن خۆ د وى تشتى دا بكه‌ن يێ مفايێ دنيا وئاخره‌تا هه‌وه تێدا.
{ 220 } { فِي الدُّنْيَا وَالْآخِرَةِ ۗ وَيَسْأَلُونَكَ عَنِ الْيَتَامَىٰ ۖ قُلْ إِصْلَاحٌ لَهُمْ خَيْرٌ ۖ وَإِنْ تُخَالِطُوهُمْ فَإِخْوَانُكُمْ ۚ وَاللَّهُ يَعْلَمُ الْمُفْسِدَ مِنَ الْمُصْلِحِ ۚ وَلَوْ شَاءَ اللَّهُ لَأَعْنَتَكُمْ ۚ إِنَّ اللَّهَ عَزِيزٌ حَكِيمٌ } وئه‌و پسيارا ئێتيمان ژ ته دكه‌ن -ئه‌ى پێغه‌مبه‌ر- كانێ ژ لايێ خودانكرن ومالێ وان ڤه ئه‌و چاوا سه‌ره‌ده‌رییێ د گه‌ل وان بكه‌ن؟ تو بێژه وان: چاكییا هه‌وه د گه‌ل وان بۆ هه‌وه خێره، ڤێجا هه‌رده‌م هوين وێ بكه‌ن يا بۆ وان چێتر، وئه‌گه‌ر هوين د هه‌مى كاران دا تێكه‌لییێ د گه‌ل وان بكه‌ن، ئه‌و برايێن هه‌وه يێن دينينه، ودڤێت برا مه‌صلحه‌تا براى ل به‌رچاڤ بدانت. وخودێ وى دنیاست يێ مالێ ئێتيمان پويچ دكه‌ت ووى يێ چاڤێ خۆ دده‌تێ. وئه‌گه‌ر خودێ ڤيابا دا ب حه‌رامكرنا تێكه‌ليبوونا د گه‌ل وان زه‌حمه‌تێ بۆ هه‌وه چێكه‌ت. هندى خودێیه د ملكێ خۆ دا يێ زاله، و د ڕێڤه‌برنا چێكرییان ودانانا شريعه‌تى دا يێ كاربنه‌جهه.
{ 221 } { وَلَا تَنْكِحُوا الْمُشْرِكَاتِ حَتَّىٰ يُؤْمِنَّ ۚ وَلَأَمَةٌ مُؤْمِنَةٌ خَيْرٌ مِنْ مُشْرِكَةٍ وَلَوْ أَعْجَبَتْكُمْ ۗ وَلَا تُنْكِحُوا الْمُشْرِكِينَ حَتَّىٰ يُؤْمِنُوا ۚ وَلَعَبْدٌ مُؤْمِنٌ خَيْرٌ مِنْ مُشْرِكٍ وَلَوْ أَعْجَبَكُمْ ۗ أُولَٰئِكَ يَدْعُونَ إِلَى النَّارِ ۖ وَاللَّهُ يَدْعُو إِلَى الْجَنَّةِ وَالْمَغْفِرَةِ بِإِذْنِهِ ۖ وَيُبَيِّنُ آيَاتِهِ لِلنَّاسِ لَعَلَّهُمْ يَتَذَكَّرُونَ } وهوين -گهلى موسلمانان- ژنكێن موشرك وبوتپه‌رێس بۆ خۆ نه‌ئينن ئه‌گه‌ر ئه‌و نه‌ئێنه د ئيسلامێ دا. وهوين بزانن كو به‌نییه‌كا بێ مال وبنه‌مال، ئه‌گه‌ر يا خودان باوه‌ر بت، ژ ژنه‌كا بوتپه‌رێس چێتره، ئه‌گه‌ر خۆ ئه‌و بوتپه‌رێسا ئازاد يا ب دلێ هه‌وه ژى بت. وهوين ژنێن خۆ -یێن ئازاد ویێن به‌نى- نه‌ده‌نه بوتپه‌رێسان حه‌تا ئه‌و باوه‌رییێ ب خودێ وپێغه‌مبه‌رێ وى دئينن. وهوين بزان كو به‌نییه‌كێ خودان باوه‌ر د گه‌ل فه‌قيرییا وى، ژ بوتپه‌رێسه‌كى چێتره، ئه‌گه‌ر خۆ ئه‌و بوتپه‌رێس يێ ب دلێ هه‌وه ژى بت. ئه‌و بوتپه‌رێسێن هه ژ ژن ومێران به‌رێ هه‌ر ئێكێ تێكه‌لییا وان دكه‌ت دده‌نه ئاگرى، وخودێ به‌نییێن خۆ بۆ دينێ حه‌ق يێ به‌رێ وان دده‌ته به‌حه‌شتێ و ژێبرنا گونه‌هان گازى دكه‌ت، وئايه‌ت وئه‌حكامێن خۆ بۆ مرۆڤان ئاشكه‌را دكه‌ت؛ دا ئه‌و بيرا خۆ پێ بيننه ڤه، ووجه‌كێ بۆ خۆ ژێ بگرن.
{ 222 } { وَيَسْأَلُونَكَ عَنِ الْمَحِيضِ ۖ قُلْ هُوَ أَذًى فَاعْتَزِلُوا النِّسَاءَ فِي الْمَحِيضِ ۖ وَلَا تَقْرَبُوهُنَّ حَتَّىٰ يَطْهُرْنَ ۖ فَإِذَا تَطَهَّرْنَ فَأْتُوهُنَّ مِنْ حَيْثُ أَمَرَكُمُ اللَّهُ ۚ إِنَّ اللَّهَ يُحِبُّ التَّوَّابِينَ وَيُحِبُّ الْمُتَطَهِّرِينَ } وئه‌و پسيارا بێ نڤێژییا ژنێ ژ ته دكه‌ن، تو -ئه‌ى پێغه‌مبه‌ر- بێژه وان: ئه‌و ئێشانه‌كا پيسه زيانێ دگه‌هينته وى يێ خۆ نێزيك بكه‌ت، ڤێجا هوين ل ڤى ده‌مى خۆ ژ چوونا نڤينێ بده‌نه پاش، حه‌تا ئه‌و ژڤان ب دويماهى بێت، وئه‌گه‌ر ئه‌و ب دويماهى هات ووان خۆ شويشت، هوين ژ وى جهى وه‌رنێ يێ خودێ ئه‌مر پێ ل هه‌وه كرى چاوا هه‌وه بڤێت. هندى خودێیه حه‌ز ژ وان به‌نییان دكه‌ت يێن گه‌له‌ك تۆبه دكه‌ن، وحه‌ز ژ وان دكه‌ت يێن خۆ پاقژ دكه‌ن وخۆ ژ تشتێ پيس وكرێت دده‌نه پاش.
{ 223 } { نِسَاؤُكُمْ حَرْثٌ لَكُمْ فَأْتُوا حَرْثَكُمْ أَنَّىٰ شِئْتُمْ ۖ وَقَدِّمُوا لِأَنْفُسِكُمْ ۚ وَاتَّقُوا اللَّهَ وَاعْلَمُوا أَنَّكُمْ مُلَاقُوهُ ۗ وَبَشِّرِ الْمُؤْمِنِينَ } ژنێن هه‌وه جهێ چاندنێنه بۆ هه‌وه، هوین تۆڤێ خۆ ل نك ددانن و ب ئانه‌هییا خودێ دوونده‌هـ بۆ هه‌وه ژێ شين دبت، ڤێجا هوين ژ جهێ چاندنێ وچاوا هه‌وه بڤێت هه‌ڕنێ، وهوين ب زێره‌ڤانییا فه‌رمانێن خودێ كارێن چاك بۆ خۆ پێشكێش بكه‌ن، و ژ خودێ بترسن، وبزانن هندى هوينن ل ڕۆژا قيامه‌تێ بۆ حسێبێ دێ چنه رابه‌رى وى. وتو -ئه‌ى پێغه‌مبه‌ر- مزگينییێ ب وى تشتى بده خودان باوه‌ران یێ وان پێ خۆش بت وكه‌يفا وان پێ بێت ژ جزايێ باش ل ئاخره‌تێ.
{ 224 } { وَلَا تَجْعَلُوا اللَّهَ عُرْضَةً لِأَيْمَانِكُمْ أَنْ تَبَرُّوا وَتَتَّقُوا وَتُصْلِحُوا بَيْنَ النَّاسِ ۗ وَاللَّهُ سَمِيعٌ عَلِيمٌ } وهوين -گهلى موسلمانان- سويندا خۆ ب خودێ نه‌كه‌نه په‌رژان د ناڤبه‌را خۆ وكرنا خێرێ دا، وگه‌هاندنا مرۆڤاينییێ وته‌قوايێ وقه‌نجییا د ناڤبه‌را مرۆڤان دا، كو هوین هێجه‌تا خۆ بكه‌نه ئه‌و كو هه‌وه سويندا خوارى ڤى كارى نهكهن، به‌لكى پێتڤییه ل سه‌ر وى يێ ئه‌ڤ سوينده خوارى كو ژ سويندا خۆ لێڤه ببت، وكارێ باش بكه‌ت، وكفاره‌تا سويندا خۆ بده‌ت، وخودێ گوهـ ل گۆتنێن هه‌وه هه‌يه، و ب هه‌مى سه‌ر و به‌رێ هه‌وه يێ زانايه.
{ 225 } { لَا يُؤَاخِذُكُمُ اللَّهُ بِاللَّغْوِ فِي أَيْمَانِكُمْ وَلَٰكِنْ يُؤَاخِذُكُمْ بِمَا كَسَبَتْ قُلُوبُكُمْ ۗ وَاللَّهُ غَفُورٌ حَلِيمٌ } سه‌را وان سويندێن هه‌وه بێ ده‌ستى ونه ژ دل خوارین، خودێ هه‌وه جزا ناده‌ت، به‌لكى ئه‌و سه‌را وێ سويندێ هه‌وه جزا دده‌ت یا كو ژ دل بت. وخودێ گونه‌ها وى كه‌سى ژێ دبه‌ت يێ تۆبه بكه‌ت، ويێ ئارامه د گه‌ل وى يێ بێ ئه‌مرییا وى دكه‌ت، له‌زێ ل جزادانا وى ناكه‌ت.
{ 226 } { لِلَّذِينَ يُؤْلُونَ مِنْ نِسَائِهِمْ تَرَبُّصُ أَرْبَعَةِ أَشْهُرٍ ۖ فَإِنْ فَاءُوا فَإِنَّ اللَّهَ غَفُورٌ رَحِيمٌ } بۆ ئه‌وان يێن سويندێ دخۆن كو نه‌چنه نك ژنێن خۆ، خۆگرتنا چار هه‌يڤان هه‌يه، ڤێجا ئه‌گه‌ر به‌رى چار هه‌يڤ ب دويماهى بێن ئه‌و ل سويندا خۆ لێڤه‌بوون، هندى خودێیه ژ به‌ر لێڤه‌بوونا وان دێ وێ گونه‌هێ ژێ به‌ت يا وان سويند سه‌را خوارى، ودێ دلۆڤانییێ ب وان به‌ت.
{ 227 } { وَإِنْ عَزَمُوا الطَّلَاقَ فَإِنَّ اللَّهَ سَمِيعٌ عَلِيمٌ } وئه‌گه‌ر وان دلێ خۆ ل سه‌ر به‌ردانێ موكم كر، هندى خودێیه گوهـ ل گۆتنێن وان هه‌يه، وئه‌و ب مه‌خسه‌دێن وان يێ زانايه، وئه‌و دێ وان سه‌را جزا ده‌ت.
{ 228 } { وَالْمُطَلَّقَاتُ يَتَرَبَّصْنَ بِأَنْفُسِهِنَّ ثَلَاثَةَ قُرُوءٍ ۚ وَلَا يَحِلُّ لَهُنَّ أَنْ يَكْتُمْنَ مَا خَلَقَ اللَّهُ فِي أَرْحَامِهِنَّ إِنْ كُنَّ يُؤْمِنَّ بِاللَّهِ وَالْيَوْمِ الْآخِرِ ۚ وَبُعُولَتُهُنَّ أَحَقُّ بِرَدِّهِنَّ فِي ذَٰلِكَ إِنْ أَرَادُوا إِصْلَاحًا ۚ وَلَهُنَّ مِثْلُ الَّذِي عَلَيْهِنَّ بِالْمَعْرُوفِ ۚ وَلِلرِّجَالِ عَلَيْهِنَّ دَرَجَةٌ ۗ وَاللَّهُ عَزِيزٌ حَكِيمٌ } وئه‌و ژنێن دئێنه به‌ردان یێن كو خودان ژڤان بن، دڤێت سێ ژڤانێن بێ نڤێژییێ يان يێن پاقژییێ ئه‌و خۆ بگرن وشوى نهكهن وه‌ك عدده؛ ودا بێته زانین كو وان چو زارۆك نینن. وچێ نابت بۆ وان ل ده‌مێ عدده‌ى ئه‌و شوى ب زه‌لامه‌كێ دى بكه‌ن، وبۆ وان حه‌لال نينه ئه‌و وى تشتێ خودێ د مالبچويكێن وان دا چێكرى ڤه‌شێرن، ئه‌گه‌ر وان ب دورستى باوه‌رى ب خودێ وڕۆژا دويماهییێ هه‌بت. و ل ده‌مێ عدده‌ى زه‌لامێن وان دحه‌قترن كو وان بزڤڕينن. ودڤێت مه‌خسه‌دا وان پێ خێر وچاكى بت، نه كو گه‌هاندنا زيانێ بت ب درێژكرنا ده‌مێ عدده‌ى. وژنان ماف ل سه‌ر مێران هه‌يه، وه‌كى مێران ژى ماف ل سه‌ر وان هه‌ى، ب ڕه‌نگه‌كێ چاك، وزه‌لامان ده‌ره‌جه‌كا زێده‌تر ل سه‌ر ژنان هه‌يه كو مالێ ب ڕێڤه ببه‌ن ووان ب ڕه‌نگه‌كێ جوان ب خودان بكه‌ن، وبه‌ردان د ده‌ستێ وان دایه. وخودێ يێ زاله، وئه‌و یێ كاربنه‌جهه هه‌ر تشته‌كى ددانته جهێ وى یێ دورست.
