الفَتْح
{ 1 } { بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَٰنِ الرَّحِيمِ إِنَّا فَتَحْنَا لَكَ فَتْحًا مُبِينًا } هندى ئه‌مين مه ڤه‌كرنه‌كا ئاشكه‌را بۆ ته -ئه‌ى پێغه‌مبه‌ر- ڤه‌كرییه، خودێ دينێ ته دێ تێدا زال كه‌ت، وته ب سه‌ر دوژمنان ئێخت، ومه‌به‌ست پێ صولحا (حوده‌يبیێیه) ده‌مێ خه‌لك تێدا پشتڕاست بووى، ومه‌يدانا گازییا ئيسلامێ به‌رفره‌هـ بووى، وهه‌چییێ ڤياى ڕاستییا ئيسلامێ بزانت شيا بۆ خۆ لێ بگه‌ڕيێت، ڤێجا هنگى خه‌لك كۆم كۆمه هاتنه د ئيسلامێ دا؛ له‌و خودێ ناڤێ وێ كره ڤه‌كرنا ئاشكه‌را.
{ 2 } { لِيَغْفِرَ لَكَ اللَّهُ مَا تَقَدَّمَ مِنْ ذَنْبِكَ وَمَا تَأَخَّرَ وَيُتِمَّ نِعْمَتَهُ عَلَيْكَ وَيَهْدِيَكَ صِرَاطًا مُسْتَقِيمًا } مه ئه‌و ڤه‌كرن دا ته و ل به‌ر ته ب ساناهى ئێخست؛ دا خودێ گونه‌هێن ته يێن چوويین ويێن مايین بۆ ته ژێ ببه‌ت؛ ژ به‌ر وان نه‌خۆشییێن ته د ڕێكا ڤێ ڤه‌كرنێ دا ديتين، ودا ئه‌و ب سه‌رێخستنا دينێ ته وشكاندنا دوژمنێن ته قه‌نجییا خۆ ل سه‌ر ته تمام بكه‌ت، ودا به‌رێ ته بده‌ته ڕێكا دينى يا ڕاست.
{ 3 } { وَيَنْصُرَكَ اللَّهُ نَصْرًا عَزِيزًا } ودا خودێ ب سه‌ركه‌فتنه‌كا ب هێز ته ب سه‌ربێخت، كو ئیسلام تێدا لاواز نه‌بت.
{ 4 } { هُوَ الَّذِي أَنْزَلَ السَّكِينَةَ فِي قُلُوبِ الْمُؤْمِنِينَ لِيَزْدَادُوا إِيمَانًا مَعَ إِيمَانِهِمْ ۗ وَلِلَّهِ جُنُودُ السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضِ ۚ وَكَانَ اللَّهُ عَلِيمًا حَكِيمًا } ئه‌وه يێ ل ڕۆژا (حوده‌يبیێ) ڕحه‌تى وته‌ناهى هاڤێتییه دلێن خودان باوه‌ران، وباوه‌رى تێدا موكم كرى؛ دا باوه‌رییا وان ب خودێ ودويكه‌فتنا وان بۆ پێغه‌مبه‌رى زێده‌تر لێ بێت. وله‌شكه‌رێن عه‌سمانان وعه‌ردى يێن خودێنه ئه‌و به‌نییێن خۆ يێن خودان باوه‌ر پێ ب سه‌ردئێخت. وخودێ ب وان تشتێن مفايێ به‌نییێن وى تێدا يێ پڕزانا بوويه، و د كارێ خۆ دا يێ كاربنه‌جهـ بوويه.
{ 5 } { لِيُدْخِلَ الْمُؤْمِنِينَ وَالْمُؤْمِنَاتِ جَنَّاتٍ تَجْرِي مِنْ تَحْتِهَا الْأَنْهَارُ خَالِدِينَ فِيهَا وَيُكَفِّرَ عَنْهُمْ سَيِّئَاتِهِمْ ۚ وَكَانَ ذَٰلِكَ عِنْدَ اللَّهِ فَوْزًا عَظِيمًا } دا خودێ مێرێن خودان باوه‌ر وژنێن خودان باوه‌ر بكه‌ته د وان به‌حه‌شتان دا يێن ڕويبار د بن داروبار وقه‌سرێن وێ دا دچن، هه‌ر وهه‌ر ئه‌و دێ تێدا مينن، ودا ئه‌و كريارێن وان يێن خراب ژێ ببه‌ت، ووان سه‌را جزا نه‌ده‌ت، وئه‌و جزادان ل نك خودێ ڕزگاركرنه‌كا ژ هه‌مى خه‌مانه، و ب ده‌ست ڤه ئينانا هه‌مى مرادانه.