{ 229 } { الطَّلَاقُ مَرَّتَانِ ۖ فَإِمْسَاكٌ بِمَعْرُوفٍ أَوْ تَسْرِيحٌ بِإِحْسَانٍ ۗ وَلَا يَحِلُّ لَكُمْ أَنْ تَأْخُذُوا مِمَّا آتَيْتُمُوهُنَّ شَيْئًا إِلَّا أَنْ يَخَافَا أَلَّا يُقِيمَا حُدُودَ اللَّهِ ۖ فَإِنْ خِفْتُمْ أَلَّا يُقِيمَا حُدُودَ اللَّهِ فَلَا جُنَاحَ عَلَيْهِمَا فِيمَا افْتَدَتْ بِهِ ۗ تِلْكَ حُدُودُ اللَّهِ فَلَا تَعْتَدُوهَا ۚ وَمَنْ يَتَعَدَّ حُدُودَ اللَّهِ فَأُولَٰئِكَ هُمُ الظَّالِمُونَ } ئه‌و به‌ردانا زڤڕاندن تێدا دورست دو جارن، ئێك ل دويڤ ئێكێیه، وحوكمێ خودێ پشتى هه‌ر به‌ردانه‌كێ ئه‌وه ژن ب چاكى بێته‌گرتن، يان ب قه‌نجى بێته‌به‌ردان، وبۆ هه‌وه -گهلى زه‌لامان- دورست نينه كو تشته‌كى ژ وى يێ هه‌وه دايه وان ژ مه‌هرى ومالێ دى هوين ژێ بستينن، وه‌سا نه‌بت كو ژن ومێر بترسن ئه‌و ب ئه‌ركێن ژن ومێرينییێ ڕانه‌بن، هنگى ئه‌و مه‌سه‌لا خۆ دێ داننه به‌رچاڤێن كه‌س وكارێن خۆ، ڤێجا ئه‌گه‌ر وان زانى ژن ومێر توخويبێن خودێ ب جهـ نائينن، هنگى قه‌يدى ناكه‌ت ژن هنده‌ك مالى بده‌ته زه‌لامى به‌رانبه‌ر به‌ردانا وێ. ئه‌ڤ ئه‌حكامه توخويبێن خودێنه د ناڤبه‌را حه‌لال وحه‌رامى دا، ڤێجا هوين پێ لێ نه‌دانن، وهه‌چییێ پێ ل توخويبێن خودێ بدانت ئه‌و ئه‌ون يێن زۆردار.
{ 230 } { فَإِنْ طَلَّقَهَا فَلَا تَحِلُّ لَهُ مِنْ بَعْدُ حَتَّىٰ تَنْكِحَ زَوْجًا غَيْرَهُ ۗ فَإِنْ طَلَّقَهَا فَلَا جُنَاحَ عَلَيْهِمَا أَنْ يَتَرَاجَعَا إِنْ ظَنَّا أَنْ يُقِيمَا حُدُودَ اللَّهِ ۗ وَتِلْكَ حُدُودُ اللَّهِ يُبَيِّنُهَا لِقَوْمٍ يَعْلَمُونَ } ڤێجا ئه‌گه‌ر زه‌لامى بۆ جارا سییێ ژنا خۆ به‌ردا، ئێدى ئه‌و بۆ وى حه‌لال نابت حه‌تا كو ئه‌و ب شويكرنه‌كا دورست شوى ب زه‌لامه‌كێ دى بكه‌ت و ب دلێ خۆ، نه ب ئنيه‌تا هندێ كو بۆ مێرێ به‌رێ دورست ببت، ڤێجا ئه‌گه‌ر زه‌لامێ دى ئه‌و به‌ردا يان مر وعددێن وێ ب دويماهى هاتن، چو گونه‌هـ ل سه‌ر ژنێ وزه‌لامێ وێ يێ ئێكێ نينه كو ب ماره‌كرنه‌كا نوى لێك بزڤڕنه‌ڤه، ئه‌گه‌ر هزرا وان ئه‌و بوو ئه‌و دێ شێن وان ئه‌حكامێن خودێ بۆ ژن ومێران داناين ب جهـ ئينن. وئه‌ڤه ئه‌حكامێن خودێ يێن ده‌ستنيشانكرينه ئه‌و وان بۆ وى ملله‌تێ توخويبێن وى دزانن ئاشكه‌را دكه‌ت؛ چونكى ئه‌ون يێن مفاى ژێ دبينن.
{ 231 } { وَإِذَا طَلَّقْتُمُ النِّسَاءَ فَبَلَغْنَ أَجَلَهُنَّ فَأَمْسِكُوهُنَّ بِمَعْرُوفٍ أَوْ سَرِّحُوهُنَّ بِمَعْرُوفٍ ۚ وَلَا تُمْسِكُوهُنَّ ضِرَارًا لِتَعْتَدُوا ۚ وَمَنْ يَفْعَلْ ذَٰلِكَ فَقَدْ ظَلَمَ نَفْسَهُ ۚ وَلَا تَتَّخِذُوا آيَاتِ اللَّهِ هُزُوًا ۚ وَاذْكُرُوا نِعْمَتَ اللَّهِ عَلَيْكُمْ وَمَا أَنْزَلَ عَلَيْكُمْ مِنَ الْكِتَابِ وَالْحِكْمَةِ يَعِظُكُمْ بِهِ ۚ وَاتَّقُوا اللَّهَ وَاعْلَمُوا أَنَّ اللَّهَ بِكُلِّ شَيْءٍ عَلِيمٌ } وئه‌گه‌ر هه‌وه ژن به‌ردان ونێزيك بوو عددێن وان خلاس ببن، هوين وان بزڤڕينن، ب وێ ئنيه‌تێ كو ب دورستى ل دويڤ شريعه‌تى وعورف وعه‌ده‌تان دێ ب مافێ وان ڕابن، يان ژى بهێلن حه‌تا عددێن وان خلاس دبن. ونه وه بت زڤڕاندنا وان بۆ هندێ بت دا زيانێ بگه‌هيننێ وپێ ل مافێن وان بدانن. هه‌چییێ وێ چه‌ندێ بكه‌ت ئه‌وى زۆردارى ل خۆ كر كو خۆ هێژاى جزادانێ كر، وهوين ئايه‌ت وئه‌حكامێن خودێ بۆ خۆ نه‌كه‌نه يارى وتڕانه. وئه‌وا خودێ بۆ هه‌وه ئينايه خوارێ ژ قورئان وسوننه‌تێ هوين ل بيرا خۆ بينن، وسه‌را ڤان قه‌نجییێن مه‌زن سوپاسییا وى بكه‌ن، خودێ بيرا هه‌وه ل ڤێ چه‌ندێ دئينت، وهه‌وه ژ نه‌گوهدارییێ دترسينت، ڤێجا هوين ژ خودێ بترسن، وبزانن هندى خودێیه ب هه‌ر تشته‌كى يێ زانايه، چو ل به‌ر وى به‌رزه نابت، وهه‌ر ئێك كانێ هێژاى چ جزايه دێ وى ده‌تێ.
{ 232 } { وَإِذَا طَلَّقْتُمُ النِّسَاءَ فَبَلَغْنَ أَجَلَهُنَّ فَلَا تَعْضُلُوهُنَّ أَنْ يَنْكِحْنَ أَزْوَاجَهُنَّ إِذَا تَرَاضَوْا بَيْنَهُمْ بِالْمَعْرُوفِ ۗ ذَٰلِكَ يُوعَظُ بِهِ مَنْ كَانَ مِنْكُمْ يُؤْمِنُ بِاللَّهِ وَالْيَوْمِ الْآخِرِ ۗ ذَٰلِكُمْ أَزْكَىٰ لَكُمْ وَأَطْهَرُ ۗ وَاللَّهُ يَعْلَمُ وَأَنْتُمْ لَا تَعْلَمُونَ } وئه‌گه‌ر هه‌وه كێمتر ژ سێ جاران ژن به‌ردان وعددێن وان خلاس بوون بێى كو هوين وان بزڤڕينن، هوين -گهلى خودانێن ژنێ- كوته‌كییێ ل وان نهكهن كو ئه‌و نه‌‌زڤڕنه نك زه‌لامێن خۆ ئه‌گه‌ر وان ئه‌ڤ چه‌نده ڤيا، وژێك ڕازى بوون. ئه‌وا هه ئه‌و كه‌س ژ هه‌وه پێ دئێته شيره‌تكرن يێ باوه‌رییه‌كا دورست ب خودێ وڕۆژا دويماهییێ هه‌بت. هندى ئه‌ڤ چه‌نده‌يه -كو زڤڕينا ژنێیه بێ مرۆڤێن وێ كوته‌كییێ لێ بكه‌ن- پاقژتره بۆ نامويسێ و ب به‌ره‌كه‌تتره، ومفايێ وێ مه‌زنتره، وبۆ هه‌وه ب خێرتره. وخودێ وى تشتى دزانت يێ چاكییا هه‌وه تێدا وهوين نزانن.
{ 233 } { وَالْوَالِدَاتُ يُرْضِعْنَ أَوْلَادَهُنَّ حَوْلَيْنِ كَامِلَيْنِ ۖ لِمَنْ أَرَادَ أَنْ يُتِمَّ الرَّضَاعَةَ ۚ وَعَلَى الْمَوْلُودِ لَهُ رِزْقُهُنَّ وَكِسْوَتُهُنَّ بِالْمَعْرُوفِ ۚ لَا تُكَلَّفُ نَفْسٌ إِلَّا وُسْعَهَا ۚ لَا تُضَارَّ وَالِدَةٌ بِوَلَدِهَا وَلَا مَوْلُودٌ لَهُ بِوَلَدِهِ ۚ وَعَلَى الْوَارِثِ مِثْلُ ذَٰلِكَ ۗ فَإِنْ أَرَادَا فِصَالًا عَنْ تَرَاضٍ مِنْهُمَا وَتَشَاوُرٍ فَلَا جُنَاحَ عَلَيْهِمَا ۗ وَإِنْ أَرَدْتُمْ أَنْ تَسْتَرْضِعُوا أَوْلَادَكُمْ فَلَا جُنَاحَ عَلَيْكُمْ إِذَا سَلَّمْتُمْ مَا آتَيْتُمْ بِالْمَعْرُوفِ ۗ وَاتَّقُوا اللَّهَ وَاعْلَمُوا أَنَّ اللَّهَ بِمَا تَعْمَلُونَ بَصِيرٌ } ويا پێتڤییه ل سه‌ر ده‌يكان كو دو سالێن تمام شيرى بده‌نه بچويكێن خۆ بۆ وى يێ بڤێت شيردانا زارۆكى تمام بكه‌ت، و ل سه‌ر بابان فه‌ره كو خوارنێ وجلكى بۆ وان ژنێن بچويك شير يێن هاتينه به‌ردان ب ڕه‌نگه‌كێ عه‌ده‌تى دابين بكه‌ن؛ چونكى هه‌ر كه‌سه‌كى خودێ ل دويڤ شيانا وى بارى لێ دكه‌ت، وبۆ ده‌يبابان چێ نابت كو بچويكى بۆ خۆ بكه‌نه ڕێك بۆ گه‌هاندنا زيانێ بۆ ئێك ودو، وده‌مێ بابێ زارۆكى دمرت ئه‌و ل سه‌ر ميراتگرى فه‌ره يا ل سه‌ر بابێ فه‌ر ده‌مێ ئه‌و يێ ساخ ژ دانا نه‌فه‌قێ وجلكى. وئه‌گه‌ر ده‌يبابان ڤيا به‌رى دو سال تمام ببن بچويكى شيرڤه‌كه‌ن چو گونه‌هـ ل سه‌ر وان نينه ئه‌گه‌ر ئه‌و ڕازى بوون ودان وستاندن ل سه‌ر ڤێ چه‌ندێ كر؛ دا بگه‌هنه وى تشتێ به‌رژه‌وه‌ندییا زارۆكى تێدا. وئه‌گه‌ر ده‌يباب ل سه‌ر هندێ پێك هاتن كو ژنه‌كا دى ژ بلى ده‌يكێ بگرن دا شيرى بده‌ته بچويكى چو ل سه‌ر وان نينه، ئه‌گه‌ر هه‌ر ئێك ژ وان ب چاكى ئه‌و دا يێ كو پێڤییه بده‌ت. و ل هه‌مى ده‌مان هوين ژ خودێ بترسن، وبزانن هندى خودێیه تشتێ هوين دكه‌ن دبينت، ودێ هه‌وه سه‌را جزاده‌ت.
{ 234 } { وَالَّذِينَ يُتَوَفَّوْنَ مِنْكُمْ وَيَذَرُونَ أَزْوَاجًا يَتَرَبَّصْنَ بِأَنْفُسِهِنَّ أَرْبَعَةَ أَشْهُرٍ وَعَشْرًا ۖ فَإِذَا بَلَغْنَ أَجَلَهُنَّ فَلَا جُنَاحَ عَلَيْكُمْ فِيمَا فَعَلْنَ فِي أَنْفُسِهِنَّ بِالْمَعْرُوفِ ۗ وَاللَّهُ بِمَا تَعْمَلُونَ خَبِيرٌ } وئه‌وێن دمرن ژ هه‌وه، وژنان ل پاش خۆ دهێلن، يا فه‌ر ل سه‌ر وان ژنان ئه‌وه ئه‌و چار هه‌يڤ وده‌هـ ڕۆژان خۆ بگرن، و ژ مالێن زه‌لامێن خۆ ده‌رنه‌كه‌ڤن، وخۆ نه‌خه‌ملينن، وشوى نهكهن، ڤێجا ئه‌گه‌ر ئه‌و ده‌مێ ژێگۆتى ب دويماهى هات چو گونه‌هـ ل سه‌ر هه‌وه نينه -گهلى مرۆڤێن ژنێ- كو ئه‌و ب ڕه‌نگه‌كێ شه‌رعى ده‌ركه‌ڤن، وخۆ بخه‌ملينن، وشوى بكه‌ن. وخودێ ب كارێ هه‌وه يێ ڤه‌شارتى وئاشكه‌را يێ شاره‌زايه، ودێ جزايێ هه‌وه سه‌را ده‌ته هه‌وه.
{ 235 } { وَلَا جُنَاحَ عَلَيْكُمْ فِيمَا عَرَّضْتُمْ بِهِ مِنْ خِطْبَةِ النِّسَاءِ أَوْ أَكْنَنْتُمْ فِي أَنْفُسِكُمْ ۚ عَلِمَ اللَّهُ أَنَّكُمْ سَتَذْكُرُونَهُنَّ وَلَٰكِنْ لَا تُوَاعِدُوهُنَّ سِرًّا إِلَّا أَنْ تَقُولُوا قَوْلًا مَعْرُوفًا ۚ وَلَا تَعْزِمُوا عُقْدَةَ النِّكَاحِ حَتَّىٰ يَبْلُغَ الْكِتَابُ أَجَلَهُ ۚ وَاعْلَمُوا أَنَّ اللَّهَ يَعْلَمُ مَا فِي أَنْفُسِكُمْ فَاحْذَرُوهُ ۚ وَاعْلَمُوا أَنَّ اللَّهَ غَفُورٌ حَلِيمٌ } (235وچو گونه‌هـ ل سه‌ر هه‌وه نينه -گهلى زه‌لامان- كو هوين ب ڕه‌نگه‌كێ نه‌ئێكسه‌ر ڤان ژنان يێن كو د عددان دا بخوازن، وچو ل سه‌ر هه‌وه نينه ئه‌گه‌ر هوين ئنيه‌تا ماره‌كرنا وان پشتى عددێ بكه‌نه دلێ خۆ. خودێ زانى كو هوين ژ به‌ر لاوازییا خۆ دێ به‌حسێ وان كه‌ن، وهوين نه‌شێن خۆ بێ ده‌نگ بكه‌ن، له‌و وى بۆ هه‌وه دورست كر كو هوين ب ڕه‌نگه‌كێ نه ئێكسه‌ر ئيشاره‌تێ بده‌نه وان وخواستنا وان بكه‌نه دلێ خۆ، وهشيار بن ب دزى ڤه ژڤانى نه‌ده‌نێ كو خرابییێ بكه‌ن يان ل ده‌مێ عدده‌ى ماره بكه‌ن، ئه‌و تێ نه‌بت هوين گۆتنه‌كا وه‌سا بێژنێ ئه‌و تێ بگه‌هن كو هنده‌ك هه‌نه دلێ خۆ دبه‌نێ، وهوين ل ده‌مێ عدده‌ى ب ماره‌كرنا وان ڕانه‌بن حه‌تا ژڤانێ وان ب دويماهى بێت. وبزانن هندى خودێیه يا دلێ هه‌وه دزانت ڤێجا ژێ بترسن، وبزانن هندى خودێیه گونه‌هێ بۆ وى ژێ دبه‌ت يێ تۆبه بكه‌ت، و د گه‌ل به‌نییێن خۆ يێ ئارامه له‌زێ ل جزدانا وان ناكه‌ت.
{ 236 } { لَا جُنَاحَ عَلَيْكُمْ إِنْ طَلَّقْتُمُ النِّسَاءَ مَا لَمْ تَمَسُّوهُنَّ أَوْ تَفْرِضُوا لَهُنَّ فَرِيضَةً ۚ وَمَتِّعُوهُنَّ عَلَى الْمُوسِعِ قَدَرُهُ وَعَلَى الْمُقْتِرِ قَدَرُهُ مَتَاعًا بِالْمَعْرُوفِ ۖ حَقًّا عَلَى الْمُحْسِنِينَ } گونه‌هـ ل سه‌ر هه‌وه نينه -گهلى مێران- ئه‌گه‌ر هه‌وه پشتى ماره‌كرنێ ژن به‌ردان، به‌رى كو هوين نێزيك ببن، يان نه‌خته‌كى بۆ ڤه‌بڕن، وهوين تشته‌كى بده‌نه وان دا دلێ وان نه‌شكێت ودا ئه‌و مفایى بۆ خۆ ژێ ببينن، ودا كين د دلێن وان دا په‌يدا نه‌بت، ودا به‌ردان ل سه‌ر وان يا گران نه‌بت. وئه‌ڤ دانه دێ ل دويڤ پێچێبوونا زه‌لامى بت: يێ ده‌وله‌مه‌ند دێ ل دويڤ شيانا خۆ ده‌ت، ويێ هه‌ژار ل دويڤ شيانا خۆ، دانه‌كا ب وى ڕه‌نگى يێ شريعه‌تى گۆتى، وئه‌و مافه‌كێ بنه‌جهه ل سه‌ر وان يێن قه‌نجییێ د گه‌ل ژنێن به‌رداى و د گه‌ل خۆ ژى ب گوهدارییا خودێ دكه‌ن.
{ 237 } { وَإِنْ طَلَّقْتُمُوهُنَّ مِنْ قَبْلِ أَنْ تَمَسُّوهُنَّ وَقَدْ فَرَضْتُمْ لَهُنَّ فَرِيضَةً فَنِصْفُ مَا فَرَضْتُمْ إِلَّا أَنْ يَعْفُونَ أَوْ يَعْفُوَ الَّذِي بِيَدِهِ عُقْدَةُ النِّكَاحِ ۚ وَأَنْ تَعْفُوا أَقْرَبُ لِلتَّقْوَىٰ ۚ وَلَا تَنْسَوُا الْفَضْلَ بَيْنَكُمْ ۚ إِنَّ اللَّهَ بِمَا تَعْمَلُونَ بَصِيرٌ } وئه‌گه‌ر هه‌وه پشتى ماره‌كرنێ ژن به‌ردان، وهێشتا هه‌وه ده‌ست نه‌كربتێ، به‌لێ هه‌وه نه‌خته‌ك بۆ ڤه‌بڕى بت، هوين نيڤا وى نه‌ختێ هه‌وه گۆتى بده‌نێ، ئه‌و تێ نه‌بت ژنا به‌رداى هه‌وه عه‌فى بكه‌ت، ووێ نيڤا حه‌قێ خۆ وه‌رنه‌گرت، يان زه‌لام نه‌ختى هه‌مییێ بده‌تێ، وعه‌فيكرنا هه‌وه بۆ ئێك ودو گهلى مێر وژنان بۆ ترسا ژ خودێ وگوهدارییا وى نێزيكتره، وهوين -گهلى مرۆڤان- قه‌نجییێ وچاكییێ د ناڤبه‌را خۆ دا ژبير نهكهن، كو هوين وى تشتێ ل سه‌ر هه‌وه يێ فه‌ر نه‌بت ژى بده‌ن، وتشتێ مافێ هه‌وه بت هوين خه‌لكى ژێ عه‌فى بكه‌ن. هندى خودێیه تشتێ هوين دكه‌ن دبينت، چاكییێ ل به‌ر هه‌وه شرين دكه‌ت، وبه‌رێ هه‌وه دده‌ته قه‌نجییێ.
{ 238 } { حَافِظُوا عَلَى الصَّلَوَاتِ وَالصَّلَاةِ الْوُسْطَىٰ وَقُومُوا لِلَّهِ قَانِتِينَ } گهلى موسلمانان هوين كرنا هه‌ر پێنج نڤێژێن فه‌ر بپارێزن كو به‌رده‌وام وان ل ده‌مێن وان بكه‌ن ب هه‌مى مه‌رج وستوين وواجبێن وان ڤه، وهوين نڤێژا ناڤێ ژى بپارێزن كو نڤێژا ئێڤارییه، وهوين د نڤێژێن خۆ دا ب ترس وخۆشكاندن ڤه بۆ خودێ ڕاببن.
{ 239 } { فَإِنْ خِفْتُمْ فَرِجَالًا أَوْ رُكْبَانًا ۖ فَإِذَا أَمِنْتُمْ فَاذْكُرُوا اللَّهَ كَمَا عَلَّمَكُمْ مَا لَمْ تَكُونُوا تَعْلَمُونَ } وئه‌گه‌ر هوين ژ دوژمنه‌كێ خۆ ترسان هوين په‌يا يان سويار، يان ب هه‌ر ڕه‌نگه‌كێ هوين بشێن خۆ ئه‌گه‌ر ب ئيشاره‌تان بت، يان به‌رێ هه‌وه ل ڕووگه‌هێ نه‌بت ژى، هوين نڤێژا ترسێ بكه‌ن، ڤێجا ئه‌گه‌ر ترسا هه‌وه نه‌ما هوين نڤێژا ته‌ناهییێ بكه‌ن، وخودێ تێدا ل بيرا خۆ بينن، وچويێ ژێ كێم نهكهن، وسوپاسییا وى بكه‌ن كو وى هوين فێركرينه وان عيباده‌ت وئه‌حكامێن هه‌وه نه‌دزانين.
{ 240 } { وَالَّذِينَ يُتَوَفَّوْنَ مِنْكُمْ وَيَذَرُونَ أَزْوَاجًا وَصِيَّةً لِأَزْوَاجِهِمْ مَتَاعًا إِلَى الْحَوْلِ غَيْرَ إِخْرَاجٍ ۚ فَإِنْ خَرَجْنَ فَلَا جُنَاحَ عَلَيْكُمْ فِي مَا فَعَلْنَ فِي أَنْفُسِهِنَّ مِنْ مَعْرُوفٍ ۗ وَاللَّهُ عَزِيزٌ حَكِيمٌ } وئه‌و زه‌لامێن دمرن وژنان ل دويڤ خۆ دهێلن، بلا ئه‌و شيره‌ته‌كێ بۆ وان بكه‌ن: كو پشتى وان ساله‌كێ ئه‌و د مالا مێرى دا بمينن، وميراتگر وان ده‌رنه‌ئێخن؛ دا دلێ وان نه‌شكێت، ووه‌ك چاكییه‌ك د گه‌ل وى يێ مرى. وئه‌گه‌ر به‌رى ساله‌ك بچت ئه‌و ب دلێ خۆ ده‌ركه‌فت چو گونه‌هـ ل سه‌ر هه‌وه نينه -گهلى ميراتگران- د وى تشتێ دورست دا يێ وان بڤێت د گه‌ل خۆ بكه‌ن. وخودێ د ملكێ خۆ دا يێ زاله، و د گۆتن وفه‌رمانێن خۆ دا يێ كاربنه‌جهه، وحوكمێ ڤێ ئایه‌تێ یێ هاتییه ڕاكرن -نه‌سخه‌كرن- ب ئایه‌تا بۆرى: (والذین یتوفون منكم ویذرون أزواجا یتربصن بأنفسهن أربعە أشهر و عشرا).
{ 241 } { وَلِلْمُطَلَّقَاتِ مَتَاعٌ بِالْمَعْرُوفِ ۖ حَقًّا عَلَى الْمُتَّقِينَ } وبۆ ژنێن به‌رداى ماله‌ك ژ نه‌فه‌قێ وجلكى ب ڕه‌نگه‌كێ عه‌ده‌تى هه‌يه، مافه ل سه‌ر وان يێن ژ خودێ دترسن وته‌قوایا وى د گۆتن وفه‌رمانێن وى دا دكه‌ن.
{ 242 } { كَذَٰلِكَ يُبَيِّنُ اللَّهُ لَكُمْ آيَاتِهِ لَعَلَّكُمْ تَعْقِلُونَ } وه‌كى ڤان ئه‌حكامێن ژن وزارۆكان يێن ئاشكه‌را، خودێ ئايه‌ت وئه‌حكامێن خۆ د هه‌ر تشته‌كى دا يێ هوين ل دنيا وئاخره‌تا خۆ هه‌وجه ببنێ بۆ هه‌وه ئاشكه‌را دكه‌ت؛ دا به‌لكى هوين تێ بگه‌هن وكارى پێ بكه‌ن.
{ 243 } { أَلَمْ تَرَ إِلَى الَّذِينَ خَرَجُوا مِنْ دِيَارِهِمْ وَهُمْ أُلُوفٌ حَذَرَ الْمَوْتِ فَقَالَ لَهُمُ اللَّهُ مُوتُوا ثُمَّ أَحْيَاهُمْ ۚ إِنَّ اللَّهَ لَذُو فَضْلٍ عَلَى النَّاسِ وَلَٰكِنَّ أَكْثَرَ النَّاسِ لَا يَشْكُرُونَ } ئه‌ى پێغه‌مبه‌ر، ما ته چيرۆكا وان نه‌زانییه ئه‌وێن ژ مال ووارێ خۆ ڕه‌ڤين، وئه‌و ب هزاران بوون؛ ژ ترسا مرنا ژ به‌ر نساخییێ دا يان شه‌ڕى، ئينا خودێ گۆته وان: بمرن، وئه‌و پێكڤه مرن ژ به‌ر كو ئه‌و ژ قه‌ده‌را خودێ ڕه‌ڤيبوون، پاشى پشتى ده‌مه‌كى خودێ ئه‌و زێندى كرنه‌ڤه؛ دا ئه‌و هندى ژییێ بۆ وان هاتییه‌دان بمينن، وعه‌قله‌كى بۆ خۆ بگرن وتۆبه بكه‌ن. هندى خودێیه خودان قه‌نجییه‌كا مه‌زنه ل سه‌ر مرۆڤان، به‌لێ پترییا مرۆڤان سوپاسییا قهنجییا خودێ ل سه‌ر خۆ ناكه‌ن.
{ 244 } { وَقَاتِلُوا فِي سَبِيلِ اللَّهِ وَاعْلَمُوا أَنَّ اللَّهَ سَمِيعٌ عَلِيمٌ } وهوين -گهلى موسلمانان- شه‌ڕێ كافران بكه‌ن بۆ سه‌رئێخستنا دينێ خودێ، وبزانن هندى خودێیه گوهـ ل گۆتنێن هه‌وه دبت، وئه‌و ب ئنيه‌ت وكارێن هه‌وه يێ زانايه.
{ 245 } { مَنْ ذَا الَّذِي يُقْرِضُ اللَّهَ قَرْضًا حَسَنًا فَيُضَاعِفَهُ لَهُ أَضْعَافًا كَثِيرَةً ۚ وَاللَّهُ يَقْبِضُ وَيَبْسُطُ وَإِلَيْهِ تُرْجَعُونَ } ئه‌و كییه يێ بۆ خێرێ خه‌رجییه‌كێ باش د ڕێكا خودێ دا دده‌ت، دا خودێ بێ هژمار بۆ وى زێده بكه‌ت؟ وخودێیه دستينت ودده‌ت، ڤێجا هوين خێران بده‌ن وهه‌وه خه‌م پێ نه‌بت؛ چونكى خودێیه ڕزقى دده‌ت، يێ وى بڤێت ژ به‌نییێن خۆ ئه‌و ڕزقى ل سه‌ر ته‌نگ دكه‌ت، و ل سه‌ر هنده‌كێن دى به‌رفره‌هـ دكه‌ت، حكمه‌ته‌كا مه‌زن وى د ڤێ چه‌ندێ دا هه‌يه، وهوين بۆ نك وى ب تنێ پشتى مرنێ دێ ئێنه زڤڕاندن، ڤێجا ئه‌و جزايێ هه‌وه دێ ده‌ته هه‌وه.
{ 246 } { أَلَمْ تَرَ إِلَى الْمَلَإِ مِنْ بَنِي إِسْرَائِيلَ مِنْ بَعْدِ مُوسَىٰ إِذْ قَالُوا لِنَبِيٍّ لَهُمُ ابْعَثْ لَنَا مَلِكًا نُقَاتِلْ فِي سَبِيلِ اللَّهِ ۖ قَالَ هَلْ عَسَيْتُمْ إِنْ كُتِبَ عَلَيْكُمُ الْقِتَالُ أَلَّا تُقَاتِلُوا ۖ قَالُوا وَمَا لَنَا أَلَّا نُقَاتِلَ فِي سَبِيلِ اللَّهِ وَقَدْ أُخْرِجْنَا مِنْ دِيَارِنَا وَأَبْنَائِنَا ۖ فَلَمَّا كُتِبَ عَلَيْهِمُ الْقِتَالُ تَوَلَّوْا إِلَّا قَلِيلًا مِنْهُمْ ۗ وَاللَّهُ عَلِيمٌ بِالظَّالِمِينَ } ئه‌ى پێغه‌مبه‌ر، ما ته چيرۆكا وان مه‌زنێن ئسرائيلییان يێن پشتى زه‌مانێ مووسایى هاتین نه‌زانییه؟ ده‌مێ وان ژ پێغه‌مبه‌رێ خۆ خواستى كو ئه‌و شاهه‌كى بۆ وان ده‌ستنيشان بكه‌ت، دا ئه‌و ل بن سه‌رۆكاتییا وى كۆمببن، و د ڕێكا خودێ دا شه‌ڕێ دوژمنێن خۆ بكه‌ن. پێغه‌مبه‌رێ وان گۆتێ: نه‌كو وه‌سا بت وه‌كى ئه‌ز هزر دكه‌م كو ئه‌گه‌ر شه‌ڕێ د ڕێكا خودێ دا ل سه‌ر هه‌وه هاته فه‌ركرن هوين شه‌ڕى نهكهن؟ ئه‌ز ته‌خمين دكه‌م هوين دێ ترسن و ژ شه‌ڕى ڕه‌ڤن، وان ته‌خمينا پێغه‌مبه‌رێ خۆ ب غه‌ريب ڤه وه‌رگرت وگۆت: و ما چ ئاسته‌نگ د ڕێكا مه وكرنا شه‌ڕێ د ڕێكا خودێ دا هه‌يه، ودوژمنێ مه ئه‌م ژ جهـ و وارێ مه يێن كرينه ده‌ر، و ب كوشتن وگرتنێ ئه‌م ژ عه‌يالێ مه يێن دويركرين؟ ڤێجا ده‌مێ خودێ شه‌ڕ د گه‌ل وى شاهێ پێغه‌مبه‌رێ وان بۆ وان ده‌سنيشانكرى ل سه‌ر وان فه‌ركرى، ئه‌و ترسیان و ژ شه‌ڕى ڕه‌ڤين، كێمه‌ك ژ وان تێ نه‌بن ژ قهنجییا خودێ ئه‌و مان. وخودێ يێ زانايه ب وان زۆردارێن ل سۆزێن خۆ لێڤه‌دبن.