{ 6 } { وَيُعَذِّبَ الْمُنَافِقِينَ وَالْمُنَافِقَاتِ وَالْمُشْرِكِينَ وَالْمُشْرِكَاتِ الظَّانِّينَ بِاللَّهِ ظَنَّ السَّوْءِ ۚ عَلَيْهِمْ دَائِرَةُ السَّوْءِ ۖ وَغَضِبَ اللَّهُ عَلَيْهِمْ وَلَعَنَهُمْ وَأَعَدَّ لَهُمْ جَهَنَّمَ ۖ وَسَاءَتْ مَصِيرًا } ودا خودێ مێرێن دوڕوى وژنێن دوڕوى ومێرێن بوتپه‌رێس وژنێن بوتپه‌رێس عه‌زاب بده‌ت ئه‌وێن هزره‌كا خراب ژ خودێ دكه‌ن كو ئه‌و پێغه‌مبه‌رێ خۆ ووان خودان باوه‌رێن د گه‌ل دا ب سه‌رنائێخت، ودينێ خۆ زال ناكه‌ت، ڤێجا عه‌زاب وئه‌و تشتێ وان پێ نه‌خۆش هه‌ر دێ ب سه‌ر وان دا ئێت، وغه‌زه‌با خودێ ودويركه‌فتنا ژ ڕه‌حما وى هه‌ر دێ بۆ وان بت، وخودێ ئاگرێ جه‌هنه‌مێ بۆ وان ئاماده‌كرییه، وئه‌و پيسه جهه يێ ئه‌و دێ چنێ.
{ 7 } { وَلِلَّهِ جُنُودُ السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضِ ۚ وَكَانَ اللَّهُ عَزِيزًا حَكِيمًا } وله‌شكه‌رێن عه‌سمانان وعه‌ردى يێن خودێنه ئه‌و پشته‌ڤانییا به‌نییێن خۆ يێن خودان باوه‌ر پێ دكه‌ت. وخودێ ل سه‌ر خه‌لكى هه‌مییێ يێ زال بوويه، و د ڕێڤه‌برنا كارێ وان دا يێ كاربنه‌جهـ بوويه.
{ 8 } { إِنَّا أَرْسَلْنَاكَ شَاهِدًا وَمُبَشِّرًا وَنَذِيرًا } هندى ئه‌مين مه تو -ئه‌ى پێغه‌مبه‌ر- يێ هنارتى شاهد ل سه‌ر ئوممه‌تێ كو ته په‌يام يا گه‌هاندییێ، ودا تو وێ بۆ وان ئاشكه‌را بكه‌ى يا مه تو پێ هنارتى، ودا مزگينییێ ب به‌حه‌شتێ بده‌يه وى يێ گوهدارییا ته بكه‌ت، ووى ب عه‌زابا دوير يان يا نێزيك بترسينى يێ گوهدارییا ته نه‌كرى.
{ 9 } { لِتُؤْمِنُوا بِاللَّهِ وَرَسُولِهِ وَتُعَزِّرُوهُ وَتُوَقِّرُوهُ وَتُسَبِّحُوهُ بُكْرَةً وَأَصِيلًا } دا هوين باوه‌رییێ ب خودێ وپێغه‌مبه‌رێ وى بينن، ودا هوين ب ڕێكا سه‌ركه‌فتنا دينێ خودێ وى ب سه‌ربێخن ومه‌زن بكه‌ن، ودا ل سپێده وئێڤاران هوين ته‌سبيحا وى بكه‌ن.
{ 10 } { إِنَّ الَّذِينَ يُبَايِعُونَكَ إِنَّمَا يُبَايِعُونَ اللَّهَ يَدُ اللَّهِ فَوْقَ أَيْدِيهِمْ ۚ فَمَنْ نَكَثَ فَإِنَّمَا يَنْكُثُ عَلَىٰ نَفْسِهِ ۖ وَمَنْ أَوْفَىٰ بِمَا عَاهَدَ عَلَيْهُ اللَّهَ فَسَيُؤْتِيهِ أَجْرًا عَظِيمًا } هندى ئه‌ون يێن ل (حوده‌يبیێ) په‌يمانا ل سه‌ر كرنا شه‌ڕى دايه ته -ئه‌ى پێغه‌مبه‌ر-، هه‌ما ئه‌و يێ په‌يمانێ دده‌نه خودێ وسۆزێ د گه‌ل وى گرێدده‌ن پێخه‌مه‌ت كو ئه‌و ژ وان ڕازى ببت، ووان ببه‌ته به‌حه‌شتێ، ده‌ستێ خودێ ل سه‌ر ده‌ستێن وانه، ئه‌و يێ د گه‌ل وان گوهـ ل گۆتنا وان دبت، وجهێ وان دبينت، ودزانت كانێ ئه‌و چ ڤه‌دشێرن و چ ئاشكه‌را دكه‌ن، ڤێجا هه‌چییێ په‌يمانا خۆ بشكێنت هه‌ما خرابییا وێ چه‌ندێ بۆ وى دزڤڕت، وهه‌چییێ وێ په‌يمانا خۆ ب جهـ بينت يا وى دايه خودێ، خودێ خێره‌كا مه‌زن كو به‌حه‌شته دێ ده‌ته وى. وئه‌ڤ ئايه‌ته هندێ دگه‌هينت كو خودێ ده‌ست هه‌يه، ده‌سته‌كێ بابه‌تى وى بت، بێى چاوانییه‌ك بۆ بێته ده‌سنيشانكرن.
{ 11 } { سَيَقُولُ لَكَ الْمُخَلَّفُونَ مِنَ الْأَعْرَابِ شَغَلَتْنَا أَمْوَالُنَا وَأَهْلُونَا فَاسْتَغْفِرْ لَنَا ۚ يَقُولُونَ بِأَلْسِنَتِهِمْ مَا لَيْسَ فِي قُلُوبِهِمْ ۚ قُلْ فَمَنْ يَمْلِكُ لَكُمْ مِنَ اللَّهِ شَيْئًا إِنْ أَرَادَ بِكُمْ ضَرًّا أَوْ أَرَادَ بِكُمْ نَفْعًا ۚ بَلْ كَانَ اللَّهُ بِمَا تَعْمَلُونَ خَبِيرًا } ئه‌و عه‌ره‌بێن ده‌شتێ يێن كو د گه‌ل ته ده‌رنه‌كه‌فتينه (مه‌كه‌هێ) ده‌مێ تو گازندێ ژ وان دكه‌ى، ئه‌و دێ بێژنه ته -ئه‌ى پێغه‌مبه‌ر-: مالێ مه ومرۆڤێن مه ئه‌م موژيل كربووين، ڤێجا تو داخوازێ بۆ مه ژ خودايێ خۆ بكه كو ئه‌و گونه‌ها ڤێ ده‌رنه‌كه‌فتنا مه بۆ مه ژێ ببه‌ت، ئه‌و ڤێ چه‌ندێ ب ئه‌زمانێن خۆ دبێژن، ووان د دل دا باوه‌رى پێ نينه، تو بێژه وان: ئه‌گه‌ر خودێ ڤيا باشییه‌كێ يان خرابییه‌كێ بگه‌هينته هه‌وه ئه‌و كییه يێ بشێت مفايه‌كى بگه‌هينته هه‌وه؟ مه‌سه‌له يا وه‌سا نينه وه‌كى ئه‌ڤ دوڕوییه هزر دكه‌ن ده‌مێ ئه‌و دبێژن: خودێ وى تشتێ د دلێن مه دا نزانت، هندى خودێیه ب وى كارێ ئه‌و دكه‌ن يێ شاره‌زا بوويه.
{ 12 } { بَلْ ظَنَنْتُمْ أَنْ لَنْ يَنْقَلِبَ الرَّسُولُ وَالْمُؤْمِنُونَ إِلَىٰ أَهْلِيهِمْ أَبَدًا وَزُيِّنَ ذَٰلِكَ فِي قُلُوبِكُمْ وَظَنَنْتُمْ ظَنَّ السَّوْءِ وَكُنْتُمْ قَوْمًا بُورًا } ومه‌سه‌له يا وه‌سا نينه كو هوين ب مال ومرۆڤێن خۆ ڤه دموژيل بوون، به‌لكى هه‌وه هزر كر كو پێغه‌مبه‌رێ خودێ وصه‌حابییێن وى دێ تێچن وقه‌ت جاره‌كا دى نازڤڕنه نك هه‌وه، وشه‌يتانى ئه‌و د دلێن هه‌وه دا خه‌ملاند، وهه‌وه هزره‌كا خراب ژ خودێ كر كو ئه‌و پێغه‌مبه‌رێ خۆ ب سه‌ر دوژمنێن وى نائێخت، وهوين ملله‌ته‌كێ تێچووى بوون وچو خێر د سه‌رێ هه‌وه دا نه‌بوويه.
{ 13 } { وَمَنْ لَمْ يُؤْمِنْ بِاللَّهِ وَرَسُولِهِ فَإِنَّا أَعْتَدْنَا لِلْكَافِرِينَ سَعِيرًا } وهه‌چییێ باوه‌رییێ ب خودێ نه‌ئينت و ب وێ يا پێغه‌مبه‌رێ وى پێ هاتى، ئه‌و دێ كافر بت ودێ هێژاى عه‌زابێ بت، وهندى ئه‌مين مه ئاگره‌كێ ب گوڕى بۆ كافران د جه‌هنه‌مێ دا ئاماده‌كرییه.
{ 14 } { وَلِلَّهِ مُلْكُ السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضِ ۚ يَغْفِرُ لِمَنْ يَشَاءُ وَيُعَذِّبُ مَنْ يَشَاءُ ۚ وَكَانَ اللَّهُ غَفُورًا رَحِيمًا } وملكێ عه‌سمانان وعه‌ردى وهه‌ر تشته‌كێ د ناڤبه‌رێ دا هه‌ى يێ خودێیه، يێ وى بڤێت ئه‌و ب ڕه‌حما خۆ گونه‌هان بۆ وى ژێ دبه‌ت، ويێ وى بڤێت ئه‌و ب دادییا خۆ وى عه‌زاب دده‌ت. وخودێ باش گونه‌هـ ژێبر ودلۆڤانكار بوويه ب وى.