{ 247 } { وَقَالَ لَهُمْ نَبِيُّهُمْ إِنَّ اللَّهَ قَدْ بَعَثَ لَكُمْ طَالُوتَ مَلِكًا ۚ قَالُوا أَنَّىٰ يَكُونُ لَهُ الْمُلْكُ عَلَيْنَا وَنَحْنُ أَحَقُّ بِالْمُلْكِ مِنْهُ وَلَمْ يُؤْتَ سَعَةً مِنَ الْمَالِ ۚ قَالَ إِنَّ اللَّهَ اصْطَفَاهُ عَلَيْكُمْ وَزَادَهُ بَسْطَةً فِي الْعِلْمِ وَالْجِسْمِ ۖ وَاللَّهُ يُؤْتِي مُلْكَهُ مَنْ يَشَاءُ ۚ وَاللَّهُ وَاسِعٌ عَلِيمٌ } وپێغه‌مبه‌رێ وان گۆته وان: هندى خودێیه ل دويڤ داخوازا هه‌وه طالووتێ بۆ هه‌وه هنارتى شاه، ئه‌و دێ سه‌ركێشییا هه‌وه كه‌ت بۆ كرنا شه‌ڕێ د گه‌ل دوژمنى. مه‌زنێن ئسرائيلییان گۆت: چاوا طالووت دێ شاهێ مه بت، وئه‌و نه‌يێ هێژاى وێ چه‌ندییه؟ چونكى ئه‌و نه ژ بابكێ شاهانه، ونه ژ مالا پێغه‌مبه‌رانه، وماله‌كێ مه‌زن بۆ وى نه‌هاتییه‌دان كو ئه‌و ملكێ خۆ پێ ب ڕێڤه ببه‌ت، ڤێجا ئه‌م بۆ شاهاتییێ ژ وى حه‌قترين؛ چونكى ئه‌م ژ بابكێ شاهاينه و ژ مالا پێغه‌مبه‌راينه. پێغه‌مبه‌رێ وان گۆته وان: هندى خودێیه ئه‌و ژ هه‌وه يێ هلبژارتى وئه‌و ب كارێن به‌نییێن خۆ شاره‌زاتره، ووى به‌رفره‌هییه‌ك ژ لايێ زانينێ ڤه وهێزه‌ك ژ لايێ له‌شى ڤه يا دايێ دا شه‌ڕێ دوژمنى پێ بكه‌ت. وخودێ خودانێ ملكییه ملكێ خۆ دده‌ته وى يێ وى بڤێت ژ به‌نییێن خۆ، وقه‌نجى ودانا خودێ يا به‌رفره‌هه، وئه‌و ب ڕاستییا كاران يێ زانايه، چو ل به‌ر وى به‌رزه نابت.
{ 248 } { وَقَالَ لَهُمْ نَبِيُّهُمْ إِنَّ آيَةَ مُلْكِهِ أَنْ يَأْتِيَكُمُ التَّابُوتُ فِيهِ سَكِينَةٌ مِنْ رَبِّكُمْ وَبَقِيَّةٌ مِمَّا تَرَكَ آلُ مُوسَىٰ وَآلُ هَارُونَ تَحْمِلُهُ الْمَلَائِكَةُ ۚ إِنَّ فِي ذَٰلِكَ لَآيَةً لَكُمْ إِنْ كُنْتُمْ مُؤْمِنِينَ } وپێغه‌مبه‌رێ وان گۆته وان: نيشانا شاهاتییا وى ئه‌وه ئه‌و تابووت دێ بۆ هه‌وه ئێت يا ته‌ورات تێدا -ونه‌يارێن وان ئه‌و ژ وان ستاندبوو- يا كو دلڕحه‌تى ژ لايێ خودايێ هه‌وه ڤه بۆ هه‌وه تێدا هه‌ى، وپاشمايێن هنده‌ك تشتێن بنه‌مالا مووسایى وبنه‌مالا هاروونى ل پاش خۆ هێلاين، وه‌كى گۆپالى وهويركێ ده‌پێن ته‌ورات ل سه‌ر هاتییه نڤيسين، تێدا هه‌نه، وملیاكه‌ت وێ تابووتێ هل دگرن. هندى ئه‌ڤ چه‌نده‌يه مه‌زنترين نيشان بۆ هه‌وه تێدا هه‌يه كو طالووت ب فه‌رمانا خودێ يێ بوويه شاهێ هه‌وه، ئه‌گه‌ر هوين باوه‌رییێ ب خودێ وپێغه‌مبه‌رێ وى دئينن.
{ 249 } { فَلَمَّا فَصَلَ طَالُوتُ بِالْجُنُودِ قَالَ إِنَّ اللَّهَ مُبْتَلِيكُمْ بِنَهَرٍ فَمَنْ شَرِبَ مِنْهُ فَلَيْسَ مِنِّي وَمَنْ لَمْ يَطْعَمْهُ فَإِنَّهُ مِنِّي إِلَّا مَنِ اغْتَرَفَ غُرْفَةً بِيَدِهِ ۚ فَشَرِبُوا مِنْهُ إِلَّا قَلِيلًا مِنْهُمْ ۚ فَلَمَّا جَاوَزَهُ هُوَ وَالَّذِينَ آمَنُوا مَعَهُ قَالُوا لَا طَاقَةَ لَنَا الْيَوْمَ بِجَالُوتَ وَجُنُودِهِ ۚ قَالَ الَّذِينَ يَظُنُّونَ أَنَّهُمْ مُلَاقُو اللَّهِ كَمْ مِنْ فِئَةٍ قَلِيلَةٍ غَلَبَتْ فِئَةً كَثِيرَةً بِإِذْنِ اللَّهِ ۗ وَاللَّهُ مَعَ الصَّابِرِينَ } ڤێجا ده‌مێ طالووت ب له‌شكه‌رێ خۆ ڤه ده‌ركه‌فتییه شه‌ڕێ عه‌مالقان، وى گۆته وان: هندى خودێیه ب ڕويباره‌كێ ل پێشییا هه‌وه دێ هه‌وه جه‌ڕبينت، كانێ هوين دبێنفره‌هن يان نه؛ دا خودان باوه‌ر ودوڕوى ژێك جودا ببن، ڤێجا هه‌چییێ ژ هه‌وه ژ ئاڤا وى ڕويبارى ڤه‌خۆت ئه‌و نه ژ منه، وئه‌و ب كێر جيهادێ د گه‌ل من نائێت، وهه‌چییێ ژ ئاڤێ ڤه‌نه‌خۆت ئه‌و ژ منه، چونكى ئه‌و گوهدارێ منه و ب كێر جيهادێ دئێت، ئه‌و تێ نه‌بت يێ بێده‌رییه‌كا ب تنێ ژێ ڤه‌خۆت ئه‌وى لۆمه ل سه‌ر نينه، ڤێجا ده‌مێ ئه‌و گه‌هشتينه ڕويبارى وان قه‌ستا ئاڤێ كر، وگه‌له‌ك ژێ ڤه‌خوار، هژماره‌كا كێم تێ نه‌بت ته‌حه‌ملا تێهنێ وگه‌رمێ كر، وبێده‌رییه‌كا ب تنێ ژێ ڤه‌خوار، وهنگى ئه‌وێن گوهدارى نه‌كرى پاشڤه مان. ڤێجا ده‌مێ طالووت وئه‌و خودان باوه‌رێن كێم يێن د گه‌ل دا ژ ڕويبارى ده‌رباس بووين بۆ شه‌ڕێ نه‌ياران، ووان ديتى نه‌يارێن وان دبۆشن، وان گۆت: شه‌ڕێ جالووتى وله‌شكه‌رێ وى يێ ب هێز ب مه ڤه نائێت، ئينا ئه‌وێن باوه‌رى هه‌ى كو دێ رابه‌رى خودێ ڕاوه‌ستن، بيرا برايێن خۆ ل هێزا خودێ ئيناڤه وگۆتن: چه‌ند جاران ده‌سته‌كه‌كا كێم يا خودان باوه‌ر وبێنفره‌هـ ب ئانه‌هییا خودێ شيايه ده‌سته‌كه‌كا بۆش يا كافر وته‌عداكه‌ر. وخودێ ب سه‌ركه‌فتن وپشته‌ڤانى ودانا خێرێ يێ د گه‌ل بێنفره‌هان.
{ 250 } { وَلَمَّا بَرَزُوا لِجَالُوتَ وَجُنُودِهِ قَالُوا رَبَّنَا أَفْرِغْ عَلَيْنَا صَبْرًا وَثَبِّتْ أَقْدَامَنَا وَانْصُرْنَا عَلَى الْقَوْمِ الْكَافِرِينَ } و ده‌مێ ئه‌و هاتينه به‌رانبه‌ر جالووتى وله‌شكه‌رێ وى، ووان ترس ب چاڤ ديتى، وان هه‌وارێن خۆ گه‌هاندنه خودێ ودوعاكرن وگۆتن: خودايێ مه بێنفره‌هییه‌كا مه‌زن ب سه‌ر دلێن مه دا بينه، وپییێن مه بۆ شه‌ڕێ نه‌ياران موكم بكه، دا ژ سه‌هما شه‌ڕى ئه‌م نه‌ڕه‌ڤين، وتو ب هاريكارییا خۆ مه ب سه‌ر ملله‌تێ كافر بێخه.
{ 251 } { فَهَزَمُوهُمْ بِإِذْنِ اللَّهِ وَقَتَلَ دَاوُودُ جَالُوتَ وَآتَاهُ اللَّهُ الْمُلْكَ وَالْحِكْمَةَ وَعَلَّمَهُ مِمَّا يَشَاءُ ۗ وَلَوْلَا دَفْعُ اللَّهِ النَّاسَ بَعْضَهُمْ بِبَعْضٍ لَفَسَدَتِ الْأَرْضُ وَلَٰكِنَّ اللَّهَ ذُو فَضْلٍ عَلَى الْعَالَمِينَ } ئينا وان ب ئانه‌هییا خودێ ئه‌و شكاندن، وداوودى -سلاڤ لێ بن- مه‌زنێ جه‌بابران جالووت كوشت، وخودێ پشتى هنگى شاهاتى وپێغه‌مبه‌رينییا ئسرائيلییان دا وى، وتشتێ وى حه‌زكرى ژ زانينان وى نيشا دا. وئه‌گه‌ر ژ به‌ر هندێ نه‌با كو خودێ هنده‌ك مرۆڤ -كو خودان باوه‌رن- ب هنده‌كان ڕا -كو كافرن- به‌رداينه، عه‌رد ب رێكا به‌لاڤبوونا كوفرێ وگونه‌هان دا خراب بت، به‌لێ خودێ خودان قه‌نجى وسه‌راتییه ل سه‌ر خه‌لكى.
{ 252 } { تِلْكَ آيَاتُ اللَّهِ نَتْلُوهَا عَلَيْكَ بِالْحَقِّ ۚ وَإِنَّكَ لَمِنَ الْمُرْسَلِينَ } (252ئه‌و ئايه‌تێن خودێنه، ئه‌م ب ڕاستى بۆ ته -ئه‌ى پێغه‌مبه‌ر- دخوينين، وهندى تويى تو ژ پێغه‌مبه‌رێن ڕاستگۆيى.
{ 253 } { تِلْكَ الرُّسُلُ فَضَّلْنَا بَعْضَهُمْ عَلَىٰ بَعْضٍ ۘ مِنْهُمْ مَنْ كَلَّمَ اللَّهُ ۖ وَرَفَعَ بَعْضَهُمْ دَرَجَاتٍ ۚ وَآتَيْنَا عِيسَى ابْنَ مَرْيَمَ الْبَيِّنَاتِ وَأَيَّدْنَاهُ بِرُوحِ الْقُدُسِ ۗ وَلَوْ شَاءَ اللَّهُ مَا اقْتَتَلَ الَّذِينَ مِنْ بَعْدِهِمْ مِنْ بَعْدِ مَا جَاءَتْهُمُ الْبَيِّنَاتُ وَلَٰكِنِ اخْتَلَفُوا فَمِنْهُمْ مَنْ آمَنَ وَمِنْهُمْ مَنْ كَفَرَ ۚ وَلَوْ شَاءَ اللَّهُ مَا اقْتَتَلُوا وَلَٰكِنَّ اللَّهَ يَفْعَلُ مَا يُرِيدُ } ئه‌و پێغه‌مبه‌رێن هه يێن خودان قه‌در، ل دويڤ وێ مننه‌تا خودێ ل وان كرى، وى هنده‌ك ژ وان ب سه‌ر هنده‌كان ئێخستينه: ڤێجا ژ وان هه‌يه يێ خودێ د گه‌ل ئاخفتى، وه‌كى مووسا وموحه‌ممه‌دى سلاڤ لێ بن، وئه‌ڤه هندێ دگه‌هينت كو ئاخفتن ب ڕه‌نگه‌كێ هێژاى خودێ ئێك ژ سالۆخه‌تێن وییه، و ژ وان هه‌يه يێ خودێ ده‌ره‌جێن بلند داينێ، وه‌كى موحه‌ممه‌دى سلاڤ لێ بن، كو ئه‌و كرییه پێغه‌مبه‌ر بۆ هه‌مى مرۆڤان. وخودايێ مه‌زن موعجيزێن ئاشكه‌را دانه عيسايێ كوڕێ مه‌ريه‌مێ وه‌كى ساخكرنا ئه‌وێ دزكماك دا كۆره ب ئانه‌هییا خودێ، وساخكرنا مرۆڤێ گوڕى ب ئانه‌هییا خودێ، وزێنديكرنا مرییان ب ئانه‌هییا خودێ، وپشتگرتنا وى ب جبريلى. وئه‌گه‌ر خودێ ڤيابا كو ئه‌وێن پشتى ڤان پێغه‌مبه‌ران هاتين د ناڤبه‌را خۆ دا لێك نه‌كه‌فتبان پشتى ئايه‌تێن ئاشكه‌را بۆ هاتين ئه‌و لێك نه‌دكه‌فتن، به‌لێ ژێك جودابوون كه‌فته د ناڤبه‌را وان دا: ڤێجا هنده‌ك ژ وان ل سه‌ر باوه‌رییا خۆ موكم مان، وهنده‌ك ژ وان ڕژدى ل سه‌ر كوفرا خۆ كر. وپشتى په‌يدابوونا ژێك جودابوونێ ژى د ناڤبه‌را وان دا ئه‌گه‌ر خودێ ڤيابا ئه‌و لێك نه‌دكه‌فتن، به‌لێ خودێ به‌رێ وى دده‌ته باوه‌رییێ وگوهدارییێ يێ وى بڤێت، ويێ وى بڤێت ئه‌و وى ب كافرى ونه‌گوهدارییێ شه‌رمزار دكه‌ت.