{ 15 } { سَيَقُولُ الْمُخَلَّفُونَ إِذَا انْطَلَقْتُمْ إِلَىٰ مَغَانِمَ لِتَأْخُذُوهَا ذَرُونَا نَتَّبِعْكُمْ ۖ يُرِيدُونَ أَنْ يُبَدِّلُوا كَلَامَ اللَّهِ ۚ قُلْ لَنْ تَتَّبِعُونَا كَذَٰلِكُمْ قَالَ اللَّهُ مِنْ قَبْلُ ۖ فَسَيَقُولُونَ بَلْ تَحْسُدُونَنَا ۚ بَلْ كَانُوا لَا يَفْقَهُونَ إِلَّا قَلِيلًا } ئه‌گه‌ر تو وهه‌ڤالێن خۆ چوونه ده‌سكه‌فتییێن (خه‌يبه‌رێ) يێن خودێ سۆز پێ دايه هه‌وه، ئه‌وێن پاشڤه‌ماين دێ بێژن: بهێلن ئه‌م ژى د گه‌ل هه‌وه بێينه (خه‌يبه‌رێ)، وان دڤێت ئه‌و ب وێ چه‌ندێ وێ سۆزێ بگوهۆڕن يا خودێ دايه هه‌وه. تو بێژه وان: هوين قه‌ت د گه‌ل مه نائێن؛ چونكى به‌رى ئه‌م بزڤڕينه (مه‌دينێ) خودێ گۆتبوو مه: هندى ده‌سكه‌فتییێن (خه‌يبه‌رێنه) بۆ وانه يێن د گه‌ل مه ل (حوده‌يبیێ) ئاماده‌بووين، وئه‌و دێ بێژن: نه وه‌يه وه‌كى هوين دبێژن، وخودێ فه‌رمان ب ڤێ چه‌ندێ ل هه‌وه نه‌كرییه، به‌لكى هوين ژ دل ڕه‌شى وحه‌سويدى ناهێلن ئه‌م د گه‌ل هه‌وه بێين؛ دا مه چو بار د ده‌سكه‌فتییان دا نه‌بت، نێ كێمه‌ك تێ نه‌بت ئه‌و تێ ناگه‌هن كانێ خودێ چ ل سه‌ر وان فه‌ركرییه و چ بۆ وان فه‌ركرییه ژ مه‌سه‌لێن دينى.
{ 16 } { قُلْ لِلْمُخَلَّفِينَ مِنَ الْأَعْرَابِ سَتُدْعَوْنَ إِلَىٰ قَوْمٍ أُولِي بَأْسٍ شَدِيدٍ تُقَاتِلُونَهُمْ أَوْ يُسْلِمُونَ ۖ فَإِنْ تُطِيعُوا يُؤْتِكُمُ اللَّهُ أَجْرًا حَسَنًا ۖ وَإِنْ تَتَوَلَّوْا كَمَا تَوَلَّيْتُمْ مِنْ قَبْلُ يُعَذِّبْكُمْ عَذَابًا أَلِيمًا } تو بێژه وان عه‌ره‌بێن ده‌شتێ يێن ژ كرنا شه‌ڕى پاشڤه‌ماين: هوين بۆ كرنا شه‌ڕێ ملله‌ته‌كێ ب هێز ودژوار دێ ئێنه گازيكرن، هوين دێ شه‌ڕێ وان كه‌ن يان ئه‌و بێ شه‌ڕ دێ موسلمان بن، ڤێجا ئه‌گه‌ر هوين هنگى گوهدارییا خودێ بكه‌ن وشه‌ڕێ وى ملله‌تى بكه‌ن خودێ به‌حه‌شتێ دێ ده‌ته هه‌وه، وئه‌گه‌ر هوين بێ ئه‌مرییا وى بكه‌ن وه‌كى هه‌وه كرى ده‌مێ هه‌وه خۆ ژ ده‌ركه‌فتنا د گه‌ل پێغه‌مبه‌رى سلاڤ لێ بن بۆ (مه‌كه‌هێ) دايه پاش، ئه‌و ب عه‌زابه‌كا ب ئێش دێ هه‌وه عه‌زاب ده‌ت.
{ 17 } { لَيْسَ عَلَى الْأَعْمَىٰ حَرَجٌ وَلَا عَلَى الْأَعْرَجِ حَرَجٌ وَلَا عَلَى الْمَرِيضِ حَرَجٌ ۗ وَمَنْ يُطِعِ اللَّهَ وَرَسُولَهُ يُدْخِلْهُ جَنَّاتٍ تَجْرِي مِنْ تَحْتِهَا الْأَنْهَارُ ۖ وَمَنْ يَتَوَلَّ يُعَذِّبْهُ عَذَابًا أَلِيمًا } چو گونه‌هـ ل سه‌ر يێ كۆره ژ هه‌وه نينه گه‌لى مرۆڤان، وچو گونه‌هـ ل سه‌ر يێ سه‌قه‌ت نينه، وچو گونه‌هـ ل سه‌ر يێ نه‌خۆش ژى نينه، ئه‌گه‌ر ئه‌و د گه‌ل خودان باوه‌ران ده‌رنه‌كه‌ڤنه جيهادێ؛ چونكى ئه‌و نه‌شێن ده‌ركه‌ڤن. وهه‌چییێ گوهدارییا خودێ وپێغه‌مبه‌رێ وى بكه‌ت خودێ وى دێ كه‌ته د وان به‌حه‌شتان دا يێن ڕويبار د بن داروبار وقه‌سرێن وان دا دچن، وهه‌چییێ بێ ئه‌مرییا خودێ وپێغه‌مبه‌رێ وى بكه‌ت، و د گه‌ل خودان باوه‌ران نه‌چته جيهادێ، خودێ ب عه‌زابه‌كا ب ئێش دێ وى عه‌زاب ده‌ت.
{ 18 } { لَقَدْ رَضِيَ اللَّهُ عَنِ الْمُؤْمِنِينَ إِذْ يُبَايِعُونَكَ تَحْتَ الشَّجَرَةِ فَعَلِمَ مَا فِي قُلُوبِهِمْ فَأَنْزَلَ السَّكِينَةَ عَلَيْهِمْ وَأَثَابَهُمْ فَتْحًا قَرِيبًا } ب ڕاستى خودێ ژ خودان باوه‌ران ڕازى بوو ده‌مێ وان ل بن دارێ په‌يمان دايه ته -ئه‌ى پێغه‌مبه‌ر- وئه‌ڤه ئه‌و په‌يمان بوو يا ل حوده‌يبیێ هاتییه به‌ستن، ئه‌وا دبێژنێ: (بیعة الرضوان)، ڤێجا خودێ زانى كانێ چ باوه‌رى وڕاستگۆيى ووه‌فادارى د دلێن ڤان خودان باوه‌ران دا هه‌يه، ئينا خودێ ته‌ناهى ب سه‌ر وان دا ئينا ودلێن وان موكم كرن، وپێش وێ ڤه يا ژ به‌ر صولحا (حوده‌يبیێ) نه‌گه‌هشتییێ وى ڤه‌كرنه‌كا نێزيك دا وان، كو ڤه‌كرنا (خه‌يبه‌رێ) بوو.
{ 19 } { وَمَغَانِمَ كَثِيرَةً يَأْخُذُونَهَا ۗ وَكَانَ اللَّهُ عَزِيزًا حَكِيمًا } ووى گه‌له‌ك ده‌سكه‌فتى ژ مالێ جوهییێن (خه‌يبه‌رێ) دانه وان. وهندى خودێیه د تۆلستاندنا خۆ دا ژ نه‌یاران یێ زال بوویه، و د ڕێڤه‌برنا كارێ چێكرییێن خۆ دا یێ كاربنه‌جهـ بوويه.
{ 20 } { وَعَدَكُمُ اللَّهُ مَغَانِمَ كَثِيرَةً تَأْخُذُونَهَا فَعَجَّلَ لَكُمْ هَٰذِهِ وَكَفَّ أَيْدِيَ النَّاسِ عَنْكُمْ وَلِتَكُونَ آيَةً لِلْمُؤْمِنِينَ وَيَهْدِيَكُمْ صِرَاطًا مُسْتَقِيمًا } خودێ سۆز دابوو هه‌وه كو هوين گه‌له‌ك ده‌سكه‌فتییان ب ده‌ست خۆ بێخن ل وان ده‌مان يێن خودێ بۆ هه‌وه داناين، ووى له‌ز بۆ هه‌وه د ده‌سكه‌فتییێن (خه‌يبه‌رێ) دا كر، ووى ده‌ستێن خه‌لكى ژ هه‌وه بڕين، وئه‌و خرابییا نه‌يارێن هه‌وه بۆ هه‌وه ڤياى نه‌گه‌هشته هه‌وه، وئه‌و نه‌شيان چو خرابییێ بگه‌هيننه وان ژى يێن هه‌وه ل پشت خۆ هێلاينه ل (مه‌دينێ)، ودا شكه‌ستنا وان وسلامه‌تى وسه‌ركه‌فتنا هه‌وه بۆ هه‌وه ببته عيبره‌ت هوين وجێ بۆ خۆ ژێ بگرن، وهوين پێ بزانن كو خودێ پشته‌ڤان وپارێزه‌رێ هه‌وه‌يه، وئه‌و دێ به‌رێ هه‌وه ده‌ته ڕێكه‌كا ڕاست يا بێ خوارى.