{ 254 } { يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا أَنْفِقُوا مِمَّا رَزَقْنَاكُمْ مِنْ قَبْلِ أَنْ يَأْتِيَ يَوْمٌ لَا بَيْعٌ فِيهِ وَلَا خُلَّةٌ وَلَا شَفَاعَةٌ ۗ وَالْكَافِرُونَ هُمُ الظَّالِمُونَ } ئه‌ى ئه‌وێن هه‌وه باوه‌رى ب خودێ ئيناى وپێغه‌مبه‌رێ وى ڕاستگۆ ده‌رێخستى وكار ب دينێ وى كرى، زه‌كاتا فه‌ر ژ مالێ خۆ ده‌ربێخن، و ژ وى تشتێ خودێ دايه هه‌وه هوین خێران بده‌ن به‌رى ڕۆژا قيامه‌تێ بێت ئه‌وا چو كڕين وفرۆتێن ب مفا تێدا نه‌هه‌ين، وچو مال ژى نه‌هه‌ى كو هوين خۆ پێ ژ عه‌زابا خودێ بكڕن، وهه‌ڤالينییا چو هه‌ڤالان هه‌وه ڕزگار ناكه‌ت، وچو مه‌هده‌رچى نابن عه‌زابێ ژ سه‌ر هه‌وه سڤك بكه‌ن. وكافرێن زۆردارن يێن كو پێ ل توخويبێن خودێ ددانن.
{ 255 } { اللَّهُ لَا إِلَٰهَ إِلَّا هُوَ الْحَيُّ الْقَيُّومُ ۚ لَا تَأْخُذُهُ سِنَةٌ وَلَا نَوْمٌ ۚ لَهُ مَا فِي السَّمَاوَاتِ وَمَا فِي الْأَرْضِ ۗ مَنْ ذَا الَّذِي يَشْفَعُ عِنْدَهُ إِلَّا بِإِذْنِهِ ۚ يَعْلَمُ مَا بَيْنَ أَيْدِيهِمْ وَمَا خَلْفَهُمْ ۖ وَلَا يُحِيطُونَ بِشَيْءٍ مِنْ عِلْمِهِ إِلَّا بِمَا شَاءَ ۚ وَسِعَ كُرْسِيُّهُ السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضَ ۖ وَلَا يَئُودُهُ حِفْظُهُمَا ۚ وَهُوَ الْعَلِيُّ الْعَظِيمُ } خودێیه يێ ژ وى پێڤه‌تر كه‌س هێژاى په‌رستنێ نه‌بت، زێندى ئه‌وه يێ هه‌مى ڕامانێن ژينا پێكهاتى وهێژاى وى وى هه‌ين، يێ ل سه‌ر هه‌ر تشته‌كى پێ ڕابووى، چو نقرۆسك وخه‌و ناگه‌هنه وى، هه‌ر تشته‌كێ ل عه‌سمانان وهه‌ر تشته‌كێ ل عه‌ردى ملكێ وییه، وبێ ده‌ستويرییا وى كه‌س بسته ناكه‌ت ل نك وى مه‌هده‌رێ بكه‌ت، زانينا وى دۆرا ل هه‌مى چێكرییان گرتى يێن به‌رێ ويێن نوكه ويێن نه‌هاتين، كارێن ل به‌ر ده‌ستێ خه‌لكى ژ تشتێن هێشتا چێ نه‌بووين ويێن ل پاش وان ژ تشتێن بۆرین ئه‌و دزانت، وكه‌س ژ چێكرییێن وى ب تشته‌كى ژ زانينا وى ئاگه‌هدار نابت ب وى تشتى نه‌بت يێ ئه‌و وى پێ ئاگه‌هدار بكه‌ت. كورسییا وى عه‌سمان وعه‌رد ڤه‌گرتییه، وكورسى جهێ پییێن وينه، و ژ وى پێڤه‌تر كه‌س چاوانییا وێ نزانت، وپاراستنا عه‌رد وعه‌سمانان ل به‌ر وى يا گران نينه، وئه‌و ب ذات وصيفاتێن خۆ ڤه ل سه‌ر هه‌مى چێكرییان يێ بلنده، كۆمكه‌رێ هه‌مى سالۆخه‌تێن مه‌زنیێیه. وئه‌ڤ ئايه‌ته مه‌زنترين ئايه‌ته د قورئانێ دا، دبێژنێ: ( ئايه‌تا كورسییێ).
{ 256 } { لَا إِكْرَاهَ فِي الدِّينِ ۖ قَدْ تَبَيَّنَ الرُّشْدُ مِنَ الْغَيِّ ۚ فَمَنْ يَكْفُرْ بِالطَّاغُوتِ وَيُؤْمِنْ بِاللَّهِ فَقَدِ اسْتَمْسَكَ بِالْعُرْوَةِ الْوُثْقَىٰ لَا انْفِصَامَ لَهَا ۗ وَاللَّهُ سَمِيعٌ عَلِيمٌ } هندى ئه‌ڤ دينه‌یه يێ پێكهاتییه ونيشانێن وى د ئاشكه‌رانه وى پێتڤى ب هندێ نینه كو كوته‌كى ل خه‌لكى بێته‌كرن دا بێنه تێدا، نيشان د ئاشكه‌رانه حه‌قى ونه‌حه‌قى وڕێكا دورست وبه‌رزه‌بوون پێ ژێك جودا دبن. ڤێجا هه‌چییێ كافرییێ ب وان هه‌مى تشتان بكه‌ت يێن ژبلى خودێ په‌رستن بۆ دئێته‌كرن وباوه‌رییێ ب خودێ بينت، ئه‌و ل سه‌ر ڕێكا باشتر موكم وسه‌رڕاست بوو، ووى خۆ ب وه‌ريسێ نه‌ئێته بڕين ڤه ژ دينى گرت. وخودێ گوهـ ل گۆتنێن به‌نییێن خۆ هه‌يه، وئه‌و ب ئنيه‌ت وكريارێن وان يێ زانايه، ودێ جزايێ وان سه‌را ده‌تێ.
{ 257 } { اللَّهُ وَلِيُّ الَّذِينَ آمَنُوا يُخْرِجُهُمْ مِنَ الظُّلُمَاتِ إِلَى النُّورِ ۖ وَالَّذِينَ كَفَرُوا أَوْلِيَاؤُهُمُ الطَّاغُوتُ يُخْرِجُونَهُمْ مِنَ النُّورِ إِلَى الظُّلُمَاتِ ۗ أُولَٰئِكَ أَصْحَابُ النَّارِ ۖ هُمْ فِيهَا خَالِدُونَ } خودێ ب سه‌ركه‌فتن وپشته‌ڤانى وپاراستنێ سه‌ركارییا خودان باوه‌ران دكه‌ت، وان ژ تارییێن كوفرێ ده‌ردئێخته ڕۆناهییا باوه‌رییێ. وئه‌وێن كافربووين ئه‌و صه‌نه‌مێن ئه‌و ژ بلى خودێ دپه‌رێسن سه‌ركارێن وانه، وان ژ ڕۆناهییا باوه‌رییێ ده‌ردئێخنه تارییێن كوفرێ، ئه‌و خودانێن ئاگرينه يێن هه‌ر تێدا دمينن، وچو جاران ژێ ده‌رناكه‌ڤن.
{ 258 } { أَلَمْ تَرَ إِلَى الَّذِي حَاجَّ إِبْرَاهِيمَ فِي رَبِّهِ أَنْ آتَاهُ اللَّهُ الْمُلْكَ إِذْ قَالَ إِبْرَاهِيمُ رَبِّيَ الَّذِي يُحْيِي وَيُمِيتُ قَالَ أَنَا أُحْيِي وَأُمِيتُ ۖ قَالَ إِبْرَاهِيمُ فَإِنَّ اللَّهَ يَأْتِي بِالشَّمْسِ مِنَ الْمَشْرِقِ فَأْتِ بِهَا مِنَ الْمَغْرِبِ فَبُهِتَ الَّذِي كَفَرَ ۗ وَاللَّهُ لَا يَهْدِي الْقَوْمَ الظَّالِمِينَ } ئه‌ى پێغه‌مبه‌ر، ما ته ژ حالێ وى كه‌سى عه‌جێبتر ديتییه يێ د خوداينى وته‌وحيدا خودێ دا هه‌ڤڕكى د گه‌ل ئيبراهيمى كرى؛ چونكى خودێ ملك دابوويێ وى خۆ دفنبلند كر وپسيار ژ ئيبراهيمى كر: كییه خودايێ ته؟ ئيبراهيمى سلاڤ لێ بن گۆت: خودايێ من ئه‌وه يێ چێكرییان زێندى دكه‌ت ڤێجا ئه‌و دژين، وژينێ ژ وان دستينت ڤێجا ئه‌و دمرن، ئه‌و ب تنێیه يێ ژينێ ومرنێ دده‌ت، وى گۆت: ئه‌ز خه‌لكى زێندى دكه‌م و دمرينم، یه‌عنى: يێ من بڤێت بكوژم ئه‌ز وى دكوژم، ويێ من بڤێت بهێلم ئه‌ز وى دهێلم، ئينا ئيبراهيمى گۆتێ: هندى ئه‌و خودايه يێ ئه‌ز وى دپه‌رێسم ڕۆژێ ژ ڕۆژهه‌لاتێ دئينت، ئه‌رێ تو دشێى ڤێ سوننه‌تا خودايى بگوهۆڕى وڕۆژێ ژ ڕۆژئاڤايێ بينى؟ هنگى ئه‌ڤ كافره حێبه‌تى ما وچو هێجه‌ت د ده‌ستان دا نه‌مان، مه‌ته‌لا وى وه‌كى مه‌ته‌لا زۆردارانه، خودێ به‌رێ وان ناده‌ته حه‌قییێ وڕاستییێ.
{ 259 } { أَوْ كَالَّذِي مَرَّ عَلَىٰ قَرْيَةٍ وَهِيَ خَاوِيَةٌ عَلَىٰ عُرُوشِهَا قَالَ أَنَّىٰ يُحْيِي هَٰذِهِ اللَّهُ بَعْدَ مَوْتِهَا ۖ فَأَمَاتَهُ اللَّهُ مِائَةَ عَامٍ ثُمَّ بَعَثَهُ ۖ قَالَ كَمْ لَبِثْتَ ۖ قَالَ لَبِثْتُ يَوْمًا أَوْ بَعْضَ يَوْمٍ ۖ قَالَ بَلْ لَبِثْتَ مِائَةَ عَامٍ فَانْظُرْ إِلَىٰ طَعَامِكَ وَشَرَابِكَ لَمْ يَتَسَنَّهْ ۖ وَانْظُرْ إِلَىٰ حِمَارِكَ وَلِنَجْعَلَكَ آيَةً لِلنَّاسِ ۖ وَانْظُرْ إِلَى الْعِظَامِ كَيْفَ نُنْشِزُهَا ثُمَّ نَكْسُوهَا لَحْمًا ۚ فَلَمَّا تَبَيَّنَ لَهُ قَالَ أَعْلَمُ أَنَّ اللَّهَ عَلَىٰ كُلِّ شَيْءٍ قَدِيرٌ } يان ته -ئه‌ى پێغه‌مبه‌ر- ئێكێ وه‌كى وى ديتییه يێ د به‌ر كاڤله گونده‌كێ هه‌ڕفتى ڕا بۆرى، ئينا گۆتى: پشتى ئه‌ڤ گونده مرى چاوا خودێ جاره‌كا دى دێ وى ساخ كه‌ته‌ڤه؟ ئينا خودێ سه‌د سالان ئه‌و مراند، پاشى ڕحا وى لێ زڤڕاند، وگۆتێ: چه‌ند سالان تو مايه مرى؟ وى گۆت: ڕۆژه‌كێ يان دانه‌كى ئه‌ز يێ مايم، وى ئاگه‌هدارییا وى كر كو سه‌د سالان ئه‌و يێ مایه مرى، وفه‌رمان لێ كر كو ئه‌و به‌رێ خۆ بده‌ته خوارن وڤه‌خوارنا خۆ، وكانێ چاوا خودێ ڤى ده‌مێ درێژ ئه‌و ژ گوهۆڕينێ پاراستن، وفه‌رمان لێ كر كو ئه‌و به‌رێ خۆ بده‌ته كه‌رێ خۆ ژى كانێ چاوا خودێ ئه‌و زێنديكره ڤه پشتى ئه‌و بوويه هه‌ستییێن پێتى وبژاله؟ وگۆته وى: ودا ئه‌م ته بۆ مرۆڤان بكه‌ينه ئايه‌ت، یه‌عنى: نيشانه‌كا ئاشكه‌را ل سه‌ر شيانا خودێ ل سه‌ر ساخكرنا پشتى مرنێ، وفه‌رمان لێ كر كو به‌رێ خۆ بده‌ته هه‌ستییان كانێ چاوا خودێ وان لێكدده‌ت، ودگه‌هينته ئێك، پاشى گۆشتى د سه‌ر دا دگرت، پاشى جاره‌كا دى ژينێ دده‌تێ؟ ڤێجا ده‌مێ وى ئه‌و چه‌نده ب چاڤ ديتى وى ئعتراف ب مه‌زنییا خودێ كر، وكو ئه‌و ل سه‌ر هه‌ر تشته‌كى يێ خودان شيانه، وئه‌و بۆ مرۆڤان بوو نیشان.
{ 260 } { وَإِذْ قَالَ إِبْرَاهِيمُ رَبِّ أَرِنِي كَيْفَ تُحْيِي الْمَوْتَىٰ ۖ قَالَ أَوَلَمْ تُؤْمِنْ ۖ قَالَ بَلَىٰ وَلَٰكِنْ لِيَطْمَئِنَّ قَلْبِي ۖ قَالَ فَخُذْ أَرْبَعَةً مِنَ الطَّيْرِ فَصُرْهُنَّ إِلَيْكَ ثُمَّ اجْعَلْ عَلَىٰ كُلِّ جَبَلٍ مِنْهُنَّ جُزْءًا ثُمَّ ادْعُهُنَّ يَأْتِينَكَ سَعْيًا ۚ وَاعْلَمْ أَنَّ اللَّهَ عَزِيزٌ حَكِيمٌ } وتو -ئه‌ى پێغه‌مبه‌ر- به‌حسێ داخوازا ئيبراهيمى بكه ده‌مێ وى ژ خودايێ خۆ خواستى كو ئه‌و نيشا وى بده‌ت كانێ چاوا ئه‌و مرییان ساخ دكه‌ته‌ڤه، ئينا خودێ گۆتێ: ئه‌رێ ما ته باوه‌رى نه‌ئينايه؟ وى گۆت: من باوه‌رى ئینایه، به‌لێ ئه‌ز وێ چه‌ندێ داخواز دكه‌م دا باوه‌رییا من پتر لێ بێت، وى گۆت: پا دێ چار ته‌يران بينه نك خۆ، ووان ڤه‌كوژه وپارچه پارچه بكه، پاشى ل سه‌ر هه‌ر چيایه‌كى پارچه‌یه‌كێ ژ وان بدانه، پاشى گازى وان بكه ئه‌و ب له‌ز دێ ئێنه نك ته. ئينا ئيبراهيمى -سلاڤ لێ بن- گازى وان كر، هنگى هه‌ر پارچه‌یه‌ك زڤڕى جهێ خۆ، وئه‌و ب له‌ز هاتن. وتو بزانه هندى خودێیه يێ زاله كه‌س نه‌شێتێ، د گۆتن وكريار وشريعه‌ت وقه‌ده‌را خۆ دا يێ كاربنه‌جهه.
{ 261 } { مَثَلُ الَّذِينَ يُنْفِقُونَ أَمْوَالَهُمْ فِي سَبِيلِ اللَّهِ كَمَثَلِ حَبَّةٍ أَنْبَتَتْ سَبْعَ سَنَابِلَ فِي كُلِّ سُنْبُلَةٍ مِائَةُ حَبَّةٍ ۗ وَاللَّهُ يُضَاعِفُ لِمَنْ يَشَاءُ ۗ وَاللَّهُ وَاسِعٌ عَلِيمٌ } وتشتێ ژ هه‌مییان مه‌زنتر يێ خودان باوه‌ر مفایى بۆ خۆ ژێ دبينت خه‌رجكرنا مالییه د ڕێكا خودێ دا. ومه‌ته‌لا خودان باوه‌رێن مالێ خۆ د ڕێكا خودێ دا خه‌رج دكه‌ن وه‌كى مه‌ته‌لا وێ دندكێیه يا ل عه‌رده‌كێ باش دئێته چاندن، وئه‌و ل سه‌ر بنا خۆ شين دبت وحه‌فت طا ژێ دچن، هه‌ر ئێكێ گولیه‌ك پێڤه دئێت، هه‌ر گولیه‌كێ سه‌د دندك پێڤه دئێن. وخودێ خێرێ بۆ وى زێده دكه‌ت يێ وى بڤێت، ل دويڤ وێ باوه‌رى وئيخلاصا تمام يا كو د دلێ وى خێركه‌رى دا هه‌ى. وقه‌نجییا خودێ يا فره‌هه، وئه‌و ب وى يێ زانايه يێ هێژاى وێ قه‌نجییێ بت، ب ئنيه‌تێن به‌نییێن خۆ يێ ئاگه‌هداره.
{ 262 } { الَّذِينَ يُنْفِقُونَ أَمْوَالَهُمْ فِي سَبِيلِ اللَّهِ ثُمَّ لَا يُتْبِعُونَ مَا أَنْفَقُوا مَنًّا وَلَا أَذًى ۙ لَهُمْ أَجْرُهُمْ عِنْدَ رَبِّهِمْ وَلَا خَوْفٌ عَلَيْهِمْ وَلَا هُمْ يَحْزَنُونَ } ئه‌وێن مالێ خۆ د جيهادێ ودانا خێرێ دا خه‌رج دكه‌ن، پاشى پشتى وان خێرێن ئه‌و دده‌ن د دويڤ خێرا خۆ ڕا ئه‌و چو منه‌تێ ل وى ناكه‌ن يێ وان قه‌نجى د گه‌ل كرى، ئه‌وان خێره‌كا مه‌زن ل نك خودايێ وان بۆ وان هه‌يه، وده‌مێ ئه‌و تێنه نك خودێ چو ترس ل سه‌ر وان نينه، وئه‌و ل سه‌ر وى تشتێ د دنيايێ دا ژ ده‌ست وان ده‌ركه‌فتى ب خه‌م ناكه‌ڤن.
{ 263 } { قَوْلٌ مَعْرُوفٌ وَمَغْفِرَةٌ خَيْرٌ مِنْ صَدَقَةٍ يَتْبَعُهَا أَذًى ۗ وَاللَّهُ غَنِيٌّ حَلِيمٌ } گۆتنه‌كا باش و لێبۆرينا وێ نه‌خۆشییا ژ خازۆكییێ په‌يدا دبت، چێتره ژ وێ خێرێ يا خێركه‌ر پێ نه‌خۆشییێ دگه‌هينته وى يێ ئه‌و خێرێ د گه‌ل دكه‌ت. وخودێ يێ ده‌وله‌مه‌نده چو منه‌ت ب خێرێن به‌نییان نينه، ويێ ئارامه له‌زێ د جزادانا وان دا ناكه‌ت.
{ 264 } { يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا لَا تُبْطِلُوا صَدَقَاتِكُمْ بِالْمَنِّ وَالْأَذَىٰ كَالَّذِي يُنْفِقُ مَالَهُ رِئَاءَ النَّاسِ وَلَا يُؤْمِنُ بِاللَّهِ وَالْيَوْمِ الْآخِرِ ۖ فَمَثَلُهُ كَمَثَلِ صَفْوَانٍ عَلَيْهِ تُرَابٌ فَأَصَابَهُ وَابِلٌ فَتَرَكَهُ صَلْدًا ۖ لَا يَقْدِرُونَ عَلَىٰ شَيْءٍ مِمَّا كَسَبُوا ۗ وَاللَّهُ لَا يَهْدِي الْقَوْمَ الْكَافِرِينَ } ئه‌ى ئه‌وێن هه‌وه باوه‌رى ب خودێ وڕۆژا دويماهییێ ئيناى خێرا خۆ ب منه‌تێ و نه‌خۆشییێ پويچ نهكهن، ئه‌ڤه وه‌كى ویيه يێ مالێ خۆ بۆ ڕيمه‌تییا مرۆڤان دده‌ت، دا ئه‌و وى ببينن ومه‌دحێن وى بكه‌ن، ووى باوه‌رى ب خودێ وڕۆژا دويماهییێ نينه، ڤێجا مه‌ته‌لا وى وه‌كى مه‌ته‌لا وى كه‌ڤرێ حلییه يێ هنده‌ك ئاخ ل سه‌ر وبارانه‌كا بۆش بێت وبشووت وبهێلته حلى وچو ئاخێ پێڤه نه‌هێلت، ڤێجا ئه‌و ڕيمه‌تكارێن هه ژى خێرێن وان ل نك خودێ پويچ دبن، وئه‌و چو مفایى ژ خێرێن خۆ نابينن، وخودێ به‌رێ كافران ناده‌ته ڕێكا حه‌ق نه د دانا خێران دا ونه د چو تشتێن دى دا.
{ 265 } { وَمَثَلُ الَّذِينَ يُنْفِقُونَ أَمْوَالَهُمُ ابْتِغَاءَ مَرْضَاتِ اللَّهِ وَتَثْبِيتًا مِنْ أَنْفُسِهِمْ كَمَثَلِ جَنَّةٍ بِرَبْوَةٍ أَصَابَهَا وَابِلٌ فَآتَتْ أُكُلَهَا ضِعْفَيْنِ فَإِنْ لَمْ يُصِبْهَا وَابِلٌ فَطَلٌّ ۗ وَاللَّهُ بِمَا تَعْمَلُونَ بَصِيرٌ } ومه‌ته‌لا وان ئه‌وێن مالێ خۆ پێخه‌مه‌ت باوه‌رییا ب خودێ وڕازيبوونا وى خه‌رج دكه‌ن، وه‌كى مه‌ته‌لا وى باغییه يێ كو ل سه‌ر لاته‌كا بلند وباش بت، بارانێن بۆش لێ ببارن، ڤێجا به‌رێ وى پتر لێ بێت، وئه‌گه‌ر خۆ بارانێن بۆش لێ نه‌بارن ژى هه‌ما بارانه‌كا هوير ژى لێ ببارت تێرا هتدێ هه‌يه كو ئه‌و بێته به‌رى، خێرێن دلسۆزان ژى ئه‌ها ب ڤى ڕه‌نگينه ل نك خودێ قه‌بويل دبن وئه‌و بۆ وان زێده دكه‌ت، چ د بۆش بن چ د كێم بن، وخودێیه ب نهێنییان ئاگه‌هدار، وئه‌وه يێ تشتێ ڤه‌شارتى وئاشكه‌را دبينت، هه‌ر ئێكى ل دويڤ وێ يا د دلێ وى دا هه‌ى ئه‌و جزایى دده‌تێ.
{ 266 } { أَيَوَدُّ أَحَدُكُمْ أَنْ تَكُونَ لَهُ جَنَّةٌ مِنْ نَخِيلٍ وَأَعْنَابٍ تَجْرِي مِنْ تَحْتِهَا الْأَنْهَارُ لَهُ فِيهَا مِنْ كُلِّ الثَّمَرَاتِ وَأَصَابَهُ الْكِبَرُ وَلَهُ ذُرِّيَّةٌ ضُعَفَاءُ فَأَصَابَهَا إِعْصَارٌ فِيهِ نَارٌ فَاحْتَرَقَتْ ۗ كَذَٰلِكَ يُبَيِّنُ اللَّهُ لَكُمُ الْآيَاتِ لَعَلَّكُمْ تَتَفَكَّرُونَ } ئه‌رێ ما ئێك ژ هه‌وه دڤێت كو باغه‌كێ دارقه‌سپ ومێوێن ترى هه‌بت، ڕويبارێن ئاڤ شرين د بن دا بچن، وهه‌مى ڕه‌نگێن فێقى بۆ وى پێڤه بێن، وئه‌و بگه‌هته ژییێ پيراتییێ، ڤێجا نه‌شێت سه‌خبيرییێ ل ڤى باغى بكه‌ت، ووى عه‌ياله‌كێ هوير هه‌بت كو پێتڤى ب ڤى باغى هه‌بت، و ل ڤى ده‌مى هڕه‌بایه‌كێ دژوار يێ كو ئاگره‌كێ سۆژه‌ك د گه‌ل دا بێت وڤێ بكه‌ڤت وبسۆژت؟ وئه‌ڤه حالێ وانه يێن بۆ ڕيمه‌تى خێران دده‌ن، ڕۆژا قيامه‌تێ ئه‌و دئێن ووان چو خێر نينن. و ب ڤى ڕه‌نگى خودێ وى تشتى بۆ هه‌وه ئاشكه‌را دكه‌ت يێ مفايێ هه‌وه تێدا؛ دا به‌لكى هوين هزرێن خۆ بكه‌ن، وخێران بۆ خودێ بده‌ن.
{ 267 } { يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا أَنْفِقُوا مِنْ طَيِّبَاتِ مَا كَسَبْتُمْ وَمِمَّا أَخْرَجْنَا لَكُمْ مِنَ الْأَرْضِ ۖ وَلَا تَيَمَّمُوا الْخَبِيثَ مِنْهُ تُنْفِقُونَ وَلَسْتُمْ بِآخِذِيهِ إِلَّا أَنْ تُغْمِضُوا فِيهِ ۚ وَاعْلَمُوا أَنَّ اللَّهَ غَنِيٌّ حَمِيدٌ } ئه‌ى ئه‌وێن هه‌وه باوه‌رى ب من ئيناى ودويچوونا پێغه‌مبه‌رێن من كرى، ژ وى مالێ حه‌لال يێ هه‌وه ب ده‌ست خۆ ڤه ئيناى و ژ وى يێ مه بۆ هه‌وه ژ عه‌ردى ئينايه‌ده‌ر خێران بده‌ن، وهوین قه‌ستا مالێ بێ خێر نهكهن دا ژێ بده‌نه فه‌قيران، ئه‌و مالێ ئه‌گه‌ر كو ئێكى دابا هه‌وه هه‌وه وه‌رنه‌دگرت وه‌سا نه‌بت هوين چاڤان ژێ بنقينن. ڤێجا چاوا هوين بۆ خودێ ب وى تشتى ڕازى دبن يێ هوين بۆ خۆ پێ ڕازى نابن؟ وهوين بزانن هندى ئه‌و خودايه يێ ڕزق دايه هه‌وه يێ ده‌وله‌مه‌نده وى چو منه‌ت ب خێرێن هه‌وه نينه، يێ هێژايى مه‌دحانه، كو هه‌رده‌م مه‌دحێن وى بێنه‌كرن.
{ 268 } { الشَّيْطَانُ يَعِدُكُمُ الْفَقْرَ وَيَأْمُرُكُمْ بِالْفَحْشَاءِ ۖ وَاللَّهُ يَعِدُكُمْ مَغْفِرَةً مِنْهُ وَفَضْلًا ۗ وَاللَّهُ وَاسِعٌ عَلِيمٌ } ئه‌ڤ قه‌لسییه وهلبژارتنا مالێ بێ خێر بۆ دانا خێران ژ شه‌يتانییه ئه‌وێ هه‌وه ب هه‌ژارییێ دترسينت، وبه‌رێ هه‌وه دده‌ته قه‌لسییێ، وفه‌رمانێ ب كرنا خرابییێ وبێ ئه‌مرییا خودێ ل هه‌وه دكه‌ت، وخودێ سه‌را دانا هه‌وه بۆ خێران سۆزێ ب لێبۆرينێ وبه‌رفره‌هكرنا ڕزقى دده‌ته هه‌وه، وخودێ خودانێ قهنجییا به‌رفره‌هه، وئه‌و ب كار وئنيه‌تان يێ زانايه.
{ 269 } { يُؤْتِي الْحِكْمَةَ مَنْ يَشَاءُ ۚ وَمَنْ يُؤْتَ الْحِكْمَةَ فَقَدْ أُوتِيَ خَيْرًا كَثِيرًا ۗ وَمَا يَذَّكَّرُ إِلَّا أُولُو الْأَلْبَابِ } خودێ ڕاستییا د گۆتن وكرياران دا دده‌ته وى يێ وى بڤێت ژ به‌نییێن خۆ، وهه‌چییێ خودێ ئه‌ڤ قه‌نجییه د گه‌ل كر ئه‌و وى خێره‌كا گه‌له‌ك دايێ. وكه‌س بيرا خۆ ل ڤێ چه‌ندێ نائينته‌ڤه ومفایى ژێ نابينت ئه‌و تێ نه‌بن يێن خودان عه‌قلێن گه‌شبووى ب ڕۆناهییا خودێ وهيدايه‌تا وى.
{ 270 } { وَمَا أَنْفَقْتُمْ مِنْ نَفَقَةٍ أَوْ نَذَرْتُمْ مِنْ نَذْرٍ فَإِنَّ اللَّهَ يَعْلَمُهُ ۗ وَمَا لِلظَّالِمِينَ مِنْ أَنْصَارٍ } وهه‌ر ماله‌كێ هه‌وه پێخه‌مه‌ت ڕازيبوونا خودێ خه‌رج كربت -كێم بت يان گه‌له‌ك بت- وهه‌ر خێره‌كا هه‌وه ل سه‌ر خۆ نه‌زر كربت، خودێ پێ دزانت، وئه‌و ب ئنيه‌تا هه‌وه يێ ئاگه‌هداره، ودێ جزايێ هه‌وه سه‌را ده‌ته هه‌وه. وهه‌چییێ حه‌قێ خودێ نه‌ده‌ت ئه‌و يێ زۆرداره، وزۆرداران چو پشته‌ڤان بۆ نينن وان ژ عه‌زابا خودێ بپارێزن.