{ 21 } { وَأُخْرَىٰ لَمْ تَقْدِرُوا عَلَيْهَا قَدْ أَحَاطَ اللَّهُ بِهَا ۚ وَكَانَ اللَّهُ عَلَىٰ كُلِّ شَيْءٍ قَدِيرًا } و ب ڕاستى خودێ سۆز ب ده‌سكه‌فتییه‌كێ دى دابوو هه‌وه هوين نه‌شياينه ب ده‌ست خۆ ڤه بينن، خودێیه دشێت ب ده‌ست هه‌وه ڤه بينت، وئه‌و ل به‌ر وى يا ب ساناهییه، ووى سۆز پێ دايه هه‌وه، ودڤێت ئه‌و سۆز هه‌ر ب جهـ بێت. وخودێ ل سه‌ر هه‌ر تشته‌كى يێ خودان شيان بوويه چو تشت ل به‌ر وى ئاسێ نابت.
{ 22 } { وَلَوْ قَاتَلَكُمُ الَّذِينَ كَفَرُوا لَوَلَّوُا الْأَدْبَارَ ثُمَّ لَا يَجِدُونَ وَلِيًّا وَلَا نَصِيرًا } وئه‌گه‌ر كافرێن قوره‌يشییان ل (مه‌كه‌هێ) شه‌ڕێ هه‌وه كربا ئه‌و دا شكێن ووه‌كى وى يێ دڕه‌ڤت ئه‌و دا پشت ده‌نه هه‌وه، پاشى وان ژبلی خودێ چو سه‌ركار وپشته‌ڤان بۆ خۆ نه‌دديتن هاريكارییا وان بكه‌ن دژى هه‌وه.
{ 23 } { سُنَّةَ اللَّهِ الَّتِي قَدْ خَلَتْ مِنْ قَبْلُ ۖ وَلَنْ تَجِدَ لِسُنَّةِ اللَّهِ تَبْدِيلًا } ئه‌و ڕێبازا خودێیه يا كو ژ به‌رێ وه‌ره وى د ناڤ به‌نییێن خۆ دا داناى كو ئه‌و له‌شكه‌رێ خۆ ب سه‌ربێخت ونه‌يارێن خۆ بشكێنت، وتو -ئه‌ى پێغه‌مبه‌ر- چو گوهۆڕينان بۆ ڕێبازا خودێ نابينى.
{ 24 } { وَهُوَ الَّذِي كَفَّ أَيْدِيَهُمْ عَنْكُمْ وَأَيْدِيَكُمْ عَنْهُمْ بِبَطْنِ مَكَّةَ مِنْ بَعْدِ أَنْ أَظْفَرَكُمْ عَلَيْهِمْ ۚ وَكَانَ اللَّهُ بِمَا تَعْمَلُونَ بَصِيرًا } وئه‌وه يێ ده‌ستێن كافران ژ هه‌وه گرتين، وده‌ستێن هه‌وه ژ وان گرتين ل نێزيكى (مه‌كه‌هێ) پشتى كو هوين شياينه وان، وئه‌و كه‌فتينه بن ده‌سهه‌لاتا هه‌وه (وئه‌ڤه ئه‌و بوتپه‌رێس بوون يێن هاتينه موسلمانان ل حوده‌يبیێ، ڤێجا موسلمانان ئه‌و گرتن پاشى به‌ردان ونه‌كوشتن، وئه‌و نێزيكى حه‌شتێ زه‌لامان بوون) وخودێ ب كريارێن هه‌وه يێ بينه‌ر بوويه، تشته‌ك ل وى به‌رزه نابت.
{ 25 } { هُمُ الَّذِينَ كَفَرُوا وَصَدُّوكُمْ عَنِ الْمَسْجِدِ الْحَرَامِ وَالْهَدْيَ مَعْكُوفًا أَنْ يَبْلُغَ مَحِلَّهُ ۚ وَلَوْلَا رِجَالٌ مُؤْمِنُونَ وَنِسَاءٌ مُؤْمِنَاتٌ لَمْ تَعْلَمُوهُمْ أَنْ تَطَئُوهُمْ فَتُصِيبَكُمْ مِنْهُمْ مَعَرَّةٌ بِغَيْرِ عِلْمٍ ۖ لِيُدْخِلَ اللَّهُ فِي رَحْمَتِهِ مَنْ يَشَاءُ ۚ لَوْ تَزَيَّلُوا لَعَذَّبْنَا الَّذِينَ كَفَرُوا مِنْهُمْ عَذَابًا أَلِيمًا } كافرێن قوره‌يشییانه يێن باوه‌رى ب ته‌وحيدا خودێ نه‌ئيناى، ونه‌هێلاى ل ڕۆژا حوده‌يبیێ هوين بچنه مزگه‌فتا حه‌رام، وقوربانێن هه‌وه گرتین ونه‌هێلاى ئه‌و بگه‌هنه وى جهێ دڤێت ئه‌و لێ بێنه ڤه‌كوشتن، كو حه‌ره‌مه. وئه‌گه‌ر نه ژ به‌ر هنده‌ك زه‌لامێن خودان باوه‌رێن بێ ده‌سهه‌لات وهنده‌ك ژنێن خودان باوه‌ر با كو د ناڤ ڤان كافران دانه ل (مه‌كه‌هێ) ئه‌و ژ ترسان دا باوه‌رییا خۆ ڤه‌دشێرن هوين وان نانياسن؛ ژ ترسێن هندێ دا كو هوين ب له‌شكه‌رێ خۆ پێ لێ بدانن ووان بكوژن، ڤێجا ژ نه‌زانين و ژ به‌ر وێ كوشتنا هوين دكه‌ن گونه‌هـ وفهێتى وخه‌رامه‌ت بكه‌فته سه‌ر هه‌وه، ئه‌گه‌ر ژ به‌ر هندێ نه‌با ئه‌م دا هه‌وه ل سه‌ر وان زال كه‌ين؛ دا خودێ وى بێخته ژێر ڕه‌حما خۆ يێ بڤێت ومنه‌ت ب باوه‌رییێ لێ كرى، ئه‌گه‌ر ئه‌ڤ خودان باوه‌ره د ناڤ بوتپه‌رێسێن (مه‌كه‌هێ) دا نه‌بانه، ئه‌م دا ئه‌وێن كافر بووين ب عه‌زابه‌كا ب ئێش عه‌زاب ده‌ين.