{ 271 } { إِنْ تُبْدُوا الصَّدَقَاتِ فَنِعِمَّا هِيَ ۖ وَإِنْ تُخْفُوهَا وَتُؤْتُوهَا الْفُقَرَاءَ فَهُوَ خَيْرٌ لَكُمْ ۚ وَيُكَفِّرُ عَنْكُمْ مِنْ سَيِّئَاتِكُمْ ۗ وَاللَّهُ بِمَا تَعْمَلُونَ خَبِيرٌ } ئه‌گه‌ر هوين خێرێن خۆ ئاشكه‌را بكه‌ن ئه‌و تشته‌كێ باشه هوين دكه‌ن، وئه‌گه‌ر هوين وان ب نه‌په‌نى بده‌نه هه‌ژاران ئه‌ڤه بۆ هه‌وه چێتره؛ چونكى ئه‌ڤه ژ ڕيمه‌تییێ يا دويره، و د دانا خێران دا -د گه‌ل دلسۆزییێ- گونه‌هژێبرن هه‌يه. وخودێ ئه‌وێ ب كريارێن گه‌له‌ك هوير زانا، تشته‌ك ژ كارێ هه‌وه ل به‌ر وى نائێته ڤه‌شارتن، وئه‌و دێ جزايێ هه‌ر ئێكى ل دويڤ كريارێن وى ده‌تێ.
{ 272 } { لَيْسَ عَلَيْكَ هُدَاهُمْ وَلَٰكِنَّ اللَّهَ يَهْدِي مَنْ يَشَاءُ ۗ وَمَا تُنْفِقُوا مِنْ خَيْرٍ فَلِأَنْفُسِكُمْ ۚ وَمَا تُنْفِقُونَ إِلَّا ابْتِغَاءَ وَجْهِ اللَّهِ ۚ وَمَا تُنْفِقُوا مِنْ خَيْرٍ يُوَفَّ إِلَيْكُمْ وَأَنْتُمْ لَا تُظْلَمُونَ } تو -ئه‌ى پێغه‌مبه‌ر- ب هيدايه‌ت ئينانا كافران يێ به‌رپسيار نينى، خودێیه يێ كو هه‌چییێ وى بڤێت دلێ وى بۆ دينێ خۆ به‌رفره‌هـ دكه‌ت. وهه‌ر خێره‌كا هوين بده‌ن مفايێ وێ دێ بۆ هه‌وه زڤڕته‌ڤه، وئه‌گه‌ر پێخه‌مه‌ت ڕازيبوونا خودێ نه‌بت خودان باوه‌ر تشته‌كى خه‌رج ناكه‌ن. وهه‌ر خێره‌كا هوين -بۆ خودێ- بده‌ن جزايێ وێ ب تمامى بۆ هه‌وه دێ ئێته‌دان، وتشته‌ك بۆ هه‌وه ژێ كێم نابت. وئه‌ڤ ئايه‌ته نيشانا هندییه كو خودێ (وه‌جهـ) ب ڕه‌نگه‌كێ هێژاى وى هه‌يه.
{ 273 } { لِلْفُقَرَاءِ الَّذِينَ أُحْصِرُوا فِي سَبِيلِ اللَّهِ لَا يَسْتَطِيعُونَ ضَرْبًا فِي الْأَرْضِ يَحْسَبُهُمُ الْجَاهِلُ أَغْنِيَاءَ مِنَ التَّعَفُّفِ تَعْرِفُهُمْ بِسِيمَاهُمْ لَا يَسْأَلُونَ النَّاسَ إِلْحَافًا ۗ وَمَا تُنْفِقُوا مِنْ خَيْرٍ فَإِنَّ اللَّهَ بِهِ عَلِيمٌ } هوين خێرێن خۆ بده‌نه هه‌ژارێن موسلمانان يێن كو ژ به‌ر كرنا جيهادا د ڕێكا خودێ دا نه‌شێن ڕزقه‌كى بۆ خۆ كۆم بكه‌ن؛ ژ به‌ر خۆدويركرنا وان ژ خازۆكییێ يێ وان نه‌نیاست هزر دكه‌ت ئه‌و دده‌وله‌مه‌ندن، ب نيشانان ئه‌و دئاشكه‌رانه تو دێ وان نیاسى، قه‌ت ئه‌و خواستنێ ناكه‌ن، وئه‌گه‌ر جاره‌كێ ئه‌و نه‌چاربوون خواستنێ بكه‌ن ژى ئه‌و ئلحاحێ د خواستنێ دا ناكه‌ن. وهه‌ر ماله‌كێ هوين د ڕێكا خودێ دا خه‌رج بكه‌ن تشته‌ك ژێ ل خودێ نائێته ڤه‌شارتن، وئه‌و ل ڕۆژا قيامه‌تێ جزايێ هه‌وه ب تمامى دێ ده‌تن.
{ 274 } { الَّذِينَ يُنْفِقُونَ أَمْوَالَهُمْ بِاللَّيْلِ وَالنَّهَارِ سِرًّا وَعَلَانِيَةً فَلَهُمْ أَجْرُهُمْ عِنْدَ رَبِّهِمْ وَلَا خَوْفٌ عَلَيْهِمْ وَلَا هُمْ يَحْزَنُونَ } ئه‌وێن بۆ ڕازيبوونا خودێ ب شه‌ڤ وڕۆژ، ڤه‌شارتى وئاشكه‌را، مالێ خۆ خه‌رج دكه‌ن، ئه‌وان جزايێ خۆ ل نك خودايێ خۆ هه‌يه، وده‌مێ ئه‌و ژ دنيايێ بار دكه‌ن وقه‌ستا خودێ دكه‌ن چو ترس ل سه‌ر وان نينه، وئه‌و ب خه‌م ژى ناكه‌ڤن سه‌را وێ بار وپشكا ژ دنيايێ نه‌گه‌هشتییه وان. ئه‌ڤ شريعه‌تێ خودايى يێ بنه‌جهـ ڕێبازا ئيسلامێیه د دانا خێران دا ژ بۆ ب جهئينانا پێتڤییێن فه‌قيران ب ڕه‌نگه‌كێ شكاندن تێدا نه‌بت، وئه‌و پاقژكرنه بۆ مالێ ده‌وله‌مه‌ندان، وپێكئينانا هاريكارییێيه؛ بۆ كنارێ خودێ نه كو ب كوته‌كى يان نه ژ دل.
{ 275 } { الَّذِينَ يَأْكُلُونَ الرِّبَا لَا يَقُومُونَ إِلَّا كَمَا يَقُومُ الَّذِي يَتَخَبَّطُهُ الشَّيْطَانُ مِنَ الْمَسِّ ۚ ذَٰلِكَ بِأَنَّهُمْ قَالُوا إِنَّمَا الْبَيْعُ مِثْلُ الرِّبَا ۗ وَأَحَلَّ اللَّهُ الْبَيْعَ وَحَرَّمَ الرِّبَا ۚ فَمَنْ جَاءَهُ مَوْعِظَةٌ مِنْ رَبِّهِ فَانْتَهَىٰ فَلَهُ مَا سَلَفَ وَأَمْرُهُ إِلَى اللَّهِ ۖ وَمَنْ عَادَ فَأُولَٰئِكَ أَصْحَابُ النَّارِ ۖ هُمْ فِيهَا خَالِدُونَ } ئه‌وێن ربايێ دخۆن ل ئاخره‌تێ ژ قه‌بران ڕانابنه‌ڤه وه‌كى وى نه‌بت ئه‌وێ دين بووى يێ شه‌يتانى ده‌ستكرییێ؛ چونكى وان دگۆت: هه‌ما فرۆتن ژى وه‌كى ربايێیه، كو هه‌ردو دحه‌لالن، ومالى زێده دكه‌ن، خودێ ئه‌و دره‌وين ده‌رێخستن، وئاشكه‌را كر كو وى فرۆتن يا حه‌لالكرى وربا يا حه‌رامكرى، ژ به‌ر كو مفا بۆ خه‌لكى د كڕين وفرۆتنێ دا هه‌يه، وئستغلال وبه‌رزه‌كرن وتێچوون د ربايێ دا هه‌يه. ڤێجا هه‌چییێ حوكمێ خودێ د ربايێ دا گه‌هشتێ، ووى خۆ ژێ داپاش، ئه‌وا وى به‌رى حه‌رامبوونێ كرى بۆ وییه وچو گونه‌هـ ل سه‌ر وى نينه، وكارێ وى ل ده‌مێ بێت خه‌ما خودێیه، ئه‌گه‌ر ئه‌و ل سه‌ر تۆبا خۆ ما خودێ خێرا قه‌نجيكاران به‌رزه ناكه‌ت، وئه‌گه‌ر ئه‌و ل ربايێ زڤڕى ڤه پشتى حوكمێ خودێ زانى، ئه‌و وى خۆ هێژاى جزادانێ كر، وهێجه‌ت ل سه‌ر خۆ په‌يدا كر، له‌و خودێ گۆت: ئه‌و خه‌لكێ ئاگرينه، هه‌ر وهه‌ر دێ تێدا بن.
{ 276 } { يَمْحَقُ اللَّهُ الرِّبَا وَيُرْبِي الصَّدَقَاتِ ۗ وَاللَّهُ لَا يُحِبُّ كُلَّ كَفَّارٍ أَثِيمٍ } خودێ ربايێ هه‌میێ دبه‌ت، یان به‌ره‌كه‌تێ بۆ خودانى تێ ناهێلت، وئه‌و خێرێ بۆ خێركه‌ران مه‌زن دكه‌ت، وبه‌ره‌كه‌تێ دئێخته مالێ وان. وخودێ حه‌ز ژ هه‌ر ئێكى ناكه‌ت يێ ڕژدییێ ل سه‌ر كوفرا خۆ دكه‌ت، وخوارنا ربايێ حه‌لال دكه‌ت، وبه‌رده‌وام ب ناڤ گونه‌هێ وحه‌رامییێ ڤه دچت.
{ 277 } { إِنَّ الَّذِينَ آمَنُوا وَعَمِلُوا الصَّالِحَاتِ وَأَقَامُوا الصَّلَاةَ وَآتَوُا الزَّكَاةَ لَهُمْ أَجْرُهُمْ عِنْدَ رَبِّهِمْ وَلَا خَوْفٌ عَلَيْهِمْ وَلَا هُمْ يَحْزَنُونَ } هندى ئه‌ون يێن باوه‌رى ب خودێ وڕۆژا قيامه‌تێ ئيناى، وكريارێن چاك كرين، ونڤێژ ب وى ڕه‌نگێ خودێ وپێغه‌مبه‌رى گۆتى كرين، وزه‌كاتا مالێ خۆ داى، خێره‌كا مه‌زن يا تايبه‌ت ب وان ڤه بۆ وان ل نك خودايێ وان هه‌يه، و چو ترس ل ئاخره‌تێ ناگه‌هته وان، وئه‌و ل سه‌ر تشتێ د دنيايێ دا نه‌گه‌هشتییێ ب خه‌م ناكه‌ڤن.
{ 278 } { يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا اتَّقُوا اللَّهَ وَذَرُوا مَا بَقِيَ مِنَ الرِّبَا إِنْ كُنْتُمْ مُؤْمِنِينَ } ئه‌ى ئه‌وێن هه‌وه باوه‌رى ب خودێ ئيناى ودويچوونا پێغه‌مبه‌رێ وى كرى ژ خودێ بترسن، و داخوازا زێده‌يیێ ل سه‌ر مالێ خۆ يا كو هه‌وه به‌رى حه‌رامبوونا ربايێ كرى نهكهن، ئه‌گه‌ر هوين ب گۆتن و كريار دخودان باوه‌رن.
{ 279 } { فَإِنْ لَمْ تَفْعَلُوا فَأْذَنُوا بِحَرْبٍ مِنَ اللَّهِ وَرَسُولِهِ ۖ وَإِنْ تُبْتُمْ فَلَكُمْ رُءُوسُ أَمْوَالِكُمْ لَا تَظْلِمُونَ وَلَا تُظْلَمُونَ } وئه‌گه‌ر هوين خۆ ژ وێ نه‌ده‌نه پاش يا خودێ هوين ژێ پاشڤه‌برين هوين ئاگه‌هدارى جه‌نگه‌كێ بن ژ لايێ خودێ وپێغه‌مبه‌رێ وى ڤه، وئه‌گه‌ر هوين ل خودايێ خۆ زڤڕين وهه‌وه خوارنا ربايێ هێلا، سه‌رمالێ هه‌وه يێ هه‌وه ب قه‌ر داى بۆ هه‌وه‌يه بێ چو زێده‌يى، نه هوين زۆرداريیێ ل كه‌سه‌كێ دكه‌ن ب وه‌رگرتنا زێده‌ییێ ل سه‌ر مالێ خۆ، ونه كه‌س زۆردارییێ ل هه‌وه دكه‌ت ب كێمكرنا قه‌رێ هه‌وه دايێ.
{ 280 } { وَإِنْ كَانَ ذُو عُسْرَةٍ فَنَظِرَةٌ إِلَىٰ مَيْسَرَةٍ ۚ وَأَنْ تَصَدَّقُوا خَيْرٌ لَكُمْ ۖ إِنْ كُنْتُمْ تَعْلَمُونَ } وئه‌گه‌ر ده‌يندار نه‌شيا ده‌ينێ خۆ بده‌ت هوين خۆ لێ بگرن حه‌تا خودێ ڕزقه‌كى دده‌تێ وئه‌و مالێ هه‌وه بۆ هه‌وه دزڤڕينت، وئه‌گه‌ر هوين ده‌ينێ خۆ هه‌مییێ پێ بهێلن ئه‌و بۆ هه‌وه چێتره، ئه‌گه‌ر هوين خێرا وێ چه‌ندێ بزانن، وكو ئه‌و د دنيايێ وئاخره‌تێ دا بۆ هه‌وه خێره.
{ 281 } { وَاتَّقُوا يَوْمًا تُرْجَعُونَ فِيهِ إِلَى اللَّهِ ۖ ثُمَّ تُوَفَّىٰ كُلُّ نَفْسٍ مَا كَسَبَتْ وَهُمْ لَا يُظْلَمُونَ } وهوين -گهلى مرۆڤان- ژ ڕۆژه‌كێ بترسن، كو ڕۆژا قيامه‌تێيه، هوين تێدا دێ زڤڕنه نك خودێ، دا ئه‌و حسێبێ د گه‌ل هه‌وه بكه‌ت، وئه‌و دێ جزايێ هه‌ر ئێك ژ هه‌وه ل دويڤ كارێ وى ده‌تێ، چ باشى بت چ خرابى، بێى زۆردارییه‌ك لێ بێته‌كرن. وئه‌ڤ ئایه‌ته هندێ دگه‌هینت كو خۆدانه‌پاشا ژ زێده‌ییا ربایێ یا خودێ حه‌رامكرى ژ تمامییا باوه‌رێیه.
{ 282 } { يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا إِذَا تَدَايَنْتُمْ بِدَيْنٍ إِلَىٰ أَجَلٍ مُسَمًّى فَاكْتُبُوهُ ۚ وَلْيَكْتُبْ بَيْنَكُمْ كَاتِبٌ بِالْعَدْلِ ۚ وَلَا يَأْبَ كَاتِبٌ أَنْ يَكْتُبَ كَمَا عَلَّمَهُ اللَّهُ ۚ فَلْيَكْتُبْ وَلْيُمْلِلِ الَّذِي عَلَيْهِ الْحَقُّ وَلْيَتَّقِ اللَّهَ رَبَّهُ وَلَا يَبْخَسْ مِنْهُ شَيْئًا ۚ فَإِنْ كَانَ الَّذِي عَلَيْهِ الْحَقُّ سَفِيهًا أَوْ ضَعِيفًا أَوْ لَا يَسْتَطِيعُ أَنْ يُمِلَّ هُوَ فَلْيُمْلِلْ وَلِيُّهُ بِالْعَدْلِ ۚ وَاسْتَشْهِدُوا شَهِيدَيْنِ مِنْ رِجَالِكُمْ ۖ فَإِنْ لَمْ يَكُونَا رَجُلَيْنِ فَرَجُلٌ وَامْرَأَتَانِ مِمَّنْ تَرْضَوْنَ مِنَ الشُّهَدَاءِ أَنْ تَضِلَّ إِحْدَاهُمَا فَتُذَكِّرَ إِحْدَاهُمَا الْأُخْرَىٰ ۚ وَلَا يَأْبَ الشُّهَدَاءُ إِذَا مَا دُعُوا ۚ وَلَا تَسْأَمُوا أَنْ تَكْتُبُوهُ صَغِيرًا أَوْ كَبِيرًا إِلَىٰ أَجَلِهِ ۚ ذَٰلِكُمْ أَقْسَطُ عِنْدَ اللَّهِ وَأَقْوَمُ لِلشَّهَادَةِ وَأَدْنَىٰ أَلَّا تَرْتَابُوا ۖ إِلَّا أَنْ تَكُونَ تِجَارَةً حَاضِرَةً تُدِيرُونَهَا بَيْنَكُمْ فَلَيْسَ عَلَيْكُمْ جُنَاحٌ أَلَّا تَكْتُبُوهَا ۗ وَأَشْهِدُوا إِذَا تَبَايَعْتُمْ ۚ وَلَا يُضَارَّ كَاتِبٌ وَلَا شَهِيدٌ ۚ وَإِنْ تَفْعَلُوا فَإِنَّهُ فُسُوقٌ بِكُمْ ۗ وَاتَّقُوا اللَّهَ ۖ وَيُعَلِّمُكُمُ اللَّهُ ۗ وَاللَّهُ بِكُلِّ شَيْءٍ عَلِيمٌ } ئه‌ى ئه‌وێن هه‌وه باوه‌رى ب خودێ ئيناى ودويچوونا پێغه‌مبه‌رێ وى موحه‌ممه‌دى سلاڤ لێ بن كرى، ئه‌گه‌ر هه‌وه ده‌ينه‌ك حه‌تا ده‌مه‌كێ ده‌سنيشانكرى دا ئێكى هوين وى بنڤيسن؛ دا مال بێته پاراستن وچو هه‌ڤڕكى په‌يدا نه‌بن. وزه‌لامه‌كێ ده‌ستپاك وموكم بلا وێ چه‌ندێ بۆ هه‌وه بنڤيست، وئه‌وێ ده‌يندار بلا ده‌ينێ خۆ بۆ نڤيسه‌رى بێژت، وبلا ته‌قوایا خودايێ خۆ بكه‌ت، وچويێ ژ ده‌ينێ خۆ كێم نه‌كه‌ت. وئه‌گه‌ر ئه‌وێ ده‌يندار مافێ ته‌صه‌ررفێ نه‌بت (یه‌عنى: حجر ل سه‌ر بت) ژ به‌ر ئسرافا وى، يان ئه‌و يێ بچويك بت يان يێ دين بت، يان يێ لال بت نه‌شێت باخڤت، بلا سه‌ركارێ وى پێشڤه بێژت، وهوين دو زه‌لامێن موسلمان و بالغ و ب عه‌قل وخودان دادى بكه‌نه شاهد. وئه‌گه‌ر دو زه‌لام نه‌بن، بلا زه‌لامه‌ك ودو ژن بن ژ وان يێن هوين ژ شاهده‌يیا وان دڕازى، دا ئه‌گه‌ر ئێك ژ وان هه‌ردو ژنان شاهده‌یى ژ بيركر دا يا دى بيرا وێ لێ بينته‌ڤه، وئه‌وێن بۆ شاهده‌يیێ دئێنه داخوازكرن بلا خۆ ژ شاهده‌يیێ نه‌ده‌نه پاش، وچى گاڤا ئه‌و بۆ شاهده‌ییێ هاتنه داخوازكرن بلا ئه‌و شاهده‌يیا خۆ بده‌ن، وشڕاتى ژ نڤيسينا ده‌ينى بلا بۆ هه‌وه چێ نه‌بت چ ده‌ينه‌كێ بچويك بت يان يێ مه‌زن بت حه‌تا ده‌مێ وى يێ ده‌سنيشانكرى. ئه‌ڤێ چه‌ندێ د شريعه‌تێ خودێ دا پتر دادى تێدا هه‌يه، وبۆ شاهده‌يیێ ژى پتر موكمى تێدا هه‌يه، وئه‌و نێزيكترى هندێیه كو هوين د ده‌ينى وده‌مێ وى دا نه‌كه‌ڤنه گومانێ، به‌لێ ئه‌گه‌ر مه‌سه‌له مه‌سه‌لا كڕين وفرۆتنێ بت، كو تشته‌كى بكڕن و د گاڤێ دا بهايێ وى بده‌ن، هنگى چو پێتڤى ب نڤيسينێ نينه، ويا باش ئه‌وه شاهد ل سه‌ر وێ ژى هه‌بن دا چو هه‌ڤڕكى د ناڤبه‌را هه‌وه دا چێ نه‌بن، و ل سه‌ر شاهدى ونڤيسه‌رى فه‌ره كو ئه‌و شاهده‌يیێ ونڤيسينێ ب دورستى ووه‌كى خودێ گۆتى بكه‌ن، وچێ نابت بۆ خودانێ حه‌قى ويێ به‌رحه‌ق كو زيانێ بگه‌هيننه شاهد ونڤيسه‌ران، وئه‌گه‌ر هوين وێ بكه‌ن يا هوين ژێ هاتينه پاشڤه‌برن ئه‌و ده‌ركه‌فتنه ژ گوهدارییا خودێ، وجزايێ وێ دێ گه‌هته هه‌وه. وته‌قوایا خودێ بكه‌ن د وان هه‌مى تشتان دا يێن وى فه‌رمان پێ ل هه‌وه كرى، وهوين ژێ داينه پاش، وخودێ هه‌وه فێرى وان هه‌مى تشتان دكه‌ت يێن مفايێ دنيا وئاخره‌تا هه‌وه تێدا. وخودێ ب هه‌ر تشته‌كى يێ زانايه، وچو تشت ژ كريارێن هه‌وه ل به‌ر وى به‌رزه نابن، وئه‌و دێ جزايێ هه‌وه سه‌را ده‌ته هه‌وه.
{ 283 } { وَإِنْ كُنْتُمْ عَلَىٰ سَفَرٍ وَلَمْ تَجِدُوا كَاتِبًا فَرِهَانٌ مَقْبُوضَةٌ ۖ فَإِنْ أَمِنَ بَعْضُكُمْ بَعْضًا فَلْيُؤَدِّ الَّذِي اؤْتُمِنَ أَمَانَتَهُ وَلْيَتَّقِ اللَّهَ رَبَّهُ ۗ وَلَا تَكْتُمُوا الشَّهَادَةَ ۚ وَمَنْ يَكْتُمْهَا فَإِنَّهُ آثِمٌ قَلْبُهُ ۗ وَاللَّهُ بِمَا تَعْمَلُونَ عَلِيمٌ } وئه‌گه‌ر هوين ل سه‌ر وه‌غه‌رێ بوون وهه‌وه كه‌س نه‌ديت بۆ هه‌وه بنڤيست، هوين تشته‌كى بداننه نك خودانێ حه‌قى دا ئه‌و ببته گه‌ره‌وێ حه‌قێ وى حه‌تا ده‌يندار ده‌ينێ وى بۆ وى دزڤڕينت، وئه‌گه‌ر هنده‌ك ژ هه‌وه باوه‌رى ب هنده‌كان هه‌بوو قه‌يدى ناكه‌ت ئه‌گه‌ر نڤيسين وشاهد وگه‌ره‌و نه‌بن، وده‌ين دێ مينت ئێمانه‌ت ل نك ده‌يندارى، دڤێت ئه‌و بده‌ت، وخودێ ل بيرا خۆ بينت وغه‌درێ ل هه‌ڤالێ خۆ نه‌كه‌ت. وئه‌گه‌ر ده‌يندارى حاشاتییا ده‌ينى كر، ووى شاهده‌ك هه‌بت هنگى يێ ئاماده، بلا ئه‌و شاهد شاهده‌يیا خۆ بده‌ت ونه‌ڤه‌شێرت، وئه‌وێ ڤێ شاهده‌يیێ ڤه‌شێرت ئه‌و خودان دله‌كێ خرابه. وخودێ ئه‌وێ ب نهێنییێن هه‌وه ئاگه‌هدار، و ب زانينا خۆ دۆر ل كارێ هه‌وه گرتى، دێ سه‌را وێ چه‌ندێ حسێبێ د گه‌ل هه‌وه كه‌ت.
{ 284 } { لِلَّهِ مَا فِي السَّمَاوَاتِ وَمَا فِي الْأَرْضِ ۗ وَإِنْ تُبْدُوا مَا فِي أَنْفُسِكُمْ أَوْ تُخْفُوهُ يُحَاسِبْكُمْ بِهِ اللَّهُ ۖ فَيَغْفِرُ لِمَنْ يَشَاءُ وَيُعَذِّبُ مَنْ يَشَاءُ ۗ وَاللَّهُ عَلَىٰ كُلِّ شَيْءٍ قَدِيرٌ } هه‌ر تشته‌كێ ل عه‌سمانان و ل عه‌ردى ويێ د ناڤبه‌رێ دا ملكێ خودێیه وئه‌وه وى ب ڕێڤه دبه‌ت، چو تشت ل به‌ر وى به‌رزه نابت. وئه‌و تشتێ هوين د نه‌فسا خۆ دا ئاشكه‌را بكه‌ن يان ڤه‌شێرن خودێ پێ دزانت، وئه‌و دێ حسێبێ سه‌را وى د گه‌ل هه‌وه كه‌ت، ڤێجا يێ وى بڤێت دێ لێ بۆرت، ويێ وى بڤێت دێ عه‌زاب ده‌ت. وخودێ ل سه‌ر هه‌ر تشته‌كى يێ خودان شيانه. وپشتى هنگى خودێ قه‌درێ موسلمانان گرت وئه‌و ژ گۆتن وهزرا دلى عه‌فى كرن.
{ 285 } { آمَنَ الرَّسُولُ بِمَا أُنْزِلَ إِلَيْهِ مِنْ رَبِّهِ وَالْمُؤْمِنُونَ ۚ كُلٌّ آمَنَ بِاللَّهِ وَمَلَائِكَتِهِ وَكُتُبِهِ وَرُسُلِهِ لَا نُفَرِّقُ بَيْنَ أَحَدٍ مِنْ رُسُلِهِ ۚ وَقَالُوا سَمِعْنَا وَأَطَعْنَا ۖ غُفْرَانَكَ رَبَّنَا وَإِلَيْكَ الْمَصِيرُ } پێغه‌مبه‌رێ خودێ موحه‌ممه‌دى سلاڤ لێ بن باوه‌رییه‌كا باوه‌رى ب وێ ئينايه يا بۆ وى ب وه‌حى ژ نك خودايێ وى هاتى، وحه‌قێ وییه ئه‌و باوه‌رییێ بینت، وخودان باوه‌ران ژى باوه‌رى ئينايه وكار ب قورئانا مه‌زن كرییه، وان هه‌مییان باوه‌رى ب خودێ ئينايه كو خودایه‌كێ خودان سالۆخه‌تێن مه‌زن وتمامه، وكو خودێ ملیاكه‌تێن ب قه‌در هه‌نه، وكو وى كتێب يێن ئيناينه خوارێ، و پێغه‌مبه‌ر بۆ خه‌لكى هنارتينه، ئه‌م خودان باوه‌ر باوه‌رییێ ب هنده‌ك ژ وان نائينين وكوفرێ ب هنده‌كان بكه‌ين، به‌لكى ئه‌م باوه‌رییێ ب وان هه‌مییان دئينين. وپێغه‌مبه‌رى وخودان باوه‌ران گۆت: خودايێ مه، مه گوهـ ل وێ بوو يا ته ب وه‌حى هنارتى، ومه گوهدارییا وێ هه‌مییێ كر، مه هيڤییه كو تو ل مه ببۆرى، چونكى تويى يێ ته ئه‌م ب قه‌نجییێن خۆ ب خودان كرين، وزڤڕينا مه بۆ نك ته ب تنێیه.
{ 286 } { لَا يُكَلِّفُ اللَّهُ نَفْسًا إِلَّا وُسْعَهَا ۚ لَهَا مَا كَسَبَتْ وَعَلَيْهَا مَا اكْتَسَبَتْ ۗ رَبَّنَا لَا تُؤَاخِذْنَا إِنْ نَسِينَا أَوْ أَخْطَأْنَا ۚ رَبَّنَا وَلَا تَحْمِلْ عَلَيْنَا إِصْرًا كَمَا حَمَلْتَهُ عَلَى الَّذِينَ مِنْ قَبْلِنَا ۚ رَبَّنَا وَلَا تُحَمِّلْنَا مَا لَا طَاقَةَ لَنَا بِهِ ۖ وَاعْفُ عَنَّا وَاغْفِرْ لَنَا وَارْحَمْنَا ۚ أَنْتَ مَوْلَانَا فَانْصُرْنَا عَلَى الْقَوْمِ الْكَافِرِينَ } دينێ خودێ يێ ب ساناهییه، وخودێ وى تشتى ژ به‌نییێن خۆ ناخوازت يێ ئه‌و نه‌شێن بكه‌ن، ڤێجا هه‌چییێ باشییه‌كێ بكه‌ت باشى دێ ئێته ڕێكا وى، وهه‌چییێ خرابییێ بكه‌ت خرابى دێ ئێته ڕێكا وى. خودايێ مه ئه‌گه‌ر تشته‌كێ ته ل سه‌ر مه فه‌ركرى مه ژ بيركر تو ل مه نه‌گره، يان ئه‌گه‌ر ئه‌م خه‌له‌ت بووين ومه تشته‌ك كر يێ ته ئه‌م ژێ داينه پاش، خودايێ مه وتو باره‌كێ ب زه‌حمه‌ت يێ ئه‌م نه‌شێينێ ژ وى يێ ته ل گونه‌هكارێن به‌رى مه كرى تو ل مه نه‌كه، خودايێ مه وتو باره‌كێ گران ژ داخوازى وگرفتارییان يێ ئه‌م نه‌شێينێ ل مه نه‌كه، وتو گونه‌هێن مه ژێ ببه، وعه‌يبێن مه ڤه‌شێره، وقه‌نجییێ د گه‌ل مه بكه، تو خودان وسه‌ركارێ مه‌يى، ڤێجا تو مه ب سه‌ر وان بێخه يێن باوه‌رى ب دينێ ته نه‌ئيناى وكافرى ب ئێكينییا ته كرى، وپێغه‌مبه‌رێ ته موحه‌ممه‌د سلاڤ لێ بن دره‌وین ده‌رێخستى.
عربة الشراء 