{ 26 } { إِذْ جَعَلَ الَّذِينَ كَفَرُوا فِي قُلُوبِهِمُ الْحَمِيَّةَ حَمِيَّةَ الْجَاهِلِيَّةِ فَأَنْزَلَ اللَّهُ سَكِينَتَهُ عَلَىٰ رَسُولِهِ وَعَلَى الْمُؤْمِنِينَ وَأَلْزَمَهُمْ كَلِمَةَ التَّقْوَىٰ وَكَانُوا أَحَقَّ بِهَا وَأَهْلَهَا ۚ وَكَانَ اللَّهُ بِكُلِّ شَيْءٍ عَلِيمًا } ده‌مێ ئه‌وێن كافر بووين سه‌رگه‌رمییا جاهليه‌تێ كرییه دلێن خۆ؛ دا ئه‌و باوه‌رییێ ب پێغه‌مبه‌رينییا موحه‌ممه‌دى -سلاڤ لێ بن- نه‌ئينن، وه‌كى هنگى ده‌مێ ئه‌و ل به‌ر نه‌هاتين د صولحا حوده‌يبیێ دا (بسم الله الرحمن الرحیم)ێ بنڤيسن يان بنڤيسن (ئه‌ڤه ئه‌وه يا پێغه‌مبه‌رێ خودێ موحه‌ممه‌د ل به‌ر هاتى)، ڤێجا خودێ دلڕحه‌تى ب سه‌ر پێغه‌مبه‌رێ خۆ وخودان باوه‌رێن د گه‌ل وى دا ئينا خوارێ، وبه‌رێ وان دا پێگيرییا ب گۆتنا (لا إله إلا الله) كو سه‌رێ هه‌ر ته‌قوايه‌كێیه، وپێغه‌مبه‌ر سلاڤ لێ بن وخودان باوه‌ر ژ بوتپه‌رێسان هه‌ژيترێن په‌يڤا ته‌قوايێ بوون، وئه‌و بوون خودانێن ڤێ په‌يڤێ نه‌كو بوتپه‌رێس. وخودێ ب هه‌ر تشته‌كى يێ پڕزانا بوويه تشته‌ك ل به‌ر وى به‌رزه نابت.
{ 27 } { لَقَدْ صَدَقَ اللَّهُ رَسُولَهُ الرُّؤْيَا بِالْحَقِّ ۖ لَتَدْخُلُنَّ الْمَسْجِدَ الْحَرَامَ إِنْ شَاءَ اللَّهُ آمِنِينَ مُحَلِّقِينَ رُءُوسَكُمْ وَمُقَصِّرِينَ لَا تَخَافُونَ ۖ فَعَلِمَ مَا لَمْ تَعْلَمُوا فَجَعَلَ مِنْ دُونِ ذَٰلِكَ فَتْحًا قَرِيبًا } ب ڕاستى خودێ ئه‌و خه‌ون ڕاست ده‌رێخست يا وى نيشا پێغه‌مبه‌رێ خۆ موحه‌ممه‌دى سلاڤ لێ بن داى كو ئه‌و وصه‌حابییێن خۆ پشتڕاست دێ چنه مزگه‌فتا حه‌رام، هوين ژ بوتپه‌رێسان ناترسن، سه‌رێن خۆ دێ تراشن وكورت كه‌ن، ڤێجا خودێ ئه‌و خێر زانى يا هه‌وه نه‌دزانى (كو هوين وێ سالێ نه‌چنه مه‌كه‌هێ وسالا دى بچنێ)، ڤێجا به‌رى هوين بچنه مه‌كه‌هێ وه‌كى وى ژڤان پێ دايه هه‌وه وى ڤه‌كرنه‌كا نێزيك دا هه‌وه، كو صولحا حوده‌يبیێ وڤه‌كرنا خه‌يبه‌رێ بوو.
{ 28 } { هُوَ الَّذِي أَرْسَلَ رَسُولَهُ بِالْهُدَىٰ وَدِينِ الْحَقِّ لِيُظْهِرَهُ عَلَى الدِّينِ كُلِّهِ ۚ وَكَفَىٰ بِاللَّهِ شَهِيدًا } ئه‌وه يێ پێغه‌مبه‌رێ خۆ موحه‌ممه‌د -سلاڤ لێ بن- ب رێنيشادانه‌كا ئاشكه‌را ودينێ ئيسلامێ هنارتى؛ دا ئه‌و وى دينى ب سه‌ر هه‌مى دينان بێخت، وخودێ تێرا ته هه‌يه -ئه‌ى پێغه‌مبه‌ر- شاهد بت كو ئه‌و دێ پشته‌ڤانییا ته كه‌ت ودينێ ته ب سه‌رئێخت.
{ 29 } { مُحَمَّدٌ رَسُولُ اللَّهِ ۚ وَالَّذِينَ مَعَهُ أَشِدَّاءُ عَلَى الْكُفَّارِ رُحَمَاءُ بَيْنَهُمْ ۖ تَرَاهُمْ رُكَّعًا سُجَّدًا يَبْتَغُونَ فَضْلًا مِنَ اللَّهِ وَرِضْوَانًا ۖ سِيمَاهُمْ فِي وُجُوهِهِمْ مِنْ أَثَرِ السُّجُودِ ۚ ذَٰلِكَ مَثَلُهُمْ فِي التَّوْرَاةِ ۚ وَمَثَلُهُمْ فِي الْإِنْجِيلِ كَزَرْعٍ أَخْرَجَ شَطْأَهُ فَآزَرَهُ فَاسْتَغْلَظَ فَاسْتَوَىٰ عَلَىٰ سُوقِهِ يُعْجِبُ الزُّرَّاعَ لِيَغِيظَ بِهِمُ الْكُفَّارَ ۗ وَعَدَ اللَّهُ الَّذِينَ آمَنُوا وَعَمِلُوا الصَّالِحَاتِ مِنْهُمْ مَغْفِرَةً وَأَجْرًا عَظِيمًا } موحه‌ممه‌د پێغه‌مبه‌رێ خودێیه، وئه‌وێن د گه‌ل وى ل سه‌ر دينێ وى ل سه‌ر كافران ددژوارن، و د ناڤبه‌را خۆ دا ددلۆڤانن، تو وان دبينى ئه‌و د نڤێژێ دا بۆ خودێ دچنه ركووعێ وسجوودێ، ئه‌و دخوازن خودايێ وان قه‌نجییێ د گه‌ل وان بكه‌ت، ڤێجا وان ببه‌ته به‌حه‌شتێ، و ژ وان ڕازى ببت، نيشانا عه‌بدينییا وان بۆ خودێ ل سه‌ر وچاڤێن وان يا دياره ژ به‌ر شوينا سجوودێ وعيباده‌تى، ئه‌ڤه ئه‌و سالۆخه‌تێ وانه يێ د ته‌وراتێ دا هاتى. ومه‌ته‌لا وان د ئنجيلێ دا وه‌كى مه‌ته‌لا وى چاندییه يێ چه‌ق وبستيكا خۆ ده‌رێخستى، پاشى تايێن وى زێده بووين، و ب هێزكه‌فتى، وخۆ ل سه‌ر بنا خۆ گرتى وجوان ڕابووى، ب ڕه‌نگه‌كێ وه‌سا كو كه‌يفا وه‌رازان پێ بێت؛ دا ئه‌و ب مشه‌بوونا ڤان خودان باوه‌ران وجوانییا وان كه‌ربێن كافران ڤه‌كه‌ت. وئه‌ڤه ده‌ليله ل سه‌ر كوفرا وان يێن نه‌ڤيانا صه‌حابییان د دلی دا هه‌بت؛ چونكى هه‌چییێ خودێ ب صه‌حابییان كه‌ربێن وى ڤه‌كه‌ت، ئه‌و وى يێ خۆ هێژاى كوفرێ كرى. خودێ سۆزا دايه وان يێن باوه‌رى ب خودێ وپێغه‌مبه‌رێ وى ئيناى وئه‌و كرى يا خودێ فه‌رمان پێ لێ كرى ژ وان، كو گونه‌هێن وان ژێ ببه‌ت، وخێره‌كا بێ ڤه‌بڕين، كو به‌حه‌شته، بده‌تێ. وسۆزا خودێ يا ڕاسته وهه‌ر دێ ب جهـ ئێت، وهه‌ر كه‌سه‌كێ ڕێكا صه‌حابییان بگرت ئه‌و ژى وه‌كى وانه، وباشترییا وان يا هندێیه ئه‌و به‌رێ هاتبوونه د ئيسلامێ دا وكه‌س نه‌شێت بگه‌هته ڕێزا وان، خودێ ژ وان ڕازى ببت.
عربة الشراء 